23. Małe grupy: procesy wewnątrzgrupowe, struktury, zjawisko konformizmu; myślenie grupowe.

Grupa w podstawowej formie to dwie osoby lub więcej osób przebywających w tym samym czasie w tym samym miejscu. Zgodnie z szeroką definicją ludzie nie muszą ze sobą współdziałać, muszą po prostu razem przebywać. Wyróżniamy:

• grupa niespołeczna - grupa w której dwie lub więcej osób znajdują się w tym samym miejscu, w tym samym czasie lecz nie współdziałają ze sobą (np. ludzie w samolocie).

• grupa społeczna - grupa w której dwie lub więcej osób współdziała ze sobą oraz współzależy od siebie w tym sensie, że w zaspokajaniu potrzeb i osiąganiu celów musi na sobie polegać.

Małe grupy to 2 bądź więcej osób którzy zgromadzili się dla realizacji jakiegoś wspólnego celu. Zadaniem grup jest działanie na rzecz wspólnego dobra, zachodzą między nimi interakcje bezpośrednie, które posiadają wspólne ustalone normy, mają wspólny cel i mają poczucie odrębności swojej grupy od innych. Interakcje bezpośrednie muszą spełniać 3 warunki:1.Każdy z partnerów interakcji świadomie emituje pewne zachowania i odbiera zachowania partnera, 2.Między partnerami zachodzą procesy komunikowania się, 3.Partnerzy interakcji wzajemnie na siebie wpływają. Interakcja-proces wymiany kar i nagród między członkami grupy, pewne zachowania emitowane przez całą grupę mogą być karzące bądź nagradzające. Typy interakcji w małych grupach społecznych badał Bales. Sprowadził on je do 5 kategorii: 1.Zachowania dotyczące orientacji -zachowanie mające na celu zdobycie informacji bądź jej udzielenie, 2.Zachowanie związane z oceną-zachowanie oceniające innych członków, co się dzieje, ocenianie czynności, 3.Zachowanie nastawione na kontrolę-ma na celu kontrolować innych członków grupy, celów, czynności; 4.Reakcje negatywne-zachowanie polegające na wywołaniu reakcji negatywnych (agresja, smutek, płacz); 5.Reakcje pozytywne-zachowania polegające na wywołaniu pozytywnych reakcji.

Małe grupy to także takie, gdzie członkowie mają możliwość kontaktu bezpośredniego, możliwy jest model komunikacji "każdy z każdym".

Struktura grupy to jej organizacja wewnętrzna, którą można rozważać z punktu widzenia jej:
1.elementów:
- osoby
- pozycje społeczne - miejsce w grupie związane z funkcją, jaka osoba zajmująca to miejsce spełnia wobec grupy
2.mechanizmów integracyjnych
- komunikacja
- status - prestiż, jakim obdarzona jest dana pozycja
- rola społeczna - zachowania, których grupa oczekuje od osób zajmujących określona pozycję w grupie
- normy grupowe - reguły określające właściwe i niewłaściwe sposoby zachowania członków grupy (podzielane przez grupę nakazy i zakazy co do sposobu postępowania, myślenia i odczuwania)
- spójność - stopień, w jakim członkowie grupy pragną w niej pozostać - ich wzajemna atrakcyjność

Trzy struktury małych grup:
1. socjometryczna- która określa natomiast wzajemne postawy jednostek względem siebie, przede wszystkim więzi emocjonalne, które spajają grupę. Struktura ta kształtuje się pod wpływem indywidualnych potrzeb afiliacyjnych jednostek
2. komunikacyjna- odnosi się do sieci wzajemnych interakcji w grupie, co jest istotne ze względu na szybkość przepływu informacji przy realizowaniu przez grupę celów.
3. przywództwa- określa relacje poddaństwa i dostęp do władzy jednostek znajdujących się w grupie. Ze względu na styl kierowania grupą jednostki mogą mieć większy lub mniejszy wpływ na podejmowane decyzje. W przypadku tej struktury istotne jest zarówno przywództwo formalne w grupie, jak i istnienie przywództwa nieformalnego.

Myślenie grupowe- rodzaj myślenia, w którym bardziej liczy się dążenie do zachowania spójności i solidarności grupy niż realistyczne uwzględnianie faktów.
Grupowe myślenie występuje tylko w ściśle określonych sytuacjach:
- gdy grupa jest zwarta
- oddzielona od poglądów przeciwnych własnym opiniom
- gdy kieruje nią jeden dominujący przywódca usilnie forsujący własne poglądy.

W pewnych sytuacjach utrzymanie spójności i solidarności grupowej jest ważniejsze od liczenia się z realiami. Gdy to się zdarzy, mogą pojawić się takie symptomy, jak złudzenie nieomylności. Symptomy te mogą prowadzić do błędów w podejmowaniu decyzji.

Warunki sprzyjające wystąpieniu myślenia grupowego:
- duża spójność grupy- grupa zapewnia prestiż i jest atrakcyjna- dlatego ludzie chcą do niej należeć
- izolacja grupy- grupa jest wyizolowana, chroniona przed alternatywnymi poglądami
- autorytarny przywódca- przywódca kontroluje dyskusje w grupie oraz wyraźnie przedstawia swoje życzenia
- silny stres- członkowie grupy odczuwają zagrożenie
- słabo wypracowane sposoby podejmowania decyzji- brak standardowych metod rozpatrywania alternatywnych poglądów

Symptomy myślenia grupowego:
- złudzenie odporności na atak- grupa odczuwa swoją nieomylność i siłę
- przekonanie o moralnych racjach grupy
- stereotypowe spostrzeganie przeciwników
- autocenzura- ludzie dobrowolnie odrzucają przeciwstawne poglądy
- ukierunkowany nacisk na innych aby podporządkowali się większości- jeżeli ludzie wyrażają inne opinie, wywierany jest na nich nacisk w celu upodobnienia ich do większości.
- złudzenie jednomyślności- złudzenie, że wszyscy są zgodni, wynikające z pomijania oponentów
- strażnicy jednomyślności- członkowie grupy chronią przywódcę przed odmiennymi poglądami

Podejmowanie błędnych decyzji:
- niepełna analiza alternatywnych poglądów
- lekceważenie określania poziomu ryzyka dla preferowanych rozwiązań
- opieranie się na niepełnej informacji
- brak planu działania na wypadek niepowodzenia.


Kolejnym zjawiskiem grupowym jest polaryzacja grupy- tendencja grup do podejmowania decyzji, które są bardziej skrajne niż początkowe inklinacje członków. Do tego zjawiska dochodzi na skutek działania procesów poznawczych (gromadzenie nowych informacji i argumentów) i motywacyjnych (chęć zyskania sympatii w grupie).

Konformizm- jest to zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych ludzi. Istnieją dwa główne powody, dla których ludzie zachowują się konformistycznie:
- informacyjny wpływ społeczny- pojawia się wtedy, gdy ludzie nie wiedzą, co zrobić albo co powiedzieć, aby ich zachowanie było poprawne. Taka reakcja zwykle następuje w nowych, zaskakujących albo kryzysowych sytuacjach, a więc wówczas, kiedy definicja sytuacji nie jest jasna.
- normatywny wpływ społeczny - ma miejsce wtedy, gdy naśladujemy innych, nie dlatego, że ci inni wiedzą lepiej, lecz dlatego, że chcemy zostać członkami grupy i czerpać korzyści wynikające z uczestnictwa w niej, albo gdy pragniemy uniknąć ośmieszenia czy upokorzenia. Normatywny wpływ społeczny kończy się najczęściej publicznym konformizmem - czyli dostosowaniem się zachowań bez wiary i akceptacji idei czy zachowań. Siła wpływu normatywnego zależy od jednomyślności członków grupy, jej liczebności i od tego jak bardzo zależy nam na grupie.

Aronson, E., Wilson, T. i Akert, R. - Psychologia społeczna. Serce i umysł.
Strelau, J. (red.) - Psychologia. Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i
elementy psychologii stosowanej.
Wojciszke, B. - Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej.

---