Czy współczesny człowiek traci swoją jednostkowość i niepowtarzalność w cywilizacyjnym zgiełku?
Mamy dziś przede wszystkim do czynienia z upadkiem wartości indywiduum. Znaczenie jednostki jest małe. We współczesnym świecie, by zyskać uznanie swojej mądrości jednostka zmuszona jest do walki, staje do wyścigu, nie bez powodu określanego mianem wyścigu szczurów. Jednostka, z reguły wrażliwsza od masy, musi wrażliwość ową w sobie zdławić, najlepiej zniszczyć, gdyż inaczej nie wygra wyścigu.
Czesław Miłosz w utworze ,,Co jest moje ? `' wyraża swoje refleksje, wątpliwości na temat własnej indywidualności. Jest przeciwny medią , które narzucają mu co powinien robić, a czego nie. Otoczenie narzuca mu wiadomości, które go nie interesują, które nie są mu niezbędne do istnienia. Ma jednak wątpliwości co do swej normalności, obawia się traktowania go bezosobowo jako model z gumy. Pielęgniarki wydają mu się obojętne, w postrzeganiu swoich pacjentów, w traktowaniu każdego człowieka tak samo. Nie zwracając uwagi kim jest naprawdę ten, którym się zajmują, wykonują swoją prace rutynowo, robią to, co jest w ich obowiązkach.
Podmiot ma świadomość, że jest stale obnażany, w każdym aspekcie swego życia.
Jego ciało, uczynki, biografia nie są doskonałe. Jako człowiek dotykały go problemy; utrzymania dobrych stosunków z otaczającymi go ludźmi, zachowaniem własnej indywidualności, wtrącaniem się ludzi w jego tajemnice, naruszanie jego prywatności , spisane jego życia na wiele różnych sposobów, traktowanie ,,jako obiekt wśród obiektów''.
Indywiduum jego przeżywa kryzys. By mogło istnieć potrzebują uznania , nie takiego, które pozwoliłoby mu usiąść na laurach lecz kreatywnego , czegoś co pozwoliłoby mu twierdzić, że tym indywiduum jest . Ulgę przynoszą mu rozmowy z analitykiem, dzięki któremu może się wyodrębnić spośród innym, ukazać swoją niepowtarzalność. Jest mu przyjemnie, kiedy jest podziwiany. Jako jednostka jest zagrożeniem sam dla siebie, gdyż przekonany o swojej ,,niepowtarzalnej jakości'' może popaść w megalomanie i pychę , paradoksalnie więc nie tylko rzeczywistość stara się utrudnić jej narodzenie się, ale także mechanizmy, które owa jednostka sama stosuje by się uratować, mogą obrócić się przeciwko niej.
Żyje w strefie mu wyznaczonej, w której może żyć, dbać o siebie, zaznawać szczęścia, lecz otoczenie przypomina mu stale, że jego jedyność jest tylko złudzeniem i nawet w jego kręgach sprowadzony jest tylko do liczby.
Wisława Szymborska w utworze ,,Wielka Liczba'' wyraża również negatywny stosunek do masowości. Pomimo tylu ludzi na świecie jej wyobraźnie nie zmieniło się ,, źle sobie radzi z wielkimi liczbami'', wzrusza ją jednostkowość . Potępia ludzi, którzy podążają za masą ,,tymczasem reszta w prześlepienie idzie''.
Przywołanie Horacego, jego słów Non omnis moriariar ukazuję jej obawy dotyczące swej twórczości. Zastanawia się czy to wystarczy by żyła w swych utworach zawsze. Musi zmagać się z ogromnymi liczbami, napotykając przeciwności ,,gestrze niż kiedykolwiek''. Te wybory , często poświęcenia oparte są nieopisanymi kosztami. Życie jest za krótkie, żeby powiedzieć o wszystkim co ma się do powiedzenia. Jej sny nawet nie są zdolne do myślenia niejednostkowego. Jest również świadoma swej indywidualności , pomimo tego , że otoczona jest ogromną liczbą ludzi nie zatraca się w swoich przemyśleniach. Ma jednak świadomość, że jako jednostka ogarnia ja ogromna przestrzeń , która nie daję jej spokoju. Tak jak Czesław Miłosz ma świadomość że owa jedyność jest tylko złudzeniem, w otoczeniu wielkich przestrzeni, masowości, wielkich liczb . Jednostka jest o wiele bardziej narażona na konflikty z innymi. Życie jako indywiduum w zgiełku cywilizacji jest trudne wręcz niemożliwe do osiągnięcia.
.
.