Nadzór sanitarno-epidemiologiczny Seminarium 4 29.04.09 (T. Sadowski)

Nadzór nad dziećmi i młodzieżą - wady postawy

Fizyczna postawa człowieka - jest nawykiem ruchowym kształtującym się na podłożu morfologicznym i funkcjonalnym oraz związanym z codzienną działalnością.

Postawa człowieka - jest wyrazem stanu fizycznego i psychicznego jednostki, stanowi ona wskaźnik mechanicznej wydolności zmysłu kinetycznego, równowagi mięśniowej i koordynacji nerwowo-mięśniowej.

Dobra postawa zależy od;

1. prawidłowego układu kostno-więzadłowego

2. dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięsinowego

3. sprawnie działającego układu nerwowego

Prawidłowa postawa charakteryzuje się następującymi cechemi:

1. prostym ustawieniem głowy

2. fizjologiczne ustawienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej

3. dobrze wysklepioną KP

4. prawidłowo podpartą miednicą na głowach kości udowych

5. prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami.

Prawidłowa postawa - układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie jest zharmonizowany a jej utrzymanie wymaga minimalnego napięcia mięśniowego i nerwowego.

Postawa prawidłowa to taki kształt ciała wynikający z budowy i nawykowego usytuowania poszczególnych jego części, który sprzyja podstawowym funkcjom organizmu. Uwaga: postawa prawidłowa zależy od takich czynników jak: wiek, pora dnia, posiłki, zmęczenie…

Postawa dziecka w okresie przedszkolnym:

1. klatka piersiowa dobrze wysklepiona - barki nie wystają do przodu

2. tył głowy z plecami w jednej linii

3. wypukły brzuch - mięśnie brzucha są jeszcze bardzo słabe

4. lekkie wgłębienie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa - lekka lordoza lędźwiowa

5. lekkie zgięcie kolan i bioder

6. fizjologiczne płaskostopie

Wiek szkolny;

1. KP spłaszcza się

2. łopatki przylegają do KP

3. brzuch mniej wypukły

4. lordoza lędźwiowa - pogłębia się

5. cały tułów lekko pochylony do przodu

6. proste nogi

7. nieco miejsze zgięcie bioder i kolan

8. całkowity zanik płaskostopia

Wiek dorastania:

1. wyprostowana postaw ciała

2. zmniejszenie się wystawania brzucha

3. zanik zgięcia w biodrach i kolanach

Postawa osoby dorosłej:

1. głowa nieznacznie wysunięta do przodu

2. brzuch płaski, cofnięty w stosunku do KP

3. wygięcie kręgosłupa w kształcie litery S

Wady postawy - zmiana utrwalona w układzie kostnym - tzw. błędy trzymania się oraz zaburzenia przestrzennego ukształtowania ciała. Mogą mieć różne przyczyny:

1. wrodzone KP i kręgosłupa, kk d. i stóp, wrodzone mięśni

2. powstałe wskutek urazów lub chorób

3. nabyte - najbardziej powszechne, spowodowane złymi nawykami

4. nawykowe - wywołane wadami słuchu lub wzroku.

W osobniczym rozwoju postawy ciała wyróżnia się 2 okresy, w których nasila się występowanie wad postawy. Są to okresy krytyczne dla „posturogenezy”: 1. okres - 7 r.ż. tzw. okres szkolny, okres 2. Przypada na ok. 18 r.ż. tzw. okres „skoku pokwitaniowego”

1. okres szkolny - charakteryzuje się z biologicznego punktu widzenia względną harmonią rozwojową. Dzieci długo siedzą w ławce szkolnej, noszą dodatkowe ciężary, są stremowane, wystraszone. Nieprawidłowe oświetlenie sal oraz niewłaściwa odległość dziecka od tablicy. Rodzaj noszonego obuwia. Początki nauki w szkole powodują pogorszenie postawy. Okres ten charakteryzuje się niezwykłą potzrzbą ruchu.

2. okres skoku pokwitaniowego - intensywny przyrost wysokości ciała: szybki rozwój kośćca za którym nie nadąża rozwój mięśni - narusza to dotychczasową równowagę. (w sumie to samo co było mówione wyżej)

Koniec okresu dojrzewania to równoczesna ponowne kształtowanie się dobrej postawy:

1. ostateczne uformowanie się lordozy lędźwiowej

2. brzuch płaski

3. silny rozwój tk mięśniowej

Powyżej 35 r.ż.:

1. brzucha zaczyna wystawać

2. pogłębianie się krzywizn kręgosłupa.

Kształtowanie się postawy człowieka starzejącego się zależy od dotychczasowego stylu życia.

Fizjologiczne zgięcia kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej łagodzą wstrząsy podczas biegania, skakania, chodzenia oraz zwiększają wytrzymałość kręgosłupa. Lordoza = przodozgięcie (do brzucha). Kifoza - tyłozgięcie (do grzbietu).

Kształt i ustawienie się kręgosłupa zależy od 2 czynników;

1. oparcia na miednicy

2. ruchomości kręgosłupa.

Od pochylenia miednicy zależy pochylenie całego kręgosłupa. Pomiar pochylenia za pomocą tzw. cyrkla Wilesa. Fizjologiczne kąt pochylenia miednicy (kolec górny tylny) względem płaszczyzny poziomej wynosi: M: 31st. K: 28 st, dzieci: 22 st. Jeżeli miednica jest ustawiona pod większym kątem zwiększa się nachylenie kosci krzyżowej i dolnej części kręgosłupa L a górny odcinek kręgosłupa L odgina się do tyłu co daje pogłębienie lordozy lędźwiowej. Jeżeli pochylenie miednicy do przodu zmniejszy się - następuje zmniejszenie lordozy lędźwiowej. Pochylenie miednicy zależy od następujących mięśni:

1. I grupa: wzmocnienie powoduje zwiększenie przodopochylenia: biodrowo-lędźwiowy, prosty uda, czworoboczny lędźwi

2. II grupa - wzmocnienie powoduje zmniejszenie przodopochylenia miednicy: mm. brzucha, pośladkowe, półścięgnisty, półbłoniasty, dwugłowy uda, przywodziciel wielki.

Ruchomość kręgosłupa, którego zakres ruchów zależy od sprężystości chrząstek włóknistych międzykręgowych oraz więzadeł i mięśni kręgosłupa. - II czynnik wpływający na ustawienie kręgosłupa. Za utrzymanie postawy stojącej odpowiadają mięśnie: szyi, KP, brzucha, czworogłowy uda, prostownik grzbietu, pośladkowe.

W przebiegu wad postawy wyróżnia się 3 etapy fizjologiczne:

1. I - zmian czynnościowych - jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu inne mają wzmożone napięcie. Czas trwania: różny, w zależności od czynników, które powodują powstawanie wad - od kilku tygodni do kilku miesięcy.

2. II - tu wprowadzanie ćwiczeń korekcyjnych może być jeszcze całkowicie skuteczne. Powstają przykurcze. Czas trwania: kilka tygodni, miesięcy a nawet lat.

3. III - zmiany strukturalne, czyli utrwalone przykurcze. Wady na tym etapie określane są już jako patologiczne. Ćwiczenia korekcyjne pozwalają zapobiec pogłębianiu się wady.

Wady postawy w płaszczyźnie strzałkowej wg Wilesa:

1. plecy wklęsło-wypukłe - pogłębienie kifozy Th i lordozy Lu

2. plecy kołyskowe (wklęsłe) - pogłębienie kifozy Th i lordozy Lu (hiperlordoza Lu)

3. plecy płaskie: zmniejszenie fizjologicznych zgięć kręgosłupa - zmniejszenie kąta przodopochylenia miednicy - 20 st. Wilesa

4. plecy okrągłe - zmniejszenie kąta przodopochylenia miednicy - 20 st. Wilesa

Wady kk. d:

1. kolana koślawe (kolana do wewnątrz stopy do zewnątrz)

2. kolana szpotawe (kolana do zewnątrz stopy do wewnątrz)

Wady stóp:

1. płaska

2. płasko-koślawa

3. szpotawa

4. wydrążona

5. końska

6. piętowa

Wady KP:

1. KP kurza

2. KP lejkowata (częściej spotykana)

Skoliozy: boczne, wielopłaszczyznowe odchylenie linii kręgosłupa od linii pośrodkowej - odchylenie w 3 płaszczyznach: czołowej, strzałkowej, poprzecznej.

Stadia skoliozy:

1. postawa skolityczna

2. skolioza I stopnia: 30 st w skali Cobba

3. skolioza II st: 31-60 st w skali Cobba

4. skolioza III st: ponad 60 st w skali Cobba

ŚUM 2009 - Nadzór Sanitarno-Epidemiologiczny

---