Dziewanna wielokwiatowa

37a] Dziewanna wielokwiatowa- Verbascum thapsiforme

Dziewanna jest lekarstwem na suchy, uporczywy kaszel, grypę i przeziębienie, a także nieżyt gardła, oskrzeli, choroby płuc.

W aptece można kupić gotowy syrop z jej świeżych kwiatów- Sirupus Verbasol.

Naparami z kwiatów warto płukać gardło przy anginie, chrypce, drapaniu w gardle, zapaleniu strun głosowych.

Pity napar wzmacnia organizm, uspokaja i leczy bezsenność.

Nalewkami na alkoholu dobrze jest nacierać się przy przeziębieniach, nerwobólach, bólach mięśniowych, reumatycznych, zapaleniach korzonków.

Okłady z odwaru stosuje się na odleżyny, poparzenia, odmrożenia, owrzodzenia [także żylakowe, trudne do wyleczenia], a oliwka z wyciągiem z kwiatów pielęgnuje włosy i skórę.

Napar: weź 5 łyżek sproszkowanych kwiatów i po 2 łyżki sproszkowanych kwiatów rumianku i czarnego bzu, wymieszaj. 2 łyżki mieszanki zalej 1 szkl wrzątku, przykryj, odstaw na 15min, przecedź. Osłódź sokiem malinowym lub miodem i popijaj małymi łykami.

37b] Dziewanna wielokwiatowa

Inne nazwy: dziewanna lekarska, dziewina, szabla, gorzygnot, gorzyknut, kwiatnica polna lub

kędzierzawica, królewska świeca. Surowiec stanowią głównie kwiaty bez kielicha.

Kwiaty dziewanny zawierają śluzy, saponiny, gorycze, flawonoidy, antoksantyny, kwasy organiczne [jabłkowy], związki tłuszczowe, olejek eteryczny, węglowodany, sole mineralne [fosfor, potas, wapń, chlor, żelazo i w dużych ilościach krzem].

Kwiat dziewanny wykazuje działanie osłaniające, wykrztuśne, zmiękczające a również ściągające, przeciwskurczowe i napotne.

Stosowany jest głównie w stanach zapalnych dróg oddechowych oraz przy schorzeniach przewodu pokarmowego, przy kolce żołądkowej i jelitowej, a także w chorobach wątroby i śledziony.

Zewnętrznie w postaci okładów- przy chorobach skórnych i nerwobólach.

W homeopatii wykorzystuje się esencję sporządzoną z ziela dziewanny.

W warunkach domowych używa się najczęściej kwiatu dziewanny w formie naparu w nieżytach oskrzeli, kaszlu, chrypce i duszności.

Napar: 1 łyżka kwiatu na 1 szkl wrzątku, zostawić pod przykryciem przez 20min, a następnie po przecedzeniu pić 2-3 razy dziennie po 0,5 szklanki.

Takiego naparu z dodatkiem mleka i miodu można używać przy astmie i duszności, a także płukać nim gardło i jamę ustną przy anginie.

Dobrym środkiem na kaszel jest napar z łyżki mieszanki kwiatu dziewanny, ziela tymianku i kwiatu

podbiału [w równych ilościach]. Pije się go co 2 godz po 1/4 szklanki.

Odwar z kwiatów z miodem zażywany przed snem jest też dobrym środkiem uspokajającym - 2 łyżki kwiatów i 1 szkl wody - gotować pod przykryciem 10min.

Można go tez stosować zewnętrznie przykładając na odleżyny, oparzenia, rany, pryszcze, krosty i inne

ropne stany skóry.

Dla dzieci zaleca się syrop wykrztuśny z 7g suchego kwiatu dziewanny i 7g suchego korzenia prawoślazu. Zalać je 1,5 szkl wody, gotować 20min, po czym dodać 20 dag cukru i odparować, aż do uzyskania gęstego syropu. Podawać dzieciom po 1 łyżeczce kilkakrotnie w ciągu dnia.

Ponieważ napar z kwiatów dziewanny zawiera krzem, używany jest do wewnątrz w chorobie w chorobie włosów przy ich wypadaniu [łysieniu], łupieżu.

Na wypryski skórne, szczególnie ropne, robi się okłady z naparu.

Wywar z kwiatów dziewanny farbuje włosy na złoto [olejek z dziewanny].

37c] Dziewanna wielokwiatowa

Inne nazwy: dziewanna, dziewanna podobna, dziewanna lekarska, dziewizna,

gorzygnot, kędzierzawica leśna lub polna, szabla.

W celach leczniczych zbiera się kwiaty, korony kwiatowe, czasem owoce [nasiona].

Kwiaty dziewanny zawierają saponiny, substancje śluzowe, flawonoidy, karotenoidy, substancje żywiczne, kumarynę, niewielkie ilości olejku eterycznego.

Działanie: wykrztuśne, przeciwskurczowe, osłaniające, przeciwcukrzycowe, łagodnie przeczyszczające, dezynfekujące.

Dzięki zawartości saponin, dziewanna może być polecana jako lek zwiększający wytwarzanie śluzu w drogach oddechowych i ułatwiający jego odkrztuszanie.

Może być polecana w przypadkach przeziębień przebiegających z chrypką, w katarze, w przypadkach uporczywego kaszlu, astmy.

W kolce jelitowej i wątrobowej wyciąg z dziewanny przynoszą ulgę, bowiem znoszą skurcze mięśni

gładkich.

Zewnętrznie stosowane odwary z dziewanny mogą być przydatne i pomocne w leczeniu ran, owrzodzeń, oparzeń, odleżyn, a także w takich chorobach skóry jak wypryski oraz w przypadkach łysienia i łupieżu.

Dziewanny możemy również używać w przypadkach stanów zapalnych żylaków i odbytu.

Alkoholowe wyciągi z dziewanny mogą być stosowane do nacierań w przypadkach bólów korzonkowych i stawowych.

Medycyna ludowa poleca liście dziewanny gotowane w mleku przykładać na miejsca oparzone i na

żylaki odbytu, a sproszkowane nasiona dziewanny były polecane jako zasypki w przypadkach

pękania brodawek sutkowych u kobiet karmiących piersią [uprzednio zwilżyć sokiem z marchwi].

Napar z kwiatów: 1 łyżkę suszonych kwiatów zalać 1 szkl wrzątku i odstawić na 10min. Pić w 2-3

porcjach w ciągu dnia w przypadkach chrypki, kataru, kaszlu lub bólów brzucha.

W celu zwiększenia działania wykrztuśnego można dodać do naparu dziewanny wyciągów z tymianku lub maliny czy podbiału.

Odwar z kwiatów: 4 łyżki suszonych kwiatów zalać 2 szkl wody i gotować 15-20min. Po odstawieniu na 10min i przecedzeniu odwar ten może być stosowany jako lek uspokajający oraz do płukania gardła i na okłady.

Odwar z liści lub korzeni [1 łyżka na 1 szkl wody] może być stosowany jako środek moczopędny i dezynfekujący, co pozwala leczyć infekcje układu moczowego.

37d] Dziewanna wielokwiatowa

Działa wykrztuśnie, osłaniająco, przeciwskurczowo, przeciwcukrzycowo, lekko przeczyszczająco i antyseptycznie.

Stosuje się przy nieżytach dróg oddechowych, dychawicy oskrzelowej, przy nieżytach przewodu

pokarmowego, kolce jelitowej.

Zewnętrznie używa się je na rany, wrzody, uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej, oparzenia, odleżyny, stłuczenia.

Służy również do mycia włosów przy łupieżu i łysieniu.

37e] Dziewanna wielokwiatowa

Działanie: wykrztuśne, łagodzące, moczopędne, przeciwzapalne, wspomagające układ nerwowy, przeciwskurczowe, gojące rany, ściągające, przestrajające.

Dziewanna działa dobroczynnie w większości schorzeń układu oddechowego.

Doskonale tonizuje błony śluzowe oraz łagodzi procesy zapalne przez zwiększenie wydzielania płynu i wspomaganie odkrztuszania.

Jest szczególnie zalecana w zapaleniu oskrzeli połączonym z ostrym kaszlem i bólem.

Właściwości przeciwzapalne oraz łagodzące dziewanny są przydatne np. w leczeniu stanu zapalnego krtani.

Może być stosowana zewnętrznie w postaci wyciągu. Po wymieszaniu z oliwą z oliwek może łagodzić i

goić stany zapalne skóry lub dolegliwości uszu.

Uwaga: Dziewanny nie wolno stosować przez dłuższy czas.

Napar: 1-2 łyżeczki suszonych liści lub kwiatów zalać szkl wrzątku, trzymać pod przykryciem 10-15min. Pić 3-4 razy dziennie.

37f] Dziewanna wielokwiatowa

Surowce lecznicze: W celach leczniczych zbiera się kwiaty, korony kwiatowe, czasem owoce (nasiona).

Substancje lecznicze: Kwiaty dziewanny zawierają saponiny, substancje śluzowe, flawonoidy, karotenoidy, substancje żywiczne, kumarynę i niewielkie ilości olejku eterycznego.

Działanie: wykrztuśne, przeciwskurczowe, osłaniające, przeciw-cukrzycowe, łagodnie przeczyszczające, dezynfekujące.

Dzięki zawartości saponin, dziewanna może być polecana jako lek zwiększający wytwarzanie śluzu

w drogach oddechowych i ułatwiający jego odkrztuszanie.

Może być polecana w przypadkach przeziębień przebiegających z chrypką, w katarze, w przypadkach uporczywego kaszlu, astmy.

W kolce jelitowej i wątrobowej wyciągi z dziewanny przynoszą ulgę, bowiem znoszą skurcze mięśni gładkich.

Zewnętrznie stosowane odwary dziewanny mogą być przydatne i pomocne w leczeniu ran, owrzodzeń, oparzeń, odleżyn, a także w takich chorobach skóry, jak wyprysk, oraz w przypadkach łupieżu i łysienia. Dziewanny możemy również używać w przypadkach stanów zapalnych żylaków odbytu.

Alkoholowe wyciągi z dziewanny mogą być stosowane do nacierań w przypadkach bólów korzonkowych i stawowych.

Medycyna ludowa poleca liście dziewanny gotowane w mleku przykładać na miejsca oparzone i na żylaki odbytu, a sproszkowane nasiona dziewanny były polecane jako zasypki w przypadkach pękania brodawek sutkowych u kobiet karmiących piersią.

37g] Dziewanna wielokwiatowa

Surowcem jest sam kwiat dziewanny

Z powodzeniem stosowałem także całe ziele dziewanny - Herba Verbasci. Ziele (górna część i liście) pozyskuje się w okresie kwitnienia i suszy w temp. do 60o C, potem mieli i przechowuje w szczelnych słojach. Jest silniejsze w działaniu niż sam kwiat.

Skład chemiczny:

Kwiaty: barwniki (krocetyna, ksantofil), śluzy (2-3%), cukry (ok. 11%), saponiny (verbaskosaponiny), irydoidy, alkohole wielowodorotlenowe, flawonoidy (hesperydyna), olejek eteryczny, sole mineralne (ok. 6%), kwasy organiczne, karoten, witamina PP i z grupy B.

Ziele zawiera glikozydy irydoidowe, alkohole cukrowe, saponiny, flawonoidy (rotenon, hesperydyna, rutyna, luteolina), kwasy fenolowe pochodne kw. cynamonowego, kwas kawowy.

Działanie: wykrztuśne, przeciwkaszlowe (uwaga! działanie wykrztuśne nie jest równoznaczne z działaniem kaszlowym, oznacza ono jedynie upłynnienie śluzowej wydzieliny, przez co ułatwia jego wydalenie, nie zaś na wywoływaniu kaszlu; działanie przeciwkaszlowe polega na

hamowaniu ośrodka kaszlu), przeciwzapalne, silnie odkażające (ziele), przeciwbólowe (ziele),

przeciwgorączkowe (ziele), przeciwalergiczne, przeciwwysiękowe, silnie żółciopędne (ziele), moczopędne, rozkurczowe, regulujące wypróżnienia.

Wskazania: nieżyty dróg oddechowych, choroby alergiczne, kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, niedoczynność gruczołów dokrewnych, choroby skórne, zaburzenia trawienne, blednica, zaburzenia

krążenia obwodowego (ziele).

Przeciwwskazania: ciąża, uczulenie na zioło podczas zbierania.

Napar: 1 łyżkę ziela lub 2 łyżki kwiatów zalać 1 szkl. wrzącej wody (kwiaty zalać mlekiem); parzyć 20 minut, przecedzić; napar mleczny i wodny osłodzić miodem, pić 3-4 razy dz. po 150-200 ml. Można

podawać dzieciom powyżej 3 r. ż. - 100 ml naparu mlecznego z miodem.

Tinctura Verbasci: pół szkl. suchego ziela lub 1 szkl. suchych kwiatów zalać 250 ml wódki; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 15 ml w 100 ml mleka z miodem.

Zewnętrznie stosować (przemywać skórę, okłady z roztworu: 1 cz. nalewki + 1 cz. wody przegotowanej) w leczeniu opornych opryszczek (pędzlować nierozcieńczoną nalewką), trądziku młodzieńczego, krost, ropni, zapalenia mieszków włosowych, trądziku odwróconego, oparzeń i sączących ran.

Rp. Mikstura przeciwstresowa

nalewka melisowa 10 ml, nalewka dziewannowa 15 ml, nalewka arnikowa - 10 ml, nalewka (sok, intrakt) dziurawcowa - 10 ml. Płyny zmieszać.

Zewnętrznie - wskazania: opryszczki, trądzik, ropnie, rany sączące, oparzenia, liszaje, liszajce.

Doustnie - wskazania: nerwice narządowe, bezsenność, ból brzucha, niepokój wewnętrzny, stres.

Sposób użycia: okłady (roztwór: 1 cz. mikstury + 1 cz. wody), przemywanie schorzałej skóry 2-3 razy dz. Równocześnie doustnie: 5-10 ml preparatu 3 razy dz. w ciepłym mleku z miodem.

Rp. Mieszanka przeciwprzeziębieniowa

Kwiat lub ziele dziewanny 2 cz., ziele majeranku 1 cz,. ziele lub kwiat wiązówki - 1 cz., kora wierzby -

1 cz., liść lub korzeń babki 1 cz,. korzeń arcydzięgla lub dzięgla, lub kwiat wrotyczu, lub owoc anyżu - 1 cz, kwiat lub liść podbiału - 1 cz. Zioła wymieszać.

1 łyżkę mieszanki zalać 1 szkl. wody, zagotować, odstawić na 20 minut pod przykryciem, przecedzić; osłodzić miodem. Pić 4-6 razy dz. po 200 ml

Wskazania: choroby przeziębieniowe, gorączka, grypa, angina, ospa, odra, kaszel, zapalenie oskrzeli lub krtani, zapalenie gardła.

37h] Dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum thapsiforme)

Surowcem są kwiaty dziewanny kutnerowatej lub wielkokwiatowej (korona z kielichem) Flos Verbasci,

także sama korona kwiatowa Corolla Verbasci.

Kwiaty dziewanny zawierają śluz (ok. 2,5%), saponiny triterpenowe (werbaskosaponina), irydoidy

(aukubina, katalpozyd), flawonoidy (pochodne hesperydyny), fenylopropanoidy (werbaskozyd),

karotenoidy (krocetyna), cukry (ok. 20%).

Flawonoidy i karotenoidy powodują zwiększenie odporności ścian naczyń włosowatych i regulują ich przepuszczalność.

Surowiec działa wykrztuśnie (saponiny), osłaniająco i powlekająco (śluz), a także przeciwko wirusom grypy A i B.

Odwary i napary z kwiatów stosowane są w suchym kaszlu i chrypce, w przeziębieniu, w stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych, grypie, zapaleniu gardła, oskrzeli.

Zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła, jak również do okładów - w oparzeniach, stłuczeniach,

stanach zapalnych skóry, w nerwobólach.

Wyciągi wchodzą w skład syropów osłaniających (śluzowych) i wykrztuśnych.

Napar: Łyżkę kwiatu dziewanny zalać szklanką wrzącej wody, zagotować, odcedzić. Pić pół szklanki

naparu 2-3 razy dziennie.

Dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum thapsiforme Schr.)

Inne nazwy: dziwizna, dziewizna, dziewana, dziewanna wiązkowata, dziewanna kutnerowata, dziewanna podobna, dziewanna lekarska, kędzierzawica leśna, kędzierzawica polna, knotnica leśna, knotnica polna, gorzyknot, gorzygrot, szabla, królewska świeca.

Angielska: Wool Mullein. Francuska: Bouillon blanc. Niemiecka: Grossblumige Kónigskerze.

Rosyjska: Korowiak wysokij.

Jej obecna polska nazwa - dziewanna pochodzi od synonimu pierwotnego - dziewizna, co oznaczało roślinę dziko rosnącą.

Jako zioło ceniona była już w starożytności, a jej szczegółowe opisy znajdujemy u tak sławnych medyków, jak Hipokrates, Arystoteles, Dioskorides, Pliniusz, a nieco później również św. Hildegarda

i Paracelsus.

Wiele uwagi poświęcali dziewannie wielkokwiatowej również i polscy zielarze. I tak na przykład już

w 1568 roku Marcin Siennik stwierdzał autorytatywnie, że kwiecie tej rośliny chroni przed czarami

i odpędza złe duchy, a w roku 1613 Szymon Syreński zachwalał nie tylko kwiat, ale również korzeń

dziewanny jako doskonały środek na różne dolegliwości, m.in. na płuca, febrę i bóle zębów.

Przez wieki całe w medycynie ludowej z kutneru sporządzano najprzeróżniejsze medykamenty:

herbatki, odwary, maści, wino, wódkę, olej, konfekty, suchy proszek i inne specyfiki.

Ta piękna roślina, pochodząca z południowo-zachodniej Azji, występuje obecnie w stanie naturalnym

niemal w całej Europie.

W Polsce jest pospolita na niżu i niższych pogórzach, gdzie rośnie najczęściej na glebach jałowych, piaszczystych i kamienistych. Zbieracze ziół szukają jej najczęściej na słonecznych pagórkach, na

wszelakich odłogach i nieużytkach, kamieńcach, zrębach leśnych, przydrożach, starych gruzowiskach.

Do celów leczniczych zbieramy kwiaty dziewanny bez kielicha.

Oto szczegółowa instrukcja dla zielarzy, którą wyczytałem w przedwojennej książce J. H, Głoga Zioła lecznicze: „Zbierać należy same korony kwiatów, wyskubując je z kiosków. Zbioru dokonywać można

tylko we dnie słoneczne, w południe, aby nie było rosy ani rannej, ani wieczornej; suszyć cieniutkimi warstwami na słońcu, aby proces ten trwał jak najkrócej. Jeżeli suszone są nieodpowiednio i zmienią

barwę, nie nadają się do celów leczniczych. Wysuszony dokładnie kwiat chowa się w suchych, mocno zatkanych naczyniach."

Kwiaty dziewanny zawierają saponiny o bliżej nieznanej jeszcze budowie, śluzy, flawonoidy, kwasy

organiczne, związki tłuszczowe, olejek eteryczny i liczne biopierwiastki, m.in. żelazo, wapń i krzem.

Zioło działa osłaniająco na błony śluzowe, zmiękczająco, wykrztuśnie, ściągająco, przeciwskurczowo

i napotnie.

Napar z kwiatów. 1 łyżkę suszonych kwiatów zalewamy szklanką wrzątku i odstawiamy pod

przykryciem na 15 minut. Po przecedzeniu pijemy 2-3 razy dziennie po pół szklanki po jedzeniu w

suchym, męczącym kaszlu, w chrypce, w przewlekłych stanach zapalnych żołądka i jelit.

Odwar z kwiatów. 2 łyżki suszonych kwiatów zalewamy 2 szklankami wody i gotujemy przez 15 minut na małym ogniu. Po przecedzeniu odstawiamy na 10 minut i pijemy w 4 porcjach po jedzeniu w ciągu dnia jako środek łagodnie uspokajający.

Odwaru możemy używać również do płukania gardła i na okłady w przypadku oparzeń, stłuczeń i różnych stanach ropnych skóry.

Nalewka z kwiatów. 100 g świeżych kwiatów zalewamy 0,5 1 spirytusu, mocno wstrząsamy i odstawiamy butelkę na 14 dni. Pijemy 2 razy dziennie 15-20 kropli w kieliszku wody w przeziębieniach. Nalewkę możemy też wcierać w skórę w bólach kostnych i stawowych.

Wiejscy zielarze dziewanną leczyli nie tylko ludzi, ale również zwierzęta domowe. Wysuszony i

rozdrobniony korzeń dodawano bydłu do paszy w chorobach płucnych. Utłuczone liście i kwiat przykładano na zagwożdżone kopyta końskie. Okładami z gotowanych, gorących jeszcze liści leczono u różnych zwierząt przeróżne guzy i zgrubienia na ciele. Przeziębionym kotom do mleka dodawano pół na pół napar z kwiatów dziewanny. Wreszcie zmielone korzenie tej rośliny wymieszane z mąką i kaszą wpływają tucząco na drób, szczególnie kury.

---