AKADEMIA OBRONY NARODOWEJ

WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I DOWODZENIA

SYLABUS PRZEDMIOTU ¹⁾

ROK AKADEMICKI - SEMESTR	2011/2012 - semestr letni
FORMA STUDIÓW	Stacjonarne
POZIOM STUDIÓW	I stopień
KIERUNEK:	ZARZĄDZANIE
SPECJALNOŚĆ:	Zarządzanie Lotnictwem
SEMESTR:	czwarty
NAZWA PRZEDMIOTU:	Podstawy wiedzy lotniczej
PRZEDMIOTY WPROWADZAJĄCE	Podstawy zarządzania,
OSOBA PROWADZĄCA/ OSOBY PROWADZĄCE	ppłk dr inż. Sławomir AUGUSTYN
JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA ODPOWIEDZIAŁ ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU	INSTYTUT LOTNICTWA I OP Zakład Lotnictwa
LICZBA GODZIN ZAJĘĆ DYDAKTYCZNYCH	Ogółem - 60 godz., w tym: wykłady-18 godz., ćwiczenia-36 godz., seminaria-6 godz.
PRZEDMIOT	kształcenia kierunkowego
PUNKTY ECTS

TREŚCI I EFEKTY KSZTAŁCENIA WG. STANDARDU KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW

Treści kształcenia: Podstawowe definicje dotyczące budowy, aerodynamiki i mechaniki lotu statku powietrznego. Klasyfikacja statków powietrznych. Systemy nawigacyjne - awionika. Tendencje rozwojowe konstrukcji lotniczych. Parametry projektowe dla rozwoju konstrukcji lotniczych. Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: Umiejętność zastosowania wiedzy z zakresu budowy i układów konstrukcyjnych statków powietrznych w zarządzaniu przedsiębiorstwem lotniczym. Analityczne wsparcie decyzji dla bezpieczeństwa wykonywania lotów statków powietrznych.

ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU

Student powinien: (wiedzieć, znać, potrafić) Student powinien znać (wiedzieć): 1. znać: podstawową terminologię i wiedzę w zakresie budowy oraz aerodynamiki , mechaniki lotu statków powietrznych (samolotów, śmigłowców, szybowców i aerostatów); przeznaczenie i zasadę działania podstawowych elementów konstrukcyjnych statków powietrznych; Student powinien potrafić: wykorzystywać posiadaną wiedzę w działalności przedsiębiorstwa lotniczego; samodzielnie uaktualniać i rozwijać przyswojone wiadomości z dziedziny konstrukcji, budowy i eksploatacji statków powietrznych.

METODY DYDAKTYCZNE

Wykłady przekazujące teoretyczne treści omawianych zagadnień popartych przykładami, ilustrowane za pomocą środków informatyki (PowerPoint). Studenci samodzielnie przygotowują się do ćwiczeń z zadanych zagadnień. Następnie praktycznie rozwiązują epizod dotyczący tematu zajęć.

TREŚCI PROGRAMOWE

Lp.	Temat	Zakres prezentowanych zagadnień (treść zajęć)	Forma zajęć	Liczba godzin
SEMESTR CZWARTY
	Podstawowe właściwości powietrzna i jego przepływu - podstawowe prawa aerodynamiki	Zjawiska towarzyszące ruchowi ciał stałych w ośrodkach gazowych i sił działających na te ciała. Tunele aerodynamiczne. Dysza de Lavala, fale zgęszczeniowe i rozrzedzeniowe. Nagrzewanie aerodynamiczne.	W	2
	Charakterystyka opływu profilu skrzydła. Warstwa przyścienna - liczba Reynoldsa	Aerodynamika dużych prędkości - teoria małych zaburzeń. Równanie Bernoulliego dla przepływu ściśliwego. Liczba Reynoldsa. Liczba Macha.	Ćw.	2
	Siły aerodynamiczne	Opis geometrii profilu lotniczego. Odwzorowanie konforemne. Profil Żukowskiego. Rozkład ciśnień na profilu. Współczynniki sił aerodynamicznych. Biegunowa profilu.	W	2
	Wpływ kształtu statku powietrznego na jego właściwości aerodynamiczne	Aerodynamiczne profile kadłuba, statecznika pionowego i poziomego oraz skrzydła o skończonym wydłużeniu: opis geometrii, teoria linii nośnej; opór indukowany. Warstwa przyścienna: laminarna; turbulentna; oderwanie; ślad aerodynamiczny.	Ćw.	2
	Mechanika lotu - wiadomości ogólne, równowaga, stateczność, sterowność	Definicja mechaniki lotu. Siła nośna, siła oporu, całkowita siła aerodynamiczna, biegunowa samolotu.	W	2
	Ruch ustalony samolotu. Ciąg rozporządzalny i ciąg potrzebny do lotu	Ruch ustalony statku powietrznego, możliwości wykonywania lotów w atmosferze ziemskiej. Ciąg potrzebny i rozporządzalny do lotu samolotu. Zakres prędkości lotu samolotu.	Ćw.	2
	Wpływ różnych czynników na charakterystyki ruchu ustalonego samolotu	Czynniki wpływające na charakterystyki ruchu ustalonego samolotu. Układ odniesienia. Stateczność. Siły i momenty działające na samolot. Sterowność	Ćw.	2
	Manewry krzywoliniowe statków powietrznych	Definicja manewrowości statku powietrznego. Przeciążenie normalne, przeciągnięcie normalne i odwrócone, Obciążenie dynamiczne.	Ćw.	2
	Start i lądowanie samolotu	Użytkowanie w locie samolotu. Parametry lotno-techniczne.	W	2
	Wpływ różnych czynników na charakterystyki startu i lądowania	Czynniki atmosferyczne oraz techniczne wpływające na charakterystyki startu i lądowania samolotu.	Ćw.	2
	Aerodynamika dużych prędkości	Zależności Cz i Cx od liczby M. Biegunowa samolotu w zależności od liczby M.	W	2
	Kryzys falowy	Rozwój fal uderzeniowych na profilu skrzydła. Wpływ zmiany kąta natarcia na powstawanie i rozwój kryzysu falowego'	Ćw.	2
	Charakterystyka układu dynamicznego samolotów dużych prędkości	Definicja manewrowości statku powietrznego. Przeciążenie normalne, przeciągnięcie normalne i odwrócone, Obciążenie dynamiczne.	Ćw.	2
	Aeroelastyczność	Definicja aeroelastyczność. Wpływ aeroelastyczności na parametry lotu samolotu.	Ćw.	2
	Wybrane problemy aerodynamiki i mechaniki lotu	Kierunki rozwoju aerodynamiki. Kierunki rozwoju konstrukcji lotniczych. Kierunki rozwoju zespołów napędowych. Nowe materiały konstrukcyjne. Rozwój komputeryzacji i elektroniki.	S	2
	Ogólna charakterystyka nawigacji lotniczej i wiadomości o Ziemi	Pojęcie nawigacji lotniczej i podstawowe zadania. Podstawowe pojęcia i definicje używane w nawigacji lotniczej. Podstawowe wiadomości o Ziemi. Odwzorowania kartograficzne. Mapy lotnicze, ich podział, nomenklatura i treść.	W	2
	Odwzorowania kartograficzne. Mapy lotnicze	Odczytywanie informacji z lotniczych map trasowych i map rejonów lotnisk. Określanie położenia obiektów na mapie. Pomiar kierunku i kąta na mapie. Pomiar odległości na mapie. Obliczanie, wykreślanie i opisywanie trasy lotu.	Ćw.	2
	Wpływ wiatru na lot statku powietrznego - nawigatorski trójkąt prędkości	Wiatr i jego elementy. Zależności kąta znoszenia od prędkości powietrznej i wpływ prędkości wiatru na kat znoszenia. Wykorzystanie suwaka nawigacyjnego SN-3 do obliczania elementów lotu.	Ćw.	2
	Nawigatorskie przygotowanie do lotów	Proces nawigatorskiego przygotowania personelu łatającego i nawigatorskiego. Nawigatorskie zasady bezpieczeństwa w czasie wykonywania lotów. Plan kotu - formy i sposoby sporządzania. Obliczenia długotrwałości i zasięgu lotu, promienia działania i czasu dyżurowania w powietrzu.	W	2
	Metodyka obliczeń inżynieryjno-nawigacyjnych	Wykonanie obliczeń inżynieryjno-nawigatorskich do planu lotu. Praktyczne obliczanie: zasięgu i długotrwałości lotu; promienia taktycznego; czasu dyżurowania w powietrzu. Sporządzenie planu lotu na podstawie postawionego zadania. współrzędnych.	Ćw.	2
	Właściwości nawigowania w różnych warunkach sytuacji nawigacyjnej	Przeliczanie wysokości i prędkości lotu. Obliczanie elementów zakrętu statku powietrznego. Obliczanie zależności nawigatorskiego trójkąta prędkości.	Ćw.	2
	Orientacja wzrokowa i geograficzna. Wznowienie orientacji geograficznej	Definicja orientacji wzrokowej i geograficznej. Sposoby wznowienia orientacji geograficznej.	Ćw.	2
	Radiotechniczne systemy nawigacji	Definicja, podział i charakterystyka fal elektromagnetycznych. Pojęcie i zastosowanie radionawigacji. Ogólna charakterystyka i podział radiotechnicznych urządzeń i systemów nawigacyjnych. Radionamiar, jego składowe i rodzaje. Błędy radionamierzania.	W	2
	Radiotechniczne systemy lądowania	Definicja i zadania radiotechnicznych systemów lądowania. Klasyczny system podejścia do lądowania za pomocą radiokompasu i radiolatarni bezkierunkowej. System podejścia do lądowania według wskazań przyrządów. Radiolokacyjne systemy podejścia do lądowania.	Ćw.	2
	Charakterystyka nawigacyjnych systemów satelitarnych	Charakterystyka satelitarnego systemu nawigacji NEVSTAR. Charakterystyka satelitarnego systemu nawigacji GLONASS. Przyszłościowe systemy nawigacji satelitarnej.	Ćw.	2
	Radiolokacyjne systemy nawigacji	Nawigacyjne przyrządy pilotażowe: prędkościomierz; wysokościomierz; wskaźniki kursu i horyzontu. Sposoby wykonywania lotu do radiolatarni. Sposoby wykonywania lotu z wykorzystaniem radionamierników.	W	2
	Nawigacyjne środki elektro-świetlne	Definicja, przeznaczenie i klasyfikacja środków elektro-świetlnych wykorzystywanych w lotnictwie: lotniskowe urządzenia elektro-świetlne; latarnie świetlne; środki pirotechniczne. bomby i znaki orientacyjne. Świetlne systemy podejścia do ładowania. Systemy wskazywania ścieżki lądowania. Światła dróg startowych i dróg kołowania. Światła orientacyjne statków powietrznych.	Ćw.	2
	Charakterystyka lotniczych środków łączności	Pojęcie, przeznaczenie i klasyfikacja lotniczych środków łączności (urządzenia radioelektroniczne).	Ćw.	2
	Wybrane problemy naziemnego elektronicznego zabezpieczenia	Radiotechniczne systemy lądowania ILS i PRMG. Radiolokacyjne systemy lądowania GCA i RSP. Radiotechniczne systemy bliskiej nawigacji TACAN i RSBN. Radiotechniczne systemy dalekiej nawigacji LORAN i RSDN.	S	4

WYKAZ LITERATURY PODSTAWOWEJ

Lp.	Autor, tytuł, wydawnictwo
1.	Augustyn S., Aerodynamika, struktury i systemy śmigłowca, WSS, Bydgoszcz 2011
2.	Gruszecki J., Układy sterowania automatycznego samolotem, Rzeszów 1999
3.	Polak Z., Rypulak R., Awionika, Przyrządy i Systemy Pokładowe, Wyd. WSOSP, Dęblin 2002
4.	Rawicki B., Pudło W., Ilustrowany leksykon lotniczy. Osprzęt i radioelektronika, WKŁ, Warszawa 1992
5.	Karpowicz J., Współczesne konstrukcje lotnicze, AON, Warszawa 2003
6.	Lewitowicz J., Podstawy eksploatacji statków powietrznych, ITWL, Warszawa 2001

WYKAZ LITERATURY UZUPEŁNIAJĄCEJ

Lp.	Autor, tytuł, wydawnictwo
	Dzierżanowski P., Ilustrowany leksykon lotniczy. Napędy, WKŁ, Warszawa 1993
	Pilecki S., Lotnictwo i kosmonautyka, WKŁ, Warszawa 1984

FORMA I WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU

Zaliczenie na ocenę - kolokwium.

płk dr inż. Grzegorz ROSŁAN ppłk dr inż. Sławomir AUGUSTYN

..................................................... . .....................................................

¹⁾ Opracowany na podstawie:

Uchwały Nr 501/2008 Prezydium Państwowej Komisji Akredytacyjnej z dnia 3 lipca 2008 r.
w sprawie kryterium oceny planów studiów i programów nauczania.

PROGRAM PRZEDMIOTU

Podstawy wiedzy lotniczej PWL

Nr tematu	Katedra (zakład)	Liczba godzin	Forma zajęć	Temat	Uwagi
SEMESTR CZWARTY
	ZLot.	2	W	Podstawowe właściwości powietrzna i jego przepływu - podstawowe prawa aerodynamiki
			2	Ćw.	Charakterystyka opływu profilu skrzydła. Warstwa przyścienna - liczba Reynoldsa
			2	W	Siły aerodynamiczne
			2	Ćw.	Wpływ kształtu statku powietrznego na jego właściwości aerodynamiczne
			2	W	Mechanika lotu - wiadomości ogólne, równowaga, stateczność, sterowność
			2	Ćw.	Ruch ustalony samolotu. Ciąg rozporządzalny i ciąg potrzebny do lotu
			2	Ćw.	Wpływ różnych czynników na charakterystyki ruchu ustalonego samolotu
			2	Ćw.	Manewry krzywoliniowe statków powietrznych
			2	W	Start i lądowanie samolotu
			2	Ćw.	Wpływ różnych czynników na charakterystyki startu i lądowania
			2	W	Aerodynamika dużych prędkości
			2	Ćw.	Kryzys falowy
			2	Ćw.	Charakterystyka układu dynamicznego samolotów dużych prędkości
			2	Ćw.	Aeroelastyczność
			2	S	Wybrane problemy aerodynamiki i mechaniki lotu
			2	W	Ogólna charakterystyka nawigacji lotniczej i wiadomości o Ziemi
			2	Ćw.	Odwzorowania kartograficzne. Mapy lotnicze
			2	Ćw.	Wpływ wiatru na lot statku powietrznego - nawigatorski trójkąt prędkości
			2	W	Nawigatorskie przygotowanie do lotów
			2	Ćw.	Metodyka obliczeń inżynieryjno-nawigacyjnych
			2	Ćw.	Właściwości nawigowania w różnych warunkach sytuacji nawigacyjnej
			2	Ćw.	Orientacja wzrokowa i geograficzna. Wznowienie orientacji geograficznej
			2	W	Radiotechniczne systemy nawigacji
			2	Ćw.	Radiotechniczne systemy lądowania
			2	Ćw.	Charakterystyka nawigacyjnych systemów satelitarnych
			2	W	Radiolokacyjne systemy nawigacji
			2	Ćw.	Nawigacyjne środki elektro-świetlne
			2	Ćw.	Charakterystyka lotniczych środków łączności
			4	S	Wybrane problemy naziemnego elektronicznego zabezpieczenia
Razem w semestrze		60	Z tego:
		18	- wykłady
				36		- ćwiczenia
				6		- seminaria

5

---