Parametry charakteryzujące warstwę:

Wychodnia - obszar występowania warstwy na powierzchni terenu

Miąższość rzeczywista - grubość warstwy mierzona prostopadle do stropu i spągu

Miąższość pozorna - odległość miedzy stropem a spągiem warstwy, mierzona pod katem innym niż 90.

Miąższość pozorna jest zawsze większa od miąższości rzeczywistej. Gdy miąższość warstwy jest zmienna oblicza się miąższość średnią.

Określenie położenia warstwy w przestrzeni:

Położenie warstwy w przestrzeni charakteryzują następujące parametry:

- linia biegu (bieg, rozciągłość) - linia pozioma na powierzchni warstwy, krawędź przecięcia powierzchni warstwy z płaszczyzna poziomą

- azymut lini biegu - kata zawarty miedzy kierunkiem północnym a linią biegu

- linia upadu - linia prostopadła do lini biegu, leżąca na powierzchni warstwy, wyznaczająca kierunek największego nachylenia warstwy

- kierunek nachylenia - rzut lini upadu na płaszczyznę poziomą

- kat upadu (upad) - kat pionowy zawarty między linia upadu a kierunkiem nachylenia

- azymut kierunku nachylenia - kat miedzy kierunkiem północy a kierunkiem nachylenia

- ogólny kierunek nachylenia - geograficzne określenie kierunku nachylenia warstwy (według stron świata).

Poziomice - sa to linie łączące punkty o tej samej wysokości

Warstwice - są to linie biegu jakiejś warstwy lub powierzchni geologicznej o określonej wysokości

Linia intersekcyjna - jest to krawędź przecięcia się płaszczyzny warstwy z powierzchnia terenu

Mapa geologiczna - jest to graficzne przedstawienie w pewnej podziałce faktów geologicznych, uzyskane przez rzutowanie pionowe na płaszczyznę pozioma.

Wychodnia - jest to powierzchnia terenu ograniczona liniami intersekcyjnymi stropu i spągu warstwy. Inaczej można powiedzieć ze jest to obszar występowania jakiejś warstwy lub ciała geologicznego na powierzchni terenu lub płytko pod powierzchnią.

Szerokość wychodni zależy:

- od kata upadu warstwy i jest tym szersza im upad jest mniejszy i odwrotnie

- od miąższości warstwy

- od kata nachylenia zbocza, na którym warstwa się odsłania.

Płyta albo obszar płytowy jest to obszar poziomo lub prawie poziomo leżących warstw (ich upad nie przekracza 5 stopni). Obraz intersekcyjny na mapie budowy płytowej to linie intersekcyjne biegnące równolegle do poziomic.

Monoklina jest to obszar występowania warstw nachylonych w jedną stronę i pod mniej więcej tym samym kątem. W monoklinie warstwy nie powtarzają się, zapadają w kierunku warstw młodszych.

Fałd jest to wygięcie warstw bez przerwania ich ciągłości, jest to takie wygięcie, które składa: się z dwu' sąsiadujących ze sobą form fałdowych: antykliny i synkliny. Antyklina, czyli siodło zawiera warstwy najstarsze w części wewnętrznej, czyli w jądrze i kolejno coraz to młodsze ku częściom zewnętrznym, czyli skrzydłom. W swym normalnym położeniu antyklina jest wygięta ku górze. W wyniku procesów erozyjnych wypukłość antykliny i wklęsłość synkliny mogą się nie zaznaczyć i dojść może do odwrócenia rzeźby (inwersji) - na miejscu antykliny powstaje obniżenie a wzniesienie na miejscu synkliny. Synklina, czyli łęk zawiera w jądrze warstwy najmłodsze, ku skrzydłom zaś kolejno coraz starsze.

Elementy fałdu

amplituda fałdu - różnica wysokości między przegubem antykliny a przegubem sąsiedniej synkliny

przegub czyli skręt ( synkliny lub antykliny) - miejsce przegięcia warstw na szczycie antykliny lub na dnie synkliny

oś antykliny (synkliny) - linia położona na powierzchni warstwy w miejscu przegubu antykliny (synkliny), oś nie musi być linią prostą ani też poziomą

promień fałdu - odległość między powierzchnią osiową antykliny a powierzchnią osiową synkliny mierzona w płaszczyźnie poziomej

obwiednia fałdu - dwie powierzchnie, między którymi zawierają się wygięcia stropu lub spągu jednej z ławic sfałdowanych

jądro antykliny - zawiera warstwy najstarsze

jądro synkliny - zawiera warstwy najmłodsze

W zależności od położenia powierzchni osiowej wyróżnia się następujące rodzaje fałdów: stojacy, pochylony, obalony, leżący, przewalony.

Intruzjami - nazywamy skały plutoniczne, które tworzą wśród innych skał masywy, żyły i inne ciała powstałe przez wciśnięcie się magmy.

Typy intruzji:

W zależności od kształtu ciał intruzywnych i ich stosunku do otaczających skał, wyróżnia się intruzje:

- zgodne

- niezgodne

Intruzje zgodne - charakteryzuje to, że ściany intruzji są zgodne z uławiceniem lub z ułożeniem warstw. Do intruzji zgodnych zalicza się:

- sille lub inaczej żyły pokładowe,

- lakkolity,

- lopolity,

- fakolity

Sille czyli żyły pokładowe - są to utwory intruzywne wciśnięte między dwie ławice w ten sposób, że strop ławicy dolnej stanowi podstawę żyły, a spąg ławicy górnej jest stropem żyły pokładowej.

Sille występują głównie blisko powierzchni, często na obszarach płytowych lub słabo pofałdowanych. W Polsce występują w Karpatach.

Lakkolity - są ciałami magmowymi, występującymi w kształcie bochenków lub grzyba. Podstawa lakkolitów jest płaska, natomiast strop jest kopułowato wygięty. Ściany lakkolitów są zgodne z uwarstwieniem otaczających skał. .

Lakkolity tworzą się dość płytko - na głębokości 0.5 - 3 km od powierzchni i występują na obszarach tektonicznie słabo zaburzonych.

Lopolity - są formami odwrotnymi do lakkolitów, tzn. są wypukłe ku dołowi, prawdopodobnie wskutek zapadnięcia się stropu.

Fakolity - są to drobne, soczewkowate, zgodne intruzje śród warstwowe umieszczone w przegubach fałdów, zwłaszcza siodeł. ­

Intruzie niezgodne - przecinają płaszczyzny strukturalne nie okazując żadnego dostosowania się do nich.

Do intruzji niezgodnych zalicza się:

- dajki,

- żyły kominowe,

- batolity.

Dajka - to intruzja o dwóch ścianach równoległych do siebie, biegnących w poprzek warstw. Ma ona małą szerokość w stosunku do długości. Dajki mogą być dość krótkie, ale często ciągną się kilometrami.

Żyły kominowe - tworzą intruzje o kształcie walca.

Batolit - olbrzymia intruzja o bezpośrednio nie znanym _pągu i zwykle nieregularnych kształtach.

Niezgodność - jest to kontakt dwóch warstw zalegających pod różnym kątem lub też jest to kontakt dwóch warstw niezgodnych wiekowo, tzn. warstwa leżąca wyżej nie jest bezpośrednio młodsza od warstwy leżącej niżej (występuje tzw. luka stratygraficzna)

Luka stratygraficzna - jest to brak osadów (warstw) w profilu stratygraficznym, spowodowany okresową przerwą w sedymentacji (osadzaniu się warstw) lub erozją.

Rodzaje niezgodności:

- niezgodność erozyjna lub równoległa,

- niezgodność kątowa,

- niezgodność przekraczająca,

- prawie zgodność (penakordancja).

Niezgodność erozyjna lub równoległa - mamy z nią do czynienia wtedy, gdy starsze warstwy zostały wydźwignięte ponad poziom morza bez wyruszenia z położenia poziomego, a następnie zerodowane i ponownie zalane przez morze. Osady starsze są wtedy oddzielone od osad6w naniesionych przez morze mniej lub więcej równą powierzchnią wytworzoną przez działanie morza.

Niezgodność kątowa - jest wtedy, gdy warstwy zostały wydźwignięte i ustawione ukośnie, a następnie pokryte przez osady wkraczającego (transgredującego) morza.

---