Szyja (naczynia i nerwy szyi)
TĘTNICE (4):
Tętnica szyjna wspólna (a. carotis communis)
odchodzi:
po stronie lewej od - łuku aorty
po stronie prawej od - pnia ramienno-głowowego
sięga do - brzegu górnego chrząstki tarczowetej (na wys. C3-4)
części:
t. szyjna wspólna prawa (1) - cz. szyjna
t. szyjna wspólna lewa (2) - cz. piersiowa i cz. szyjna
przebieg:
część piersiowa (pars thoracalis) - w górnej części śródpiersia przedniego
od - łuku aorty
do - stawu mostkowo-obojczykowego
za - m. mostkowo-tarczowym, ż. ramienno-głowową lewą, płucem lewym
przed - tchawicą i przełykiem
część szyjna (pars cervicalis) - rozbieżnie, stromo ku górze
bocznie od - tchawicy, przełyku, krtani, gardła
wspólnie z - ż. szyjną wewnętrzną (przyśrodkowo od żyły), n. błędnym; w składzie pęczka naczyniowo-nerwowego szyi, objęta przez pochewkę naczyń szyjnych
przed - guzkiem tętnicy szyjnej (tuberculum caroticum)
za - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym
w obrębie trójkąta t. szyjnej oddaje gał. końcowe (2):
t. szyjną zewnętrzną (a. carotis externa) - przyśrodkowo
t. szyjną wewnętrzną (a. carotis interna) - bocznie
W miejscu rozwidlenia naczyń znajduje się opuszka tętnicy szyjnej s. zatoka szyjna (bulbus s. sinus caroticus) - strefa receptorów odpowiedzialna za regulację ciśnienia krwi.
Między naczyniami znajduje się: m. rylcowo-gardłowy i n. IX.
Tętnica szyjna zewnętrzna (a. carotis externa)
Stanowi przednio-przyśrodkowe ramię rozwidlenia, które zaopatruje głowę (na zewnątrz) i szyję.
przebieg:
od - brzegu górnego chrząstki tarczowatej
do - dołu zażuchwowego (fossa retromandibularis)
w trójkącie t. szyjnej:
pod - blaszką powierzchowną powięzi szyjnej
przyśrodkowo od - t. szyjnej wewnętrznej, n. XII, pętli szyjnej, .ż. szyjnej wewnętrznej
bocznie od - gardła
pod - brzuścem tylnym m. dwubrzuścowego
w dole zażuchwowym:
w komorze przyusznicy
bocznie od - t. szyjnej wewnętrznej
przyśrodkowo od - n. VII
gałęzie (8): 4 grupy
gał. przednie (rr. anteriores) [3]
gał. przyśrodkowe (rr. mediales) [1]
gał. tylne (rr. posteriores) [2]
gał. końcowe (rr. terminales) [2]
gałęzie przednie
Tętnica tarczowa górna (a. thyroidea superior)
przebieg - łukiem zwróconym ku górze
pod - brzuścem górnym m. łopatkowo-gnykowego
przechodzi - z trójkąta t. szyjnej do trójkąta tarczowego
oddaje gałęzie (2):
t. krtaniowa górna (a. laryngea superior) - zaopatruje górną część jamy krtani, wspólnie z n. krtaniowym górnym perforuje błonę tarczowo-gnykową (membrana thyrohyoidea)
gał. pierścienno-tarczowa (r. cricothyroideus) - zaopatruje pośrednią część krtani
oddaje gał końcowe (1);
gał. gruczołowe przednie, środkowe i tylne (rr. glandulares: anterior, media et posterior) - zaopatruje gruczoł tarczowy
Tętnica językowa (a. lingualis)
przebieg - powyżej t. tarczowej górnej
na pow. zewnętrznej m. zwieracza środkowego gardła (m. constrictor pharyngis medius)
pod - m. gnykowo-językowym (m. hyoglossus) - w trójkącie t. językowej
do przodu i ku górze - na pow. dolnej języka
między m. bródkowo-językowym, a m. podłużnym dolnym (języka) - jako t. głęboka języka (a. profunda linguae) będąca przedłużeniem t. językowej
gałęzie (3):
gał. grzbietowe języka (rr. dorsales linguae) - zaopatrują grzbiet języka i migdałki podniebienne
t. podjęzykowa (a. sublingualis) - zaopatruje okolicę podjęzykową
t. głęboka języka (a. profunda linguae) - zaopatruje trzon i koniec języka
Tętnica twarzowa (a. facialis)
przebieg:
pod - m. rylcowo-gnykowym i brzuścem tylnym m. dwubrzuścowego
esowato - obejmuje śliniankę podżuchwową
łukowato do przodu i ku górze
przed - m. żwaczem
pod - m. jarzmowym większym i mniejszym (m. zygomaticus maior et minor)
do - przyśrodkowego kąta oka (angulus oculi medialis)
przechodzi - w tętnicę kątową
w cięciwie tętnicy twarzowej - żyła twarzowa
gałęzie (6):
t. podniebienna wstępująca (a. palatina ascendens) - po bocznej ścianie gardła do podniebienia miękkiego
gał. migdałkowa (r. tonsillaris) - do migdałka podniebiennego
t. podbródkowa (a. submentalis) - biegnie pod przeponą jamy ustnej, zaopatruje okolicę podbródkową
t. wargowa dolna (a. labialis inf.) - w m. okrężnym ust
t. wargowa górna (a. labialis sup.)
t. kątowa (a. angularis) - zespala się z t. grzbietową nosa (a. dorsalis nasi)
gałęzie przyśrodkowe
Tętnica gardłowa wstępująca (a. pharyngea ascendens)
przebieg - między t. szyjną wewnętrzną i zewnętrzną (z n. IX)
przyśrodkowo - od bukietu Riolana (m. rylcowo-językowy, m. rylcowo-gardłowy, m. rylcowo-gnykowy)
na - bocznej ścianie gardła
gałęzie (3):
gał. gardłowe (rr. pharyngei) - główne zaopatrzenie gardła
t. oponowa tylna (a. meningea posterior) - dla opony twardej
t. bębenkowa dolna (a. tympanica inferior) - przez dołek skalisty (fossula petrosa) + n. bębenkowy (n. tympanicus) do jamy bębenkowej (cavum tympani)
gałęzie tylne
Tętnica potyliczna (a. occipitalis)
przebieg - odchodzi na wys. t. twarzowej, skośnie ku górze
pod - brzuścem tylnym m. dwubrzuścowego
do - wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego
w - bruździe tętnicy potylicznej
przyśrodkowo - od m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego
na wys. kresy karkowej górnej przebija (wspólnie z n. potylicznym większym) łuk ścięgnisty - między m. czworobocznym a m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym
kieruje się ku górze na m. potylicznym
gałęzie (2):
gał .mięśniowe (rr. musculares) - zaopatruje mm. karku i szyi
gał. potyliczne (rr. occipitales) - zaopatrują okolicę potyliczną
Tętnica uszna tylna (a. auricularis posterior)
przebieg - na górnym brzegu brzuśca tylnego m. dwubrzuścowego, ku tyłowi i ku górze
za - ślinianką przyuszną
między - wyrostkiem sutkowym, a małżowiną uszną
gałęzie (1) - t. rylcowo-sutkowa (a. stylomastoidea) od otworu rylcowo-sutkowego do jamy bębenkowej przez kanał nerwu twarzowego
t. bębenkowa tylna (a. tympanica posterior) - do jamy bębenkowej
gałęzie końcowe (rr. terminales) [2]:
gał. uszna (r. auricularis) - zaopatruje przyśrodkową powierzchnię małżowiny usznej
gał. potyliczna (r. occipitalis) - zaopatruje okolicę potyliczną
gałęzie końcowe
w dole zażuchwowym, w obrębie ślinianki przyusznej (na wys. otworu i przewodu słuchowego zewnętrznego:
t. skroniowa powierzchowna (a. temporalis superficialis) - przed małżowiną uszną
t. szczękowa (a. maxillaris)
Tętnica szyjna wewnętrzna (a. carotis interna)
Jest tylno-bocznym odgałęzieniem tętnicy szyjnej wspólnej.
Zaopatruje przednią część mózgowia i oko.
przebieg:
cz. szyjna - w trójkącie tętnicy szyjnej
bocznie - od t. szyjnej zewnętrznej
krzyżuje od tyłu - brzusiec tylny m. dwubrzuścowego i m. rylcowo-gnykowy - w przestrzeni przygardłowej
przyśrodkowo - od t. szyjnej zewnętrznej
za - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym
w powrózku naczyniowo-nerwowym szyi (+ ż. szyjna wewnętrzna i n. X)
przed blaszką przedkręgową powięzi szyjnej i pniem współczulnym
wzdłuż bocznej ściany gardła
do otworu zewnętrznego kanału tętnicy szyjnej
Na szyi nie oddaje gałęzi.
cz. czaszkowa (patrz głowa)
Tętnica podobojczykowa (a. subclavia)
po stronie lewej odchodzi od łuku aorty
po stronie prawej odchodzi od pnia ramienno-głowowego
kończy się na zewnętrznym brzegu I żebra
przebieg - 3 odcinki (łuk)
część wstępująca (pars ascendens) - przed tylną częścią szczeliny mm. pochyłych (fissura musculorum scalenorum posterior),
w - trójkącie mm. pochyłych
nad - osklepkiem opłucnej
za - ż. podobojczykową
część szczytowa (pars apicalis) - w tylnej części szczeliny mięśni pochyłych (+ splot ramienny i m. pochyły najmniejszy (m. scalenus minimus)
część zstępująca (pars descendens) - za tylną częścią szczeliny mięśni pochyłych
w trójkącie łoaptkowo-obojczykowym
przykryte tylko dwiema blaszkami powięzi szyi
gałęzie (4) - wszystkie odchodzą w trójkącie tętnicy szyjnej
t. kręgowa
t. piersiowa wewnętrzna
pień tarczowo-szyjny
pień żebrowo-szyjny
Tętnica kręgowa (a. vertebralis)
przebieg - odchodzi z górnego obwodu części wstępującej
pod - blaszką przedkręgową powięzi szyjnej biegnie pionowo w górę
w - otworach wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych
w - bruździe t. kręgowej kręgu szczytowego (sulcus a. vertebralis atlantis)
w - obrębie trójkąta podpotylicznego (trigonum suboccipitale) perforuje błonę szczytowo-potyliczną tylną i oponę twardą
przez otwór wielki wchodzi do jamy czaszki
na stok (clivus)
poniżej mostu łączy się z przeciwległą tętnicą kręgową i tworzą wspólnie tętnicę podstawną (a. basilaris) wchodzącą w skład koła tętniczego mózgu (circulus arteriosus cerebri)
gałęzie (5):
gał. mięśniowe (rr. musculares) - do mięśni głębokich szyi i karku
gał. rdzeniowe (rr. spinales) - do poszczególnych neuromerów rdzenia kręgowego
t. rdzeniowa tylna (a. spinalis posterior) - zaopatruje od tyłu na całej długości rdzeń kręgowy
t. rdzeniowa przednia (a. spinalis anterior) - zlewa się z przeciwległą w jeden pień - zaopatrują od przodu na całej długości rdzeń kręgowy
t. móżdżku dolna tylna (a. cerebelli inferior posterior)
Tętnica piersiowa wewnętrzna (a. thoracica interna)
przebieg - odchodzi z dolnego obwodu części wstępującej
nad - osklepkiem opłucnej
za - ż. podobojczykową i stawem mostkowo-obojczykowy
krzyżuje od przodu - nerw przeponowy
przez - otwór górny klatki piersiowej biegnie pionowo w dół i wchodzi do śródpiersia przedniego
w - kanale kostno-mięśniowo-powięziowym, wzdłuż bocznego brzegu mostka
do - IV przestrzeni międzyżebrowej
gałęzie (5):
gał. śródpiersiowe (rr. mediastinales)
gał. grasicze (rr. thymici)
gał. oskrzelowe (rr. bronchiales)
t. osierdziowo-przeponowa (a. pericardiacophrenica) - razem z n. przeponowym, między opłucną śródpiersiową a osierdziem surowiczym
tt. międzyżebrowe przednie górne (aa. intercostales anteriores superiores) - dla sześciu górnych przestrzeni międzyżebrowych
gałęzie końcowe (2):
t. mieśniowo-przeponowa (a. musculophrenica) - biegnie w kącie żebrowo-przeponowym, oddaje:
t. międzyżebrowe przednie dolne (aa. intercostales anteriores inferiores) - dla pięciu dolnych przestrzeni międzyżebrowych
t. nabrzuszna górna (a. epigastrica superior) - opuszcza klatkę piersiową przez trójkąt mostkowo-żebrowy (trigonum sternocostale) do pochewki m. prostego brzucha (vagina m. recti abdominis), na powierzchni tylnej mięśnia zespala się z t. nabrzuszną dolną (a. epigastrica inf.) - na poziomie pępka
Pień tarczowo-szyjny (truncus thyrocervicalis) - odchodzi z przednio-górnego obwodu tętnicy podobojczykowej
oddaje (3):
t. tarczową dolną
t. poprzeczną szyi
t. nadłopatkową
tętnica tarczowa dolna (a.thyroidea inferior)
początkowo przed blaszką przedkręgową (lamina prevertebralis)
pionowo w górę
objęta przez pętlę szyjną
na wys. guzka tętnicy szyjnej przebija powięź
biegnie poprzecznie i wnika od tyłu do gruczołu tarczowego
gałęzie (3):
gał. trzewne (rr. viscerales) - do gardła, przełyku i tchawicy
t. krtaniowa dolna (a. laryngea inferior) - zespala się na tylnej powierzchni krtani z t. krtaniową górną
gał. gruczołowe (rr. glandulares) - dla gruczołu tarczowego i przytarczyc
tętnica poprzeczna szyi (a. transversa colli)
biegnie w poprzek szyi przez trójkąty boczne szyi
krzyżuje od przodu:
m. pochyły przedni
n. przeponowy
splot ramienny
po stronie lewej - przewód piersiowy
gałęzie (2):
gał. powierzchowna - wnika do m. czworobocznego
gał. głęboka - wzdłuż przyśrodkowego brzegu łopatki (+ n. grzbietowy łopatki)
współtworzy sieć barkową, łopatkową i piersiową (rete acromiale, scapulare et thoracicum)
tętnica nadłopatkowa (a. suprascapularis)
przebieg:
biegnie łukiem skierowanym ku dołowi, przez trójkąty boczne szyi
krzyżuje od przodu:
m. pochyły przedni
n. przeponowy
n a d więzadłem poprzecznym łopatki górnym (lig. transversum scapulae superius)
p o d więzadłem poprzecznym łopatki dolnym (lig. transversum scapulae inferius)
kończy się w dole podgrzebieniowym (fossa infraspinata)
gałęzie (1):
gał. mięśniowe (rr. musculares) - dla m. nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego
Pień żebrowo-szyjny (truncus costocervicalis)
odchodzi z tylnego obwodu części wstępującej do przodu od szyjki I żebra
gałęzie końcowe (2):
t. szyjną głęboką (a. cervicalis profunda) - między wyrostkiem poprzecznym kręgu wystającego a żebrem I do mięśni karku, pionowo w górę, za wyrostkiem poprzecznym żebra I
t. międzyżebrowa najwyższa (a. intercostalis suprema) - biegnie w I i II przestrzeni międzyżebrowej
ŻYŁY (3):
żyła szyjna wewnętrzna
żyła szyjna zewnętrzna
żyła szyjna przednia
Żyła szyjna wewnętrzna (v. iugularis interna)
Jest to przedłużenie zatoki esowatej (sinus sigmoideus), biegnie od otworu żyły szyjnej (foramen iugulare) do kąta żylnego (angulus venosus) - do żyły ramienno-głowowej (v. brachiocephalica)
przebieg:
opuszka górna żyły szyjnej (bulbus superior venae iugularis) - znajduje się w dole żyły szyjnej (fossa iugularis)
kieruje się ku dołowi
w pęczku naczyniowo-nerwowym szyi
bocznie i do tyłu od t. szyjnej wewnętrznej
bocznie od t. szyjnej wspólnej (n. X z tyłu między nimi)
za m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym
przed - blaszką przedkręgową i pniem współczulnym
przyśrodkowo od - węzłów chłonnych szyjnych głębokich
dopływy (10):
1-3) zatoka esowata, potyliczna i skalista (sinus sigmoideus, occipitalis et petrosus)
ż. potyliczna (v. occipitalis)
ż. twarzowa (v. facialis)
żż. gardłowe (vv. pharyngeae)
ż. językowa (v. lingualis)
żż. tarczowe górne (vv. thyroideae superiores)
ż. tarczowa dolna (v. thyroidea inferior)
żż. tarczowe najniższe (vv. thyroideae imae)
Żyła szyjna zewnętrzna (v. iugularis externa)
Powstaje na wysokości kąta żuchwy z połączenia dwóch korzeni:
korzenia przedniego - ż. zażuchwowej (v. retromandibularis)
korzenia tylnego - ż. potylicznej (v. occipitalis) + ż. uszna tylna (v. auricularis posterior)
uchodzi do ż. szyjnej wewnętrznej lub ż. ramienno-głowowej lub ż. podobojczykowej
przebieg:
pod - m. szerokim szyi
na - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym i blaszce powierzchownej powięzi szyjnej
krzyżuje od przodu - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy i n. poprzeczny szyi
dopływy:
ż. uszna tylna (v. auricularis posterior)
ż. potyliczna (v. occipitalis)
ż. nadłopatkowa (v. suprascapularis)
żż. poprzeczne szyi (vv. transversae colli)
Żyła szyjna przednia (v. iugularis anterior)
Powstaje w okolicy podbródkowej, uchodzi do ż. szyjnej zewnętrznej (albo ż. podobojczykowej)
przebieg:
w - przestrzeni nadmostkowej (spatium suprasternale)
wzdłuż - przedniego brzegu m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego
nad wcięciem szyjnym (incisura iugularis) tworzy łuk żylny nadmostkowy (arcus venosus iugularis) z żyłą (równoimienną żyłą drugostronną)
KĄT ŻYLNY (angulus venosus) - miejsce połączenia żyły szyjnej wewnętrznej i ż. podobojczykowej do tyłu od stawu mostkowo-obojczykowego
do lewego kąta uchodzi - przewód piersiowy (ductus thoracicus)
do prawego kąta uchodzi - przewód chłonny prawy (ductus lymphaticus dexter)
WĘZŁY CHŁONNE - 3 grupy
Węzły chłonne szyjne powierzchowne.
położone w trójkącie łoaptkowo-czworobocznym
pod blaszką powierzchowną powięzi szyjnej
wzdłuż gałęzi zewnętrznej n. XI
otrzymują chłonkę z okolicy karkowej i potylicznej
odprowadzają chłonkę w większości do węzłów chłonnych nadobojczykowych (nodi lymphatici supraclaviculares), częściowo do węzłów chłonnych szyjnych głębokich, a następnie do pnia podobojczykowego i pnia szyjnego
Węzły chłonne szyjne przednie (nodi lymphatici cervicales anteriores)
Położone w trójkącie przednim szyi
grupy:
podżuchwowe (submandibulares)
podbródkowe (submentales)
podgnykowe (infrahyoidei)
przedtchawicze (pretracheales)
przytchawicze (paratracheales)
nadmostkowe (suprasternales)
naczynia odprowadzające uchodzą do węzłów chłonnych szyjnych głębokich
Węzły chłonne szyjne głębokie (nodi lymphatici cervicales profundi)
górne - n a d m. łopatkowo-gnykowym
dolne - p o d m. łopatkowo-gnykowym
położone wzdłuż pęczka naczyniowo-nerwowego szyi, bocznie od żyły szyjnej wewnętrznej
za - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym
otrzymują prawie całą chłonkę z głowy i szyi
odprowadzają chłonkę do pnia szyjnego
NERWY SZYI - wywodzą się ze:
Splotu szyjnego (plexus cervicalis)
Powstaje on z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych C1-4, połączonych przez pętle
położenie:
na - mm. głębokich szyi
pod - blaszką przedkręgową, pęczkiem naczyniowo-nerwowym i m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym
pętle (2):
pętla szczytowa (ansa atlantis) C1 + C2
pętla szyjna (ansa cervicalis) C1-2 + C2-3
gałęzie - 2 grupy:
nn. skórne
nn. mięśniowe
nerwy skórne (4) - za tylnym brzegiem m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, na wys. C3 tworzą punkt nerwowy (punctum nervosum) skąd rozchodzą się wachlarzowato
nerw potyliczny mniejszy (n. occipitalis minor)
biegnie ku górze, wzdłuż brzegu tylnego m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zaopatruje okolicę potyliczną i skroniową
nerw uszny wielki (n. auricularis magnus)
biegnie na m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym w kierunku małżowiny usznej
na wysokości kąta żuchwy oddaje:
gał. przednią - zaopatruje okolicę przyuszniczo-żwaczową (regio parotideomasseterica)
gał. tylna - zaopatruje przyśrodkową powierzchnię małżowiny usznej
nerw poprzeczny szyi (n. transversus colli)
zawija się wokół brzegu tylnego m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego
biegnie na nim do przodu
gałęzie (2):
gał. górne - zaopatrują górną część trójkąta przedniego szyi
tworzą pętlę szyjną powierzchowną (ansa cervicalis superficialis) [+ gał. szyjna n. VII], które prowadzą włókna ruchowe od n. twarzowego do m. szerokiego szyi
gał. dolne - zaopatrują część dolną trójkąta przedniego szyi
4) nerwy nadobojczykowe (nn. supraclaviculares): przyśrodkowe, pośrednie i tylne
biegną w trójkącie łopatkowo-obojczykowym
zaopatrują: trójkąt łopatkowo-obojczykowy, okolicę podobojczykową, piersiową, naramienną i
karkową
nerwy mięśniowe (4) - tworzą gałęzie krótkie i długie
nerwy krótkie - odchodzą od gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych szyjnych C1 - C4 przed ich połączeniem w splot szyjny
zaopatrują - mm. głębokie szyi przyśrodkowe i boczne
nerwy długie (4):
gał. mostkowo-obojczykowo-sutkowa
gał. czworoboczna
nerw przeponowy
nerw przeponowy
gał. mostkowo-obojczykowo-sutkowa (r. sternocleidomastoideus) - unerwia wspólnie z gał. zewnętrzną n. XI m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy
gał. czworoboczna (r. trapezius) - unerwia wspólnie z gał. zewnętrzną n. XI m. czworoboczny
nerw przeponowy (n. phrenicus) - najdłuższy nerw splotu szyjnego
przebieg - na szyi: w trójkącie mm. pochyłych
krzyżuje do przodu - m. pochyły przedni ze strony bocznej na przyśrodkową
krzyżuje od tyłu - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, m. łopatkowo-gnykowy, t. poprzeczną szyi, t. nadłopatkową
bocznie od - pęczka naczyniowo-nerwowego szyi
między - tętnicą i żyłą podobojczykową (bocznie od n. X)
ponad - osklepkiem opłucnej
krzyżuje od tyłu t. piersiową wewnętrzną
przez - otwór górny klatki piersiowej przechodzi do śródpiersia przedniego
gałęzie - na szyi niczego nie zaopatruje, unerwia przeponę, która jest rozwojowo mięśniem szyjnym
PĘTLA SZYJNA (ansa cervicalis)
biegnie w trójkącie tętnicy szyjnej
gałęzie (2):
gałąź górna (C1+C2) - zawiera włókna splotu szyjnego, które biegną torem n. XII, oddzielają się przy łuku n. podjęzykowego podążając dalej samodzielnie pomiędzy t. szyjną wewnętrzną, a t. szyjną zewnętrzną
gałąź dolna (C2+C3)
biegnie skośnie w dół przed żyłą szyjną wewnętrzna, za m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym, w kierunku gałęzi górnej,
na wysokości ścięgna pośredniego m. dwubrzuścowego łączy się z gałęzią górną wytwarzając pętlę szyjną
w dolnej części trójkąta tętnicy szyjnej biegnie na zewnętrznym obwodzie Z. Szyjnej wewnętrznej i tętnicy szyjnej wspólnej
gałęzie (1) - mięśniowe dla: mm. podgnykowych, m. bródkowo-gnykowego, m. długiego głowy i m. prostego głowy przedniego
Gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych części szyjnej
dzielą się na (2):
gał. przyśrodkowe
gał. boczne
zaopatrują mięśnie głębokie grzbietu i karku, oraz skórę okolicy karkowej
gał. grzbietowa C1 - n. podpotyliczny (n. suboccipitalis)
gał. grzbietowa C2 - n. potyliczny większy (n. occipitalis maior)
gał. grzbietowa C3 - n. potyliczny trzeci (n. occipitalis tertius)
gał. grzbietowa C4 - C8 - patrz grzbiet
NERWY CZASZKOWE (5) - V3, VII, X, XI, XII
Nerw V3 - nerw żuchwowy
n. żuchwowo-gnykowy (n. mylohyoideus) - odchodzi od n. zębodołowego dolnego przed otworem żuchwy, biegnie w bruździe żuchwowo-gnykowej żuchwy (sulcus mylohyoideus mandibulae)
zaopatruje (2):
m. żuchwowo-gnykowy
brzusiec przedni m. dwubrzuścowego (venter anterior m. digastrici)
nerw VII - nerw twarzowy
gałąź dwubrzuścowa (ramus digastricus) - odchodzi od n. VII poniżej otworu rylcowo-sutkowego
oddaje - gał. rylcowo-gnykową (r. stylomastoideus)
zaopatruje (2):
brzusiec tylny m. dwubrzuścowego (venter posterior m. digastrici)
m. rylcowo-sutkowy (m. stylohyoideus)
nerw X - nerw błędny
nerw krtaniowy górny (n. laryngeus superior) - głównie czuciowy
odchodzi od - zwoju dolnego n. błędnego
biegnie po - bocznej ścianie gardła
przyśrodkowo od - t. szyjnej wewnętrznej
na wys. rogu większego kości gnykowej oddaje (2):
gał. zewnętrzną - która zaopatruje (2):
m. pierścienno-tarczowy (m. cricothyroideus)
m. zwieracz gardła dolny (m. constrictor pharyngis inferior)
gał. wewnętrzna - wytwarza w zachyłku gruszkowatym (recessus piriformis) fałd n. krtaniowego (plica n. laryngei)
zaopatruje czuciowo - błonę śluzową krtani powyżej szpary głośni
nerw krtaniowy dolny (n. laryngeus inferior) - głównie ruchowy
jest przedłużeniem nerwu krtaniowego wstecznego (n. laryngeus reccurens)
na wys. chrząstki pierścieniowatej oddaje gałęzie (2):
gał. przednią
gał. tylną
zaopatruje prawie wszystkie mięśnie krtani poniżej szpary głośni
gałęzie gardłowe (rr. pharyngei) - odchodzą przeważnie od zwoju dolnego n. błędnego
wspólnie z gałęziami gardłowymi n. IX, gałęziami gardłowymi części szyjnej pnia współczulnego (rr. pharyngei trunci sympathici portionis cervicalis) tworzą splot gardłowy (plexus pharyngeus) na zewnętrznej powierzchni gardła
gałęzie sercowe górne (rr. cardiaci superiores) - odchodzą między nerwem krtaniowym górnym, a nerwem krtaniowym wstecznym
poniżej zwoju dolnego n. błędnego
obejmuje t. szyjną wewnętrzną i t. szyjną wspólną
przez otwór górny klatki piersiowej podążają di splotu sercowego (przeważnie do przodu od łuku aorty)
nerw XI - nerw dodatkowy
gałąź wewnętrzna - utworzona z korzeni czaszkowych łączy się z n. błędnym
gałąź zewnętrzna - utworzona z korzeni rdzeniowych
przebieg:
ku tyłowi od - bukietu Riolana
do tyłu od - brzuśca tylnego m. dwubrzuścowego
perforuje - m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy (w 2/3 częściach górnych)
przez trójkąt boczny szyi (+ węzły chłonne szyjne powierzchowne)
przez trójkąt łopatkowo-czworobocznych
do m. czworobocznego
zaopatruje ruchowo (2):
m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy
m. czworoboczny
NERWY WSPÓŁCZULNE (nervi sympathici)
Pochodzą one z ośrodka sympatycznego (jądra pośrednio-bocznego, które leży w obrębie rogów bocznych rdzenia kręgowego od C8-L2-3).
Biegnie w składzie korzenia brzusznego nerwu rdzeniowego do otworu międzykręgowego, gdzie na krótko dołączają się do pnia nerwu rdzeniowego.
Dalej jako gałąź łącząca biała (ramus communicans albus) - włókno przedzwojowe biegnie do pnia współczulnego by przełączyć się w zwojach pnia współczulnego (zwojach przykręgowych). Po przełączeniu powracają jako włókna zazwojowe - gałąź łącząca szara (ramus communicans griseus) do pnia nerwu rdzeniowego zasilając go zazwojowymi włóknami sympatycznymi.
dołączają się one do 3 gałęzi:
gał. brzusznej
gał. grzbietowej
gał. oponowej
Gałąź łącząca biała występuje na wysokości neuromerów C8 - L2-3
Pień współczulny (truncus sympathicus)
Jest parzystym powrózkiem naczyniowo-nerwowym w kształcie „różańca” zbudowanym naprzemiennie ze zwojów i włókien o charakterze sympatycznym.
Pień współczulny prawy i lewy tworzą „drabinkę nerwową” na przedniej powierzchni kręgosłupa.
składowe (3):
zwoje pnia współczulnego (zwoje przykręgowe)
gałęzie międzyzwojowe (rami interganglionares) - łączą zwoje poprzedzające z następującymi po tej samej stronie
gałęzie poprzeczne (rami transversi) - łączą równoimienne zwoje w poziomie (lewe z prawymi)
Część szyjna pnia współczulnego
Leży na mięśniach przedkręgowych włączony w blaszkę przedkręgową powięzi szyjnej.
Część ta zatraciła metametrię i ma tylko trzy zwoje (zamiast 8):
zwój szyjny górny (ganglion cervicale superius)
zwój szyjny środkowy (ganglion cervicale medius)
zwój szyjny dolny (ganglion cervicale inferius) - zwój szyjno-piersiowy s. gwiaździsty (ganglion cervicothoracicum s. stellatum)
Każdy zwój oddaje trzy rodzaje gałęzi:
gałąź łączącą szarą
gałęzie naczyniowe i trzewne (rr. vasculares et viscerales) - nie tworzą oddzielnych nerwów lecz owijają się w postaci siateczki sympatycznej, pochodzą z włókien zazwojowych, biegną wokół naczyń tętniczych jako splot okołotętniczy (plexus periarteriales) dochodząc do odpowiednich narządów
nerwy trzewne (nn. splanchnici) - tworzą samodzielne nerwy przedzwojowe biegną w przedłużeniu gałęzi łączącej białej, nie przełączają się w zwojach przykręgowych ale dopiero w zwojach przedkręgowych lub śródściennych
ZWOJE CZĘŚCI SZYJNEJ PNIA WSPÓŁCZULNEGO
|
zwój szyjny górny |
zwój szyjny środkowy |
zwój szyjny dolny |
położenie na wys. kręgów szyjnych |
II - IV (wrzeciono) |
IV |
poniżej VII |
gałęzie łączące z: |
n. IX, X, XI, n. szyjny |
n. krtaniowy wsteczny, n. przeponowy |
n. krtaniowy wsteczny |
gałęzie naczyniowe |
splot tętnicy szyjnej wewnętrznej i splot tętnicy szyjnej zewnętrznej |
splot tętnicy szyjnej wspólnej |
splot podobojczykowy + pętla podobojczykowa, splot kręgowy |
gałęzie trzewne |
gał. krtaniowo-gardłowe (rr. laryngeopharyngei) |
gał. tarczowe gał. przytarczowe |
gał. przełykowe, gał. tchawicze |
nerwy trzewne |
n. sercowy górny |
n. sercowy środkowy |
n. sercowy dolny |