Eutrofizacja

Polega na wzbogaceniu się akwenów wodnych w substancje odżywcze – pierwiastki biogenne, głównie azot i fosfor, ale także potas i sód, powodujące nadmierną produkcję biomasy glonów, co objawia się tzw. zakwitem glonów

Eutrofizacja jest najważniejszym problemem Bałtyku. W czasie roku występują dwa zakwity. Wiosenny (marze- maj) i letni (lipiec wrzesień). Wiosenny zakwit składa się głównie z niegroźnych glonów jak okrzemki czy bruzdnice, podczas gdy letni składa się głównie z cyjanobakterii, które mogą wytwarzać toksyczne substancje.

Wiosenny zakwit limitowany jest głównie przez niską temperaturę i brak światła. Natomiast letni przez niedobór fosforu, który został zużyty w poprzednim zakwicie (cyjanobakterie potrafią asymilować azot z powietrza).

Od wielu lat odnotowuje się stały wzrost liczby i siły zakwitów co wiąże się z ze zwiększeniem emisji biogenów.

Skutkiem eutrofizacji jest obniżanie się stężenia tlenu w strefie przydennej, a to doprowadza do beztlenowego rozkładu, czyli gnicia materii organicznej. W wyniku, czego powstaje zabójczy siarkowodór. A w konsekwencji na dnie powstaje „pustynia ekologiczna”, gdzie nie może żyć żadna roślina ni zwierzę.

Piaszczyste dno. Po lewej warunki normalne, po prawej „pustynia ekologiczna”.

Skutki eutrofizacji:

• zmiany właściwości wody polegające na:

• występowanie intensywnego zapachu i zabarwienia;

• pojawienie się mętności wody;

• dużych wahaniach stężenia tlenu i odczynu pH w warstwie górnej

• powstawanie warunków beztlenowych w głębszych warstwach, co jest przyczyną:

• wymierania organizmów zwierzęcych, zwłaszcza ryb;

• dominacji organizmów beztlenowych – sabrobionty;

• gromadzenia się znacznej ilości substancji organicznej – mułów;

• wypłycenie akwenu.

• blokada dostępu promieniowania słonecznego do roślinności w głębi , powodując ich obumieranie.

Proces eutrofizacji Bałtyku wynika bezpośrednio z ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do niego. Jest to proces bardzo niekorzystny, powodujący przeżyźnienie wód w morzu. Nadmiernie rozwijająca się bujna roślinność przyczynia się do deficytów tlenowych. Procesy zachodzące w wodzie związane z eutrofizacją przyczyniają się do zaburzenia równowagi ekosystemu naszego morza. Rozwojowi nadmiernej trofii w Bałtyku możemy przeciwdziałać przede wszystkim poprzez redukcję doprowadzanych do niego zanieczyszczeń. Redukcja ta powinna dotyczyć przede wszystkim związków biogennych, które to przede wszystkim odpowiedzialne są za wzrost trofii w zbiornikach wodnych.

Proces eutrofizacji jest jednak do pewnego stopnia procesem korzystnym, ponieważ powoduje wzrost biomasy fitoplanktonu i dalszych ogniw łańcucha pokarmowego do ryb włącznie .

Metody kontroli i zapobiegania eutrofizacji

Prostym sposobem kontroli trofii zbiornika jest badanie widzialności krążka Secchiego: białego krążka o średnicy 30 cm, opuszczanego na wyskalowanej lince. Jego widzialność (ang. Secchi depth) zależy od ilości zawiesiny w wodzie, a ta z kolei - głównie od ilości glonów. Na podstawie widzialności krążka Secchiego można obliczyć tzw. wskaźnik Carlsona[1][2], na podstawie którego porównuje się trofię poszczególnych zbiorników lub zmiany trofii danego zbiornika w czasie. Tenże wskaźnik można też obliczyć, mając do dyspozycji dane o ilości chlorofilu a (pomiary fotometryczne) lub związków fosforu.

Najskuteczniejszą metodą walki z procesem eutrofizacji jest ograniczenie antropogenicznego dopływu biogenów do wód - kompostowanie odchodów w miejsce odprowadzania ich do ujścia kanalizacyjnego, redukcja zawartości fosforanów w środkach piorących używanych w gospodarstwach domowych, ograniczanie stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie.

---