PHARE (program spójności gospodarczo-społecznej) jest największym programem finansowej pomocy bezzwrotnej Unii Europejskiej dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Funkcjonuje od 1990 r. na mocy Rozporządzenia Rady UE nr 3906/89.
Obecnie korzysta z niego 10 państw kandydujących do Unii (Polska, Węgry, Republika Czeska, Słowacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Rumunia, Bułgaria, Słowacja) oraz 3 kraje nie kandydujące (Albania, Macedonia, Bośnia i Hercegowina). W krajach dążących do wstąpienia do Unii jego celem jest ich przygotowanie do członkostwa, natomiast w państwach nie kandydujących - wspieranie procesu transformacji politycznej i gospodarczej.

W ramach PHARE funkcjonują następujące programy;

programy krajowe realizowane na terenie jednego kraju na podstawie przedstawionych przez te państwa propozycji

programy obejmujące wspólne rozwiązywanie problemów dotyczących kilku krajów (np. ochrona środowiska, zwalczanie handlu narkotykami itp.)

programy współpracy przygranicznej dotyczące krajów kandydujących oraz graniczących z nimi państw Unii.

W latach 2000-2006 budżet PHARE wynosi 1,56 mld euro rocznie dla wszystkich uczestniczących w nim państw. Jego największym beneficjentem jest Polska.

  SAPARD jest programem pomocy wyłącznie dla rolnictwa. Wspiera modernizację tej gałęzi gospodarki oraz rozwój obszarów wiejskich. Ma na celu ułatwienie przejęcia dorobku prawnego Wspólnot (acquis communautaire) oraz wspieranie przemian w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Kierowany jest do gmin, czyli na poziom lokalny. W przeciwieństwie do innych funduszy (Phare i ISPA) jest zatwierdzany w kraju, którego dotyczy. Promuje poprawę przetwórstwa i marketingu, inwestycje w gospodarstwach rolnych, rozwijanie infrastruktury, tworzenie alternatywnych źródeł dochodów, szkolenia.
Wnioski o pomoc finansową na inwestycje w gospodarstwach rolnych będą przyjmowane aż do wyczerpania środków. Składanie wniosków o pomoc na działania z zakresu przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych oraz na rozwój i poprawę infrastruktury obszarów wiejskich zostało ograniczone określonymi terminami (odpowiednio do 16.10.br oraz 16.09.br).

ISPA jest programem oferującym krajom kandydującym do Unii pomoc w osiągnięciu standardów i norm UE w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. Koncentruje się na likwidowaniu problemów związanych z zanieczyszczeniem wód i powietrza, utylizacją odpadów, połączeniem naszych i unijnych systemów komunikacyjnych. Ogółem budżet ISPA w latach 2000-2006 wynosi 1,04 mld euro rocznie. Z tego dla Polski przypada rocznie 30-37%, czyli 312-384,8 mln euro.

---