Zdrowie i choroba

Definicja WHO:

Zdrowie jest stanem pełnego dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego

Definicja:

• oparta na odczuciach subiektywnych!!! - nauki biologiczne na twierdzeniach obiektywnych, podlegających weryfikacji

• jest utopijna (medycyna nie może odpowiadać za samopoczucie społeczne)

Homeostaza - Jest zdolnością ustroju do utrzymania, w dynamicznej równowadze, stałości środowiska wewnętrznego.

Organizm dysponuje licznymi mechanizmami regulacyjnymi utrzymującymi homeostazę

Dotyczy różnych zjawisk:

- Izowolemia (utrzymanie stałej objętości płynów ustrojowych)

- Izohydria (utrzymanie stałego pH

- Izojonia

- Izoglikemia

Zaburzenia termoregulacji

Hipertermia - wzrost ciepłoty ciała

Niegorączkowa Gorączkowa

• Przegrzanie

• Hipertermia obwodowa

• Hipertermia ośrodkowa

Niegorączkowa - mechanizmy termoregulacji są niewystarczające lub niewydolne:

1. Przegrzanie

• Działanie na ustrój podwyższonej temperatury otoczenia w warunkach sprawnych i maksymalnie nasilonych mechanizmów termoregulacji

• Nagromadzenie w ustroju energii cieplnej w ilości przewyższającej aktualnie możliwą utratę ciepła

2. Hipertermia obwodowa - Wzrost produkcji ciepła np.

Nadczynność tarczycy Hipermetabolizm

3. Hipertermia ośrodkowa - Zaburzenia czynności ośrodków termoregulacji

Przyczyny:

• urazy czaszki,

• niektóre leki używane do narkozy

Gorączka - Reakcja adaptacyjna ustroju stałocieplnego występująca w wyniku działania czynnika gorączkotwórczego w warunkach sprawnych ośrodków i mechanizmów termoregulacji.

Mechanizm gorączki: Przeniesienie w górę poziomu nastawczego regulacji temperatury ciała w wyniku czego organizm uruchamia mechanizmy termoregulacyjne prowadzące do dostrojenia temperatury ciała do nowego poziomu nastawczego.

PIROGENY - ciała gorączkotwórcze:

1. Pirogeny pierwotne

• Egzogenne (zewnątrzpochodne)

- pochodzenia bakteryjnego: Endotoksyny błonowe bakterii Gram (-): lipid A (LPS) Produkty rozpadu bakterii Gram (+)

- wirusowe

- grzybicze

• Endogenne (wewnątrzpochodne)

- produkty rozpadu własnych komórek

- produkty rozpadu tkanki nowotworowej

- kompleksy immunologiczne

- substancje powstające w reakcjach immunologicznych

- metabolit androgenów - etiocholanolon

2. Pirogeny wtórne (endogenne) - wytwarzane przez makrofagi i monocyty

- interleukiny: IL-1, IL-6, IL-8, IL11

- czynniki martwicy nowotworów (kachektyny)

- interferony: IFN-α2 , IFN-y

Pirogeny pierwotne MAKROFAGI Pirogeny wtórne

Patogeneza gorączki wywołanej pirogenami pierwotnymi

(np. LPS - endotoksyny bakteryjnej)

Rozkład bakterii w fagocytozie LPS Uczynnienie układu dopełniacza Wydzielanie pirogenów wtórnych przez makrofagii (komórki Borowicza-Kupffera) Wzbudzenie impulsacji we włóknach aferentnych nerwu błędnego Noradrenergiczne neurony jądra pasma samotnego w rdzeniu przedłużonym Synteza PGE1 i PGE2 Zmiana punktu regulacyjnego w polu przedwzrokowym podwzgórza Gorączka

!!! Pirogeny nie przechodzą przez barierę krew - mózg, dlatego też pobudzają wytwarzanie prostaglandyn PGE1 i PGE2, które działają na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu wywołując gorączkę.

Patomechanizm gorączki w narkozie

(np. wywołanej halotanem)

Narkoza

Bardzo szybkie uwalnianie Ca2+ z siateczki sarkoplazmatycznej i jednocześnie brak zwrotnego pobierania Ca2+ do siateczki

[Ca2+] w cytozolu

Intensywne skurcze włókien mięśniowych

Wytwarzania ciepła

Okres ustępowania gorączki

Brak pirogenów

Wartość sygnału nastawczego dla termodetektorów wraca do poziomu odpowiadającego normotermii

Termodetektory zaczynają odbierać aktualną (podwyższoną) temperaturę jako hipertermię

Mechanizmy wzrostu temperatury ciała w gorączce

1. Ograniczenie utraty ciepła

• 
  Skurcz naczyń krwionośnych

• Wydzielania potu (czasami zanik)

Wytwarzania ciepła Termogeneza

• Drżeniowa

• Bezdrżeniowa (chemiczna)

W gorączce zachowana jest sprawność mechanizmów termoregulacyjnych

Wyjątek!

Znaczna gorączka wzrost temperatury zaburzenia OUN uszkodzenie ośrodka termoregulacji




RODZAJE GORĄCZEK:

1. Wzrost temperatury ciała

• Stan podgorączkowy temp. do 37^oC

• Gorączka niska temp. 37,5 - 38,5^oC

• Gorączka umiarkowana temp.38,5 - 39^oC

• Gorączka wysoka temp. ponad 39^oC

• Hiperpireksja: temp. ponad 41^oC

(zaburzone mechanizmy termoregulacji)

2. Wahania temperatury w gorączce

• Gorączka ciągła (stała) wahania temp. ok. 1^oC

• Gorączka zwalniająca wahania temp. 1^oC-2^oC

• Gorączka trawiąca (wyniszczająca) duże wahania temp.

Gorączka naprzemienna (przepuszczająca)

• Znaczny i nagły wzrost temperatury ciała

• Zwykle trwa kilka godzin

• Szybki spadek temperatury ciała

• 1 -2 dni okres bezgorączkowy

Gorączka powrotna

• Gorączka (kilka dni)

• Okres bezgorączkowy (kilka dni)

• Gorączka (kilka dni)

• Okres bezgorączkowy (kilka dni)

itd

Gorączka ciągła (stała)

• Okres narastania gorączki

• Okres gorączki ustalonej (wahania ok. 1oC

• Okres ustępowania gorączki

- spadek powolny

- spadek nagły (krytyczny)

• Okres narastania gorączki

Gospodarka wodna i elektrolitowa w gorączce

1. Okres narastania i początkowy okres ustalenia gorączki Zmniejszone wydalanie potu Dodatni bilans wodny

2. Okres ustalenia i ustępowania gorączki Przyspieszone oddychanie i zwiększone wydalanie potu Ujemny bilans wodny (odwodnienie)































Gorączka a czynność OUN:

• Zaburzenia snu

• Znużenie

• Objawy encefalopatii: bredzenia, omamy, utrata świadomości

• Drgawki (szczególnie u dzieci)







Gorączka a układ pokarmowy






Gorączka Odwodnienie Wydzielanie śliny i soku żołądkowego Łaknienie

Zaburzenia czynności OUN

Gorączka a metabolizm białek

Zwiększony katabolizm białek (nawet 300 - 400 g/dobę) Dezaminacja aminokwasów
















Wewnątrzpochodne czynniki przeciwgorączkowe

• 
  Wazopresyna

• CRH

• ACTH

• α MSH

Znaczenie gorączki:

1. Bezpośredni efekt bakteriobójczy (niektóre bakterie giną w temp. ok. 40^oC)

2. Pobudzenie tworzenia interferonów Hamowanie replikacji wirusów

Przestawienie na wyższy poziom punktu regulacyjnego (set point) tj. wartości sygnału nastawczego, na który reagują termodetektory ośrodka termoregulacji.

Prawidłowa temperatura ciała (NORMOTERMIA) jest odbierana przez termodetektory jako hipotermia.

Uruchomienie mechanizmów termoregulacyjnych.

Wytworzenia ciepła

Utraty ciepła

Brak wody do wytwarzania potu

Odwodnienie

Gorączka

Wytwarzania ciepła w organizmie

Wytwarzania potu

Utrata ciepła: Rozszerzenie naczyń w skórze; ciepłoty skóry (uczucie ciepła)

Temp ciała

Zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego

Procesy energetyczne

Wzrost NH₃

Zwiększona synteza mocznika

---