Lokalizacja	Budowa	Rozwój	Epidemiologia	Wykrywanie	Parazytoza i objawy kliniczne
ASCARIS LUMBRICOIDES /glista ludzka/
*j. cienkie człowieka	*ciało różowe, zwężone ku obu końcom, pokryte grubym oskórkiem *otwór gębowy+ 3wargi+ 2małe ząbki oskórkowe+ 2brodawki czuciowe+ chemoreceptor SAMIEC <14-35x0,2-0,4 cm> ogon wygięty na stronę brzuszną *brodawki przed i zastekowe *2szczecinki kopulacyjne *pojedynczy ukł. rozrodczy SAMICA<20-52x0,3-0,6 cm> ukł. rozrodczy OPISTODELFICZNY *ogon zakończony wyrostkiem+ 2brodawki odbytowe JAJA <48-87x35-57 um> 200000/dzień *owalne *żółtobrązowe *3warstwowa osłonka (wytwór macicy) *występuje jajo niezapłodnione (owalne, tylko lekko pofałdowane, nie jest źródłem inwazji) LARWA INWAZYJNA <260 um> ciało wydłużone *przedni koniec zaokrąglony *tylni stożkowy *otwór gębowy+ 3x2 wargi	*zależy od warunków środowiska - 18-25^oC, duża wilgotność - jaja inwazyjne po 21dniach 24-35^oC larwa IIstadium <37^oC zahamowanie rozwoju!> zarażenie per os (jajo+larwa inwazyjna) przewód pokarmowy naczynia krwionośne żyła wrotna wątroba drugie linienie żyła serce prawe tętnica płucna płuca trzecie linienie tchawica gardziel połykanie j. cienkie czwarte linienie <pełny rozwój - 2 m-ce> postać dorosła <dł. życia - 1-1,5 roku>	*obszary ciepłe i wilgotne *0-20% ludzi/rok *częściej u dzieci *źródło zakażenia - brudne owoce, warzywa *roznosiciele jaj - owady (na nogach); koprofagi *ż. ostateczny - człowiek	*b. łatwe wykrywanie (nawet metodą rozmazu) > duża płodność *b. skuteczne użycie metod zagęszczających *metoda sedymentacji (duży ciężar gatunkowy) *brak samic składających jaja > odczyt precypitacji w żelu, mikroprecypitacja z żywymi larwami *rentgenoskopowo z użyciem środka cieniującego *metoda pomocnicza - badanie krwi <zwiększona liczba eozynofilów>	GLISTNICA <ASKARYDOZA> *przebieg zależy od osobniczej wrażliwości *toksyny wydzielane przez glisty!! * dzieci - zwolnione tępo rozwoju, wychudzenia, zaburzenia ukł. pokarmowego i OUNu *silna inwazja - gorączka, pokrzywka, zapalenie spojówek, łzawienie, dolegliwości wątrobowe, krwioplucie, napady kaszlu, bezsenność, wysoka eozynofilia, leukocytoza *dojrzałe glisty - ból brzucha, wzdęcia, wymioty, biegunki lub zaparcia, kwasica, obniżona krzepliwość krwi, niedobór witamin <wytw. przez produkty przemiany materii glist> *glisty w sercu lub płucach - nawet śmierć *glisty w jelicie - zaczopowanie jelita
TOXOCARA CANIS /glista psia/
* jelito cienkie psów, lisów, szakali, wilków itp. + czasem j. cienkie człowieka	*drobno ząbkowany otwór gębowy+ wargi (z miąższu trójpłatowego) *przedni koniec - skrzydełka oskórkowe *gardziel zakończona „żołądeczkiem” SAMIEC ogon zakrzywiony+ palczasty wyrostek+ 5par brodawek zasiekowych *szczecinki kopulacyjne+ skrzydełka SAMICA tępo zakończony ogon JAJA 200tys/dzień *brązowe *kuliste *gładka osłona *odporne na warunki klimatyczne	*zarażenie per os jaja inwazyjne+ larwa w II stadium 21-28dni wykluwają się w jelicie rozwój 1)psy młode larwy II stadium w mięśniach i tkankach, larwy III stadium w płucach i ścianie żołądka, larwy IV stadium w j. cienkim 2)psy stare larwy z płuc mały krwioobieg duży krwioobieg różne narządy <np. nerki> u samców - otrąbianie chory narząd jest zjadany u samic - zarażenie i uszkodzenie płodu	*ż. ostateczny - drobne gryzonie i większe mięsożerne *glisty „zabłąkane” w org. człowieka (gł. dzieci) nie osiągają dojrzałości płciowej *gat. kosmopolityczny	*trudne *biopsja wątroby <nieczęsto> *badania pomocnicze: odczyt precypitacji w żelu, mikroprecypitacja z żywymi larwami *wywiad z pacjentem	*„larwa trzewna wędrująca” - postać ostra - narządowa; postać przewlekła - oczna *psy: brak apetytu, biegunki lub zaparcia, wymioty, eozynofilia, niedokrwistość, sierść bez połysku i zjeżona *dzieci: kaszel, gorączka, ataki astmatyczne, wycieki z nosa, nudności, wymioty *dorośli: ziarniaki eozynofilowe, leukocytoza, eozynofilia, powiększona wątroba, zmiany w mózgowiu, uszkodzenie wzroku *<powiększenie wątroby, eozynofilia, hipergammaglobulinemia>
ENTEROBIUS VERMICULARIS /owsik ludzki/
*j. grube i tylna cz. j. cienkiego *może atakować też okrężnice, j. ślepe i wyr. robaczkowy	*biały *oskórkowe skrzydełka po bokach > pęcherzykowate nabrzuszenia *otwór gębowy+ 3wargi+ każda 2 brodawki *gardziel+ aparat zastawkowy SAMIEC ogon zgięty brzusznie +2skrzydełka *5brodawek w okol. steku *ukł. rozrodczy pojedynczy *brak torebki kopulacyjnej *szczecinka kopulacyjna SAMICA tylny koniec ciała ostry *ukł. rozrodczy parzysty AMFIDELFICZNY JAJA 11000 jaj w fałdach odbytu *lekko spłaszczone z jednej strony *prawie przezroczyste *mały zarodek w środku *osłonka *jajo+ larwa inwazyjna - po 4h w odbycie - inwazyjne dla człowieka	*warunki optymalne: 90-100%wilgotności, pH zasadowe, 36^o C po 6-8h pierwsze linienie larwy w obrębie jaja per os (brudne ręce; AUTOEGZOINWAZJA) j. cienkie uwolnienie larw z osłonki larwa typu RABDITOPODOBNA wędruje w dół jelita 3-krotne linienie postać dojrzała jelito grube, ślepe, wyr. robaczkowy 4tyg dojrzałość płciowa kopulacja zapłodnienie samiec ginie samica wędruje na zewnątrz odbytu w fałdach odbytu w czasie snu żywiciela składa jaja RETROINWAZJA - larwy inwazyjne wykluwają się w jelicie w okolicach odbytu i aktywnie wpełzają do j. grubego	*kosmopolityczny *cały świat, ale gł. klimat umiarkowany *20% dzieci w Polsce zarażonych (żłóbki, przedszkola, szkoły itp. ) *zarażenie - drogą pokarmową, prze brudną bieliznę osobistą i pościelową, brudne ręce *żywiciel - człowiek		OWSICA <ENTEROBIOZA> *dot. przede wszystkim wieku dziecięcego *przebieg zależy od odporności żywiciela *obecność samic przy odbycie - dokuczliwy świąd (zakłóca sen) *objawy typowe: zapalenia skóry, wypryski, bóle głowy, zaparcia *zahamowanie rozwoju psychicznego i fizycznego u dzieci *wpływa na powstawanie zapalenia wyrostka robaczkowego *u kobiet może wywoływać zaburzenia narządów ukł. moczowopłciowego
STRONGYLOIDES STERCORALIS /węgorek jelitowy/
*śluzówka j. cienkiego *f. larwalna - płuca	*2 formy - wolnożyjąca i pasożytnicza SAMIEC ostro zakończony koniec *pojedynczy narząd rozrodczy *2 szczecinki kopulacyjne+ dodatkowy narząd kopulacyjny SAMICA otwór gębowy+ 4 wargi *gardziel do 1/3 dł. ciała *parzyste narządy rozrodcze *ukł. rozrodczy AFIDELFICZNY *f. pasożytnicze - partenogeneza JAJA cienka, przezroczysta otoczka LARWY RABDITOPODOBNE LARWY FILARIOPODOBNE	*larwy RABDITOPODOBNE I sposób pośredni <heterogeniczny>: Larwy rabditopodobne - saprofagi odżywiają się subst. z kału i roślin rosną linieją (30^o C) 3h dojrzałość płciowa różnicowane płci mogą przekształcać się w larwy filariopodobne II sposób bezpośredni <homogeniczny>: Larwy raditopodobne z kałem linienie larwy filariopodobne inwazja do org żywiciela przez skórę naczynia żylne prawe serce płuco <część> formy dorosłe (larwy rabditopodobne w plwocinie) <większość> tchawica przełyk połknięcie j. cienkie dojrzałośc płciowa po 17 dniach od inwazji pierwsze młode larwy	*gł. kraje tropikalne * w Polsce - w kopalniach (odp. temperatura i wilgotność)		WĘGORZYCA <STRONGYLOIDOZA> *często bezobjawowo *początkowy etap: zaczerwienienia skóry i świąd *potem: wysypka, pokrzywka lub „pełzające zapalenie skóry” <migracja larw> *faza płucna: zapalenie płuc *faza jelitowa: bóle brzucha, biegunki, zaparcia, nudności, obrzęki, podrażnienie bł. śluzowej, owrzodzenia AUTOENDIOINWAZJA - przewlekła węgorzyca *oportunistyczna parazytoza przy AIDS
ANCYLOSTOMA DUODENALE /tęgoryjec dwunastnicy/
*dwunastnica człowieka, małp człekokształtnych, świni	*ciało łukowato wygięte, za życia czerwony lub bezbarwny, a po śmierci białawy *torebka gębowa+ 2pary ząbków oskórnych+ 3pary ząbków szczękowych *gardziel typu ssącego SAMIEC pojedynczy narząd rozrodczy *gruczoły cementowe - wydzielina torebka kopulacyjna zespala się ze szparą sromową *dodatkowy narząd kopulacyjny *szczecinki kopulacyjne SAMICA ogon w kształcie stożka+ kolec *parzysty ukł. rozrodczy JAJA owalne *otoczone cienką, przezroczystą osłonką *20000/ dzień	25-30^oC, odp. wilgotność 24h po pierwszym linieniu larwy rabditopodobne drugie linienie (20 ^oC) 5dni larwy filariopodobne z osłonką mogą żyć miesiąc w ziemi bez jedzenia *** dzięki: tigmofototropizmowi dodatniemu i geotropizmowi ujemnemu per cutern naczynia krwionośne i chłonne oraz płuca tchawica gardziel połykanie j. cienkie linieją 3tyg od inwazji dojrzałość płciowa <wyżera ludzką krew, produkują wydzielinę zapobiegającą krzepnięciu krwi> 28/35 dni składanie jaj <zarażenie również per os>	*1/5 ludności Afryki, Europy Pd i Azji *klimat ciepły i wilgotny *w Polsce - łagodnie		ANCYLOSTOMATOZA *lekkie zarażenie: bezobjawowo *zarażenie 100i więcej pasożytami: bóle nadbrzusza, nudności, wymioty, ogniskowe zapalenia płuc, krwotoki jelitowe, niedokrwistość pokrwotoczna, eozynofilia, zaburzenia ukł, nerwowego
WUCHERERIA BANCROFTI
*f. dojrzał i larwa - ukł. chłonny człowieka	*otwór gębowy-2 wieńce brodawek, brak warg SAMIEC koniec ciała spiralnie skręcony *otwór stekowy+15par brodawek zasiekowych *b. słabo rozwinięte skrzydełka ogonowe *2 szczecinki kopulacyjne +dodatkowy narząd kopulacyjny SAMICA pojedyncza macica, reszta ukł. rozrodczego parzysta *ostry koniec ciała LARWY <MIKROFILARIE> otoczone przeźroczystą osłonką	Komar (z rodzaju Culex) 2xlinienie 6-20dni stadium inwazyjne kujka komara - ukłucie naczynia chłonne człowieka formy dojrzałe płciowo zapłodnienie mikrofilarie (otoczone otoczką) przenikają do naczyń krwionośnych (pojawiają się we krwi w nocy, w dzień siedzą w trzewiach)	*2 żywiciele *gł. strefa równikowa		FILARIOZA *zaczopowanie naczyń chłonnych - SŁOŃOWACZYZNA kończyn dolnych i moszny *często przebieg bezobjawowy *po 4 m-cach od inwazji - objawy uczulenia i eozynofilia
LOA LOA
*tk. podskórna człowieka	*gruby oskórek +guzki *otwór gębowy +6 małych brodawek SAMIEC tylny koniec zagięty * bez skrzydełek *2szczecinki kopulacyjne SAMICA ogon dł. 0,25 mm LARWY <MIKROFILARIE> otoczone osłonką	*larwy mikrofilarie nieregularnie w dzień w krwi obwodowej <MIKROFILARIA DIURNA> Ślepak kłuje człowieka larwy wessane z krwią do organizmu ślepaka przeobrażenie 9 dni filarie wracają do org. człowieka <po ukłuciu> rosną 3 lata dojrzałość płciowa	*strefa tropikalna *ż. pośredni - ślepak		LOAOZA * OBRZĘKI KALABARSKIE (wielkości jajka, w okol. stawów, duża bolesność, znikają po kilku dniach, powst. w wyn. ruchliwości pasożytów) *świąd, łzawienie, zmiany wypryskowe i rumieniowate o charakterze alergii, eozynofilia
ONCHOCERCA VOLVULUS
*tk. podskórna człowieka	*ciało nitkowate *otwór gębowy +2+8 brodawek* oskórek oskórek wzmocniony obrączkami SAMIEC tylny koniec ciała skręcony, brodawki przed i zastekowe *szczecinki kopulacyjne SAMICA LARWY <MIKROFILARIE> bez otoczki	Ciało meszki (21-24^oC ) 6 dni larwy inwazyjne zarażenie przez ukłucie larwy wnikają do tk. podskórnych dalszy rozwój dojrzałość płciowa <kilka lat>	*ż. pośredni - meszki *strefa równikowa *38mln ludzi na świecie zarażonych		ONCHOCERKOZA *guzy podskórne !! *zapalenie skóry, zmiany wypryskowe, <+wtórne zmiany zakaźne przez drapanie! > obrzęki zapalne spojówki, rogówki, naczyniówki i siatkówki *ślepota (!!) <u 10% chorych>
TRICHINELLA SPIRALIS /włosień kręty/
*f. dojrzała - j. cienkie człowieka *larwa - mięśnie prążkowane	*przedni koniec ciała - cieńszy * otwór gębowy połączony torebką gębową ze sztylecikiem * gardziel>jelito>otwór odbytowy *samica i samiec - ukł. rozrodczy pojedynczy SAMIEC brak szczecinki kopulacyjnej *ruchoma torebka kopulacyjna +2 płatowate wyrostki SAMICA tylny koniec ciała lekko zaokrąglony *9-13dni życia LARWY <w jajkach> 200-2500 (zależne od dł. życia)	*dojrzałe samice j. cienkie zapłodnienie larwy naczynia limfatyczne krwioobieg duży mm. poprzecznie prążkowane 4-krotne linienie <w czasie wędrówki> osadzają się w mięśniach rosną 3tyg proces otrębiania <reakcja odpornościowa żywiciela> zjedzenie zarażonego mięsa <per os> torebka rozpuszcza się larwy dwunastnica j. cienkie dojrzałość płciowa	*żywiciele: człowiek, świnia, szczur… *kosmopolityczny *10%ludzi świata (gł. USA) *grupa inwazyjnych chorób ogniskowych poważna choroba odzwierzęca		WŁOŚNICA <TRICHINELLOZA> *czasem bezobjawowo *szczyt choroby - 2dni od inwazji *objaw typowy - TRIADA: -bóle mięśni - zaburzenia neurologiczne - obrzęk powiek *również: wysypka, ból stawów, ból głowy, eozynofilia, *postać ciężka lub średniociężka: zmiany krwotoczne dospojówkowe, do łożysk podpaznokciowych, zmiany w naczyniach włosowatych
TRICHOCEPHALUS TRICHIURUS /włosogłówka ludzka/ //TRICHURIS TRICHIURA//
*j. grube i ślepe człowieka	*nitkowate ciało * tylny koniec grubszy * pojedynczy ukł. rozrodczy <samice i samce> * otwór gębowy +4brodawki +brak warg *gardziel zbud. z stichocytów SAMIEC koniec ciała spiralnie zwinięty *pojedyncza szczecinka kopulacyjna +oskórkowa pochewka SAMICA tylny odc. + oskórkowy wałek JAJA 6000/dzień *brązowe *bębenkowate jaja *2czopy na biegunach *+nieinwazyjny zarodek	*jajo z zarodkiem optymalne warunki (duża wilgotność, 35^oC) 11dni (niższa temp. nawet 120 dni) jajo inwazyjne połknięcie z pożywieniem larwy w j. cienkim 24h j. grube kilka linień postać dojrzała osiada i żywi się krwią człowieka	*gat. kosmopolityczny *gł. kraje ciepłe *najczęstszy po owsiku w Polsce *częściej na wsi *w Polsce zazw. postać łagodna		WŁOSOGŁÓWCZYZNA <TRICHIUROZA> *wyw. przez włosogłówkę ludzką *mała inwazja: brak objawów *średnia inwazja: bóle brzucha, zaparcia, utrata wagi, nieregularna gorączka, bezsenność, lekka niedokrwistość *ostra inwazja: nasilone objawy średniej + biegunki, odwodnienie org. , eozynofilia, niedobiałczenie, objawy alergiczne i nerwowe, owrzodzenie j. grubego, wynicowanie odbytu *powstanie choroby wrzodowej i zapalenia wyr. robaczkowego ogólne wyniszczenie organizmu

2

---