ROZWINIĘCIE TEORII PRZEWAG KOMPARATYWNYCH DAVIDA ROCARDO

Opracowane na podstawie Rozdziału 2.5 podręcznika ,,Międzynarodowe stosunki gospodarcze'' autorstwa Adama Budnikowskiego.

Teoria przewag komparatywnych w warunkach większej ilości towarów.

Przyjmijmy, że w dwóch krajach (Polsce i Niemczech) produkowane są miedź, wino, jogurt, szparagi i truskawki.

NAKŁADY PRACY NIEZBĘDNE DO WYTWORZENIA OKREŚLONYCH DÓRB W DWÓCH KRAJACH (godz./jedn.)

Kraje	Miedź	Wino	Truskawki	Szparagi	Jogurt
Polska	1	2	4	6	1,2
Niemcy	0,9	0,4	2	1,25	1,0

Powstaje pytanie, który kraj będzie importerem, a który eksporterem wskazanych dóbr? Aby odpowiedzieć na to pytanie, konieczne jest uszeregowanie wszystkich dóbr według rosnącej relacji nakładów pracy w obu krajach.

Wyszczególnienie	...	Miedź	Jogurt	Truskawki	Szparagi	Wino	...
Relacja	R<1,11	1,11	1,2	2	4,8	5	R>5

Analizując relacje zawarte w takim uszeregowaniu, zwanym łańcuchem przewag względnych, możemy przede wszystkim stwierdzić, że Polska będzie eksportować dobra, w przypadku których relacja nakładów niezbędnych do wytworzenie będzie mniejsza od odpowiedniej relacji w przypadku miedzi. Importować będzie natomiast wszystkie te dobra, w odniesieniu do których ta relacja będzie większa od odpowiedniej relacji dla wina.

W przypadku analizy dwóch dóbr (miedz i wina), przy tych samych danych liczbowych, Polska ma przewagę względną w produkcji miedzi i eksportuje ją do Niemieć. Te natomiast, mając względną przewagę w produkcji wina, eksportuje je do Polski.

O tym, który z dwóch krajów będzie importerem trzech dóbr (jogurtu, truskawek i szparagów), których relacje nakładów pracy znajdują się między wielkościami skrajnym, będzie decydował popyt obu krajów. Wzrost popytu na jogurt spowoduje, że Polska zwiększy jego produkcję i rozpocznie eksport. Wzrost natomiast popytu na szparagi wywoła rozpoczęcie ich eksportu przez Niemcy. Eksporterem truskawek mogą być natomiast zarówno Polska, jak i Niemcy.

Model Dornbuscha-Fischera-Samuelsona

Najbardziej znaną koncepcją teoretyczną pozwalającą na ukazanie zależności powstających w modelu klasycznym z większą liczbą towarów oraz w ujęciu pieniężnym jest, przedstawiony po raz pierwszy w 1977 roku, model Dormbusch-Fischera-Samuelsona.

W ślad za modelem Ricarda Dornbusch, Fischer i Samuelson przyjmują istnienie dwóch krajów, w których koszty produkcji zależą od jednego czynnika produkcji - pracy. Przyjmijmy, że krajami tymi są Polska i Niemcy. Zakładają oni także, że w obu krajach wytwarzana jest długa lista dóbr (teoretycznie nieskończenie wiele), w obu też występują różnice w wielkości nakładów pracy potrzebnych do wytworzenia poszczególnych dóbr.

W dalszej kolejności porządkują oni dobra wytwarzane w tych krajach według określonego kryterium, którego podstawa jest nakład pracy potrzebny do ich produkcji w obu krajach. Posługują się w tym celu relacją o następującej formule:

L(d_i) = L_N(d_i)/L_P(d_i)

gdzie:

L_N(d_i) - nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki dobra di w Niemczech

L_P(d_i) - nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki tego samego dobra w Polsce

Przyjmując takie uporządkowanie dóbr, Dornbusch, Fischer i Samuelson stwierdzają dalej, że czynnikiem decydującym w tej sytuacji o tym, jaki kraj będzie produkował poszczególne towary będzie relacja płac w obu krajach (W_P/W_N) oraz kurs walutowy K_W.

Wracając do przykładu, możemy zatem stwierdzić, że Polska będzie eksportowała te towary, w przypadku których spełniona jest nierówność:

a importowała towary gdzie:

Liczba towarów eksportowanych przez Polskę będzie wzrastała wraz ze spadkiem relacji W_P*K_W/W_N lub wzrostem relacji W_N/W_P*K_W.

Omawiany model można także przedstawić graficznie. Na osi poziomej przedstawiono szereg dóbr (d), których produkcja jest możliwa w Polsce i w Niemczech, a na osi pionowej relacje płac w obu krajach ważone kursem walutowym złotego w markach.

Krzywa jest efektem warunków produkcji panujących w Polsce i Niemczech, możemy zatem powiedzieć, że określa ona stronę podaży.

Autorzy omawianego modelu uwzględniają jednak nie tylko stronę podaży wytwarzanych dóbr, ale także popytu na nie. Ten ostatni traktują jako czynnik mający wpływ na kształtowanie się relacji płac między obu krajami. W przykładzie dotyczącym Polski i Niemiec będzie to oznaczało, że poziom płacy w Polsce względem płacy w Niemczech jest zależny od ilości wytwarzanych przez nią dóbr znajdujących popyt na rynku światowym (czyli w tym przypadku w Niemczech). Wraz ze wzrostem liczby tych dóbr rośnie tez popyt na pracę potrzebną do ich produkcji. To z kolei prowadzi do podwyższenia relacji płac między Polską a Niemcami. Odbiciem zależności, która, za pośrednictwem popytu na pracę, występuje miedzy liczbą dóbr eksportowanych przez Polskę a poziomem płac jest wzrastające krzywa popytu D.

Tak wyznaczona krzywa popytu D pozwala na wyznaczenie na jej przecięciu z krzywą L(d_i) = L(d_N)/L(d_P) punktu równowagi O, w którym L_N(d_i)/L_P(d_i) = W_P*K_W/W_N. W ten sposób wyznaczamy niejako produkt graniczny (d_g) oddzielający towary wytwarzane i eksportowane przez Polskę (w lewo od d_g), od tych, które są produkowane przez Niemcy i importowane przez Polskę. Punkt równowagi O wyznacza zatem taką strukturę wzajemnych obrotów między krajami, która prowadzi do wyrównywania się relacji płac.

Znaczenie modelu Dornbuscha-Fischera-Samuelsona polega przede wszystkim na tym, że wskazuje on na współzależność poziomu płac i struktury obrotów handlowych w dwóch krajach biorących udział w wymianie międzynarodowej. Stanowi on także dobry punkt wyjścia do dalszego rozwijania teorii przewag komparatywnych (np. uwzględnienia kosztów transportu, zmian technologii itp).

24

---