Projektowanie Zakładów Przemysłu Spożywczego

Rola technologa w projektowaniu Zakładu i linii technologicznej. Zestawienie poszczególnych operacji i procesów jednostkowych w logiczny ciąg, od surowca do gotowego produktu, daje proces technologiczny. Proces technologiczny przekształca się w linię produkcyjną, wyznaczając maszyny i urządzenia, jakie można w danym przypadku zastosować. Ich rozmieszczenie decyduje o powierzchni, kubaturze i konstrukcji budynku. Proces technologiczny określa warunki pracy ludzi, zapotrzebowanie na energię i liczbę załogi, szkodliwość zakładu dla otoczenia, transport wewnętrzny i zewnętrzny. Ostateczne ustalenie procesu produkcyjnego, podzielonego na fazy, wyznacza oddziały i wydziały produkcyjne, pomocnicze i usługowe oraz ich funkcjonalne powiązanie.

Wybór właściwej metody technologicznej produkcji rzutuje na wykorzystanie surowca, maszyn, zapotrzebowanie na energię i pracę ludzką, wpływa na jakość gotowego produktu, decydując w zasadniczy sposób o wartości projektu, o kosztach i efektywności inwestycji. Zadaniem technologa jest ustosunkowanie się do nowych technologii i urządzeń oraz do możliwie maksymalnej automatyzacji procesów jak również zapewnienie ich ciągłości.

Proces produkcyjny - jest to zespół czynności niezbędnych do otrzymania gotowego wyrobu.

Czynności (operacje) produkcyjne wyrobu dzieli się na:

- technologiczne - powodujące bezpośrednie zmiany obrabianego materiału;

procesy jednostkowe - zmiany chemiczne lub biochemiczne obrabianego materiału

operacje jednostkowe - bez w/w zmian

- kontrolne - sprawdzenie jakości, ilości surowców, półproduktów i wyrobów gotowych

- transportowe - przemieszczanie, przewożenie, przenoszenie

- magazynowe - umieszczenie surowca lub produktu w magazynie, z którego ma on być pobrany

- oczekiwanie, postój

Proces produkcyjny można podzielić na podstawowy i pomocniczy.

Proces podstawowy obejmuje przetworzenie surowca i innych materiałów w gotowy wyrób stanowiący towarową produkcję zakładu

Proces pomocniczy to wszystkie wytworzone wyroby lub usługi niewchodzące w skład gotowego wyrobu, ale niezbędne do normalnego i regularnego przebiegu podstawowych procesów produkcyjnych (np.: remonty maszyn i urządzeń).

Projektowanie procesu produkcyjnego ma na celu ustalenie rodzaju czynności podstawowych i pomocniczych niezbędnych do otrzymania gotowych wyrobów oraz określenie warunków, w których jest możliwe wykonanie tych czynności w sposób najbardziej efektywny.

Program produkcji zakładu jest to ilościowy wykaz wyrobów gotowych, części lub usług, które są wykonywane dla odbiorców zewnętrznych. Wyraża się go w jednostkach naturalnych kg, szt., roboczo godziny. Przy analizowaniu programu produkcji projektant powinien podjąć decyzję w zakresie ustalenia metody produkcji. Na jej wybór ma wpływ wiele czynników np.: wielkość i różnorodność programu, własności gotowych produktów. Produkcja może być:

- jednostkowa

- seryjna

- masowa

Produkcja jednostkowa jest to wytwarzanie pojedynczych egzemplarzy wyrobów różniących się pod względem rozmiarów, konstrukcji i wyposażenia. Stosuje się tu metodę obróbki indywidualnej.

Produkcja seryjna to wytwarzanie takich samych wyrobów w ilościach tworzących serie. Zależnie od wielkości serii może być produkcja mało, średnio lub wielkoseryjna.

Produkcja masowa charakteryzuje się małym wyborem, natomiast duża ilością egzemplarzy w danym asortymencie. Produkcja ta umożliwia dużą automatyzację produkcji. W przemyśle spożywczym, podobnie jak i w chemicznym, produkcję dzieli się na ciągłą, seryjną i zmienną.

Ze względu na strukturę procesu technologicznego można wyróżnić następujące procesy:

1. Proces liniowy, w którym obrabiany surowiec nie łączy się z innymi elementami składowymi np.: produkcja pełnotłustego mleka w proszku, mrożonych owoców.

2. Proces dzielenia lub dezintegracji w wyniku, którego przerabiany surowiec dzielony jest na różne frakcje, dając różne produkty. Z jednego surowca otrzymujemy różne produkty (ubój żywca).

3. Proces łączenia, w którym w wyniku składania kilku różnych surowców otrzymuje się jeden produkt (koncentraty obiadowe).

4. Proces mieszany, w którym występują różne kombinacje wcześniejszych procesów. Może w nim występować dzielenie, a następnie łączenie różnych frakcji tego samego surowca (produkty mleczne) oraz różnych surowców (konserwy miesno-warzywne). Pozwala na otrzymanie bogatego asortymentu żywności i najbardziej kompleksowe wykorzystanie surowca.

Na opracowanie procesu technologicznego składają się również rysunki np.: schematy ideowe i blokowe.

1

---