Sprawozdanie z zajęć w: wykonali:, IIrok WWNiG

Centralne Laboratorium Robót Górniczych i Strzałowych Wydziału Górniczego w Regulicach ;

Działalność laboratorium obejmuje:

-szkolenia

-specjalistyczne kursy zawodowe

-specjalistyczne kursy dla fachowców nie związanych z górnictwem odkrywkowym

-badania nad MW*

-usługi związane z robotami wyburzeniowymi

-sprzedaż kamieni na potrzeby lokalne

Nabywanie ,przechowywanie ,środków strzałowych (DOKUMENTY);

• należy posiadać pozwolenie na nabycie środków strzałowych dla zakładów górniczych, które wydaja właściwe urzędy wojewódzkie ; na określony czas, imiennie i ze wskazaną ilością.

- metryka i dokumentacja strzałowa

- charakterystyki sprzętu strzałowego

- decyzje Wyższego Urzedu Górniczego na dopuszczenie środka strzałowego do urzytku

- dokument przewozowy materiału strzałowego

- asygnata WZ

• do ewidencji służy: książka obrotu środkami strzałowymi

• dziennik strzałowego

*Materiały wybuchowe - są to związki chemiczne lub mieszaniny ,które pod wpływem bodźca zewnętrznego jakim jest uderzenie lub poddanie temp. powodują detonację , czyli zajście gwałtownej reakcji chemicznej przebiegającej z wydzieleniem dużej ilości ciepła i wytworzenia dużej ilości gazów.

Materiały wybuchowe można podzielić ze względu na bezpieczeństwo wobec pyłu węglowemu i metanu i wyróżnia się :

• metanity , barbaryty

• materiały wybuchowe skalne, które nie spełniają bezpieczeństwa wobec pyłu węglowego i metanu ,są pakowane w papier koloru czerwonego .Do tej grupy należą : amonity, dynamity ,saletrzaki oraz trotyl i proch.

• materiały wybuchowe węglowe ,które spełniają określone wymagania odnośnie bezpieczeństwa wobec pyłu węglowego, pakowane są w papier koloru niebieskiego i należą do nich karbity,

• materiały wybuchowe specjalne, które spełniają wyższe wymagania bezpieczeństwa wobec pyłu węglowego i metanu , są opakowane w papier koloru białego , a napis na nich jest w czarnej ramce.

Materiały wybuchowe można podzielić także na:

• Materiały wybuchowe granulowane dwuskładnikowe

• Saletrol -94%-96% saletry i 4%-6% oleju napędowego

• Saletrot - 20%trotylu i 80% saletry

• Materiały wybuchowe granulowane trzyskładnikowe

• Saletrol +pył aluminiowy 1%-2%, który zwiększa siłę wybuchu

• Materiały wybuchowe granulowane czteroskładnikowe

• saletrolit

Rozróżniamy również

• Materiały wybuchowe zawiesinowe są to wodne roztwory nieorganicznych soli utleniających z dodatkiem rozpuszczalnych paliw, zagęszczaczy i ewentualnie innych dodatków.

• Materiały wybuchowe emulsyjne, które są mieszaniną materiałów zawiesinowych i saletroli

Na zajęciach terenowych mogliśmy poznać naocznie działanie dynamitu, saletrolu, saletrotu, heksogenu.

Środki inicjujące - są to środki służące do spowodowania detonacji materiałów wybuchowych .Do środków inicjujących należą : lont detonujący ,spłonki ,zapalniki elektryczne.

Materiały wybuchowe można podzielić na pierwotne i wtórne.

Materiały wybuchowe pierwotne są bardzo czułe na działanie mechaniczne i charakteryzuje się krótkim czasem do detonacji.

Materiały wybuchowe wtórne są to materiały ,które powodują przenoszenie impulsu od pierwotnego materiału wybuchowego do innych materiałów wybuchowych . Posiadają one znacznie mniejsze parametry na bodźce zewnętrzne niż materiały pierwotne ,ale wytwarzają duży płomień w czasie detonacji .

Wyróżnić można takie jak : - tetryl ,pentryt ,heksogen .

Rodzaje lontu :

Lont detonacyjny to plastikowy wężyk wypełniony materiałem inicjującym .

W kopalniach odkrywkowych i podziemnych stosowane są lonty:

• lont detonujący pentrytowy wodoszczelny ,który posiada kolor czerwony stosowany tylko w górnictwie odkrywkowym .

• lont detonujący pentrytowy wodoszczelny koloru żółtego ,który jest stosowany w kopalniach odkrywkowych i górnictwie podziemnym ,ale gdzie nie występuje metan .

• lont detonujący pentrytowy wodoszczelny metanowy ,o kolorze niebieskim ,który jest stosowany przy wszystkich kategoriach zagrożenia metanowego i pyłowego .

GZE - górnicze zapalniki elektryczne

Zapalniki elektryczne najczęściej składają się z :

• spłonki

• główki zapalającej

• opóźniacza

• tulejki metalowej ,korka uszczelniającego i przewodów strzałowych .

Przewody zapalnika mają kolory niebieskie i białe .

Zapalniki elektryczne można podzielić ze względu na:

1. Czas detonacji :

• mikrosekundowe

• natychmiastowe

• milisekundowe

• półsekundowe

2. Prąd potrzebny do detonacji

• kolor żółty 0,2 A ( I klasa )

• kolor brązowy 0,45A ( II klasa )

• kolor zielony 2A ( III klasa )

• kolor czarny 4A ( IV klasa )

3. Stopień bezpieczeństwa względem pyłu węglowego i metanu

• zapalnik skalny - kolor czerwony

• zapalnik węglowy - kolor niebieski

• zapalnik metanowy - kolor biały

Stosowane są także oznaczenia :

M -25 -zwłoczny 25 ms

B -antyelektrostatyczny

P -półsekundowy

N -natychmiastowy

NT -odporny na temperaturę

C -odporny na ciśnienie

W/8 -węglowy o zwłoce 8

Informacja dotycząca rodzaju zapalnika znajduje się na jego denku i na przewodach jest umieszczona metka. Pełne oznaczenie zapalnika to np. GZE W 0,2 A M-25.

Sprzęt strzałowy :

Zapalarki elektryczne to urządzenia przenośne służące do odpalania zapalników .

Zapalarki elektryczne dzieli się pod względem sposobu wytworzenia impulsu:

• zapalarka tranzystorowa ZK-100 120 -to strzałowa

• dynamoelektryczne w którym impuls prądu powstaje w wyniku obrotu uzwojonego wirnika w polu magnetycznym stojaka ,

• kondensatorowe w których obrót uzwojonego wirnika w polu elektromagnesu powoduje naładowanie kondensatora np.: ZK 300 80 - cio strzałowa.

• zapalarki bateryjne

• zapalarki sieciowe zasilane ze źródła napięcia 220V do 400 strzałów.

Sprzęt nieelektryczny :

• pojemnik do przenoszenia materiałów wybuchowych

• nabijak , nóż ,

• książka dozoru środkami strzałowymi ,

• odzielnik strzałowy

Przechowywanie materiałów wybuchowych

Materiały wybuchowe mogą być przechowywane w:

• składach naziemnych - budynki, szafy pancerne,

• składach podziemnych - specjalne chodniki w kopalniach

• składy wgłębione - w starych wyrobiskach, pagórkach

Składy dzielimy także na klasy:

• I klasa skład do 250kg

• II klasa skład od 251kg do 500 kg

• III klasa skład od 501kg do 20000kg

• IV klasa skład od 20001 do 50 ton

W rejonie Regulic występują skały magmowe wylewne: głównie melafir oraz diabaz . Są to skały z okresu permskiego; dodatkowo na uwagę zasługuje ciekawy fakt współwystępowania tych dwóch skał razem.

Skały eksploatowało się w poziomach: górnym 22-metrowym oraz dolnym 10-12m , pokłady nadkładowe to ok. 4 metry ,są to skały czwartorzędowe. Skały towarzyszące to :parchacz i tuffy. W kamieniołomie Regulice, jest jeszcze 1 milion ton zasobów złoża

DOŚWIADCZENIA PRAKTYCZNE WYKONYWANE W KAMIENIOŁOMIE:

Próba spalania materiałów wybuchowych:

• heksogen - bardzo szybkie spalenie

• trotyl - spala się szybko (przy spaleniu towarzyszy kopcący dym),

• dynamit - pali się wolno

Badanie środków strzałowych .

Sprawdzanie siły materiałów wybuchowych na wachadle balistycznym.

Ciężar wachadła wynosi 320 kg ,zaś wewnątrz niego znajduje się pocisk o masie 16 kg.

1. Sprawdzenie siły odżutu wachadła przy użyciu trotylu - silnego materiału wybuchowego skalnego, nie stosowanego w kopalniach podziemnych z powodu ujemnego zapotrzebowania tlenu i dużej ilości tlenku węgla w gazach odstrzałowych.

• ilość trotylu 10g.

Wachadło przy użyciu tego ładunku wychyliło się o kąt α =15˚15' pocisk poleciał na znaczną dległość.

2.Sprawdzenie amonitu -ilość 10g.

Wachadło prze użyciu tego materiału strzałowego wychyliło się

o kąt α = 17˚30' pocisk poleciał znacznie szybciej niż poprzednio.

3.Sprawdzenie pentrytu (materiał wzorcowy) -ilość 10g.

Wachadło przy użyciu zaś tego materiału strzałowego wychyliło się

o kąt α =18˚20',pocisk poleciał najszybciej.

4.Sprawdzanie plastiku -ilość 10g.

Wahadło przy użyciu tego materiału strzałowego wychyliło się o kąt α= 15^o50'

......%

Ad.1.- dla trotylu wyszło 69,46% względem pentrytu

Ad.2. - dla amonitu wyszło 90,29% względem pentrytu

Ad.4 - dla plastiku wyszło 72,65% względem pentrytu

Można stwierdzić że najsilniejszym materiałem wybuchowym jest pentryt ,po nim amonit i plastik, a następnie trotyl przy tej samej ilości masowej

Detonacja ładunku kumulacyjnego

Ładunek kumulacyjny zamontowany na płytach z grubego metalu. Po zdetonowaniu ładunku w płytach widoczne są otwory średnicy około 1cm. Ziemia pod płytą wygląda tak jakby ładunek był umieszczony na powierzchni ziemi a nie na płycie.

Detonacja ładunku ciśnieniowego

Ładunek ciśnieniowy zamontowany na grubej metalowej płycie. Po detonacji ładunku widzimy na górnej części płyty wklęśnięcie, natomiast dolna warstwa płyty jest rozerwana.

Wyznaczanie średnicy krytycznej

Wyznaczenie średnicy krytycznej polega na wyznaczeniu najmniejszej średnicy materiału wybuchowego ,dla której materiał detonuje .

Próba została przeprowadzona dla saletrolu.

Po wybuchu średnicą krytyczną okazała się średnica

pomiędzy 36 ÷ 28 [mm].

Sposoby łączenia lontów detonujących

- lont powinen przylegać do materiału wybuchowego ,mocuje się go taśmą .

- rozgałęzienia przy łączeniu lontów nie większe niż 45˚ bo inaczej nie nastąpi detonacja.

W ostatnim strzelaniu połączone zostało 11 ładunków wybuchowych, połączonych szeregowo Wybuch następował po pewnym opóźnieniu .

Kafar kasta

Urządzenie do badania energii potrzebnej do detonacji ładunku wybuchowego. Badanym ładunkiem było 30g amonitu. Dolna granica wybuchu to 1 wybuch na 6 prób, natomiast górna granica wybuchu to 6 wybuchów na 6 prób. Czułość wyznacza się w J. Amonit zdetonował przy energii uderzenia 18 J.

---