Wpływ grupy społecznej na zachowanie jednostki

Istnieje obszerna literatura na temat sprawności i efektywności grupowego wykonywania zadań. Na ten temat przeprowadzono wiele badań empirycznych. Wiedza zawarta w literaturze na ten temat jest jednak ciągle jeszcze niepełna. Generalnie wiadomo, że wpływ grupy na wykonywanie zadań przez jednostki może być w niektórych warunkach pozytywny, w innych zaś negatywny.. Zarówno w rozwiązywaniu problemów intelektualnych jak i w pracach fizycznych grupy mogą być mniej sprawne niż jednostki. Warunki , od których zależy wpływ grupy na efektywność pracy jednostki, nie są jeszcze w pełni poznane. Wiadomo jednak, że do tych warunków można zaliczyć takie czynniki jak:

a. Cechy grupy; chodzi o jej spójność, jednomyślność, wielkość itp.

b. Cechy członków grupy: ich zdolności, osobowość, doświadczenie.

c. Cechy zadań grupowych: ich trudność, złożoność, weryfikowalność, organizacja zadania grupowego.

Ze względu na organizację zadania J. Steiner wyróżnił cztery rodzaje zadań grupowych:

• koniunktywne (np. wspinaczka w góry, podczas której cała grupa nie może poruszać się szybciej niż najmniej sprawny uczestnik wycieczki, czyli wynik grupy nie może być lepszy od najgorzej pracującego członka grupy),

• dyzjunktywne (np. praca grupy przy rozwiązywaniu zadania matematycznego, podczas której wynik grupy zależy od najsprawniejszego uczestnika, który poprawnie rozwiąże zadanie, pod warunkiem, że pozostali zaakceptują jego rozwiązanie, a więc wynik grupy nie może być lepszy od wyniku najsprawniejszego uczestniku, ale może być gorszy),

• kompensacyjne (np. np. grupa szacuje temperaturę w pokoju przez obliczenie średniej z indywidualnych szacunków wysokości temperatury; w tym zadaniu wynik grupy jest idealnym kompromisem między wynikami indywidualnymi i może być lepszy, gorszy lub taki sam, jak wynik najlepszego członka grupy),

• addytywne (np. wspólne w grupie grabienie opadłych z drzew liści, albo podnoszenie wielkiego ciężaru, którego nie podniesie żaden członek grupy, gdzie wynik grupy jest sumą wyników indywidualnych członków grupy i zawsze jest wyższy od wyniku najsprawniejszego uczestnika grupy).

A zatem tylko w przypadku zadań addytywnych wynik pracy w grupie jest zawsze ,lepszy od wyniku najsprawniejszego członka grupy, przy zadania kompensacyjnych wynik grupy może ale nie musi być lepszy, od wyniku najsprawniejszego uczestnika grupy, w zadaniach dyzjunktywnych wynik grupy może być co najwyżej tak dobry, jak wynik najsprawniejszego członka grupy, ale może byc gorszy od tego wyniku, wreszcie w zadaniach koniunktywnych wynik grupy jest gorszy od wyniku najsilniejszego uczestnika grupy.

Wynik

pracy grupy

Wykres 1. Organizacja zadania a wynik pracy grupy

(Źródło: Steiner J., 1976 s. 393-422)

d. Mechanizmy wpływu grupy na zachowanie jednostki

Kierunek wpływu grupy na wydajność pracy jednostki (dodatni lub ujemny) silnie zależy od typu mechanizmu wpływu na zachowanie jednostki. Zależnie od tego, jaki ukształtuje się mechanizm wpływu, grupa może albo sprzyjać wysokiej sprawności pracy poszczególnych członków grupy, albo też hamować ich wydajność pracy. Świadczą o tym wyniki badań eksperymentalnych.

Przykład wpływu pozytywnego:

Eksperyment Marjorie Shaw (1932 r.) dowodzi, że w rozwiązywaniu problemów intelektualnych grupy są znacznie sprawniejsze niż indywidualne osoby. W eksperymencie należało rozwiązać nast. zadanie:

Na brzegu rzeki znalazło się trzech zazdrosnych mężów ze swoimi żonami. Wszyscy muszą się przeprawić na drugi brzeg i mają do dyspozycji tylko 3-osobową łódkę. Wszyscy mężczyźni umieją wiosłować, ale nie potrafi tego żadna kobieta. Żaden mężczyzna nie zgodzi się, aby jego żona przebywała w łodzi w obecności innego mężczyzny, gdy on sam będzie gdzie indziej. Jak cała szóstka powinna przeprawić się przez rzekę?

Część badanych rozwiązywała to zadanie indywidualnie, a część w 4-osobowych grupach. Wynik: poprawne rozwiązanie zagadki znalazło 60% zespołów i tylko 14% indywidualnych osób.

M. Shaw wyjaśnia uzyskany wynik tym, że przyczyną większej sprawności grup jest występowanie wzajemnego korygowania nieprawidłowych pomysłów w trakcie rozwiązywania zadania, większa wiedza grupy w porównaniu z wiedzą jednostek, wzajemne inspirowanie się pomysłami. W sumie wewnętrzne interakcje w grupach służyły minimalizowaniu błędów i zwiększeniu ilości twórczych pomysłów. Te i podobne eksperymenty legły u podstaw kreowania metod heurystycznych m.in. metody burzy mózgów.

Przykład wpływu negatywnego:

Eksperyment Maiera i Solema (1952)

Zadanie: Farmer kupił konia za 60 dolarów, po czym sprzedał go za 70. Jednak następnie odkupił go za 80 dolarów i powtórnie sprzedał za 90. Jaki był dla farmera łączny wynik finansowy wszystkich transakcji?

Zadanie to było rozwiązywane najpierw indywidualnie i 45% badanych dało odpowiedź poprawną. Następnie z tej samej grupy badanych utworzono 5-osobowe zespoły w taki sposób, że 95% grup posiadało w swoim składzie przynajmniej jedną osobę, która rozwiązując zadanie indywidualnie dała prawidłowe rozwiązanie. Po przedyskutowaniu rozwiązania tego zadania w grupach mniej niż 85% zespołów podało poprawne rozwiązanie, a zatem w części grup górę wzięli ci, którzy nie mieli racji, mimo że w składzie grupy była przynajmniej jedna osoba, która wcześniej podała poprawne rozwiązanie zadania. Zaznaczył się zatem negatywny wpływ grupy na efektywność pracy przy zadaniach o charakterze intelektualnego problemu do rozwiązania

Podobne wyniki uzyskano w badaniach efektywności „burzy mózgów”. Metoda ta opiera się na założeniu, że człowiek, który pracuje w grupie, jest stymulowany w sposób niemożliwy do osiągnięcia indywidualnie. Tymczasem badania Taylora (1958) i Dunette'a (1963) pokazały, że liczba pomysłów przedstawionych przez grupy jest mniejsza niż liczba pomysłów przedstawionych przez równoliczne zbiorowiska jednostek, które pracując indywidualnie postępowały zgodnie ze standardową instrukcją metody. Jednocześnie jednostki te wytworzyły pomysły o szerszym zakresie i większej oryginalności niż grupy. Te wyniki świadczą o negatywnym wpływie oddziaływań interpersonalnych na sprawność grupy.

Wynik najsprawniejszego członka grupy

Wynik najmniej sprawnego czonka grupy

Rodzaj zadania: koniunktywne dyzjunktywne kompensacyjne addytywne

---