POLSKI KOMITET WYZWOLENIA NARODOWEGO
-organ wladzy wykonawczej w Polsce po II w.sw.
-dziala od 22 lipca 1944 do 31 grudnia 1944 na obszarze wyzwalanym spod okupacji niemieckiej (pomiedzy przesuwajaca sie linia frontu sowiecko-niemieckiego a Linia Curzona)
-zostal powolany w Moskwie i funkcjonowal pod polityczna kontrola Jozefa Stalina
-realizowal polityke ZSRR w Polsce
-decyzje o jego utworzeniu podjeto w Moskwie miedzy 18-20 lipca 1944
-22 lipca Radio Moskwa poinformowalo ze PKWN powstal w Chelmnie
-do PKWN weszli dzialacze KRN, Zwiazku Patriotow Polskich, Robotniczej Partii Polskich Socjalistow, Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Polskiej Partii Robotniczej
-przewodniczaym byl Edward Osobka-Morawski (PPS) jego zastepcami Wanda Wasilewska (ZPP) i Andrzej Witos (SL Wola Ludu)
-w PKWN zasiadali przedstawiciele ZPP, PPR, PPS i SD
-27 lipca 1944 w imieiu PKWN Edward Osobka-Morawski podpisal w Moskwie porozumienie miedzy PKWN a rzadem ZSRR o polsko-rosyjskiej granicy, jednak tym samym zrzekl sie prawa do Kresow Wschodnich polozonych na wschod od Linii Curzona
-od 1 sierpnia siedziba byl Lublin, organem prasowym byla "Rzeczpospolita"
-31 grudnia 1944 przeksztalcono PKWN w Rzad Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej z Edwardem Osobka-Morawskim na czele
-"Wiadomosci Radiowe" (8 maja 1945) jedna z pierwszych gazet wydawana przez PKWN na wyzwolonych od okupacji niemieckiej terenach Polski
MANIFEST PKWN
-tzw. Manifest Lipcowy
-odezwa do narodu polskiego ogloszona 22 lipca 1944
-miejsce ogloszenia: Chelm
-zostal podpisany i zatwierdzony przez Stalina w Moskwie 20 lipca 1944, nastepnego dnia zostal ogloszony w audycji radiowej Zwiazku Patriotow Polskich
-manifest wzywal do walki z okupantem niemieckim, ustanawial Krajowa Rade Narodowa jako jedyne zrodlo wladzy i odmawial legitymizacji wladzy Rzadowi RP na uchodzctwie, nacjonalizacje ziemi i przemyslu, bezplatne nauczanie, repatriacje Polakow pozostalych na obczyznie
-podpisali go czlonkowie PKWN z przewodniczacym Edwardem Osobka-Morawskim, Wanda Wasilewska i Andrzejem Witosem-zawieral cele taktyczne, nie strategiczne komunistow w Polsce
-deklarowal przywrocenie odebranej przez Niemcow wkasnosci nalezacej do chlopow, rzemieslnikow, drobnej i sredniej burzuazji, instytucji publicznych i Kościoła
KRAJOWA RADA NARODOWA
-1 stycznia 1944-17 stycznia 1947
-utworzone w charakterze samozwanczego polskiego parlamentu, majace stanowic zaczatek polskiej wladzy powojennej, reprezentujace ugrupowania komunistyczne i lewicowe majace byc wg planow ZSRR przeciwwaga dla dzialalnosci rzadu Stanislawa Mikolajczyka
-KRN powstalo bez formalnej zgody moskiewskiej centrali
-KRN powstala w konspiracji w noc sylwestrowa z 31 grudnia 1943 na 1 stycznia 1944 z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej w Warszawie
-zdolano pozyskac 2 dzialaczy politycznych (Edward Osobka-Morawski, Jan Haneman)
-oprocz komunistow z PPR zasiadali w niej czlonkowie RPPS, GL, ZWM, SL, SD, SP, dzialacze niezalezni i grupa poslow zydowskich
-w sklad Prezydium KRN weszli: Boleslaw Bierut (przewodniczacy, potem prezydent KRN), Edward Osobka-Morawski (wiceprzewodniczacy), Wladyslaw Kowalski (czlonek), Michal Rola-Zymierski (czlonek) Kazimierz Mijal (sekretarz), poszerzono sklad prezydium 28 czerwca 1945 o Wincentego Witosa (PSL) i Stanislawa Grabskiego i przedstawiciela PPS Stanislawa Szwalbego
-w dokumencie zalozycielskim KRN odmowiono Rzadowi RP na uchodzstwie legitymizacji do reprezentowania narodu polskiego i zrzeszono sie praw do wiekszosci wschodnich terenow III Rzeczypospolitej zagrabionych przez ZSRR w 1939 na mocy paktu Ribbentrop-Molotow.
-powolal do zycia Armie Ludowa
-w maju 1944 KRN uznala Armia Polska w ZSRR i ZPP
-utworzono szereg konspiracyjnych wojewodzkich, powiatowych i miejskich rad narodowych
-KRN z dzialaczami Zwiazku Patriotow Polskich stworzyla 21 licpa 1944 Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego w ktorym zasiedli przedstawiciele tych samych stronnictw do w KRN
-31 grudnia 1944 KRN powolala Tymczasowy Rzad RP po przywodztwem Edwarda Osobki-Morawskiego
-dekretem z 28 czerwca 1945 KRN powolala Tymczasowy Rzad Jednosci Narodowej
-KRN byla wladza ustawodawcza i wykonawcza (Boleslaw Bierut pelnil funkcje glowy panstwa)
-wladze w KRN sprawowalo prezydium ktore dokonywalo mianowania i odwolywania poslow, okreslalo porzadek obrad i czas ich trwania, nadzorowalo komisje, kontrolowalo system sadowniczy, wydawalo dekrety
POLSKIE PANSTWO PODZIEMNE (PPP)
-tajne struktury panstwa polskiego podlegajace Rzadowi RP na uchodzctwie
-okreslenie pierwszy raz pojawilo sie na lamach "Biuletynu Informacyjnego" 13 stycznia 1944
-14 lutego 1942 gen Wladyslaw Sikorski przeksztalcil ZWZ (Zwiazek Walki Zbrojnej) w Armie Krajowa
-jej komendantem glownym zostal Stefan Rowecki
-utworzenie AK mialo sluzyc scalaniu wszystkich grup wojskowych podleglych podziemnym ugrupowaniom politycznym w jedna organizacje podlegla rzadowi RP na uchodztwie
-byla najwieksza armia podziemna w Europie
-glowne zadanie AK polegalo na zgromadzeniu sil aby uderzyc w chwili zalamania sie Niemiec
-akcje zbrojne prowadzily do represji (hitlerowcy rozstrzeliwali kilkudziesieciu Polakow za kazdego zabitego Niemca)
-pod koniec 1942 AK atakowala niemieckie posterunki, wykolejala transporty wojskowe przeznaczone na front wschodni, wysadzala mosty i odbijala wiezniow
-zahamowanie sukcesow Wermachtu
-Polska posiadala legalny rzad rezydujacy w Londynie
-istnialy Polskie Sily Zbrojne na Zachodzie i podziemna Armia Krajowa
-w Warszawie mianowano Delegata Rzadu na Kraj w randze wicepremiera, podlegaly mu wydzialy: wywiadu, dywersji, odwiaty, sadownictwa i polityki
-istnialy czasopisma polityczne, wojskowe, literackie, kobiece, humorystyczne
-w podziemnych drukarniach wydawano tez ksiazki
-Tajne Wojsko Wydawnicze dzialal na przelomie 1943-44 produkowalo ulotki, czasopisma
-przez cala okupacje dzialaly podziemne szkoly
-Tajna Organizacja NAuczycielska zapewniala kadre i podreczniki, na terenie Generalnego Gubernatorstwa utworzono 2 tys szkol srednich
-powstaly podziemne teatry (dramaty Slowackiego, Wyspianskiego, Szekspira)
-najwiekszym dzialaniem AK bylo powstanie warszawskie (1 sierpnia 1944) i akcja Burza podjeta na wschodnich obszarach Polski.
POLSKA PARTIA ROBOTNICZA
-utworzona w czasie niemieckiej okupacji 5 stycznia 1942 w Warszawie
-powstala z inicjatyw przybylych z ZSRR polskich komunistow poprzez polaczenie organizacji Zwiazek Walki Wyzwolenczej z innymi konspiracyjnymi grupami komunistycznymi
-autorem nazwy partii byl Jozef Stalin
-NKWD zajmowal sie szkoleniem aktywistow PPR tworzacych Grupe Inicjatywna
-dzialalnosc PPR podlegala kierowniczym czynnikom w Moskwie
-miala byc alternatywa i przeciwwaga dla rzadu w Londynie
-powstala tuz po ataku Niemiec na ZSRR
-program oparla na wyzwoleniu Polski spod okupacji niemieckiej, odbudowie kraju oraz sojuszu z ZSRR
-rzeczywiste cele PPR okreslalo memorandum Ponomarienki
-celem ZSRR bylo oslabienie polskiego podziemia niepodleglosciowego oraz wyniszczenie spoleczenstwa polskiego rekami Niemcow m.in. poprzez rozpalenie wojny partyzanckiej
-Niemcy stosowali odwet
-powstanie PPR umozliwil uklad Sikorski-Majski z 1941
-prowadzono kampanie propagandowa wymierzona w przedstawicieli rzadu polskiego w Londynie i ich polityke
-glownym celem PPR byla proba wywolania ogolnonarodowego powstania ktora pozwolilaby zwiazac czesc sil niemieckich na ziemiach polskich i przerwac linie zaopatrzeniowe na wschod
-zajmowala sie rozbudowa swoich oddzialow zbrojnych oraz dzialaniami propagandowymi
POLSKA PARTIA SOCJALISTYCZNA (PPS)
-o charakterze niepodleglosciowym, socjalistycznym i pracowniczym klasyfikowana w grupie partii lewicowych
-zalozona w listopadzie 1892 podczas zjazdu paryskiego
-w 1987 powstala krajowa PPS jako kontunuatorka tradycji
-zwiazana z PPR czesc dzialaczy Robotniczej Partii Polskich Socjalistow doprowadzila do stworzenia Odrodzonej PPS (zw tez lubelska)
-z Edwardem Osobka-Morawskim i Jozefem Cyrankiewiczem na czele
-wspoltworzyla rzad w latach 1945-48 a jej przedstawiciele otrzymali funkcje premiera, wchodzili w sklad Rady Ministrow i KRN
-PPR polaczyla sie z PPS na kongresie zjednoczeniowym w 1948 tworzac Polska Zjednoczona Partie Robotnicza
POLSKIE STRONNICTWO LUDOWE (PSL)
-partia agrarystyczna powstala 5 maja 1990 z polaczenia PSL Odrodzenie oraz wilanowskiego PSL
-program oparty na zasadach doktryny agraryzmu
-opowiada sie za interwencjonizmem panstwowym i za zwolnieniem tempa prywatyzacji
-popierala wejscie Polski do Unii Europejskiej pod warunkiem wynegocjowania korzystnych warunkow
-po wejsciu Polski do UE partia popiera integracje i poszerzanie wspolpracy z krajami czlonkowskimi
-protoplasta organizacji bylo Stronnictwo Ludowe zalozone w 1895 w Rzeszowie
-nazwa PSL funkcjonuje od 1903, organizacja wysuwala postulaty niepodleglosci Polski
-PSL glosilo potrzebe rownouprawnienia narodowego, politycznego i spolecznego Polakow
-postulowalo potrzebe reformy austriackiego systemu wyborczego
-PSL stalo sie glownym przedmiotem ataku ze strony komunistow
-w wyniku rozlamu powstalo PSL Nowe Wyzwolenie ktore w wyborach startowalo oddzielnie
-przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego 1947 wladze komunistyczne powolaly Panstwowa Komisje Bezpieczenstwa ktorej zadaniem bylo koordynowanie dzialan aparatu represji MBP, LWP, UB, MO, ORMO i KBW
REFORMA ROLNA
-podzial ziemi nastapil na mocy wydanego przez PKWN dekrety o reformie rolnej z 6 wrzesnia 1944
-w latach 1944-48 reforme rolna przeprowadzono bez odszkodowania rownego wartosci rynkowej ziemi (majatki nalezace uprzednio do Niemcow lub zdrajcow narodu nie podlegaly rekompensacie)
-zlikwidowala majatki powyzej 50 h ziemi
-parcelacji podlegaly majatki mniejsze
-zmiemianstwo jako warstwa spoleczna przestalo istniec
-proby uchronienia majatkow przed parcelacja i zabiegi o odzyskanie resztowek spotykaly sie z ostra reakcja
-dazeniom ziemian do utrzymania czesc utraconych dobr polozylo kres zarzadzenie Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych zabraniajace przekazywania resztowek bylym wlascicielom nawet w charakterze rekompensaty na nieprawnie rozparcelowane majatki
-podczas parcelacji czesto prywata i korupcja
-grabiono wyposazenie dworow, palacow, niszczono ksiegozbiory, archiwa i dziela sztuki
-po 1944 ze skonfiskowanych ziem utowrzono Fundusz Ziemi, za jego posrednictwem tworzono nowe i powiekszano gospodarstwa
-za otrzymana z nadzialow ziemie chlopi placili rozwnowartosc rocznych plonow z danego przydzielonego obszaru, Fundusz Ziemi rozkladal im splaty na 10-20 rat rocznych
-na cele reformy rolnej zostalo przyjetych 9707 majatkow ziemskich
-na innych terenach tj. gospodarstwa wodne, grunty lesne utworzono rozne osrodki rzadowe, szkoleniowe, rolnicze placowki.
TYMCZASOWY RZAD JEDNOSCI NARODOWEJ
-powolany w Warszawie przez prezydenta Krajowej Rady Narodowej Boleslawa Bieruta 28 czerwca 1945
-powolany na postawie porozumienia zawartego na konferencji w Moskwie 17-21 czerwca pomiedzy politykami KRN i Rzady Tymczasowego RP, a czescia politykow emigracyjnych skupionych wokol premiera Stanislawa Mikolajczyka
-premierem zostal Edward Osobka-Morawski, wicepremierami: Wladyslaw Gomulka (PPR) i Stanislaw Mikolajczyk (PSL)
-zostal uznany przez wszystkie panstwa koalicji antyhitlerowskiej
-rozwiazala sie Delegatura Rzadu RP na Kraj oraz rozwiazala sie podziemna Rada Jednosci Narodowej
-na stanowiska wiceprezydentow KRN powolani zostali Wincenty Witos i stanislaw Grabski
-powolanie TRJN bylo realizacja postanowien jaltanskich przewidujacych rekonstrukcje Rzadu Tymczasowego RP
-5 lipca 1945 TRJN zostal uznany przez USA, uznawaly go tez Francja, Wielkie Brytania, Chiny, Wlochy, Kanada
-uzania odmowily Watykan i Hiszpania
-16 pazdziernika 1956 podpisal Karte NArodow Zjednoczonych przec co Polska stala sie czlonkiem ONZ
-sklad: PPR, PPS, SL, PSL, SD, stronnictwo pracy
KONFERENCJA W JALCIE
-w palacu potockich w Liwadii pod Jalta na Krymie
-zw takze krymska
-Wielka Trojka (Jozef Stalin, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, prezydent USA Franklin Delano Roosevelt)
-po konferencji teheranskiej a przed konferencja poczdamska
POSTANOWIENIA
-rozstrzygnieto sprawe Niemiec: sily kazdego z 3 mocarstw lacznie z Francja beda okupowaly wyznaczone na konferencji 4 strefy Niemiec (kazda dla jednego panstwa). Zgodnie z tym planem przewidziano utworzenie administracji i kontroli za posrednictwem Sojuszniczej Komisji Kontroli zlozonej z naczelnych dowodcow 3 mocarstw
-obciazano Niemcy reparacjami wojennymi
-Zwiazek Radziecki otrzymal zwierzchnictwo nad Polska i jedna trzecia Niemiec
-podjeto decyzje o tranferze ludnosci pomiedzy panstwami (przesiedlenie Niemcow z Polski, Wegier, Czechoslowacji)
-Polska utracila Kresy Wschodnie na rzecz Zwiazku Radzieckiego
-przystapienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie
-ustalono rekompensate dla Polski w postaci ziem niemieckich:Pomorza Zachodniego, Prus Wschodnich i Slaska
-utworzenie Tymczasowego Rzadu Jednosci Narodowej urzedujacego w Warszawie
-koncepcja powstania ONZ
-Stalin mial inne plany- zagarnal Grodno, Lwow i Krolewiec w charakterze lupow wojennych
KONFERENCJA W POCZDAMIE
-17lipca 1945-2 sierpnia 1945 w palacu Cecilienhof
-spotkanie tzw. wielkiej trojki (Jozef Stalin, prezydent USA Harry Truman ktory zastapil Franklina Delano Roosevelta i premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill ktorego zastapil Clement Attlee)
-strone Polska reprezentowali Boleslaw Bierut, Edward Osobka-Morawski, Stanislaw Grabski, Stanislaw Mikolajczyk, Wincenty Rzymowski, Michal Rola-Zymierski
-odpowiedzialnoscia za II w.sw. zostaly obarczone Niemcy
-demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja i dekartelizacja Niemiec
POSTANOWIENIA
-odszkodowania dla panstw poszkodowanych wyplacane przez Niemcy
-wschodnia granica Polski nie zostala ustalona
-15% reparacji wojennych przyznanych ZSRR miala otrzymac Polska
-oddanie pod jurysdykcje Polski czesci terytorium III Rzeszy zwanej Ziemiami Odzyskanymi (Szczecin, ziemie na wschod od Odry i Nysy Luzyckiej, obszar Wolnegoo Miasta Gdansk, pol czesc Prus Wschodnich)
-Polska dazy do naturalnych granic (na poludniu Sudety, na zachodzie Odra i Nysa)
ARMIA KRAJOWA
-zakonspirowana organizacja polskiego podziemia w czasach II w.sw.
-dziala w granicach okupowanej przez Niemcow, Slowakow i Sowietow Polski
-27 wrzesnia 1939 powolanie Sluzby Zwyciestwu Polski
-13 listopada 1939 rozkazem Naczelnego Wodza powstaje Zwiazek Walki Zbrojnej
-14 lutego 1942 przemianowanie rozkazem Wladyslawa Sikorskiego na Armie Krajowa
-19 stycznia 1945 rozwiazanie
-wywodzila sie ze Zwiazku Walki Zbrojnej i Polskiego Zwiazku Powstanczego
-glownym jej zadaniem bylo prowadzenie oporu zbrojnego przeciwko okupantowi hitlerowskiemu i przygotowanie majacego wybuchnac w sposobnej chwili ogolnokrajowego powstania
REFERENDUM LUDOWE
-30 czerwca 1946
-polacy mieli odpowiedziec na 3 pytania:
1.Czy jestes za zniesieniem Senatu?
2.Czy chcesz utrwalenia w przyszlej konstytucji ustroju gospodarczego wprowadzonego przez reforme rolna i unarodowienie podstawowych galezi gospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnien inicjatywy prywatnej?
3.Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic panstwa polskiego na Baltyku, Odrze, Nysie Luzyckiej?
-oficjalne wyniki byly sfalszowane
-3x "tak" i wybory
-komunisci postanowili odwlec wybory i przeprowadzic referendum jako probe sily
-dotyczylo zniesienia Senatu, reform spolecznych i granicy na Odrze-Nysie
-falszerstwo powtorzono 19 stycznia 1947 kiedy odbyly sie wybory do sejmu, wtedy to Boleslaw Bierut zostal prezydentem, Jozef Cyrankiewicz zostal premierem a Mikolajczyk musial uciekac z kraju
PLAN 3LETNI
-realizowany w latach 1947-1949
-plan gospodarczy przygotowany przez Centralny Urzad Planowania (Czeslaw Bobrowski z PPS)
-dzieki niemu w duzej mierze odbudowano gospodarke ze zniszczen wojennych
-plan przewidywal role 3 sektorow w gospodarce: panstwowego, spoldzielczego i prywatnego
-21 wrzesnia 1946 KRN podjela uchwale zatwierdzajaca wytyczne
-uchwale okreslajaca zadania planu uchwalil sejm 2 lipca 1947
-uchwala postulowala wzrost udzialu przemyslu i uslug w ogolnej produkcji, rozwoj handlu zagranicznego, wzrost produkcji podstawowych artykulow przemyslu konsumpcyjnego
-zalozenia planu nie przewidywaly budowy nowych zakladow
-srodki inwestycyjne przeznaczono na odbudowe zniszczonych przedsiebiorstw
-wzrost produkcji wiazal sie z szybkim zwiekszeniem zatrudnienia
-rozwoj przemyslu doprowadzil do istotnych zmian w strukturze zawodowej Polski
-w okresie planu 3letniego rozpoczela sie wielka migracja ludnosci ze wsi do miast
-sytuacja rolnictwa zmuszala do importu duzej ilosci zboz
-uspolecznianie przedsiebiorstw ktore gwarantowaly uzyskanie okreslonych z gory cen za produkty rolne
AKCJA WISLA
-akcja militarna wymierzona na Ukraine oraz przesiedlencza dokonana w celu usuniecia wybranych grup ludnosciowych glownie na Ziemie Odzyskane
-miala miejsce 2 lata po II w.sw.
-przeprowadzona przez formacje wojskowe Rzeczypospolitej Polskiej, oddzialy Ministerstwa Bezpieczenstwa Publicznego i jej agendy cywilne
-decyzje w sprawie jej podjecia podjelo Biuro Polityczne KC PPR
-trwala od 28 kwietnia do konca lipca 1947
-ostatnie wysiedlenia w 1950
-przyczyna byla chec oderwania chec oderwania poludniowo-wschodniej czesci Polski i utowrzenia niepodleglego panstwa ukrainskiego i repatriacja ludnosci ukrainskiej do ZSRR
-UPA chciala zapobiec wysiedleniu ukraincow i atakowala stacje kolejowe, mosty, linie tel, palono wysiedlone wioski, aby zapobiec osiedlaniu sie polskich osadnikow
-ukrainscy nacjonalisci nie uznali granic ustanowionych na konferencjach teheranskiej i jaltanskiej
-wysiedlenie mialo sluzyc zwalczeniu ukrainskiej partyzantki
-bezposrednim powodem do rozpoczecia akcji byla smierc gen. Karola Swierczewskiego 28 marca 1947, zginal on w zasadzce w Jablonkach w Bieszczadach, trafiono go bronia palna, po tym wydarzeniu wladze polskie podjely decyzje o deportacji ludnosci niepolskiej
WYBORY DO SEJMU USTAWODAWCZEGO
-19 stycznia 1947
-pierwsze powojenne wybory do Sejmu Ustawodawczego
-zwyciestwo osiagnal Blok Stronnictw Demokratycznych
-utworzono nowy rzad
-premierem zostal Jozef Cyrankiewicz, a prezydentem Boleslaw Bierut
-stanely partie jednoznacznie popierajace nowa wladze (Blok Demokratyczny: PPR, PPS, SD, SL) oraz partie satelickie bloku: Stronnictwo Pracy i PSL Nowe Wyzwolenie, na przeciwko ktorych stanelo PSL
-wyniki sfalszowane
-do wyborow stanely partie:
1.Blok Demokratyczny (PPR, PPS, SD, SL) powstal 20 wrzesnia 1946
2.Partie satelickie bloku: SP, PSL Nowe Wyzwolenie
3.Opozycyjne PSL
-szostka kierownicza: PPS (Osobka-Morawski, Szwalne, Cyrankiewicz), PPR (Zambrowski, Berman, Gomolka)
-Stalin poparl PPS dzieki czemu udalo sie zachowac jednosc Bloku (PSL bylo przeciwwaga miedzy Europa Zachodnia a ZSRR- nazywano ich zdrajcami)
-w wyborach zwyciezyl Blok Demokratyczny
-prawo wyborcze czynne od 21 lat, bierne od 25
-prawo wyborcze czynne moglo zostac odebrane w przypadku osob ktore wyczerpaly korzysci ze wspolpracy z Niemcami
MALA KONSTYTUCJA
-ustalil Sejm Ustawodawczy 19 lutego 1947
-miala regulowac ustroj panstwa w okresie przejsciowym
-rzad dostal duza swobode dzialania
-przywrocono urzad prezydenta, powolano Rade panstwa- przewodniczyl jej prezydent, sprawowala nadzor nad dzialalnoscia rad narodowych, miala prawo inicjatywy ustawodawczej oraz podejmowania waznych uchwal, sprawowala nadzor nad NIK
-22 lutego uchwalono deklaracje na temat praw i wolnosci obywatelskich
-wprowadzala w Polsce system rzadow komitetowych (najwyzsza wladze w panstwie stanowil Sejm Ustawodawczy ktorego wole wykonywac mial Naczelnik Panstwa jako swoisty komutet pozbawiony wlasnych niezaleznych od parlamentu uprawnien)
-Naczelnik Panstwa na podstawie porozumienia z Sejmem powolywal rzad; n.p. i rzad byli odpowiedzialni przed Sejmem; n.p. zostal pozbawiony inicjatywy ustawodawczej; n.p. nie posiadal prawa do rozwiazywania parlamentu; akty prawne wydawane przez n.p. wymagaly konsygnaty wlasciwego ministra
POLSKA ZJEDNOCZONA PARTIA ROBOTNICZA
-partia komunistyczna zalozona w grudniu 1948 na skutek polaczenia Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej PArtii Socjalistycznej
-okreslana jako realno-socjalistyczna sprawujaca rzady w Polsce Ludowej w latach 1948-89
-realizowala ideologie marksizmu-keninizmu
-PZPR stanowila awangarde rzadzacej klasy robotniczej
-PZPR byla podporzadkowana KPZR
-byla partia masowa kierujaca centralnie zarzadzana gospodarka, sprawujaca wladze w sposob autorytarny, dazaca do totalitarnego kontrolowania wszystkich sfer zycia spolecznego
-do 1989 miala charakter partii panstwowej ktora sprawowala wladze absolutna, kontrolowala zbiurokratyzowana
-glownym celem bylo stworzenie spoleczenstwa komunistycznego i budowanie komunizmu na calym swiecie
-w gospodarce likwidowano wlasnosc prywatna poprzez kolektywizacje sektora rolniczego, przejecie wszystkich przedsiebiorstw prywatnych przez panstwo
-w gospodarce priorytetem stala sie rozbudowa przemyslu ciezkiego (zbrojeniowego)
-nacisk polozono na indoktrynacje ideologiczna spoleczenstwa, forsowanie socrealizmu w zyciu kulturalnym i proby podporzadkowania Kosciola
-cele gospodarcze ulegaly liberalizacji
-na skutek protestow spolecznych i wystapien robotniczych dochodzilo do ustepstw m.in. ograniczonej demokratyzacji, zmian w polityce gospodarczej, przesuniec w polityce inwestycyjnej
ORGANIZACJA PZPR
-teoretycznie zakladal demokratyczne wylanianie wladz, podejmowanie decyzji i kierowanie jej dzialalnoscia
-najwazniejsza role (wladzy wykonawczej) pelnily Komitet Centralny, jego Biuro Polityczne, Sekretariat KC i Sekretariat BP- te wladze decydowaly o polityce i skladzie personalnym glownych organow
-najmniejsza jednostka organizacyjna byla Podstawowa Organizacja Partyjna (POP) ktora istniala w zakladach pracy, uczelniach, instytucjach kulturalnych
-glowna role w PZPR odgrywaly osoby rekomendowane
-Biuro Polityczne KC, Sekretariat i komitety wojwodzkie decydowaly o obsadzie kluczowych stanowisk
KONSTYTUCJA POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ (konstytucja stalinowska, lipcowa)
-uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 22 lipca 1952, opublikowana 23 licpa 1952 i tego samego dnia weszla w zycie
-opracowana wg wzoru stalinowskiej konstytucji ZSRR z 1936
-byla glownym aktem deklaratywno-propagandowym
-nie regulowala dzialania glownego srodka wladzy politycznej czli PZPR skad wynikala jej fasadowosc
-miala mniejsze znaczenie niz status PZPR ktory wprost odwolywal sie do idei komunistycznej
-zrywala z 3podzialem wladzy
-wprowadza zasade jednolitosci wladzy panstwowej
-wladza najwyzsza nalezala do sejmu ktoremu podporzadkowane jest sadownictwo i wladza wykonawcza z rzadem i Rada Panstwa
-poprawki wniosl Jozef Stalin a wersje polskojezyczna opracowal Boleslaw Bierut
-wprowadzono zapis ze Polska jest panstwem socjalistycznym i ze PZPR jest przewodnia sila spoleczenstwa w budowie socjalizmu, wywolalo to protest spoleczny
1.Wladza ustawodawcza
-sejm skladal sie z 460 poslow
-zerwano z zasada mandatu wolnego
-wprowadzono czteroprzymiotnikowe prawo wyborcze
-sejm wiekszoscia glosow przyjmowal ustawy i podejmowal uchwaly, wybieral ze swojego grona Prezydium
-na pierwszym posiedzeniu powolywal Prezesa Rady Ministrow wraz z Rada Ministrow oraz Rade Panstwa
-uchwalal budzet i narodowe plany spoleczno-gospodarcze
-mial prawo przyjmowac petycje od obywateli
2.Wladza wykonawcza
-nalezala do Rady Ministrow i Rady Panstwa
-Rada Panstwa byla wybierana co 4 lata na pierwszym posiedzeniu sejmu
-nadawala obywatelstwo PRL i stosowala prawo laski
-nie miala prawa weta w stosunku do ustaw, ustalala ich wykladnie
-ministrow powolywal i odwolywal sejm
3.Wladza sadownicza
-Sad Najwyzszy sprawowal nadzor nad wszystkimi sadami ktore dzielily sie na: rejonowe, wojewodzkie i szczegolne
-w 1980 powolano Naczelny Sad Administracyjny, nie udalo sie powolac wojewodzkich sadow administracyjnych
-powolano Trybunal Stanu, Rzecznika Praw Obywatelskich i Trybunal Konstytucyjny
-Trybunal Konstytucyjny mial prawo ustalania wykladni ustaw
NOWELIZACJE
-byla 23 razy nowelizowana
-10 lutego 1976 wpisano socjalizm, wiodaca role i przyjazn z ZSRR
-w kwietniu 1989 sejm uchwalil nowele kwietniowa przywracajaca izbe najwyzsza (Senat) i urzad Prezydenta
-w grudniu 1989 Sejm Kontraktowy dokonal nowelizacji (zmiana nazwy panstwa, wykreslenie odniesienia do ustroju socjalistycznego)
WYBORY DO SEJMU PRL I KADENCJI
-odbyly sie 26 pazdziernika 1952 w atmosferze terroru
-byly zmanipulowane przez grupe z Ministerstwa Bezpieczenstwa Publicznego
-ogloszono ze w wyborach wzielo udzial 95 procent uprawnionych
-99,8 % mialo poprzez jedyna liste kandydatow zgloszonych przez "Front Narodowy" zlozona z czlonkow PZPR, ZSL, SD oraz niewielkiej grupy bezpartyjnych
-zgodnie z konstytucja PRL uchwalona 22 lipca 1952 najwazniejszym organem wladzy panstwowej mial byc Sejm, do jego zadan nalezalo uchwalanie ustaw, kontrola nad dzialalnoscia innych organow wladzy i administracji panstwowej, wybor rady Panstwa, wydawania postanowienia o stanie wojny, powolywanie i odwolywanie rzadu
-wybory do Sejmu mialy sie odbywac co 4 lata i byc powszechne, tajne, rowne i bezposrednie
-kandydaci na poslow mieli byc zglaszani przez organizacje spoleczne i polityczne
-nadrzedna rola Sejmu w panstwie zapisana w konstytucji byla jednak fikcja
-w rzeczywistosci o jego skladzie i podejmowanych dzialaniach decydowaly najwyzsze wladze PZPR; sluzyla temu m.in. ordynacja wyborcza ktora wykluczala mozliwosc kandydowania do Sejmu osob niezaakceptowanych przez komunistyczny aparat bezpieczenstwa
-wyniki wyborow PRL I kadencji zostaly calkowicie zmanipulowane przez specjalna grupe pod kierownictwem dyrektora X Departamentu MBP plk Anatola Fejgina i sowieckiego plk Michala Taboryskiego
-z relacji Swiatly ktory potem zbiegl na Zachod wynika ze w nocy po dniu wyborow niespodziewanie zjawil sie wiceminister bezpzieczenstwa publicznego Roman Romkowski ktory oswiadczyl ze wybory przebiegaja po mysli rzadu i wobec tego zdaniem Boleslawa Bieruta falszowanie protokolow jest niepotrzebne, Romkowski nie pozwolil jednak na ich zniszczenie ale z polecenia Bieruta musi zabrac je ze soba
-Nowy Sejm na pierwszym posiedzeniu zebral sie 20 listopada 1952, jego marszalkiem zostal Jan Dembowski (ZSL) a przewodniczacym Rady Panstwa Aleksander Zawadzki (PZPR)
-funkcje prezesa Rady Ministrow objal Boleslaw Bierut, wicepremierami zostali: Jozef Cyrankiewicz, Wladyslaw Dworakowski, Tadeusz Gede, Piotr Jaroszewicz, Stefan Jedrychowski, Hilary Minc, Zenon Nowak i Konstanty Rokossowski
UKLAD PRL-NRD
-miedzy Rzeczypospolita Ludowa a Republika Federalna Niemiec o podstawach normalizacji stosunkow miedzy tymi panstwami
-zostal podpisany przez Jozefa Cyrankiewicza i Willy'ego Brandta w Palacu Rady Ministrow w Warszawie
-7 grudnia 1970
-zakonczyl on powojenny okres w stosunkach miedzy PRL a RFN i zapocztkowal nowy w ktorym zasadniczym kierunkiem byla chec wspolpracy gospodarczej i kulturalnej
-wielkie znaczenie mial nowy kierunek polityki ZSRR ktorego przejawem byl zawarty pol roku wczesniej uklad ZSRR-RFN
-wg Polski warunkiem normalizacji bylo uznanie przez RFN polskiej granicy zachodniej na Odrze i Nysie Luzyckiej oraz uznanie uksztaltowanego w rezultacie II w.sw. caloksztaltu polityczno-terytorialnego stanu rzeczy w Europie Srodkowej
-unormowanie stosunkow miedzynarodowych miedzy PRL a RFN
-w ukladzie obie strony zatwierdzily nienaruszalnosc granic i poszanowanie integralnosci terytorialnej oraz suwerennosci wszystkich panstw Europy
-RFN uznala zachodnia granice na Odrze i Nysie oraz zobowiazala sie do niekwestionowania stanu prawnego
-strony zobowiazaly sie rozwiazywac sporne kwestie tylko srodkami pokojowymi oraz powstrzymac sie od uzycia sily
-strony zobowiazaly sie podejmowac kroki zmierzajace do normalizacji i rozwoju w dziedzinach gospodarczych, naukowo-technicznych i kulturowych
-ratyfikacja 3 czerwca 1972 w Bonn, wynikala ze zlozenia poslow opozycyjnych wniosku do Federalnego Trybunalu Konstytucyjnego pod zarzutem niekonstytucyjnosci ukladu, ostatevznie Trybunal uznal akt za zgodny z konstytucja
RADIO WOLNA EUROPA
-rozglosnia finansowana przez Kongres Stanow Zjednoczonych
-utworzona w 1949 z polaczenia "Radia Wolna Europa" i "Radia Swoboda"
-audycje w 20 jezykach nadawane na falach krotkich
-swoja siedzibe mialo w Monachium
-bylo finansowane przez CIA
-nadawalo z krajow "demokracji ludowej" ktore po 1945 dostaly sie pod wplywy Moskwy i republik baltyckich
SPRAWA JOZEFA SWIATLO
-wyszla na jaw 17 wrzesnia 1954
-na biurko Jana Nowaka Jezioranskiego trafila przez pomylke tasma zawierajaca jedna z relacji Swiatly
-5 grudnia 1953 Jozef Swiatlo (wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczenstwa Wewnetrznego) uciekl na zachod
-uciekl na zachod podczas podrozy sluzbowej do Berlina Wschodniego przedostajac sie do amerykanskiej strefy miasta
-nastepnego dnia amerykanskie wladze przewiozly go do Frankfurtu a 23 grudnia odlecial do Waszyngtonu gdzie byl przesluchiwany przez CIA
-ucieczka byla pilnie strzezona tajemnica
-amerykanie zgodzili sie na nadanie cyklu audycji z jego udzialem w Rozglosni Polskiej RWE
-nadawano ja od pazdziernika 1954 do stycznia 1955
-silne kontrowersje i sprzeciwy etyczne wobec zbrodniarza bezpieki
-audycje "za kulisami bezpieki i partii" obnazaly zbrodnie rezimu, wyjasniajac mechanizmy terroru, aresztowan i tortur niewinnych ludzi; zawieraly tez relacje o konfliktach wewnatrz PZPR
-pierwsze tak dobitne zrodlo informacji o brutalnosci metod owczesnej wladzy
-histeryczne reakcje PRL (wobec zbiega wysunieto oskarzenie ze byl zakonspirowanym agentem wywiadu USA ktory wkradl sie na stanowisko)
-broszure z relacjami Swiatly zrzucano od lutego 1955 za pomoca balonow nad Polska co przyczynialo sie do demoralizacji aparatu bezpieki i likwidacji Ministerstwa Bezpieczenstwa Publicznego
-jego audycje "Za kulisami bezpieki i partii" mialy duzy wplyw na proces destalinizacji i politycznej odwilzy w Polsce
-wypuszczenie wiezniow politycznych (Gomulki, Spychalskiego) poruszyly polityczna lawine ktorej zwienczeniem byl bunt robotnikow Poznania i polski pazdziernik 1956
PLAN 6LETNI
-za wprowadzenie odpowiedzialny Hilary Minc
-rozwoj przemyslu ciezkiego, metalowego, zbrojeniowego
-obnizenie bezrobocia
-budowa zakladow w Nowej Hucie
-zmiany w polityce rolnej: likwidacja handlu zagranicznego
-4 korekty planu, nie udalo sie ich zrealizowac: przyczyny: zimna wojna, wojna w Korei
-rozwoj armii
-inwestycje w fabryki produkujace amunicje, sprzet wojskowy
-wymieniono kadre oficerska
-ucierpial sektor rolnictwa (niskie dotacje, zaniechano produkcji roslinnej, brak zywnosci tlumaczono faktem ze ludnosc wiejska nie chce dawac zywnosci do miast)
-kwestia oswiaty (obowiazkowa 7letnia szkola podstawowa, szkolnictwo zawodowe i techniczne, szkolnictwo wyzsze podporzadkowane panstwu, osoby z poch robotniczego mialy wieksze szanse, tworzenie uczelni)
-doksztalcanie dorosłych
RADA WZAJEMNEJ POMOCY GOSPODARCZEJ
-organizacja miedzynarodowa krajow bloku wschodniego koordynujaca procesy ich integracji gospodarczej
-dzialala w okresie 25 stycznia 1949-28 czerwca 1991
-utworzona z inicjatywy Stalina podczas konferencji moskiewskiej (5-8 stycznia 1949)
-formalnie powstala 25 stycznia 1949
-w sklad weszly: Bulgaria, Czechoslowacja, Wegry, Rumunia, Polska, ZSRR potem Albania i Niemcy
-u genezy lezy plan Molotowa czyli kontrpropozycja wobec planu Marshalla
-miala byc wschodnioeuropejska odpowiedzia na Plan Marshalla i powstanie Organizacji Europejskiej Wspolpracy Gospodarczej
-rozwiazano ja na ostatniej sesji organizacji w Budapeszcie 28 czerwca 1991
CELE:
-miala wspierac rozwoj gospodarki narodowej, przyspieszanie postepu technicznego, podniesienie poziomu industrializacji, wzrost wydajnosci pracy i zwiekszenie dobrobytu panstw czlonkowskich
-w latach 60 podjeto proby ozywienia wzrostu gospodarczego i postepu naukowo-technicznego krajow bloku wschodniego
-rozwoj standardow technologicznych w szczegolnosci w zakresie lacznosci elektronicznej i elektrotechniki
-budowa rurociagu naftowego Przyjazn biegnacego przez Polske
STRUKTURA:
-najwyzszym organem byla coroczna Sesja Rady ktorej podlegal Komitet Wykonawczy zlozony z wicepremierow panstw czlonkowskich
-reprezentantem RWPG na zewnatrz byl sekretarz Rady wyznaczony przez Sesje Rady
KOLEKTYWIZACJA ROLNICTWA
-przymusowe wywlaszczenie rolnikow
-polaczenie we wspolnoty pseudospoldzielcze ktore umozliwiaja eliminacje wolnego rynku zywnosci
-zarzadzanie wsia przez aparat panstwowy i swobodna eksploatacje jej zasobow po centralnie narzuconych nieekwiwalentnych cenach
-zarys kolektywizacji w Polsce zostal przedstawiony na plenum KC PPR we wrzesniu 1948 po zwyciezeniu oporu Gomolki
-1 stycznia 1949 utworzenie PGRow
-represje wobec chlopow (ulgi podatkowe, wysokie kredyty dla spoldzielni, wzrost obciazen gospodarstw prywatnych) i represje silowe (bicie, straszenie, rekwirowanie produktow rolnych)
-nacjonalizacja przemyslu 3 stycznia 1946 (przedsiebiorstwa poniemieckie, zdrajcow narodu, za odszkodowaniem)
-zanizono wartosc przedsiebiorstw
-przekazywanie akcji o zanizonej wartosci
-calkowity brak odszkodowan
UKLAD WARSZAWSKI
-sojusz panstw bloku wschodniego z dominujaca rola ZSRR
-powstal jako odpowiedz na militaryzacje tzw. Niemiec Zachodnich i wlaczenie ich w strukture NATO
-zasady zostaly okreslone w 1955 przez I sekretarza KPZR Nikite Chruszczowa
-podpisano go 14 maja 1955 w Warszawie
-mial funkcjonowac 30 lat, 26 kwietnia 1985 przedluzono go o kolejne 20 lat
-mial charakter obronny
-w latach 1955-65 opieral sie na radzieckiej strategii prowadzenia dzialan wojennych w celu opanowania terytorium przeciwnika
-sily zbrojne ZSRR mialy wykonac uderzenia z uzyciem broni jadrowej, dzialania na morzach i realizowac mialy polaczone floty panstw UW, dzialania w Europie mialy prowadzic sily ladowe i lotnicze
-czlonkowie: ZSRR, Albanska Republika Ludowa, Bulgaria, Czechoslowacja, Niemcy, Polska, Rumunia, Wegry
-podpisanie UW bylo reakcja na powstanie NATO i remilitaryzacje RFN
-celem wewnetrznym bylo ujednolicenie struktur wojskowych i podporzadkowanie ich ZSRR
-usankcjonowanie obecnosci wojsk radzieckich na terytorium NRD, Polski, Rumunii i Wegier
-glowne organy: Doradczy Komitet Polityczny, Zjednoczone Dowodztwo Sil Zbrojnych, Komitet Ministrow Obrony, Komitet Techniczny kierowane przez ZSRR
-rozwiazanie na posiedzeniu w Pradze 1 lipca 1991
-w latach 60 stworzony zostal system obrony powietrznej laczacy narodowe systemy czlonkow UW
-w okresie UW bron jadrowa posiadalo tylko ZSRR, dysponowala 200 bombami jadrowymi
-operacja wojskowa "Dunaj" czyli inwazja na Czechoslowacje w celu zatrzymania politycznych reform liberalizacji Praskiej Wojny
REFERAT CHRUSZCZOWA
-w czasie XX zjazdu Komunistycznej Partii Zwiazku Radzieckiego ktory odbyl sie 14-21 lutego 1956
-Chruszczow oskarzyl Stalina o wymordowanie tysiecy ludzi, nieudolnosc w czasie II w.sw., budowanie kultu wlasnej osoby, wypaczenia idei socjalizmu
-rozpoczeto proces destalinizacji w Zwiazku Radzieckim, okres rzadow Stalina okreslano jako czas bledow i wypaczen
-referat "O kulcie jednostki i jego nastepstwach"
-ujawnil czesc prawdy o krwawych aspektach rzadow Stalina
-referat poczatkowo tajny wywolal szok wsrod komunistow, zapoczatkowujac dyskusje na temat przyczyn stalinizmu
-XX zjazd stanowil kulminacje nowej polityki Chruszczowa okreslanej jako odwilz na ktory skladala sie masowa rehabilitacja ofiar terroru i liberalizacja polityki kulturalnej i społecznej
SMIERC BIERUTA
-zmarl 12 marca 1956 w Moskwie gdzie byl gosciem XX Zjazdu KPZR na ktorym Nikita Chruszczow wyglosil swoje przemowienie
-mialo to wstrzasnal Bierutem ktory przejal sie mozliwymi konsekwencjami referatu co poglebilo jego niekorzystny stan zdrowia
-referat Chruszczowa byl impulsem ktory przyspieszyl trwajacy w krajach bloku wschodniego proces destalinizacji
-smierc Bieruta przyspieszyla ten proces w Polsce zamykajac w historii PRL epoke stalinizmu i wzmogla konflikty w kierownictwie PZPR o wladze
-na skutek rozliczen w partii usunieto 2 przedstawicieli "wielkiej trojki" Hilarego Minca i Jakuba Bermana
-lekarze sowieccy z kliniki dla czlonkow KC PZPR do ktorej trafil Bierut stwierdzili ze dolegalo mu cos na pograniczu grypy i zapalenia pluc, na podstawie diagnozy rozpoczeto nieudolne leczenie
-bezposrednia przyczyna zgonu byl zator tetnicy plucnej, inna przyczyne smierci podano nazajutrz, 13 marca 1956 Polskie Radio informujac ze zmarl na zawal serca
-snuto rozne przypuszczenia co do okolicznosci jego smierci nie wykluczajac otrucia i samobojstwa
-istnieje hipoteza ze zostal zastrzelony
-rozglos zyskala plotka ze zostal celowo zlikwidowany przez Rosjan powiewaz mogl byc przeszkoda w procesie destalinizacji
NATOLINCZYCY
-partia w PZPR opozycyjna wobec pulawian
-wylonila sie w 1956 w okresie po XX Zjezdzie KPZR
-byli przeciwnikami liberalizacji systemu, glosili hasla nacjonalistyczne i antysemickie e celu zdobycia wladzy w partii
-Franciszek Jozwiak, Wiktor Klosiewicz, Aleksander Zawadzki, Wladyslaw Dworakowski, Hilary Chelchowski, Kazimierz Mijal, Franciszek Mazur, Boleslaw Ruminski, Stanislaw Lapot
-poniesli kleske na VIII Plenum KC PZPR w pazdzierniku 1956 gdyz Gomulka zdecydowal sie przyjac wladze z rak pulawian
-obie frakcje natolinczykow i pulawian zniknely po kon lat 50.
-mieli popracie Nikity Chruszczowa, I sekretarza KC PZPR
PULAWIANIE
-frakcja powstala w kierownictwie PZPR w 1956
-nazwa pochodzi od luksusowych budynkow przy ul.Pulawskiej w Warszawie zasiedlonych po wojnie przez wysokich funkcjonariuszy partyjnych
-Roman Zambrowski, Leon Kasman, Edward Gierek, Mieczyslaw Popiel, Jerzy Morawski, Roman Werfel
-frakcja skupiala glownie dzialaczy czynnych w I dziesiecioleciu Polski Ludowej
-opozycyjni wobec natolinczykow
-wyrobili sobie opinie dogmatykow i stalinowcow
-po smierci Stalina dazyli do liberalizacji systemu realnego socjalizmu
-zmiana ich orientacji byla oceniana jako nieszczera i nieprawdziwa sluzaca zachowaniu stanowisk i pozycji w panstwie
-za pulawianami opowiedzial sie I sekretarz PZPR Edward Ochab
POZNANSKI CZERWIEC
-pierwszy w PRL strajk generalny i demontracje uliczne
-mialy miejsce pod koniec czerwca 1956 w Poznaniu
-krwawo stlumione przez wojsko i milicje
-strajk wybuchl 28 czerwca w Zakladach Przemyslu Metalowego H.Cegielski w Poznaniu, stlumiony przez oddzialy LWP i Korpusu Bezpieczenstwa Wewnetrznego pod dowodztwem Stanislawa Poplawskiego
-robotnicy zazadali obnizenia norm pracy, podwyzszenia plac, zmniejszenia opodatkowania
-fatalna sytuacja gospodarcza
PRZYCZYNY I PRZEBIEG:
-robotnicy mieli pretensje w sprawie nieslusznie pobieranego przez 3 lata podatku co pozbawilo ich ponad 11 mln zl
-delegacja udala sie 26 czerwca do Warszawy do Ministerstwa Przemyslu Maszynowego
-ugoda i powrot do Poznania z 26 na 27 czerwca
-nastepnego dnia przybyl minister Przemyslu Maszynowego (Wiktor Klosiewicz) i wycofal postulaty
-27 czerwca podjeto strajki
-miasto zostalo odizolowane od reszty kraju
-o godz. 10 zebralo sie w Warszawie Biuro Polityczne PZPR
-wyslano do Poznania Cyrankiewicza
-byl tam juz Edward Gierek ktory badal charakter wydarzen poznanskich
-postanowiono wprowadzic wojsko do miasta, na ktorego czele stal stanislaw Poplawski (Romek Strzalkowski- ofiara smiertelna)
SKUTKI:
-aresztowano 250 osob w tym 196 robotnikow
-sledztwo mialo potwierdzic teze wladz ze sprawcami wydarzen byli prowokatorzy z opozycyjnych organizacji i obca agentura
-mecenas Stanislaw Hejmowski oskarzyl wladze za smierc niewinnych ofiar, poddano go potem licznym represjom z pozbawieniem do wykonywania zawody wlacznie
-wydarzenia w Poznaniu spowodowaly przyspieszenie procesow demokratyzacji w panstwie
-pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR zostal komunista Wladyslaw Gomulka, Edward Ochab zostal odsuniety od wladzy
-poszerzono zakres uprawnien Kosciola Katolickiego (zwolniono w pazdzierniku Wyszynskiego)
ODWROT OD ZDOBYCZY PAZDZIERNIKA I ODWILZY
-Pazdziernik '56 wyniosl do wladzy Wladyslawa Gomulke, ktory twierdzil, ze najlepszy model socjalizmu mozna zbudowac tylko na drodze demokratyzacji. Wyznaczono date 3cich (po wojnie) wyborach do sejmu - poczatek 1957r.
-Stworzono pozory prawdziwej kampanii wyborczej, zainteresowanie Polakow sprawilo, ze zgloszono ok. 60tys. Kandydatow na poslow.
-Nawet kosciol nawolywal do udzialu w wyborach.
-Ostatecznie zarejestrowano 723 osoby na jednej liscie zgloszonej przez FJN. Gomulka apelowal o glosowanie bez skreslen (mandaty tylko dla kandydatow z czolowych miejsc listy).
-Komunisci nadali wyborom charakter plebiscytu, straszyli, ze jezeli wyniki nie beda pomyslne to zainterweniuja wojska sowieckie. Wyniki wyborow sfalszowano, „poparci” zostali kandydaci FJN, jednak poparcie dla Gomulki i tak bylo znaczne.
Z PZPR usunieto ludzi, symbolizujacych okres stalinowski (J. Bermana, St. Radkiewicza) pracownicy UB, np. Jozef Rozanski, skazani byli na wiezienie. Zycie spol. I publ. Ustawiano w nurcie komunistycznym. Okazalo sie, ze Pazdziernik byl przede wszystkim powaznym kryzysem partii, ktory trzeba teraz przelamac.
PISMO PO PROSTU
-nawolywalo do glosowanie na najlepszych.
-Popieralo ono demokratyzacje systemu. Zostalo zawieszone (przez Gomulke) na okres wakacyjny, a w pazdzierniku 1957-zamkniete, co spotkalo sie z protestami studentow. Po raz pierwszy wtedy uzyto Zmotoryzowanych Odwodow Milicji Obywatelskiej ZOMO.
-Likwidacja „Po prostu” i styl, w jakim jej dokonano, uznane zostaly za symboliczne zamkniecie okresu popazdziernikowej odwilzy i zwrot Gomulki w kierunku antyliberalnym i antyinteligenckim
-Powstalo nowe pismo „Europa”, w ramach protestu wystapila gr. pisarzy - Jerzy Andrzejewski, Mieczyslaw Jastrun, Adam Wazyk
-powolano tygodnik spol. - polityczny „Polityka”; a w innych pismach zmieniano redaktorow naczelnych i przywolano prase partyjna
SYTUACJA W PZPR (1957-70)
III Zjazd PZPR w marcu 1959r. potwierdzil dobra pozycje Gomulki, ktory zdolal przelamac pazdziernikowy kryzys. W dalszym ciagu wskazywal on na zagrozenia rewizjonizmem, ktory mial zmierzac do „likwidacji marksizmu-leninizmu na rzecz socjaldemokratyzmu” z wladzy usuwano osoby zw. Z nurtem reformatorskim PZPR (Jerzego Morawskiego, Wl. Bienkowskiego, Jerzy Albrecht). Po tych zmianach, w latach 1960-70 liczba czlonkow PZPR wzrosla x2 - do 2.3mln. PZPR decydowal tym samym o skladzie list kandydatow na poslow oraz do rad narodowych. Wybory w kwietni 1961 byly wiec juz tylko formalnoscia.
FRAKCJA PARTYZANTOW
- na pocz. Lat 60. pojawila sie nowa frakcja o charakterze zachowawczo-narodowym skupiona wokol Mieczyslawa Moczara
- odwolywali sie do patriotycznych hasel, wsytepowali przeciwko oslabieniu zawartosci partii przez rewizjonistow, z wyzszoscia odnosili sie do srodowisk inteligenckich
-laczyla ich przeszlosc kombatancka, walka w szeregach GL i AL, przekonanie o koniecznosci mocniejszego wpisania tradycji narodowych w syst. Komunistyczny oraz odniesienie sie do antysemityzmu
- zdobywali poparcie szczegolnie w momencie objecia przez Moczara stanowiska prezesa Zarzadu Glownego Zwiazku Bojownikow o Wolnosc i Demokracje (ZBoWiD)
MIEDZYNARODOWA SYTUACJA POLSKI (1957-70)
-lata 1957-70 przyniosly wzrost aktywnosci Polski na arenie miedzynarodowej
- Polska byla powiazana militarnie Ukl. Warszawskim i gospodarczo Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej ze Zwiazkiem Sowieckim
- w '65 przedluzono o 20 lat polsko-sowiecki uklad o przyjazni, wspolpracy i wzajemnej pomocy
- w praktyce bylo to tylko potwierdzenie zaleznosci Polski od ZSRR
- Gomulka proponowal scislejsza wspolprace z panstwami socjalistycznymi w ramach RWPG, poprzez powolanie stalego Komitetu Wykonawczego czy wprowadzeni `socjalistycznego podzialy pracy'
- projekt utworzenia strefy bezatomowej w Europie Srodkowej (wystapil z nim Minister Spraw Zagranicznych Adam Rapacki na zgromadzeniu ONZ). Strefa obejmujaca Polske, Czechoslowacje, RFN i NRD mialaby zakaz produkcji czy magazynowania broni atomowej i uzywania jej. Plan Rapackiego byl konsultowany z ZSRR i mial uderzyc w amerykanska strategie odstraszania nuklearnego - jednak plan nie mial szans na realizacje.
- Plan Gomulki - 1964, memorandum w sprawie wstrzymania zbrojen jadrowych w Europie Sr. Przewidywalo tylko czesciowe kroki zbrojeniowe, jednak nie spotkalo sie z zainteresowaniem panstw zachodnich.
- Gomulka poparl Moskwe w jej sporze z Chinami (podzial ruchu komunistycznego na promoskiewski i prochinski)
- Gomulka poparl tez Moskwe w sporze z Jugoslawia
- Dobre stosunki ze Stanami Zjednoczonymi - po Pazdzierniku Polska dostala dlugoterminowe kredyty, a w '60 zagwarantowano jej rowne traktowanie w obrocie handlowym. Do Polski przylecial nawet prezydent Nixon.
- wizyta Charles'a de Gaulle'a (prezydent Francji), ktory popral polskie zadania wobec granicy zachodniej
- zerwanie PRL stosunkow dyplomatycznych z Izraelem (wplyw Rosji)
- niechec do Niemcow, sprawa granicy na Odrze i Nysie - potwierxona przez NRD, odrzucona przez RFN. Dopiero w 1970 zostal podpisany uklad o nienaruszalnosci granicy (premier Cyrankiewicz i kanclerz Willy Brandt.
STOSUNKI PANSTWO-KOSCIOL (1957-70)
W styczniu '57 kard. St. Wyszynski nawolywal obywateli do wziecia udzialu w glosowaniu. Jednak okazalo sie to tylko zabiegiem taktycznym. Komunisci nie zamierzali ustepowac kosciolowi miejsca na polu swiatopogladowym i zaczeli ofensywe ateistyczna. 1 '57 powolano Stowarzyszenie Ateistow i Wolnomyslicieli, ktore mialo propagowac ateizm. Towarzystwo Szkoly Swieckiej, dazylo do usuniecia religii ze szkol. W '58 wystosowano list KC PZPR do instancji partyjnych, aby odpieraly one klerykalizm. W '58 przeprowadzono ostra rewizje w instytucie Prymasowskim Slubow Narodu na Jasnej Gorze. Skonfiskowano tam wydawnictwa koscielne. Zaczeto tez usuwac krzyze ze szkol (akcja dekrucyfikacyjna) , co wywolalo fale protestow. Pojawila sie tez potrzeba budowy nowych kosciolow, jednak rzad nie zezwalal na to. W 1961r. ekipa Gomulki wystosowala ustawe do sejmu, na mocy ktorej ostatecznie usunieto religie ze szkol. W latach 1962-62 zlikwidowano rowniez wszystkie nizsze seminaria duchowne oraz seminaria i nowicjaty zakonne. W '62 zamykano nawet przedszkola i domy dziecka prowadzone przez zakony, usuwano zakonnice ze szpitali, nie zezwalano na pielgrzymki. W '62 utworzono specjalny Departament IVMSW do walki z wroga dzialalnoscia Kosciolow i zw. Wyznaniowych. Stworzono ruch „ksiezy postepowych” zwiazany z „Caritasem”, ktory byl wczesniej przejety przez panstwo. Grupa duchownych wspolpracujacych ze stowarzyszeniem PAX i Kolem Ksiezy „Caritas” liczyla ok. 900 osob. Stowarzyszenia te scisle wspolpracowaly z wladzami. Pojawila sie jednak grupa „katolikow swieckich”, ktora dystansowala sie od PAXu, tworzono Kluby Inteligencji Katolickiej (tylko 5), ktore wydawaly czasopisma „Wiez” i „Znak”. Srodowisko to staralo sie lagodzic konflikty pom. Wladzami a kosciolem.
Biskupi polscy napisali w `65 list do biskupow niemieckich, aby sie z nimi pojednac. No i wtedy wladze sie wkurzyly i rozpoczely intensywna propagande antykoscielna.
W 957 kosciol oglosil program obchodow Millenium Chrztu Polski, w odpowiedzi 25 lutego 1958 sejm podjal uchwale o obchodach Tysiaclecia Panstwa Polskiego. W obchodach milenijnych mial wziac udzial Papiez Pawel VI, ale wladze nie wpuscily go do Polski. Wszelkie uroczystosci koscielne zaklocane byly przez ZOMO, a tlumy rozpedzane. Milicja skonfiskowala obraz Matki Bozej Czestochowskiej na 6 lat, gdzie codziennie byl pilnowany przez milicje
LIST 34 INTELEKTUALISTOW
Postepujace ograniczenia w sferze dzialalnosci kulturalnej wywolaly zaniepokojenie tworcow. 14 marca 1964r. Antoni Slonimski zaniosl I sekretarzowi do Urzedu Rady Ministrow krotki list podpisany przez 34 pisarzy i naukowcow. Byl to 1szy publiczny protest srodowisk inteligenckich przeciwko polityce partii w dziedzinie kultury. Rozpetano kampanie propagandowa przeciw tym, ktorzy podpisali List, inspirujac napisanie tzw. Kontrlistu podpisanego przez ok. 600 literatow. Autorzy Listu 34 zostali poddani roznym szykanom - odbierano im paszporty, opozniono druk ksiazek, zakazano publikacji w prasie. Melchiora Wankowicza skazano na 3 lata wiezienia, jednak wszyscy sie sprzeciwili i zwolniono go po 5 tygodniach aresztu.
- antysemityzm - przyczyny, formy wprowadzania
- w czerwcu 1968 - wojna arabsko-izraelska na Bliskim Wschodzie.
- akcja propagandowa wladz, gdzie zmuszano ludzi do potepiania Izraelitow, bo byl sojusznikiem USA (a nie ZSRR) i solidaryzowania sie z prosowieckimi panstwami arabskimi
- wystapienie Gomulki, gdzie Zydow nazwal „piata kolumna” Izraela, wskazujac na tym, ze kazdy Zyd to zakonspirowany wrog, gotowy zdradzic Polske
- czystka w wojsku - oficerowie pochodzenia zydowskiego lub podejrzani o sympatie proizraelskie byli degradowani lub usuwani z wojska
- kolejne przemowienie Gomulki, gdzie powiedzial, ze wszyscy, ktorzy uwazaja Izrael za swoja ojczyzne, moga wyemigrowac.
ANTYSEMITYZM
- w czerwcu 1968 - wojna arabsko-izraelska na Bliskim Wschodzie.
- akcja propagandowa wladz, gdzie zmuszano ludzi do potepiania Izraelitow, bo byl sojusznikiem USA (a nie ZSRR) i solidaryzowania sie z prosowieckimi panstwami arabskimi
- wystapienie Gomulki, gdzie Zydow nazwal „piata kolumna” Izraela, wskazujac na tym, ze kazdy Zyd to zakonspirowany wrog, gotowy zdradzic Polske
- czystka w wojsku - oficerowie pochodzenia zydowskiego lub podejrzani o sympatie proizraelskie byli degradowani lub usuwani z wojska
- kolejne przemowienie Gomulki, gdzie powiedzial, ze wszyscy, ktorzy uwazaja Izrael za swoja ojczyzne, moga wyemigrowac.
WYDARZENIA MARCA 68
PRZYCZYNY:
- wzrost napiec w kraju przez wojne arabsko-izraelska na Bliskim Wschodzie;
- akcja propagandowa wladz - ludzie musieli potepiac Izrael (bo byl sojusznikiem Stanow Zjednoczonych) i popierac prosowieckie panstwa arabskie.
- Gomulka wyglosil przemowienie, na ktorym potepial Zydow, ktorzy rzekomo mieli zdradzac Polske
- czystka w wojsku - oficerowie pochodzenia zydowskiego lub podejrzani o sympatie proizraelskie byli degradowani lub usuwani z wojska.
- bunt spowodowany ograniczeniem wolnosci slowa
- inscenizacja „Dziadow” spotkala sie z niezadowoleniem Gomulki, ktory stwierdzil, ze jest antyrosyjska i zarzucil religianctwo. Zakaz wystawiania tej inscenizacji - bunt mlodziezy. Petycja przeciwko zdjeciu sztuki (ok. 4tys podpisow), poparcie Zwiazku Literatow Polskich.
PRZEBIEG:
- 8 marca- wiec w obronie swobod demokratycznych - ok. 1000 studentow U. Warszawskiego.
- rozpedzanie tlumu przez milicje
- przeniesienie demonstracji pod gmach KC PZPR w Warszawie, a potem w innych miastach, brutalnie tlumione przez ZOMO, MO, ORMO.
- strajki okupacyjne na uczelniach
- zakonczone 18 marca, zatrzymanie ok. 2500 osob.
- zaostrzenie sie walki pom. Gierkiem a Gomulka
- wymiana kadr wladzy komunistycznej
- w ramach sprzeciwu dla antysemityzmu - rezygnacja Adama Rapackiego i Edwarda Ochaba.
- sprzeciw Kosciola i poslow kola poselskiego „Znak” dla agresji milicji.
SKUTKI:
- Karanie wiezieniem najbardziej aktywnych uczestnikow protestow (Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego, Jakub Szadaj - on 10 lat) w tym „komandosow”
- przejscie wielu mlodych ludzi na droge dzialan opozycyjnych
- wieksze podporzadkowanie wladzom uczelni wyzszych, ograniczono ich samorzadnosc
- najwyzsze stanowiska objete przez Kazimierza Switale
- odsuniecie Moczara od MSW
- wydarzenia w Czechoslowacji 1968 r.
- postepujaca od poczatku '68 liberalizacja syst. Politycznego w Czechoslowacji zostala chlodno przyjeta przez polskie wladze komunistyczne
- I sekretarz komunistycznej Partii Czechoslowacji zmierzal do demokratyzacji. Gomulka opowiadal sie za stlumieniem sila praskiej wiosny i naciskal na Brezniewa, aby zostaly wprowadzone wojska..
- 20 sierpnia 1968 rzad PRL wydal oswiadczenie, ze Czechoslowacja zglosila sie do innych panstw z prosba o udzielenie im pomocy. W ramach operacji Ukladu Warszawskiego „Dunaj” do Czechoslowacji wkroczyla armia Wojska Polskiego.
- zolnierze polscy zostali wycofani z Czechoslowacji w listopadzie. Brezniew wylozyl wtedy zasady sowieckiej polityki zagranicznej, zakladajacej ograniczona suwerennosc krajow socjalistycznych doktryna Brezniewa
- uznanie polskiej granicy zachodniej przez RFN
- Sprawa granicy na Odrze i Nysie - potwierdzona przez NRD, odrzucona przez RFN. Dopiero 7 grudnia 1970 zostal podpisany uklad o nienaruszalnosci granicy (premier Cyrankiewicz i kanclerz Willy Brandt). Wtedy tez socjaldemokratyczny rzad Willy'ego Brandta rozpoczal realizacje nowej polityki wschodniej, gdzie zalozona byla normalizacja stosunkow z ZSRR i Polska.
CZECHOSLOWACJA 1968
- postepujaca od poczatku '68 liberalizacja syst. Politycznego w Czechoslowacji zostala chlodno przyjeta przez polskie wladze komunistyczne
- I sekretarz komunistycznej Partii Czechoslowacji zmierzal do demokratyzacji. Gomulka opowiadal sie za stlumieniem sila praskiej wiosny i naciskal na Brezniewa, aby zostaly wprowadzone wojska..
- 20 sierpnia 1968 rzad PRL wydal oswiadczenie, ze Czechoslowacja zglosila sie do innych panstw z prosba o udzielenie im pomocy. W ramach operacji Ukladu Warszawskiego „Dunaj” do Czechoslowacji wkroczyla armia Wojska Polskiego.
- zolnierze polscy zostali wycofani z Czechoslowacji w listopadzie. Brezniew wylozyl wtedy zasady sowieckiej polityki zagranicznej, zakladajacej ograniczona suwerennosc krajow socjalistycznych doktryna Breżniewa
UZNANIE POLSKIEJ GRANICY ZACHODNIEJ PRZEZ RFN
-Sprawa granicy na Odrze i Nysie - potwierdzona przez NRD, odrzucona przez RFN. Dopiero 7 grudnia 1970 zostal podpisany uklad o nienaruszalnosci granicy (premier Cyrankiewicz i kanclerz Willy Brandt). Wtedy tez socjaldemokratyczny rzad Willy'ego Brandta rozpoczal realizacje nowej polityki wschodniej, gdzie zalozona byla normalizacja stosunkow z ZSRR i Polska.
-pierwsze kroki w 65r prymas i biskupi napisali list do wszystkich biskupow(z okazji milenium) w tym niemieckich a tych prosili o przebaczenie i przebaczali,
-09.69r w RFN-wybory,nowym kanclerzem W.Brandt,partia rzadzaca-Socjaldemokratyczna Partia Niemiec zwolennik pojednania i uznania granicy na Odrze i Nysie Lozyckiej
-07.12.70r Cyrankiewicz i Brandt podpisali uklad" o podstawach normalizacji wzajemnych stos"
-potwierdzono ze oba panstwa nie maja wobec siebie roszczen terytorialnych,zacowanie granic ustalonych na konf. poczdamskiej
-podejmowano wspolprace w dziedzinie kul,gospo i czwsciowo Pol
WYDARZENIA GRUDNIA 1970
PRZYCZYNY
- Pogarszajace sie nastroje Polakow
- 13 grudnia 1970 - wprowadzenie reformy gospodarczej, ktora wiazala sie z podwyzka cen.
- chwyt propagandowy - podwyzka cen jedzenia, obnizka - sprzetu AGD
- przygotowanie sie wladz do stlumienia protestow - utworzenie w MSW sztabu „Jesien 70”
PRZEBIEG
- 14 grudnia - protest w Stoczni Gdanskiej, gdzie robotnicy zebrali sie pod budynkiem dyrekcji, a gdy nikt nie zdolal sprostac ich wymaganiom, tlum przeniosl sie pod budynek Komitetu Wojewodzkiego PZPR. Nastepnie pod gmach Komendy Glownej MO, gdzie domagali sie zwolnienia zatrzymanych wczesniej osob - tam padly pierwsze smiertelne strzaly.
- starcia z milicja, nakaz Gomulki do uzycia broni palnej
- powstanie komitetu strajkowego z Lechem Walesa i Kazimierzem Szolocha
- fala strajkow na calym Wybrzezu
- nakaz powrotu do pracy, a gdy stoczniowcy zebrali sie rano przed wejsciem do Stoczni, staly juz tam kordony wojska, smierc 18 osob („czarny czwartek”)
- w Gdansku i Szczecinie podpalono gmachy KW PZPR
SKUTKI
- 45 zabitych, 1165 rannych, ponad 3 tys. Zatrzymanych
- podupadniecie Gomulki na zdrowiu
- wykluczenie Moczara z ubiegania sie o stanowisko I sekretarza PZPR
- odsuniecie Gomulki od wladzy (20 grudnia 1970) - powolanie na jego stanowisko E. Gierka
- wzmocnienie pozycji Jaruzelskiego i Stanislawa Kani
ZMIANY KADROWE PZPR 70-80
20.12.70
-odwolano: Gomulke,Kliszke,B.Jaszczuka,M.Spychalskiego,R.Strzelecieg
-Nowi: I SEkretarz KC:Gierek- zajmowal sie polityka ogolna; premier:Jaroszewicz skoncentrowal sie na pracy rzadu; przewod.Rady Państwa:M.Spychalski
jeszcze...E.Babiuch-zajmowal sie sprawami kadrowymi i organizacyjnymi,M.Moczar,S.Olszewski,J.Szydlak
dalsze zmainy 1971
-za Cz Wycecha- St Gucwa---stanowisko marszalka sejmu
-za Spychalskiego -Jabłoński---stanowisko przew. Rady Panstwwa
od 12.70 do 05.72 ---generala wymiana kadr
wymieniono:
75% I sekretarzy,
53% sekretarzy wojewodzkich
45% sekretarzy powiatowych
61% ministrow
62% kadr kierowniczych PKPG
REFORMA ADMINISTRACYJNA 70-80
28.05.75r- sejm uchwalil ustawe zmieniajaca podzial admin.kraju
-nieoficjalny powod reformy-chec wzmocnienia kontroli nad nizszymi warstwami aparatu panstwowego przez KC PZPR
-Oficjalnym celem reformy bylo dostosowanie podzialu administracyjnego do potrzeb przyspieszonego rozwoju spol-gosp lepsze zaspokajanie rosnacych potrzeb spoleczenstwa oraz usprawnienie zarzadzania gospodarka narodowa oraz funkcjonowania organow wladzy i administracji panstwowej
-zlikwidowano powiaty
-podzielono panstwo na 49 wojewodztw
-zastapiono podzial 3-stopniowy,2-stopniowym
-podzial obowiazywal do 1998
PROPAGANDA SUKCESU
Gierek zdobyl zaufanie stosunkowo predko, sprzyjal temu szereg decyzji gosp-pol,
-Gierek zadluzyl sie niesamowicie u sasiadow m in Francja,USA, RFN
-w 70r Polska byla zadluzona na 600 mln dolarow a w 75 juz na 8,4mld
-Zamrozono ceny artykulow zywnOsciowych,
-podjeto decyzje o odbudowie Zamku Krolewskiego w Warszawie.
-Liberalizacji ulegla cenzura.Do kin sprowadzano dużo zagranicznych filmów.
-Zaczeto wydawac ksiazki poszerzajace wiedzę z najnowszej historii
-W telewizji były audycje „na żywo” w ktorych dzialacze wysokiego szczebla partyjnego odpowiadali na pytania telewidzow.
-zapoczatkowano reforme oswiaty, majaca na celu wprowadzenie obowiazkowego sredniego wyksztalcenia.
-Ulegl zmianie stosunek wladz do rolnictwa, 1 stycznia 1972 r. zniesiono obowiazkowe dostawy produktow rolnych,
-wprowadzono bezplatna opiekwe lekarska dla rolnikow
-zakupywano duzo paszy i srodkow dla rolnictwa za granica.
-Dalej popierano PGRy przez przyznawanie im preferencyjnych kredytow.
-Haslem sztandarowym „epoki Gierka” bylo: budowa „drugiej Polski” i „zeby Polska rosla w sile, a ludziom zylo sie dobrze”.
-Na VI Zjedzie PZPR, uchwalono bardzo ambitne plany gospodarcze.
-Plan piecioletni zakladal wzrost dochodu narodowego o 39%, produkcji przemyslowej o 50% i rolniczej o 20%, a placy realnej o 18%. W wyniku tego zakupiono licencje traktora Massey-Fergusson,
-rozpoczeto budowe Huty Katowice i Portu Połnocnego, obiecano do 1985 r. definitywnie rozwiazać problem mieszkaniowy.
-Gospodarka Polska „otworzyła sie na świat” i naplywaly do niej kredyty na rozwoj gospodarzy.
-Lata 1972-1975 zachowały sie w pamieci Polakow jako najlepsze i najbogatsze w historii PRL.
-Duża cześć spoleczenstwa, zwlaszcza inteligencja techniczna i srodowiska artystyczne, ludzie nauki, mogli dosc swobodnie wyjezdzac za granice.
-W tych latach Polskl odwiedziło tez wiele osobistosci politycznych:
kanclerz RFN Helmut Schmidt, prezydent Francji Giscard d'Estaign, prezydenci USA: Nixon i Ford Carter.
INWESTYCJE (poza tymi wyzej wymienionymi)
-huta katowice
-samochody fiat w Wawie, Tychach, Bielsku-bialej,
-droga szybkiego ruchu laczaca Wawe z Katowicami
-walcownia stali w Czestochowie i Nowej hucie
-elektrownie "Kozienice" i " Dolna Odra"
-cukrownia w Lapach
-kopalnia wegla w Zaglebiu Lubelskim
-produkcja coca-coli od 72
STOSUNKI Z KOSCIOLEM
-ekipa Gierka probowala znormalizowac stos z kosciolem,zlagodzenie stosunkow
-mniej widoczne dzialana antyreligijne,ale nadal uderzajace w Kosciol
-nadal utrudniano budowe oiektow sakralnych
-werbowano ksiezy na tajnych wspolpracownikow
-aresztowano ksiezy popierajacych robotnkow z Ursusa i I Radomia w 76r
-16.10.78 Karol Wojtyla nowym papiezem
-wladze polskie sie wkur......i to ostro=D
-wladze zgodzily sie na pielgrzymke JPII do PolsKi w czerwcu 79r., przybylo 6 mln wiernych
-wzrosl autorytet Kosciola,kraj odrodzil sie rel,moralnie i narodowo
-wladze w srodkaxch masowego przekazu probowaly umniejszyc znaczenie wizyty
-ruch oazowy-forma wspierania opozycji przez kosciol
LIST 59
-podpisywany na przelomie 1975/1976 list otwarty 66 (poczatkowo 59, stad nazwa) intelektualistow polskich, ktorego sygnatariusze protestowali przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, zwlaszcza wpisaniu do niej kierowniczej roli PZPR i wieczystego sojuszu z ZSRR,jak tez domagali sie wolnych zw. zawodowych i prawa do strajku
-Wladze PRL od początku 1970 dazyly do nowelizacji konstytucji z 52r ale skrytykowal to episkopat i intelektualisci domagali się wolnosci slowa druku religii,
-w lutym 1976 wprowadzono zapis ze PL jest krajem socjalistycznym uznaje PZPR za przewodnia sile narodu co legalizowało wladze partii zapisano też obowiązek przyjazni PRL z ZSRR ZSRR innymi krajami socjalistycznymi
-list 59 podpisali m.in; Olszewski,Kuron,Lipinski,Herbert
CZERWIEC 76
PRZYCZYNY:
-podczas VII zjazdu PZPR w grudniu 1975 Edward Gierek zdal sobie sprawe ze zlego stanu gospodarki spowodowanego nadmierna konsumpcja, wyglosil wtedy przemowienie w ktore zapowiadalo nastapienie podwyzke cen
-wladze PRL chcialy przygotowac obywateli na te zmiany i rozpoczely przygotowywanie aparatu propagandowego
-od poczatku czerwca 1976 w prasie pojawialy sie info o wysokosci bezrobocia w Ameryce Polnocnej i Europie, kryzysie zywnosiowym i wzroscie cen zywnosci
-KC PZPR podjal decyzje o tym by nie uzywac zwrotu podwyzka cen
-przyczyna strajkow bylo przemowienie Piotra Jaroszewicza, bylo transmitowane na zywo w radio i tv 24 czerwca 1976, w przemowieniu informacja o podwyzkach nie padala wprost, byla ukryta zgodnie z zaleceniami KC
-podwyzki mialy siegnac 70%
-ogloszone podwyzki byly konsekwencja stanu gospodarki wywowanego wieloma czynnikami, wydajnosc pracy byla niska wbrew zalozeniom nie wzrosla
-spoleczenstwo polskie zdazylo sie przyzwyczaic do wzrostu poziomu zycia, stalego wzrostu plac i stalych cen
PRZEBIEG:
-24 czerwca tansmisja na zywo Piotra Jaroszewicza i ogloszenie podwyzek
-25 czerwca tresc przemowienia pojawia sie w prasie, strajkuje 97 zakladow, w Bytomiu, Ursusie i Plocku, rzad PRL ukryl przed opinia publiczna fakt wybuchu zamieszek. Szybko wycofal sie z zapowiadanych podwyzek w leku przed rozszerzeniem sie protestow na caly kraj. Przeprowadzono szybka brutalna pacyfikacje strajkow, nadal utrzymujac ze byly to chuliganskie wybryki. W Radomiu okradziono i zdemolowano ponad 100 sklepow. W Ursusie rozkrecono szyny na miedzynarodowej linii kolejowej. Oddzialy milicji byly celowo nie wyposazone w bron palna. Gierek wydal zalecenia traktujace uzycie milicji przeciwko robotnikom jako ostatecznosc
-26/30 czerwca wydarzenia radomskie, rozszerzenie sie strajkow na wszystkie zaklady panstwowe w Radomiu w odpowiedzina brutalne pacyfikacje i aresztowania. Wladze oglaszaja stan wyjatkowy i zamykaja wszystkie zaklady. W efekcie na ulice wychodza tlumy mieszkancow miasta, ktore dokonuja podpalenia budynkow komitetu wojewodzkiego PZPR. Miasto zostaje calkowicie spacyfikowane przez oddzialy ZOMO z uzyciem gazu lzawiacego i armatek wodnych. Aresztowanym poddaje sie torturom.
Komitetu Obrony Robotników (KOR)
-zalozony 23 wrzesnia 76r w Wawie na poczatku 14 osob
-organizowal pomoc prawna i materialna
-dla aresztowanych robotnikow i ich rodzin, a następnie rozszerzył swoją dzialalnosc
-na szeroko rozumiane akcje opozycji takie jak organizowanie podziemnych wydawnictw,
-organizowanie spotkan dyskusyjnych, prowadzenie "Uniwersytetu Robotniczego" itp.
-(inicjatorzy: Antoni Macierewicz, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski,)
-byla to pierwsza legalnie dzialajaca opozycja!!!!!
KSS KOR
KSS KOR-Komitet Samoobrony Spolecznej KOR
-utworzony po uwolnieni z wiezienia czl. KORu w 77r
-walka z represjami stosowanymi z powodow politycznych, swiatopogladowych, wyznaniowych, rasowych i udzielanie pomocy ludziom z tych powodow przesladowanym,
-walka z lamaniem praworzadnosci i pomoc pokrzywdzonym w jej wyniku,
-walka o instytucjonalne zabezpieczenie praw i wolnosci obywatelskich,
-popieranie i obrona wszelkich inicjatyw spolecznych zmierzajacych do realizacji praw czlowieka i obywatela.
KPN
-Konfederacja Polski Niepodleglej
-zalozona 01.09.79r przez L. Moczulskiego
-W swym programie odwoluje się do tradycji obozu politycznego zwiazanego w okresie II RP z Pilsudskim.
RoPCiO
Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela
-opozycyjne ugrupowanie polityczne działające w latach 1977-1981.
-Zawiazało sie po podpisaniu przez rzad PRL Miedzynarodowych Paktów Praw Człowieka i Obywatela.
-zalozyciele:Boruta-Spiechowicz, m.in A. Czuma, K. Głogowski,L. Moczulski
-Od 1980 działacze ROPCiO uczestniczyli w tworzeniu struktur "Solidarności".
-stawial sobie za cel obrone praw czlowieka i obywatela w Polsce
-poprzez zmiany ustrojowe zmierzajace do budowy panstwa obywatelskiego oraz uniezaleznienie Polski od wplywow ZSRR.
DATY:
Najważniejsze daty POLSKA
18.01.1919 - konferencja pokojowa w Paryżu
28.06.1919 - traktat wersalski (wielkopolska, pom.gdańskie, plebiscyty: W-M, Powiśle)
30.09.1938 - układ monachijski
23.08.1939 - pakt Ribbentrop - Mołotow
19.10.1918 - Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego (lokalny polski rząd)
28.10.1918 - Polska Komisja Likwidacyjna w Galicji Zachodniej (Kraków)
10,11,14. 11. 1918 - Piłsudski przejmuje władzę
16.12.1918 - utworzenie Komunistycznej Partii Robotniczej Polski KPRP
22.11.1918 - Piłsudski Tymczasowym Naczelnikiem Państwa
27.12.1918 - 16.02.1919 - Powstanie Wielkopolskie (Taczak, Dowbor-Muśnicki, Trewir)
16.08.1919, 20.08.1920, 3.05.1921 - powstania Śląskie
20.03.1921- plebiscyt na Górnym Śląsku (Niemcy wygrali - złe zasady plebiscytu)
26.01.1919 - wybory do sejmu ustawodawczego (Paderewski, Wojciech Trąmczyński, NP: Piłsudski)
10.02.1919 - otwarcie obrad sejmu ustawodawczego
20.02.1919 - Mała Konstytucja
11.07.1920 - plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach
9.10.1920 - zajęcie Wilna przez gen. Żeligowskiego (bunt na rozkaz)
17.03.1921 - Konstytucja Marcowa
1919-1921 - wojna polsko-bolszewicka (nie wypowiedziała jej żadna ze stron!)
12-15.08.1920 - bitwa warszawska (Piłsudski, Rozwadowski, Piskor, Regulski)
18.03.1921 - traktat ryski (granica wschodnia: Dźwina-zbrucz, cz. Białorusi i Ukrainy, odzyskanie dzieł sztuki bez kasy, rozwiązanie sojuszy antyrosyjskich „ja was panowie bardzo przepraszam” Piłsudski)
2.03.1922 - włączenie Litwy Środkowej do Polski
17.05.1923 - pierwszy rząd Chjeno-Piasta, reformy Grabskiego (BP, denominacja, reforma rolna, konkordat)
29.04.1924 - wprowadzenie waluty: złoty polski
1925 - 34 - wojna celna z Niemcami
12-15.05.1926 - przewrocik majowy
11, 12, 14. 05.1926 - dochodzenie Piłsudskiego do pełni władzy (31.05 Mościcki prezydentem)
2.08.1926 - nowela sierpniowa (prezydent może rozw. parlament, wyd.dekrety, GISZ)
1926 - OWP (Roman Dmowski)
1928 - 35 - BBWR (Walery Sławek)
1929- Centrolew (PSL Piast, PSL Wyzwolenie, ChD, PPS, SCh, NPR)
16.11.1930 - przedterminowe wybory do sejmu ( wybory brzeskie )
1931 - Stronnictwo Ludowe Mikołajczyka
26.10.1931 - 31.01.1932 - proces brzeski przywódców Centrolewu
25.07.1932 - układ o nieagresji z ZSRR
26.01.1934 - układ o niestosowaniu przemocy między Polską a Niemcami
1934 - ONR - (ABC Rossmana, ONR Falanga Piaseckiego)
1936 - OZN (Adam Koc 21.02.37 ogłosił, ale pomysł Mościckiego i Śmigłego)
23.04.1935 - Konstytucja Kwietniowa
1-7.09.1939 - Westerplatte (Henryk Sucharski)
9-22. 09. 1939 - bitwa nad Bzurą (Tadeusz Kutrzeba)
17.09.1939 - atak ZSRR na Polskę i ucieczka rządu RP do Rumunii
1-28.09.1939 - obrona Warszawy (Czuma, Rómmel, Starzyński)
2-5.10.1039 - Kock (Franciszek Kleeberg)
27.09.1939 - utworzenie Służby Zwycięstwu Polski Michał Karaszewicz-Tokarzewski i Szarych Szeregów
30.09.1939 - powstanie polskiego rządu na emigracji
13.11.1939 - powstaje Związek Walki Zbrojnej z rozkazu NW Sikorskiego kom. gł. K.Sosnkowski `Józef Godziemba' Grot Niemcy, Karaszewicz ZSRR
26.10.1939 - utworzenie Generalnego Gubernatorstwa (woj.kieleckie, lubelskie, krakowskie,cz.warszawskiego z W, łódzkiego, lwowskiego, po 41: lwowskie, Stanisławskie, tarnopolskie)
24.02.1940 - powstanie PKP Polityczny Komitet Porozumiewawczy K. Pużak PPS
03.1943 - PKP KRP Krajowa Rezydencja Polityczna 9.01.1944 RJN K. Pużak
20.09.1942 - powstanie Narodowych Sił Zbrojnych kom. Ignacy Oziewicz `Czesław'
5.01.1942 - powstanie PPR Polskiej Partii Robotniczej i Gwardii Ludowej
22.01.1943 - Kedyw z rozkazu Grota (Związek Odwetu, Wachlarz, Cichociemni, Grupy Szturmowe Szarych Szeregów)
18.05.1944 - Monte Cassino 2.Korpus Polski Andersa
19.04-16.05.1943 -powstanie w getcie warszawskim (ŻOB Mordechaj Anielewicz, ŻZW Marek Edelman)
30.07.1941 - 25.04.1943 - układ Sikorski-Majski (nawiązanie stosunków dyplomatycznych, współpraca przeciw hitlerowcom, utworzenie polskiej armii w ZSRR, amnestia, anulowanie Ribb-Mołotow)
4.07.1943 - Sikorski ginie w wypadku lotniczym nad Gibraltarem
14.02.42-30.06.43-ZWZAK Stefan Rowecki Grot
30.06.43-2.10.44- Tadeusz Komorowski Bór
2.10.44-19.01.45 - Leopold Okulicki Niedźwiadek
31.12.1943 - KRN Bierut „Tomasz” (Armia Ludowa: Michał Żymierski Rola)
21.07.1944 - PKWN Osóbka-Morawski, LWP, Polska Lubelska, reforma rolna
22.07.1944 - Manifest Lipcowy PKWN (ustanawiał Krajową Radę Narodową jako jedyne legalne źródło władzy i delegalizował rząd londyński, zapowiadał utworzenie Milicji Obywatelskiej i ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich, nacjonalizację ziemi i przemysłu, bezpłatne nauczanie, repatriację Polaków pozostałych na obczyźnie)
6.09.1944 - reforma rolna PKWN pow. 100 ha parcelacja
31.12.1944 - PKWNRząd Tymczasowy RP Osóbka-Morawski premierem PPR, PPS, SL, SD)
1.08.-2.10.44 - powstanie warszawskie Antoni Chruściel Monter
27.03.1945 - wyłapanie podziemia Iwanow i jego słowo honoru radzieckiego oficera
21.06.1945 - wyrok w procesie 16stu
28.06.1945 - Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (Osóbka-Morawski, Gomułka, Mikołajczyk)
22.07.1945 - delegalizacja PSL
2.09.1945 - powstanie Win Wolność i Niezawisłość
12.09.1945 - uznanie konkordatu za nieobowiązujący
16.11.1945 - powstaje Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym
1945 - 48 - Centralny Urząd Planowania Czesław Bobrowski
3.01.1946 - ustawa KRN o nacjonalizacji przemysłu
21.02.1946 - powstanie ORMO Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej
4.07.1946 - pogrom kielecki
30.06.1946 - Referendum Ludowe 3xTAK PPR
19.01.1947 - wybory do sejmu ustawodawczego (wygrała PPR sfałszowali)
19.02.1947 - Mała Konstytucja (Rada Państwa, demokracja ludowa)
24.04.1947 - początek akcji `Wisła'
1947 - 49 - plan 3-letni
15.12.1948 -89 - PZPR (PPS+PPR) Bierut, Berman(ideologia), Minc(gospodarka)
1.01.1949 - początek tworzenia PGRów
25.01.1949 - 28.06.1991 - RWPG (ZSRR, Polska, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Czechosłowacja, Albania, NRD)
1950-55 - plan 6-letni
1951 - powstanie Polskiej Akademii Nauk ( z PA Umiejętności)
3.05.1952 - 30.06.1994 - działalność Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Jan Nowak - Jeziorański
22.07.1952 - Konstytucja PRL-u (nazwa: PRL, jednolita władza państwowa, likwidacja prezydenta)
8.05.1953 - „Non possumus” ( „nie możemy” autorstwa Wyszyńskiego)
25.09.1953 - Stefan Wyszyński skazany na 12 (przesiedział 3)
7.12.1954 - utworzenie MSW i Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego (Stanisław Radkiewicz)
12.03.1956 - śmierć Bieruta - koniec stalinizmu w Polsce
28.06.1956 - poznański czerwiec (zmiana org. Pracy, płac i oddanie podatku)
29.11.1956 - Utworzenie Frontu Jedności Narodu
20.01.1957 - wybory bez skreśleń (FRN, Cyrankiewicz)
1957 - zawieszenie tygodnika „Po prostu”
14 - 23. 07.1959 - wizyta Chruszczowa w PRL
14.03.1964 - List 34 - intelektualistów w sprawie ograniczenia cenzury
1965 - orędzie do biskupów niemieckich, powstaje Polski Komitet Solidarności z Narodami Afryki i Azji
8.03.1968 - demonstracje UW pod pomnikiem Mickiewicza zdjęte dziady reż. Dejmka
7.12.1970 - układ Cyrankiewicz - Brandt (RFN respektowanie granic, stosunki dyplomatyczne)
14.-17.12.1970 - podwyżka żarcia strajki
25.01.1971 - Gierek w Gdańsku „Pomożecie?”
1973 - 10-latka w polskim szkolnictwie, powstaje Federacja Socjalistycznych Związków Młodzieży (do 1981)
1975 - reforma administracyjna utworzenie 49 województw zamiast 17
1976 - nowelizacja konstytucji (socjalizm, PZPR przewodnia siłą narodu, przyjaźń PRL z ZSRR)
24.06.1976 - Radom Ursus Płock mięcho, ZOMO Gierka
23.09.1976 - KOR
1977 - ROPCiO, SKS
1978 - WZZ, Towarzystwo Kursów Naukowych
1979 - RMP Aleksandra Halla, KPN Leszka Moczulskiego
16.10.1978 - Wojtyła papieżem
2-10. 06. 1979 - pierwsza wizyta papieża w Polsce
4.09.1980 - powstaje Związek Zawodowy `Mazowsze'
14, 16, 31.08. strajki i porozumienie SG (MKS, 21.postulatów)
10.11.1980 - NSZZ Solidarność
5.12.1980 - Breżniew chciał zaatakować PRL
8.09.1981 - przesłanie dla ludzi pracy Europy Wschodniej Jan Lityński napisał, Wałęsa przeczytał
13.05.1981 - zamach na papieża Mehmed Ali Agca
28.05.1981 - Wyszyński umiera, Glemp przejmuje
12/13.12.1981 - 22.07.1983 - stan wojenny w PRL, WRON
16.12.1981 - interwencja milicji w kopalni `Wujek'
16-23.06.1983 - II pielgrzymka papieża do PRL
1983 - Wałęsa otrzymuje Nagrodę Nobla
19.10.1084 - Jerzy Popiełuszko zamordowany
1985 - powstaje ruch `Wolność i Pokój' J.M.Rokita członek
26.04.1986 - awaria Czarnobyla
30.09.1986 - powołanie Tymczasowej rady NSZZ Solidarność przez Wałęsę
16.09.1988 - rozmowy Wałęsy i Kiszczaka w Magdalence
6.02.-5.04.1989 - obrady okrągłego stołu (Pałac Namiestnikowski)
4.06.1989 - pierwsze wybory po Okrągłym Stole (Jaruzelski, Kiszczak)
24.08.1989 - Mazowiecki premierem (Kiszczak nie stworzył rządu)
2.04.1997 - nowa Konstytucja RP
2.04.2005 - śmierć Jana Pawła II
Najważniejsze daty ŚWIAT
1918-33 - Republika Weimarska, potem III Rzesza
1934-30.04.1945 - Hitler Fuhrerem
30.12.1922 - 8.12.1991 - ZSRR
9.04.1940 - atak Niemiec na Norwegię i Danię
10.05.1940 - atak Niemiec na Francję
22.06.1940 - Campiegne - zawieszenie broni Francja - Niemcy
8.08.-31.10.1940 - bitwa o Anglię
1940-43 - bitwa o Atlantyk i Afrykę
22.06.1941 - atak Niemiec na ZSRR
6.12.1941 - bitwa pod Moskwą
19.11.1942 - bitwa pod Stalingradem
5.07.1943 - bitwa pod Kurskiem (największa pancerna w dziejach)
7.12.1941 - atak na Pearl Harbor
4-6.06.1942 - bitwa o Midway
14.08. 1941 - Karta Atlantycka (Prince of Wales, Roosevelt i Churchill)
1.01.1942 - Deklaracja Narodów Zjednoczonych (51 państw, ZSRR z zastrzeżeniem)
6.06.1944 - Overlord 1.dyw.pancerna Maczka
8.05.1945 - akt kapitulacji Niemiec Wilhelm Keitel
6.08, 9.08. 1945 - Hiroszima, Nagasaki
2.09.1945 - Missouri, akt kapitulacji Japonii MacArthur, Shigemitsu
12.03.1947 - doktryna powstrzymywania Trumana
26.06.1945 - Karta Narodów Zjednoczonych
24.10.1945 - Powstanie ONZ - pierwsze obrady ONZ NY
5.06.1947 - plan Marshalla ( Trumana)
24.06.1948- 12.05.1949 - Kryzys Berliński (remont Stalina, „drugiego Monachium nie będzie”)
4.04.1949 - utworzenie NATO
25.06.1950 -1953 - konflikt koreański (Kim Ir Sen, MacArthur)
5.03.1946 - 1975 - zimna wojna
29.10.1956 - 7.11.1956 - kryzys sueski
1955-91- układ warszawski (ZSRR, PRL, NRD, Czechosłowacja, Węgry, Bułgaria, Rumunia, Albania 68)
13.08.1961 - 9.11.1989 - kryzys berliński (mur by uchronić NRD przed faszystami z zachodu)
22.10.1962 - blokada morska Kuby (Fidel Castro Ruz, Chruszczow, Kennedy)
1965-73 - wojna w Wietnamie (Johnson, Nixon ,Ford)
1968 - praska wiosna Dubcek
12.09.1990-Moskwa- konferencja pokojowa: FORMALNY koniec II wojny świtowej
3.10.1990 - Zjednoczenie Niemiec
8.12.1991 - Białowieża - rozpad ZSRR
1975 - akt końcowy KBWE
5.05.1949 - powstanie Rady Europy - Strasburg
Europejski Trybunał Praw Człowieka - Strasburg
1946 - Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze
28.06.1919-1946 - Liga Narodów - Genewa
7.02.1992 - Maastricht w Holandii
1997- traktat amsterdamski powstał
2000 - traktat nicejski powstał
18.04.1951 - EWWiS powstała
25.03.1957 - traktat paryski: EWG, EWEA
28.11-1.12.1943 - Teheran (Europa podzielona na strefy wpływów, Francja miejscem desantu, Austria niepodległa, Polska na Odrze i linii Curzona)
4-11.02.1945 - Jałta (podział Niemiec na 4 strefy okupacyjne, 20mld dolarów reparacji wojennych Niemiec, decyzja o ukaraniu niemieckich zbrodniarzy)
17.07-2.08.1945 - Poczdam (granica zachodnia Polski to linia Odra-Nysa Łużycka, oddano nam część Prus wschodnich i obszar Wolnego Miasta Gdańsk)
Sekretarki:
1.Bolesław Bierut (22.12.1948 - 12.03. 1956)
2.Edward Ochab (20 .03. 1956 - 21 .10. 1956)
3.Władysław Gomułka (21 .10. 1956 - 20 .12. 1970)
4.Edward Gierek (20 .12. 1970 - 6 .09. 1980)
5.Stanisław Kania (6 .09. 1980 - 18 .10. 1981)
6.Wojciech Jaruzelski (18 .10. 1981 - 29 .07. 1989)
7.Mieczysław Rakowski (29 .07. 1989 - 29 .01. 1990)
Prezydenci:
Gabriel Narutowicz (11-16.12.1922)
Stanisław Wojciechowski (22.12.1922-14.05.1926)
Ignacy Mościcki (4.06.1926-30.09.1939)
Władysław Raczkiewicz (30.09.1939-6.06.1947)
Bolesław Bierut (5.02.1947-22.07.1952)
Wojciech Jaruzelski (19.07.1989-31.12.1989)
1.01.1990 - 21-12.1990)
Lech Wałęsa (22.12.1990 - 22.12.1995)
Aleksander Kwaśniewski (23.12.1995 - 22.12.2005)