Załącznik nr 2

do uchwały Nr XII/119/11

Rady Miejskiej w Zbąszyniu

z dnia 27 września 2011r.

ZMIANA STUDIUM: BURMISTRZ ZBĄSZYNIA

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

GMINY I MIASTA ZBĄSZYŃ

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Zbąszyń, luty 2001

zmieniono:

1. Uchwałą Nr XXVII/218/05 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 3 sierpnia 2005 r.;

2. Uchwałą Nr XII/119 /11 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 27 września 2011 r.

INVEST - PLAN Sp. z o.o.

BIURO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO

ARCHITEKTURY I USŁUG INWESTYCYJNYCH

60-749 Poznań, ul. Wyspiańskiego 12/5

projektant prowadzący: projektanci:

mgr inż. Daria Ziemkowska (upr. urban. nr 926/89) inż. Janina Bellmann mgr inż. Adam Byczyński mgr Magdalena Kalinowska mgr Maciej Lewandowicz mgr Janina Łyszczak mgr inż. Jędrzej Moraczewski mgr Lutomiła Niełacna mgr inż. Alicja Pogorzelska mgr Andrzej Rybczyński

Poznań, luty 2001

Autorzy zmiany nr 1 studium

(uchwała Nr XXVII/218/05 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 3 sierpnia 2005 r.)

Wykonawcą niniejszej zmiany studium jest: Studio Projektów Urbanistycznych i Budowlanych „AVANTI”, 60-749 Poznań, ul. Wyspiańskiego 12/5, reprezentowane przez zespół autorski w składzie:

mgr inż. Daria Ziemkowska (ZOIU Nr Z-180),

mgr Alicja Pogorzelska, mgr Maciej Lewandowicz, mgr inż. Adam Wasilewski, Olga Motała

Autorzy zmiany nr 2 studium

(uchwała Nr XII/119/11 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 27 września 2011 r.)

Wykonawcą niniejszej zmiany studium jest: Studio Projektów Urbanistycznych i Budowlanych „AVANTI”, 60-255 Poznań, ul. Józefa Chociszewskiego 21/4, reprezentowane przez zespół autorski w składzie:

mgr inż. Daria Ziemkowska (ZOIU Nr Z-180),

Olga Suterska, mgr Maciej LewandowiczSpis treści

1. Wstęp 5

1. Podstawa prawna opracowania 6

2. Procedura formalnoprawna 8

3. Forma opracowania 9

2. Uwarunkowania rozwoju 11

1. Uwarunkowania zewnętrzne 11

2. Uwarunkowania wewnętrzne 13

3. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych 16

3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy 18

1. Funkcje gminy 18

1. Usługi ponadlokalne w zakresie administracji, oświaty, opieki zdrowia, kultury 18

2. Mieszkalnictwo 19

3. Działalność produkcyjna 19

4. Turystyka i wypoczynek 20

5. Leśnictwo, rolnictwo ekologiczne i przetwórstwo ekologicznej żywności 21

2. Rozwój demograficzny 22

3. Układ osadniczy 23

1. Hierarchia jednostek osadniczych 23

2. Funkcje jednostek osadniczych 24

4. Tereny rozwojowe gminy 27

1. Miasto i jego strefa 28

1. Tereny mieszkaniowe 28

2. Tereny usług 29

3. Tereny działalności gospodarczej 29

4. Tereny wypoczynkowo-turystyczne 30

2. Jednostki wiejskie 30

1. Tereny mieszkaniowe 31

2. Tereny usług 33

3. Tereny działalności gospodarczej 33

4. Tereny wypoczynkowo-turystyczne 34

5. Charakterystyka wyróżnionych stref funkcjonalno-krajobrazowych 35

6. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego 39

7. Ochrona środowiska kulturowego 54

8. Rolnicza przestrzeń produkcyjna 57

9. Leśnictwo 58

10. Komunikacja 59

11. Infrastruktura techniczna 64

1. Zaopatrzenie w wodę 64

2. Odprowadzenie ścieków sanitarnych 66

3. Zaopatrzenie w energię elektroenergetyczną 69

4. Gaz 72

5. Gospodarka odpadami 72

4. Zmiana wprowadzona uchwałą Nr XII/119/11 Rady Miejskiej
   w Zbąszyniu z dnia 27 września 2011 r. w sprawie zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń (działki o numerach ewidencyjnych 583 i 584 w miejscowości Przyprostynia) 75

1. Wstęp

Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994r. (tekst jednolity: Dz.U. z 1999r. Nr 15, poz. 139 z późniejszymi zmianami), w szczególności zmiana ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 22 grudnia 1999r. (Dz.U. z 1999r. Nr 111, poz. 1279) przedłuża ważność miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z 5-ciu do 7-miu lat, tzn. do końca 2001 roku.

W związku z tym nadal obowiązują wszystkie miejscowe plany sporządzone przed 1995r., a przede wszystkim:

• Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Zbąszynia uchwalony przez Radę Gminy i Miasta w Zbąszyniu Uchwałą nr V/36/94 z dnia 17 listopada 1994r.

• Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Zbąszyń  uchwalony przez Radę Gminy i Miasta w Zbąszyniu Uchwałą nr V/35/94 z dnia 17 listopada 1994r.

Po 2001 roku jedynym dokumentem planistycznym obejmującym obszar całej gminy będzie niniejsze Studium.

Studium jest dokumentem koordynacyjnym, określającym politykę w zakresie gospodarki przestrzennej oraz określającym działania na rzecz rozwoju zagospodarowania gminy. Polityka przestrzenna określona w Studium stanowi wytyczne koordynacyjne dla prowadzenia dalszych prac, w szczególności sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla obszarów nie posiadających opracowanego planu miejscowego.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym nie obliguje do sporządzania planów miejscowych dla całego miasta, czy obszaru całej gminy. Okoliczności, dla których miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się obowiązkowo - tj. na podstawie przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania - określa art. 6 ust 5 pkt 7 ustawy. Gospodarka przestrzenna w mieście i gminie winna być jednak prowadzona w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego; plany takie należy opracować (w miarę możliwości) dla obszarów wyróżnionych. W niniejszym Studium określono ogólnie tereny opracowań planistycznych - tj. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (§ 191 Uchwały). W planach miejscowych powinny być każdorazowo określone zasady podziału terenu, wydzielania nowych działek, minimalna wielkość wydzielonych działek, procent zabudowy działki, procentowy udział powierzchni zieleni w zagospodarowaniu działki oraz podstawowe parametry zabudowy i zasady obsługi technicznej.

Proces realizacji polityki przestrzennej winien być bieżąco monitorowany, informacja o zagospodarowaniu przestrzennym i zmianach w nim zachodzących ma fundamentalne znaczenie dla prowadzenia optymalnej gospodarki przestrzennej.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem o charakterze strategicznym (ogólnym), określającym precyzyjnie uwarunkowania (przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne), a generalnie kierunki rozwoju miasta i terenów wiejskich gminy Zbąszyń. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń nie jest przepisem gminnym. Zapisy Studium są na tyle elastyczne, aby można było uniknąć szybkiej ich dezaktualizacji. W przypadku zmiany istotnych uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych mających wpływ na zagospodarowanie i politykę przestrzenną gminy może zajść potrzeba wprowadzenia zmian do Studium.

1. Podstawa prawna opracowania

W dniu 27 listopada 1998 roku Rada Gminy i Miasta w Zbąszyniu podjęła uchwałę nr II/11/98 o przystąpieniu do sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń, zgodnie z art.6 ust.1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz.U. Nr 15 z 1999 r. poz. 139).

Podstawowym celem opracowania Studium jest określenie długookresowej polityki przestrzennej na obszarze gminy. Przedmiotem Studium są:

• diagnoza stanu istniejącego i uwarunkowania rozwoju gminy, które zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym wynikają głównie z:

• dotychczasowego przeznaczenia i terenów chronionych na podstawie przepisów szczególnych,

• stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego i kulturowego, w tym stanu rolniczej przestrzeni produkcyjnej,

• prawa własności gruntów,

• jakości życia mieszkańców,

• zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych,

• kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, a więc - zgodnie z art.6 ust.5 ww. ustawy - w szczególności:

• obszary objęte ochroną środowiska przyrodniczego i kulturowego,

• lokalne warunki środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiska,

• obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wyłączone z zabudowy,

• obszary zabudowane, ze wskazaniem terenów wymagających przekształceń i rehabilitacji,

• obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę, ze wskazaniem terenów przewidzianych do zorganizowanej działalności inwestycyjnej,

• kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym obszary, na których będą stworzone indywidualne i grupowe systemy oczyszczania ścieków,

• obszary, dla których sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe,

• ze względu na specyfikę gminy Zbąszyń, Studium określa:

• funkcje gminy i sposoby ich aktywizacji,

• porządkuje strukturę zagospodarowania w poszczególnych strefach funkcjonalnych,

• wykazuje sposób ochrony krajobrazu rolniczego i prowadzenia gospodarki rolnej,

• wskazuje sposób kształtowania zieleni.

Studium, mimo że podlega uchwaleniu przez Radę Gminy i Miasta w Zbąszyniu nie jest przepisem gminnym, a zatem nie stanowi podstawy prawnej do podejmowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

1. Procedura formalno-prawna

Zarząd Gminy i Miasta w Zbąszyniu, zobligowany Uchwałą Rady Gminy i Miasta w Zbąszyniu Nr II/11/98 z dnia 27 listopada 1998 roku do wykonania jej postanowień, podjął czynności formalno-prawne. Pismem z dnia 24.05.1999 r. zwrócił się do Wojewody Wielkopolskiego i Marszałka Województwa Wielkopolskiego o wykaz zadań ponadlokalnych służących realizacji celów publicznych. Osobne pismo skierowane zostało do: instytucji, organów administracji państwa, jednostek organizacyjnych i zakładów pracy - o możliwości składania uwag, wniosków i postulatów do Studium. Poza tym, społeczeństwo zostało powiadomione przez sołtysów i przedstawicieli rad sołeckich propagujących ulotki na temat opracowywanego Studium i możliwości składania wniosków i uwag do jego projektu.

Do Urzędu Gminy i Miasta w Zbąszyniu wpłynęły odpowiedzi na wysłane pisma i zawiadomienia o możliwościach składania wniosków, uwag i postulatów do sporządzanego Studium. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów zostały wyodrębnione w ramach prac nad Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń, które są do uwzględnienia w planie zagospodarowania przestrzennego województwa wielkopolskiego. Łącznie od organów administracji, instytucji oraz jednostek organizacyjnych wpłynęło 8 postulatów, uwag i wniosków. Także mieszkańcy gminy wykazali zainteresowanie wykonanym opracowaniem i złożyli 165 wniosków. Najwięcej wniosków, bo 47, dotyczyło wsi Strzyżewo.

Prace nad Studium prezentowane i omawiane były na spotkaniach w Urzędzie Gminy i Miasta w Zbąszyniu na wspólnym posiedzeniu komisji Rady, z władzami gminy, radnymi oraz pracownikami Urzędu w następujących dniach: 5.04.2000 r., 12.04.2000 r. i 23.05.2000 r.

W dniu 9.09.2000 r. projekt Studium został przedstawiony na sesji Rady Gminy i Miasta w Zbąszyniu, a następnie rozpoczęła się faza opiniowania Studium. Opiniowanie to trwało od 14.11.2000 r. do 4.01.2001 r. W okresie udostępnienia (opiniowania) projektu Studium, złożonych zostało łącznie 8 opinii. Projekt Studium uzyskał także opinię Zarządu Województwa Wielkopolskiego. W dniu 27 lutego 2001 roku Uchwałą Rady Gminy i Miasta w Zbąszyniu Nr XXI/137/2001 uchwalone zostało Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń.

2. Forma opracowania

Na elaborat opracowania Studium składają się następujące części:

1. Uchwała Rady Gminy i Miasta w Zbąszyniu w sprawie uchwalenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń - stanowiąca ustalenia Studium,

2. Załącznik nr 1 do Uchwały:

Rysunek studium pt. „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń” w skali 1:10 000, stanowiący graficzny zapis opracowania,

3. Załącznik nr 2 do Uchwały:

Tekst pt. „Diagnoza stanu” - opis zawierający charakterystykę stanu istniejącego, uwarunkowania rozwoju, ocenę funkcjonowania gminy w różnych płaszczyznach,

4. Załącznik nr 3 do Uchwały:

Tekst pt. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” - opis stanowiący wyjaśnienie i uzasadnienie przyjętych rozwiązań i kierunków rozwoju,

5. Rysunki stanowiące ilustracje graficzne analizowanych zagadnień tematycznych:

• Tło przyrodnicze gminy Zbąszyń 1 : 50 000

• Ukształtowanie powierzchni terenu gminy Zbąszyń 1 : 50 000

• Struktura funkcjonalno-przyrodnicza gminy Zbąszyń 1 : 50 000

• Infrastruktura techniczna - sieć gazowa 1 : 20 000

• Infrastruktura techniczna - sieć wodociągowo-kanalizacyjna 1 : 20 000

• Infrastruktura techniczna - sieć elektroenergetyczna 1 : 20 000

• Infrastruktura techniczna - komunikacja 1 : 20 000

• Archeologia - konserwacja 1 : 20 000

6. Dokumentacja formalno-prawna Studium - teczka zawierająca dokumenty związane z procedurą opracowania Studium,

7. Zapis cyfrowy - płyta CD.

2. Uwarunkowania rozwoju

1. Uwarunkowania zewnętrzne

Położenie i pozycja gminy

Gmina Zbąszyń jest podstawową jednostką w województwie wielkopolskim. Gmina położona jest w atrakcyjnym turystycznie, wypoczynkowym rejonie zachodniej Polski, na skraju województwa wielkopolskiego, w południowo-zachodniej jego części.

Miasto Zbąszyń oddalone jest od Poznania - stolicy województwa - o około 80 km, a od Zielonej Góry - około 66 km. Przez Zbąszyń przebiega linia kolejowa z Moskwy przez Warszawę i Poznań do Berlina, a w północnej części gminy zaprojektowana jest autostrada A-2 relacji Warszawa-Poznań-Świecko-Berlin.

Powierzchnia gminy wynosi 179,8 km² i jest zamieszkiwana przez 13 360 osób, z czego 54,5% stanowią mieszkańcy miasta.

Użytki rolne zajmują około 37,8% powierzchni gminy, a lasy około 50%. Lesistość gminy jest wyższa niż wskaźnik lesistości dla województwa wielkopolskiego.

Gmina Zbąszyń w rankingu 226 gmin województwa wielkopolskiego zajmuje następującą pozycję, tj.:

• 43 miejsce pod względem powierzchni,

• 55 miejsce pod względem liczby mieszkańców,

• 40 miejsce pod względem liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców,

• 172 miejsce pod względem dochodów własnych gminy na 1 mieszkańca.

Miasto Zbąszyń wśród 108 miast województwa wielkopolskiego zajmuje:

• 61 miejsce pod względem powierzchni,

• 46 miejsce pod względem liczby mieszkańców,

• 43 miejsce pod względem gęstości zaludnienia.

Powiązania przyrodnicze

Gmina położona jest na styku kilku mezoregionów, należących do Pojezierza Wielkopolskiego oraz Bruzdy Zbąszyńskiej i Pojezierza Łagowskiego. Cały obszar położony jest w dorzeczu rzeki Obry.

Zasoby wód podziemnych w rejonie Zbąszynia należą do Głównego Zbiornika Wód Podziemnych, tzw. wielkopolskiej doliny kopalnej.

W ramach koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET wchodzącej w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej, gmina Zbąszyń zajmuje szczególne miejsce. Bruzda Zbąszyńska stanowi korytarz ekologiczny, łączący obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodowym (05 M - obszar międzyrzecki) z jednym z ważniejszych obszarów węzłowych o znaczeniu krajowym (04 K - obszar Pojezierza Leszczyńskiego).

Na terenie gminy Zbąszyń znajdują się dwa obszary zaliczane do sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 „Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry” (kod obszaru: PLB080005) oraz specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry” (kod obszaru: PLH080002). Zasięg obszarów Natura 2000 określono na rysunku zmiany Studium.

Powiązania funkcjonalne

Gmina Zbąszyń z racji swojego usytuowania potencjału społecznego i gospodarczego, zasobów środowiska przyrodniczego wykazuje różnorodne powiązania społeczne, administracyjno-usługowe i gospodarcze. Gmina powiązana jest funkcjami administracyjnymi z ośrodkiem powiatowym - miastem Nowym Tomyślem, a pośrednio z ośrodkiem wojewódzkim - miastem Poznaniem, siedzibą Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marszałka. Z uwagi na wyposażenie w obiekty i placówki kultury oraz specjalistyczne placówki szkolnictwa ponadpodstawowego, a jednocześnie usług z zakresu oświaty i kultury, powiązania funkcjonalne przekraczają granice administracyjne gminy. Również firmy i podmioty gospodarcze położone na terenie miasta i jednostek wiejskich, wykazują silne powiązania gospodarcze z regionem i rynkiem zachodnioeuropejskim, zwłaszcza niemieckim. Bogaty i atrakcyjny potencjał środowiska przyrodniczego sprzyja dalszemu intensywnemu rozwojowi funkcji turystyczno-wypoczynkowej, której zasięg oddziaływania przekracza granice gminy, powiatu Nowy Tomyśl oraz granice województwa wielkopolskiego.

Powiązania komunikacyjne

Przez obszar gminy przebiega droga wojewódzka nr 302, stanowiąca połączenie Poznania ze Zbąszynkiem. W północnej części gminy projektowana jest autostrada   A-2 relacji Warszawa-Poznań-Świecko. Połączenie gminy z autostradą będzie zapewnione przez węzeł autostradowy „Trzciel” zlokalizowany w odległości kilku kilometrów od jej granicy.

Powiązania infrastrukturalne

Przez obszar gminy przebiega napowietrzna sieć elektroenergetyczna wysokiego napięcia WN-110 kV w relacji GPZ „Zbąszynek” - GPZ „Nowy Tomyśl”, która jest elementem Krajowej Sieci Przesyłowej i umożliwia zaopatrzenie w energię odbiorców bytowo-komunalnych i przemysłowych na terenie gminy.

Ponadto na terenie gminy zlokalizowany jest gazociąg przesyłowy wysokiego ciśnienia biegnący od magistrali relacji Rakoniewice - Sulechów oraz odboczka ww. gazociągu doprowadzająca gaz do stacji redukcyjno-pomiarowej I° zlokalizowanej w mieście Zbąszyniu.

1. Uwarunkowania wewnętrzne

Uwarunkowania wynikające z użytkowania gruntów

W przestrzeni gminy dominują dwa rodzaje użytkowania gruntów - tereny rolne i tereny leśne - stanowiące odpowiednio 37,8% i 50,0% powierzchni gminy. Tereny osiedlowe zajmują zaledwie 2,4% powierzchni gminy, a w przeliczeniu na jednego mieszkańca przypada 328 m² terenów zainwestowanych i jest to wielkość większa niż analogiczna dla wielu gmin w Polsce.

W analizie szczegółowej uwagę zwracają grunty orne klasy VI i VIz - niskiej bonitacji, które zajmują 2 627 ha powierzchni - są to potencjalne tereny rozwojowe gminy. Stanowią one 14,6% powierzchni gminy. Biorąc pod uwagę grunty orne klasy V - 1 498 ha (tj. 8,3% powierzchni gminy) można wysnuć wniosek, że gmina dysponuje dostatecznie dużą przestrzenią potencjalną, która stanowić może ofertę do kształtowania rozwoju przestrzennego gminy.

Uwarunkowania przyrodnicze

Gmina Zbąszyń pod względem potencjału środowiska przyrodniczego jest gminą zasobną; zachowała ponadprzeciętne walory przyrodniczo-krajobrazowe. Powierzchnie biologicznie czynne (lasy, łąki, pastwiska, wody) zajmują ponad połowę (62,1%) obszaru gminy. Dodatkowym atutem jest dość urozmaicona rzeźba terenu. Duże kompleksy leśne odznaczają się jednakże przeciętną przydatnością rekreacyjną. O atrakcyjności terenu decydują przede wszystkim zbiorniki wodne, a także urozmaicone powierzchnie łąkowe. Rynna jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) wraz z doliną rzeki Obry stanowią atrakcyjny cel spacerów i penetracji turystycznych. Ponadto stwarzają warunki do uprawiania sportów wodnych. Poza tym środowisko przyrodnicze obfituje w zespoły i obiekty cenne przyrodniczo; wyróżnia się znaczną ilością pomnikowych okazów drzew, stanowiskami rzadkiej roślinności oraz bogatym światem zwierzęcym.

Reasumując, bogaty i zróżnicowany potencjał środowiska przyrodniczego, to największy atut gminy dla perspektywicznego, zrównoważonego jej rozwoju w kierunku umacniania, wzbogacania i rozwoju jej funkcji turystyczno-rekreacyjnej.

Uwarunkowania kulturowe

Wartościowe zasoby dziedzictwa kulturowego, tradycje folklorystyczne, dobrze zachowana odrębność kulturowo-historyczna, obiekty zabytkowe (architektoniczne i urbanistyczne) umacniają szanse rozwoju gminy, zwłaszcza w kierunku aktywizacji funkcji kulturowej i turystycznej. Miasto posiada wiele zabytków architektonicznych; zachowany został atrakcyjny zabytkowy układ urbanistyczny miasta i wsi. Znany na skalę ponadlokalną Region Kozła, zespół ludowy „Wesele Przyprostyńskie” pielęgnujący tradycje folklorystyczne, zachowane pamiątki historyczne stwarzają niezwykły klimat miasta i gminy w sensie substancji materialnej i duchowej. Niezwykły klimat miasta podkreśla także zakomponowana zieleń miejska w otoczeniu przepływającej przez miasto rzeki Obry oraz jeziora Błędno (Zbąszyńskiego).

Walory historyczno-patriotyczne gminy, atuty dziedzictwa kulturowego sprzyjają godnemu życiu ich mieszkańców, zachęcają podróżnych i gości do odwiedzin, sprzyjają rozwojowi gminy.

Uwarunkowania demograficzno-społeczne

Gmina Zbąszyń ze swym potencjałem demograficznym stanowiącym 0,4% ogółu ludności województwa wielkopolskiego zajmuje 55 miejsce na 89 gmin miejsko-wiejskich w województwie. Miasto Zbąszyń pod względem liczby ludności zajmuje 46 miejsce wśród 108 miast województwa.

W ciągu dziesięciolecia 1988÷1998 przyrost ludności gminy był niewielki i kształtował się na poziomie około 4%. Ze struktury wieku ludności wynika, że ludność terenów wiejskich jest młodsza od ludności zamieszkującej miasto.

Aktywność zawodowa ludności gminy określona jest na około 47%. W ostatnim okresie wraz ze wzrostem liczby podmiotów gospodarczych nastąpiło ożywienie na rynku pracy. Spowodowało to powstanie nowych miejsc pracy i jednocześnie wzrost aktywności gospodarczej, który stanowi podstawę dla programowania rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Atutem sprzyjającym dalszemu rozwojowi gminy jest także baza oświaty szkolnictwa podstawowego, średniego i specjalnego, bogate zasoby dziedzictwa kulturowego, pielęgnowanie i zachowanie tradycji folklorystycznych.

Uwarunkowania gospodarcze

Gmina pod względem aktywności gospodarczej w układzie wojewódzkim zajmuje dobrą pozycję: 40 miejsce wśród 226 gmin województwa wielkopolskiego. Miasto Zbąszyń wraz z obszarem podmiejskim w układzie przestrzennym gminy stanowi centralną strefę gospodarczą.

Potencjał gospodarczy gminy - dobrze rozwinięte średnie i drobne firmy przemysłowe, firmy budowlane oraz firmy i warsztaty usługowe - stanowią dobrą podstawę do dalszego rozwoju. Uwarunkowaniami sprzyjającymi dalszemu rozwojowi gospodarczemu są: rezerwy terenowe określone w planach zagospodarowania przestrzennego pod działalność gospodarczą, możliwości rozwoju infrastruktury technicznej do poziomu zapewniającego wysoki standard ekologiczny gminy, dogodne powiązania komunikacyjne i możliwości zabezpieczenia potrzeb energetycznych. Atutem wzbogacającym powyższe walory są także istniejące kadry wykazujące dużą przedsiębiorczość i potencjalne zasoby siły roboczej.

2. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych

Na podstawie koncepcji zagospodarowania przestrzennego gminy przedstawionej w niniejszym Studium sformułowano zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych. Pakiet zadań przedłożonych poniżej to potencjalne zadania rządowe i zadania samorządu województwa, które są propozycją Zarządu Gminy i Miasta w Zbąszyniu do ujęcia w programach, o których mowa w art. 58 ust 1 ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 r. (Tekst jednolity: Dz.U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 z późniejszymi zmianami).

Do zadań tych należą:

1/ z zakresu komunikacji:

a/ budowa autostrady A-2 Świecko-Poznań-Warszawa (w północnej części gminy) wraz z wiaduktami w miejscu przecięcia z nieczynną linią kolejową oraz drogami powiatowymi nr 405 i nr 409 oraz drogami gminnymi nr 18 i nr 23,

b/ budowa lub przebudowa dróg zbiorczych oraz dróg towarzyszących autostradzie,

c/ realizacja docelowej, planowanej obwodnicy miasta Zbąszynia, po północnej stronie miasta, w ciągu drogi wojewódzkiej nr 302,

d/ budowa obejścia wsi Przyprostyni po jej wschodniej stronie, w ciągu drogi powiatowej nr 402,

2/ z zakresu publicznych usług ponadlokalnych i dóbr kultury materialnej:

a/ przekształcenie i rozwój szkolnictwa zawodowego i ogólnokształcącego na poziomie ponadgimnazjalnym,

b/ rozwój usług opieki zdrowotnej i socjalnej,

c/ ochronę i renowację zabytków oraz renowację najwartościowszych obiektów położonych w granicach strefy ochrony konserwatorskiej,

3/ z zakresu ochrony przyrody:

a/ objęcie ochroną terenów otwartych Bruzdy Zbąszyńskiej (doliny rzeki Obry i rynny jezior zbąszyńskich) stanowiących regionalny korytarz ekologiczny, zapewniający równowagę w środowisku i pełniący jednocześnie rolę układu wentylacyjnego gminy,

b/ objęcie ochroną konserwatorską drzewostanów parkowych w Zbąszyniu, Łomnicy, Nowej Wsi Zamek i Nowym Dworze oraz drzew tworzących atrakcyjne aleje oraz pojedynczych okazów przyrody żywej,

c/ dążenie do objęcia ochroną rezerwatową stanowiska występowania dziewięćsiła bezłodygowego.

3. Kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy

1. Funkcje gminy

Ze względu na istniejące przyrodnicze, kulturowe i społeczno-gospodarcze uwarunkowania rozwoju oraz w oparciu o zagospodarowanie przestrzenne miasta i terenów wiejskich gminy, rozwój dotychczasowych funkcji i form zagospodarowania jak również występowanie jednoznacznych czynników mogących być motorem rozwoju wybranych dziedzin - uznaje się, że podstawowymi funkcjami gminy Zbąszyń na okres perspektywiczny będą:

1. Usługi ponadlokalne w zakresie administracji, oświaty, opieki społecznej

2. Mieszkalnictwo

3. Działalność gospodarcza

4. Turystyka i wypoczynek

5. Leśnictwo, rolnictwo ekologiczne i przetwórstwo ekologicznej żywności

Podstawowe funkcje zostaną zaktywizowane, aby mogły stać się w większym stopniu czynnikami miastotwórczymi, a w przypadku wsi czynnikami rozwojowymi.

1. Usługi ponadlokalne w zakresie administracji, oświaty, opieki społecznej, kultury

1. Gmina prowadzić będzie działalność w zakresie zaspakajania potrzeb mieszkańców gminy i regionu w następujących dziedzinach:

• opieki społecznej,

• opieki zdrowotnej,

• opieki osób niepełnosprawnych,

• wychowania przedszkolnego,

• szkolnictwa podstawowego,

• szkolnictwa ponadpodstawowego,

• kultury.

2. Usługi ponadlokalne lokalizowane będą na terenie miasta Zbąszynia i w sąsiadujących wsiach.

3. Usługi ponadlokalne będą gwarantować standard podnoszący prestiż gminy oraz tym samym będą zwiększać jej konkurencyjność w stosunku do gmin sąsiednich.

3.1.2. Mieszkalnictwo

1. Na obszarze gminy wyznacza się tereny zabudowy mieszkaniowej o zróżnicowanym stopniu intensywności, o różnorodnych standardach powierzchniowych i wyposażenia technicznego oraz formach architektonicznych celem stworzenia bogatej oferty mieszkaniowej dla zaspokojenia potrzeb własnych i mieszkańców regionu.

2. Oferta mieszkaniowa obejmuje następujące formy budownictwa mieszkaniowego:

• zabudowę wielorodzinną na terenie miasta jako formę zamienną dla zabudowy jednorodzinnej o dużej intensywności,

• zabudowę jednorodzinną o dużej i średniej intensywności,

• zabudowę jednorodzinną o niskiej intensywności,

• zabudowę rozproszoną: siedliskową i rezydencjonalną.

3. Budownictwo mieszkaniowe powinno się rozwijać w systemie indywidualnym i zorganizowanym (developerskim).

4. Tworzony będzie zasób gminny gruntów, celem zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osób najuboższych i objętych opieką społeczną.

5. Przygotowany zostanie kompleksowy program obsługi ludności w zakresie usług - szczególnie usług oświaty, kultury, zdrowia, sportu i opieki społecznej.

6. Przygotowany zostanie program wyposażenia terenów w infrastrukturę techniczną.

3.1.3. Działalność produkcyjna

1. Wyznacza się tereny przeznaczone na cele działalności gospodarczej, a w tym:

• tereny drobnego biznesu z prawem zabudowy mieszkaniowej,

• tereny średniego biznesu z prawem zabudowy mieszkaniowej,

• tereny dużego biznesu bez prawa zabudowy mieszkaniowej.

2. Na terenach zabudowy mieszkaniowej, z wyłączeniem osiedli o podwyższonych standardach architektoniczno-technicznych, można prowadzić nieuciążliwą działalność usługową nie związaną z branżami generującymi transport.

3. Ze względu na ograniczenia przyrodnicze zaleca się lokalizować działalność gospodarczą na terenach miasta Zbąszynia i w jego bezpośrednim sąsiedztwie, w sąsiedztwie ważnych szlaków komunikacji drogowej i kolejowej.

3.1.4. Turystyka i wypoczynek

1. Wyznacza się zróżnicowaną ofertę turystyki i rekreacji o różnej intensywności zagospodarowania.

2. Rozwojowi turystyki towarzyszyć będzie rozwój usług związanych z transportem i obsługą turystów z prawem intensywnej zabudowy kubaturowej: wysokostandardowych ośrodków hotelowo - gastronomicznych, urządzeń komunikacji i innych.

3. Istniejące tereny i obiekty letniskowe i turystyczne podlegać będą rewaloryzacji techniczno-estetycznej mającej na celu podniesienie ich standardu.

4. Rozwijana i propagowana będzie:

• koncepcja turystyki alternatywnej: agroturystyki i ekoturystyki,

• koncepcja szlaków turystyki pieszej i rowerowej,

• koncepcja szlaków turystyki konnej,

• koncepcja szlaków wodnych uwzględniająca istniejące zbiorniki wodne.

5. Wykorzystaniu na cele turystyki i rekreacji w stopniu nie kolidującym z prowadzoną gospodarką leśną podlegać będą wszystkie zespoły leśne własności Skarbu Państwa.

3.1.5. Leśnictwo, rolnictwo ekologiczne i przetwórstwo ekologicznej żywności

1. Wyznacza się, objęte ochroną przed zabudową, obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej (tereny bez prawa zabudowy), a w tym:

• tereny lasów stanowiące własność Skarbu Państwa,

• duże kompleksy lasów prywatnych,

• zwarte kompleksy łąk, pastwisk i terenów bagiennych,

• duże kompleksy gruntów ornych wysokich klas bonitacyjnych,

• grunty słabych klas bonitacyjnych przeznaczone na cele dolesienia.

2. Wyznacza się obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej z ograniczonym prawem zabudowy, a mianowicie:

• tereny ogrodów przydomowych,

• tereny ogrodów działkowych.

3. Określa się również tereny działalności gospodarczej obejmującej: skup, magazynowanie, przetwórstwo rolno-spożywcze oraz dziedziny gospodarki związane z rolnictwem, a w tym:

• tereny bez prawa zabudowy mieszkaniowej,

• tereny z prawem zabudowy mieszkaniowej z wykluczeniem obiektów hodowlanych i ubojni,

• tereny z prawem zabudowy mieszkaniowej z wykluczeniem ubojni,

• tereny obiektów i urządzeń gospodarki rybackiej.

4. Przewiduje się prowadzenie polityki preferencyjnej dla rozwoju zakładów skupu i przetwórstwa rolnego.

5. Popierany będzie rozwój gospodarstw produkujących ekologiczną żywność i gospodarstw agroturystycznych.

6. W gospodarce leśnej należy dążyć do:

• maksymalnego zachowania istniejącego drzewostanu,

• przebudowy monokultur leśnych w drzewostany wielogatunkowe dostosowane do siedliska, z dużym udziałem gatunków liściastych,

• ograniczenia zrębów zupełnych,

• stałego utrzymania terenów w stanie zadrzewionym.

7. Zmierzać się będzie do zalesienia lub zadrzewienia gruntów zdegradowanych i nie użytkowanych rolniczo oraz gleb niskich klas bonitacyjnych (głównie klas VI i VIz oraz V) z wykorzystaniem szerszego wprowadzenia drzewostanów wielogatunkowych, o ile nie zostały wskazane na cele zabudowy.

3.2. Rozwój demograficzny

Z dotychczasowych uwarunkowań demograficznych, opartych na latach 1988÷1998 wynika, że przyrost ludności gminy był niewielki i wynosił średniorocznie 46 osób, w tym w mieście był minimalny i wynosił zaledwie 12 osób, a na wsi 34 osoby na rok.

W opracowanej hipotezie rozwoju demograficznego gminy, bazującej na dotychczasowych trendach oraz uwzględniającej możliwość poprawy wskaźnika przyrostu naturalnego i migracji zakłada się:

• wzrost liczby mieszkańców miasta Zbąszynia w 2010 r. do 7 500 osób, w 2020 r. do 8 000 osób,

• wzrost liczby mieszkańców wsi do 6 500 osób w 2010 r. i 7 000 osób w 2020r.

Reasumując, przewiduje się bardzo umiarkowany przyrost ludności gminy, który będzie się kształtować na poziomie około 6% do 2010 r. i około 7% do 2020 r. Natomiast biorąc pod uwagę ofertowe tereny mieszkaniowe, które zostały wyznaczone w Studium na łączną powierzchnię około 1 580 ha określa się docelową chłonność wszystkich terenów mieszkaniowych gminy na około 13 900 mieszkańców, z czego na terenie miasta - 2 700 osób, na terenach wiejskich 11 200 osób. W strukturze wieku ludności gminy zgodnie z aktualną prognozą demograficzną opracowaną przez Główny Urząd Statystyczny dla województwa wielkopolskiego nastąpi:

• w wieku przedprodukcyjnym spadek udziału tej grupy wiekowej z 28,5% w 1998r. do około 22% w 2010 r. i około 21% w 2020 r. z tym, że będzie on większy w mieście niż na wsi. W mieście udział grupy przedprodukcyjnej będzie się kształtował na poziomie około 21%, na wsi zaś około 25%. Na taki stan wpływ będą miały mniej liczne roczniki dzieci w wieku 0÷2 lat i 3÷6 lat, co bezpośrednio związane jest z mniejszą liczbą urodzeń, głównie w mieście,

• w wieku produkcyjnym gminy wzrost udziału tej grupy wiekowej z około 58% w 1998 r. do 63% w 2010 r. i 60% w 2020 r. Szczególnie w najbliższym dziesięcioleciu wzrośnie ta grupa o około 1 200 osób, którym trzeba będzie zapewnić miejsca pracy,

• w wieku poprodukcyjnym gminy również wzrost udziału tej grupy z około 14% w 1998 r. do około 15% w 2010 r. i ponad 18% w 2020 r., co w liczbach bezwzględnych oznacza przyrost ludzi starszych o około 300 osób do 2010 r. i 600 osób do 2020 r. Świadczy to o starzeniu się ludności gminy.

Przedstawione zmiany w strukturze wieku ludności gminy Zbąszyń spowodują wzrost zapotrzebowania na miejsca pracy, które będą mogły powstawać na terenach działalności gospodarczej, jakie zostały określone w niniejszym Studium. Przyrost liczby ludności grupy poprodukcyjnej wpłynie na zwiększony popyt na usługi medyczne (częstsze zachorowania osób starszych) oraz spowoduje większe zainteresowanie opieką społeczną oraz miejscami w domach opieki dla osób starszych.

3.3. Układ osadniczy

3.3.1. Hierarchia jednostek osadniczych

Biorąc pod uwagę potencjał demograficzny, potencjał społeczno-gospodarczy, dotychczasowe trendy rozwojowe, predyspozycje środowiska przyrodniczego - określa się systematykę jednostek osadniczych pod kątem wzrostu i rozwoju jakościowego. Wszystkie jednostki osadnicze uznaje się za rozwojowe na miarę swojej skali i na miarę swoich potencjalnych możliwości.

Perspektywiczny układ jednostek osadniczych kształtować się będzie następująco:

1/ jednostka dynamicznego rozwoju - ośrodek o silnych tendencjach wzrostowych w oparciu o dotychczasowy potencjał społeczno-gospodarczy, którego rozwój wymaga aktywnych działań na rzecz ochrony środowiska; zaliczono tutaj jednostki:

• miasto Zbąszyń,

• Przyprostynię,

• Perzyny,

• Nowy Dwór;

wymienione miejscowości stanowią zwarty, częściowo ukształtowany i kształtujący się układ funkcjonalno-przestrzenny, główną strefę osadniczą gminy,

2/ jednostka umiarkowanego rozwoju - ośrodek rozwijający się na miarę swojego zaplecza społeczno-gospodarczego i predyspozycji przyrodniczych i krajobrazowych, zaliczono tutaj:

• Nądnię

• Łomnicę,

• Chrośnicę,

• Strzyżewo,

• Stefanowo,

• Stefanowice,

• Nową Wieś Zbąską,

3/ jednostka zmian jakościowych - ośrodek, w którym rozwój polega na rehabilitacji przestrzeni, podnoszeniu standardów estetycznych i technicznych zabudowy, wzbogacaniu krajobrazu oraz nieznacznym wzroście przestrzennym; zaliczono tutaj:

• Nową Wieś Zamek,

• Jastrzębsko Nowe,

• Przychodzko,

• Zakrzewko.

3.3.2. Funkcje jednostek osadniczych

Jednostkom osadniczym stanowiącym omówiony perspektywiczny układ i hierarchię określa się perspektywiczne funkcje - kierunki rozwoju.

1/ Zbąszyń:

• administracja i usługi o charakterze ogólnogminnym i ponadlokalnym dla regionu z ukierunkowaniem na usługi kultury, oświaty, zdrowia i sportu,

• działalność produkcyjna i usługowa,

• mieszkalnictwo,

• turystyka i wypoczynek,

2/ Chrośnica:

• mieszkalnictwo,

• pozarolnicza działalność gospodarcza,

• produkcja rolna,

• produkcja leśna,

3/ Jastrzębsko Nowe:

• produkcja rolna,

• produkcja leśna,

• mieszkalnictwo rezydencjonalne,

• agroturystyka,

4/ Łomnica:

• produkcja rolna,

• produkcja leśna,

• mieszkalnictwo,

• turystyka i wypoczynek,

5/ Nądnia:

• turystyka i wypoczynek,

• działalność gospodarcza,

• mieszkalnictwo,

6/ Nowa Wieś Zamek:

• turystyka i wypoczynek,

• rolnictwo,

7/ Nowa Wieś Zbąska:

• turystyka i wypoczynek,

• produkcja rolna,

• mieszkalnictwo,

8/ Nowy Dwór:

• gospodarcza działalność pozarolnicza,

• mieszkalnictwo,

• produkcja rolna,

9/ Perzyny:

• turystyka i wypoczynek,

• produkcja rolna,

• pozarolnicza działalność gospodarcza,

• mieszkalnictwo rezydencjonalne,

10/ Przychodzko:

• produkcja leśna,

• mieszkalnictwo rezydencjonalne,

• agroturystyka,

11/ Przyprostynia:

• mieszkalnictwo,

• pozarolnicza działalność gospodarcza,

• produkcja rolna,

12/ Stefanowice:

• produkcja rolna,

• mieszkalnictwo rezydencjonalne,

• usługi ponadlokalne,

• gospodarka leśna,

• agroturystyka,

13/ Stefanowo:

• produkcja rolna,

• mieszkalnictwo,

• gospodarka leśna,

14/ Strzyżewo:

• mieszkalnictwo,

• turystyka i wypoczynek,

• produkcja leśna,

15/ Zakrzewko:

• produkcja rolna,

• mieszkalnictwo.

1. Tereny rozwojowe gminy

Perspektywiczny układ osadniczy gminy jest wynikiem oddziaływania takich czynników jak:

• istniejącego zainwestowania i zagospodarowania jednostek,

• aktywności społecznej i gospodarczej,

• roli i znaczenia jednostki,

• dotychczasowego trendu rozwoju.

Perspektywiczny układ osadniczy nawiązuje do wydzielonych na terenie gminy stref funkcjonalno-krajobrazowych. Główną strefę osadniczą gminy stanowi miasto Zbąszyń, wraz z jednostkami: Przyprostynią, Perzynami, Nowym Dworem - jednostkami powiązanymi przestrzennie i funkcjonalnie z miastem. Jest to strefa dynamicznego rozwoju o silnych tendencjach wzrostowych. Układ ten wzbogacają jednostki umiarkowanego rozwoju, które przewidywane są do rozwoju na miarę swojego zaplecza społeczno-gospodarczego i predyspozycji przyrodniczych i krajobrazowych. Zaliczono tutaj: Nądnię, Łomnicę, Chrośnicę, Strzyżewo, Stefanowo, Stefanowice, Nową Wieś Zbąską. Pozostałe jednostki stanowią elementarną sieć osiedleńczą, a rozwój ich ukierunkowany jest na poprawę jakości.

W ślad za założonym perspektywicznym układem osiedleńczym - hierarchią jednostek i ich funkcjami, określone zostały tereny rozwojowe dla miasta i jednostek osiedleńczych, zgodnie z ich predyspozycjami.

1. Miasto i jego strefa

1. Tereny mieszkaniowe

Tereny mieszkaniowe miasta i wsi Przyprostynia, Perzyny i Nowy Dwór są przestrzennie powiązane z miastem.

Na potrzeby rozwojowe miasta wskazane zostały tereny przeznaczone na cele zabudowy mieszkaniowej z towarzyszącymi usługami, tereny dla zróżnicowanej działalności gospodarczej oraz tereny usług społecznych i komercyjnych. Tereny przewidziane pod rozwój przestrzenny nawiązują do istniejącego zainwestowania miejskiego, są kontynuacją planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta i jego rozwinięciem. Na cele zabudowy mieszkaniowej wyznaczone zostały tereny położone w północnej i północno-wschodniej części miasta, łącznie 118 ha pod zabudowę jednorodzinną.

Tereny rozwojowe miasta przekraczają jego granice administracyjne i w kierunku południowym łączą się przestrzennie z obszarem wsi Przyprostynia i dalej wsi Perzyny, tworząc skoncentrowaną sferę zurbanizowaną. Wieś Przyprostynia stanowi bezpośrednie zaplecze przestrzenne dla rozwoju miasta. Wyznaczone zostały tutaj tereny na cele zabudowy jednorodzinnej około 92 ha, po wschodniej stronie istniejącego zainwestowania wsi. Na styku ze wsią Perzyny wyznaczone zostały tereny dla zabudowy rozproszonej - siedliskowej lub rezydencjonalnej, około 20 ha. Natomiast na gruntach wsi Perzyny obok terenów osiedleńczych wsi wyznaczony został areał o powierzchni około 54 ha na cele zabudowy siedliskowej lub rezydencjonalnej na dużych działkach. Miasto na kierunku północno-wschodnim połączone jest poprzez strefę gospodarczą ze wsią Nowy Dwór. Wyznaczony został tutaj ofertowy teren mieszkaniowy o powierzchni około 51 ha, na cele zabudowy jednorodzinnej. Wyznaczony został także duży, bo około 118 ha obszar na cele zabudowy rozproszonej - istnieje tutaj możliwość realizacji zabudowy siedliskowej względnie rezydencjonalnej o wyższym standardzie przestrzennym.

Łącznie w strefie podmiejskiej wyznaczono:

• 234 ha powierzchni na cele zabudowy jednorodzinnej,

• 192 ha powierzchni na cele zabudowy siedliskowej względnie rezydencjonalnej,

Są to tereny przeznaczone na potrzeby własne mieszkańców, na potrzeby mieszkańców miasta, a także są to tereny ofertowe dla inwestorów z zewnątrz.

3.4.1.2. Tereny usług

W ramach terenów rozwojowych miasta wskazanych pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, zabezpieczone zostały tereny na cele usług podstawowych i ogólnogminnych. Poza tym określone zostały jednoznacznie na gruntach wsi Nowy Dwór i Perzyny tereny pod usługi komercyjne - łącznie około 25 ha powierzchni i pod usługi oświaty około 3 ha we wsi Nowy Dwór.

3.4.1.3. Tereny działalności gospodarczej

Na terenie miasta i jednostek otaczających, a więc w zurbanizowanej strefie centralnej gminy, wyznaczone zostały dwa zespoły aktywizacji gospodarczej. W północno-wschodniej części miasta oraz na przylegających gruntach wsi Nowy Dwór wyznaczono strefę gospodarczą o zróżnicowanym charakterze zagospodarowania przestrzennego, a mianowicie:

• tereny drobnego nieuciążliwego biznesu, głównie o profilu usługowym z prawem zabudowy mieszkaniowej oznaczone symbolem G1 - o powierzchni 24,6 ha,

• tereny średniego biznesu o uciążliwości ograniczonej do własnej działki z prawem zabudowy mieszkaniowej, oznaczone symbolem G2 - o powierzchni 57,9 ha,

• tereny dużego biznesu bez prawa zabudowy mieszkaniowej, oznaczone symbolem G3 - o powierzchni 45,6 ha.

Drugi zespół aktywizacji gospodarczej wyznaczony został w południowej części strefy zurbanizowanej na gruntach wsi Perzyny i Przyprostyni - na wschód od terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową. W ramach tego zespołu wydzielono:

• 13,8 ha terenu pod drobny biznes z prawem zabudowy mieszkaniowej - symbol G1

• 39,8 ha terenu pod średni biznes z prawem zabudowy mieszkaniowej - symbol G2,

• 17,3 ha terenu pod duży biznes bez prawa zabudowy mieszkaniowej - symbol G3.

3.4.1.4. Tereny wypoczynkowo-turystyczne

Na terenie miasta w strefie bezpośrednio otaczającej jezioro Błędno (Zbąszyńskie), wyznaczony został teren turystyczno-sportowy o symbolu UT3 - przeznaczony na cele powierzchniowych urządzeń sportu, turystyki i rekreacji z wyłączeniem budowy obiektów kubaturowych.

Większy zespół rekreacyjno-wypoczynkowy został wyznaczony w południowej części strefy centralnej. Na gruntach wsi Perzyny pomiędzy jeziorem Zbąszyńskim, kompleksem leśnym i zainwestowaniem osiedleńczym wsi, zlokalizowano zespół o zróżnicowanym zagospodarowaniu przestrzennym, a mianowicie:

• teren o symbolu UT1 - około 92,7 ha, przeznaczony na cele ośrodków wypoczynkowych o niskiej intensywności zabudowy,

• teren o symbolu UT2 - około 44,5 ha, przeznaczony na cele kubaturowych urządzeń sportu, rekreacji i wypoczynku,

• teren o symbolu UT3 - około 30,7 ha, przeznaczony na cele powierzchniowych urządzeń sportu, turystyki i rekreacji,

• teren o symbolu UT4 - około 13,6 ha, przeznaczony na cele zabudowy letniskowej.

3.4.2 Jednostki wiejskie

Dla jednostek osadniczych położonych poza strefą zurbanizowaną - dla jednostek organizujących pozostałą przestrzeń gminy tj. dla jednostek umiarkowanego rozwoju wyznaczono również tereny rozwojowe. Dla większości wsi w pierwszej kolejności powinno dążyć się do uzupełnienia istniejącej zabudowy, poprzez realizację obiektów mieszkaniowych, usługowych czy działalności gospodarczej wzajemnie nie kolidujących w ramach istniejącego zainwestowania osiedleńczego.

Granice i powierzchnie terenów rozwojowych poza zwartym zainwestowaniem określono dla każdej wsi przy uwzględnieniu uwarunkowań przyrodniczo-fizjograficznych, własnościowych oraz funkcji aktywizujących ich ekonomiczny postęp. Przewiduje się w związku z przemianami strukturalnymi wsi, konieczność przekształceń funkcjonalno-przestrzennych i wprowadzenie nowego programu zorientowanego na wielofunkcyjność wsi.

W ramach terenów rozwojowych poszczególnych wsi wskazane zostały tereny pod zabudowę mieszkaniową z usługami towarzyszącymi, tereny działalności gospodarczej oraz tereny turystyki i wypoczynku.

Wskazano także tereny rozwojowe poza skoncentrowanymi strefami osadniczymi, z uwagi na specyfikę ich funkcji.

3.4.2.1. Tereny mieszkaniowe

Tereny wskazane pod zabudowę mieszkaniową stanowią na obszarze przestrzeni wiejskiej, poza zurbanizowaną strefą centralną, następującą ofertę przestrzenną:

1. na terenie jednostek umiarkowanego rozwoju wyznaczono:

• około 232 ha pod zabudowę jednorodzinną,

• około 589 ha pod zabudowę rozproszoną typu zabudowa siedliskowa lub zabudowa rezydencjonalna.

na terenie jednostek elementarnego rozwoju, tj. jednostek zmian jakościowych wyznaczono:

• około 4 ha pod zabudowę jednorodzinną,

• około 292 ha pod zabudowę rozproszoną typu zabudowa siedliskowa lub zabudowa rezydencjonalna.

Przygotowana została bogata i różnorodna oferta mieszkaniowa na potrzeby własne mieszkańców i ludności z poza gminy. Jest ona efektem założenia, że funkcja mieszkaniowa to rozwojowa funkcja gminy, która również może być podstawą budowania dobrobytu w gminie

Wyznaczone tereny mieszkaniowe są odpowiedzią na potrzeby mieszkańców dużych miast, w tym mieszkańców Aglomeracji Poznańskiej awizowane hasłami: „mieszkanie na wsi”, „mieszkanie pod lasem”, względnie „drugi dom na wsi”.

W rysunku Studium wyznaczone zostały tereny mieszkalnictwa indywidualnego, przeznaczone pod:

• zabudowę jednorodzinną - we wsiach Nądnia, Strzyżewo, Łomnica, Chrośnica, Stefanowo, Nowa Wieś Zbąska oraz we wsi Zakrzewo,

• zabudowę rozproszoną - we wsiach Stefanowice, Łomnica, Strzyżewo, Stefanowo i niewielkie enklawy we wsi Nądnia i Chrośnica oraz duże obszary w jednostkach elementarnych: Jastrzębsko Nowe, Przychodzko, Zakrzewko.

Na wskazanych terenach rozwoju budownictwa mieszkaniowego indywidualnego przewiduje się realizację zabudowy jednorodzinnej o charakterze wolnostojącym i bliźniaczym. Nie przewiduje się realizacji zabudowy wielorodzinnej i jednorodzinnej o wysokiej intensywności. Dopuszcza się możliwość realizacji zabudowy w formie zorganizowanej przez firmy developerskie pod warunkiem zachowania określonych wielkości działek budowlanych. Wielkość działek budowlanych określona została w Uchwale do niniejszego Studium (§ 183).

W przypadkach incydentalnych istnieje możliwość obniżenia standardu powierzchniowego działki. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uściślą i określą szczegółowe zagospodarowanie i wielkość działek budowlanych.

Na terenach nie objętych planami miejscowymi należy każdy przypadek rozpatrzyć w sposób indywidualny w zależności od warunków terenowych i przestrzennych uwzględniając określone minimum powierzchniowe.

Dla zabudowy siedliskowej i rezydencjonalnej określa się minimum powierzchni działki budowlanej na 1 ha.

Tereny rolniczej przestrzeni produkcyjnej położone poza strefami osiedleńczymi jednostek wiejskich winny być wyłączone z zabudowy. Możliwa jest tu tylko lokalizacja zagrody (siedliska) traktowanego jako warsztat pracy rolnika z możliwością budowy i rozbudowy obiektów niezbędnych dla prowadzenia gospodarstwa rolnego, w tym budynek mieszkalny rolnika. Jednak nie może to być żadna forma budownictwa wyłącznie mieszkaniowego, ani podstawa do parcelacji dla takiej zabudowy, z tych względów, że zajęcie części terenów rolnych pod budowę zagrody nie podlega przepisom o ochronie gruntów rolnych (ustawa z dnia 3.02.1995r. o ochronie gruntów ornych i leśnych).

W wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych lokalnymi warunkami, można dopuścić adaptację rozproszonej zabudowy siedliskowej na cele publiczne (usługi, turystyka) po uprzednim wykonaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

3.4.2.2. Tereny usług

W ramach terenów wyznaczonych na cele zabudowy mieszkaniowej zabezpieczone zostały rezerwy terenu pod lokalizowanie usług podstawowych i ogólnogminnych celem podniesienia standardu życia.

Przewiduje się uzupełnienie elementarnego zestawu usługowego we wsiach nie posiadających żadnej placówki usługowej: w Jastrzębsku Nowym, Przychodzku oraz we wsiach wykazujących braki w wyposażeniu, a mianowicie: Nowym Dworze, Stefanowicach, Nowej Wsi Zamek. W pozostałych wsiach przewiduje się poszerzenie i wzbogacenie programu usługowego tak, aby osiągnąć poprawę warunków życia mieszkańców.

W procesie rozwoju każdej wsi ważne jest kształtowanie centrów usługowych, które w perspektywie pełnić będą istotną rolę w procesie integracji społecznej.

3.4.2.3. Tereny działalności gospodarczej

Tereny działalności gospodarczej oznaczone zostały symbolem G1, G2, G3. Wyznaczone zostały we wsiach: Nądnia i Chrośnica. Tereny dla dużego biznesu przedsiębiorstw bez prawa zabudowy mieszkaniowej wyznaczono we wsi Łomnica.

Natomiast działalność średniego biznesu o ograniczonej uciążliwości do własnej działki, z prawem zabudowy mieszkaniowej wskazana została na obszarze około 32 ha we wsi Nądnia i około 2,4 ha we wsi Chrośnica. Tereny drobnego biznesu z prawem zabudowy mieszkaniowej, głównie o profilu usługowym wskazane zostały w Chrośnicy - 9,7 ha.

Tereny wskazane pod zróżnicowaną działalność gospodarczą przeznaczone są przede wszystkim na potrzeby własne mieszkańców, celem umożliwienia realizacji indywidualnych inicjatyw gospodarczych. Istnieje także możliwość ich udostępniania inwestorom z zewnątrz.

3.4.2.4. Tereny wypoczynkowo-turystyczne

W oparciu o bogaty, atrakcyjny potencjał środowiska przyrodniczego, walory krajobrazowe i istniejące zagospodarowanie rekreacyjne wyznaczone zostały nowe tereny rozwoju turystyki i rekreacji o różnej intensywności zagospodarowania oznaczone symbolem UT1, UT2, UT3, UT4, o czym rozdział 18 Uchwały o Studium.

Tereny rozwoju turystyki i wypoczynku oznaczone symbolem UT2 - o powierzchni około 64 ha wyznaczone zostały na terenach wsi Łomnica. Jest tutaj możliwość realizacji kubaturowych urządzeń sportu, rekreacji i wypoczynku o atrakcyjnym programie. Przewiduje się tutaj usługi sportu, gastronomii, usługi w zakresie odnowy biologicznej, parkingi i inne formy obsługi turystów.

We wsiach Strzyżewo i Nądnia wyznaczone zostały znaczne areały powierzchniowe na cele usług turystyczno-wypoczynkowych o zainwestowaniu ograniczonym do powierzchniowych urządzeń sportu, rekreacji i wypoczynku. Niewielki areał o takiej formie zagospodarowania wyznaczono w Nowej Wsi Zbąskiej. Łącznie tereny w tych trzech wsiach oznaczone symbolem UT3, obejmują obszar o powierzchni około 117 ha w trzech enklawach. Tereny zabudowy letniskowej UT4 - wyznaczone zostały na obszarach wsi Strzyżewo - około 31 ha.

Na terenach pozostałych wsi - ośrodków elementarnych przewidzianych do przemian jakościowych, tylko na obszarze Nowej Wsi Zamek przewidziano funkcje rekreacyjne. Wyznaczony został tutaj obszar o symbolu UT2 - 5,7 ha pod kubaturowe urządzenia sportu i rekreacji oraz 4,5 ha pod zabudowę letniskową, oznaczone symbolem UT4.

Z innych form rozwoju rekreacji na terenie gminy proponuje się:

• rozwój szlaków turystyki pieszej i rowerowej,

• rozwijanie ośrodków jazdy konnej we wsiach o funkcji turystyczno-wypoczynkowej: Łomnica, Nądnia, Perzyny, Stefanowice, Strzyżewo,

• rozwijanie agroturystyki we wsiach: Jastrzębsko Nowe, Przychodzko, Stefanowice,

• przekształcenie zabudowy siedliskowej na cele mieszkaniowe typu - letni dom na wsi.

3.5. Charakterystyka wyróżnionych stref funkcjonalno-krajobrazowych

Gminę Zbąszyń podzielono umownie na jednostki funkcjonalno-krajobrazowe celem uporządkowania funkcji, określenia zasad rozwoju oraz wprowadzenia ładu przestrzennego dla poszczególnych, posiadających swoiste cechy części gminy.

Dokonując podziału gminy Zbąszyń na jednostki krajobrazowe wzięto pod uwagę następujące kryteria:

• charakter przyrodniczy,

• stan krajobrazu,

• funkcję obszaru,

• stan zachowania środowiska przyrodniczego (degradacja),

• stopień wyposażenia w infrastrukturę techniczną,

• dostępność usług społecznych i komercyjnych.

Na podstawie przyjętych kryteriów w przestrzeni gminy Zbąszyń wyznaczono cztery główne strefy funkcjonalno - krajobrazowe, a mianowicie:

1. Strefa A - nasilonych procesów urbanizacyjnych

2. Strefa B - turystyczno-rekreacyjna

3. Strefa C - leśno-mieszkaniowa

4. Strefa D - rolnicza, składająca się z subjednostek D1 i D2.

Strefa A: nasilonych procesów urbanizacyjnych, obejmuje tereny już zainwestowane i predestynowane w Studium do intensywnego rozwoju społeczno-gospodarczego. W granicach strefy znajduje się miasto Zbąszyń oraz sąsiadujące z nim wsie, a więc: Nądnia, Nowy Dwór, Przyprostynia oraz Perzyny. Strefa A wkomponowana jest w krajobraz częściowo już zurbanizowany dzielący strefę leśno-mieszkaniową od strefy turystyczno-rekreacyjnej. Od południa ograniczona jest terenami rolnymi. Największą jednostką osadniczą w strefie A jest miasto Zbąszyń.

Strefa A ukształtowana została wskutek obudowy ważnych szlaków komunikacyjnych, które stanowią droga wojewódzka nr 302 relacji Poznań-Nowy Tomyśl-Zbąszyń-Brudzewo i linia kolejowa Poznań-Zbąszyń-Kunowice, a także pod uwagę wzięto przebieg projektowanej obwodnicy miasta Zbąszynia. Tereny bezpośrednio przylegające do szlaków komunikacyjnych przeznaczono na cele zabudowy przemysłowej i działalności gospodarczej. Funkcje te zlokalizowano przede wszystkim na obrzeżach miasta Zbąszynia i na terenach wsi Nowy Dwór i Nądnia. Tereny pod działalność gospodarczą wyznaczono także we wsi Perzyny, wzdłuż projektowanego obejścia wschodniego Przyprostyni i drogi powiatowej 402. Zdecydowanie największe skupisko zabudowy przemysłowej znajduje się w południowej części Nowego Dworu, gdzie pomiędzy drogą wojewódzką, linią kolejową i projektowaną obwodnicą wyznaczono lokalizację działalności gospodarczej dużego i średniego biznesu. W północnej części wsi Nądni, wzdłuż projektowanej obwodnicy miasta Zbąszynia przeznaczono tereny pod działalność średniego biznesu i usług komercyjnych. W mieście Zbąszyniu tereny przemysłowe skoncentrowano przede wszystkim wzdłuż linii kolejowej oraz drogi nr 302. Poza funkcjami produkcyjno-usługowymi zarówno w mieście jak i na wsiach wyznaczono tereny zabudowy mieszkaniowej. W mieście Zbąszyniu oraz we wsiach Nądni i Przyprostyni są to tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (miasto) i jednorodzinnej z możliwością towarzyszących usług. Tereny zainwestowane wyznaczono w oparciu o istniejące uwarunkowania przyrodnicze i infrastruktury technicznej. W Perzynach i Nowym Dworze duże powierzchnie przeznaczono na cele zabudowy mieszkaniowej rezydencjonalnej. Przedstawiony obraz kierunków rozwoju wsi znajdujących się w sąsiedztwie miasta ukazuje silny związek funkcjonalny i przestrzenny pomiędzy wymienionymi jednostkami.

Strefa A ukształtowała się jako klin otaczający od północy, północnego zachodu i wschodu jezioro Błędno (Zbąszyńskie) wraz z jego strefą turystyczno-rekreacyjną.

Najistotniejsze jest, aby kształtowanie przestrzeni postępowało zgodnie z zasadami sztuki urbanistycznej, to znaczy wzrost przestrzenny powinien następować z jednoczesnym kształtowaniem prawidłowej struktury przestrzennej i funkcjonalnej jednostki. W obecnym stadium rozwoju miasta i wsi istnieją duże szanse na zagwarantowanie pożądanej spójności przestrzennej.

Strefa B: turystyczno-rekreacyjna o dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych obejmuje teren położony w najbliższym otoczeniu jezior Błędno (Zbąszyńskiego) i Nowowiejskiego. W granicach strefy znajdują się tereny rekreacyjne miasta Zbąszynia i wsi: Przyprostyni, Perzyn, Nowej Wsi Zbąskiej, Nowej Wsi Zamek i Nądni. Atrakcyjny krajobrazowo teren obejmuje duże zespoły leśne i połacie łąkowe. Poza jeziorami występuje tu szereg oczek wodnych, cieków i stawów rybnych.

W północnej części strefy B na terenie miasta Zbąszynia zlokalizowane są ośrodki wypoczynkowe, plaże, ośrodki sportowo-rekreacyjne. Zdecydowanie największe tereny turystyczno-wypoczynkowe wyznaczono we wsi Perzyny i Nądnia. Z uwagi na uwarunkowania przyrodnicze i krajobrazowe są to tereny przeznaczone na cele lokalizacji ośrodków wypoczynkowych, terenów powierzchniowych urządzeń sportu i turystyki oraz zabudowy letniskowej. Mniejsze powierzchnie terenów wydzielono we wsi Nowa Wieś Zamek i Nowa Wieś Zbąska. W celu ochrony nadbrzeży jezior postanowiono nie lokalizować zabudowy letniskowej w bezpośrednim sąsiedztwie linii brzegowej. Ponadto dla podniesienia atrakcyjności całej strefy należy zorganizować szlaki turystyczne, szlaki wodne, ścieżki rowerowe, miejsca biwakowe i parkingi leśne.

Strefa C: leśno-mieszkaniowa obejmuje największą „zieloną” część gminy. Jest to teren o dużych walorach przyrodniczo-krajobrazowych, obejmujących obszerny kompleks leśny rozciągający się od wschodniej granicy gminy poprzez część środkowo-północną i zachodnią. Pomiędzy terenami leśnymi rozwijają się jednostki osadnicze o zróżnicowanym charakterze przestrzennym, a mianowicie wsie o zabudowie zwartej tj.: Strzyżewo, Nowy Dwór, Łomnica, Chrośnica, Stefanowo i Nądnia, oraz wsie o zabudowie rozproszonej: Przychodzko, Jastrzębsko Nowe i Stefanowice. Z uwagi na to, iż wsie położone są w obszarze cennym przyrodniczo i cechującym się atrakcyjnym krajobrazem oraz czystością środowiska przyrodniczego, przeznaczono tereny zainwestowania na zabudowę mieszkaniową zarówno jednorodzinną z możliwością usług towarzyszących jak i rezydencjonalną na dużych działkach. Poza wsią Chrośnica, nie wydzielono w obrębie strefy C terenów przeznaczonych pod działalność gospodarczą. Z uwagi na atrakcyjność krajobrazu i uwarunkowania przyrodnicze we wsiach Łomnica, Strzyżewo i Przychodzko wydzielono tereny przeznaczone na turystykę i rekreację. Promować powinno się rozwój turystyki alternatywnej, a mianowicie ekoturystyki i agroturystyki.

Wsie położone w strefie C mają interesujące układy urbanistyczne, a wskazywanie terenów rozwojowych powinno kontynuować ich rozwój.

Aby utrzymać zrównoważony rozwój przestrzenny należy przestrzegać zabudowy tylko tych terenów, które zostały wyznaczone w planach zagospodarowania przestrzennego.

Strefa D: rolnicza składa się z dwóch subjednostek D1 i D2. Subjednostka D1 obejmuje teren rolny położony w południowo-wschodniej części gminy i w jest skład wchodzą częściowo tereny wsi takich jak: Nądnia, Nowa Wieś Zamek i Nowa Wieś Zbąska. Subjednostka D2 obejmuje tereny położone na południowy-zachód od strefy zurbanizowanej i sąsiaduje od zachodu ze strefą leśno-mieszkaniową. W skład jej wchodzą częściowo tereny wsi Przyprostyni, Perzyn, Stefanowa, Zakrzewka i Nowego Dworu. W celu utrzymania korzystnego układu przestrzennego wsi w obrębie strefy D nie należy zabudowywać nowych terenów wzdłuż istniejących dróg, gdyż wydłuża to sieć infrastruktury technicznej, dojścia i dojazdy do usług, zlokalizowanych centralnie we wsiach oraz przymyka widoki na tereny otwarte. Proces rozciągania się zabudowy wzdłuż drogi nie jest pozytywnie odbierany w przestrzeni. Proponuje się nie zabudowywanie obszarów strefy D, z uwagi na ważne ich znaczenia dla rozwoju rolnictwa na terenie gminy Zbąszyń.

3.6. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego

Gmina Zbąszyń położona jest na zachodnim skraju województwa wielkopolskiego, z dala od dużych aglomeracji miejskich. Nieco peryferyjne usytuowanie stanowiło niejednokrotnie czynnik hamujący rozwój gospodarczy terenu, ale dzięki temu gmina zachowała ponadprzeciętne walory przyrodniczo-krajobrazowe.

Powierzchnie czynne biologicznie (zróżnicowane ekosystemy leśno-łąkowe i wodne) zajmują przeszło połowę obszaru gminy. Dodatkowym atutem jest dosyć urozmaicona miejscami rzeźba terenu, w której szczególnie wyraźnie zaznacza się rozległa depresja Bruzdy Zbąszyńskiej, a elewacje stanowią wysoczyzna morenowa i zalesiona równina sandrowa.

Najbardziej wartościowe przyrodniczo fragmenty terenu znajdują się w obrębie obszaru chronionego krajobrazu i obejmują niezwykłe bogactwo zespołów oraz obiektów cennych przyrodniczo. Szczegółową charakterystykę form ochrony oraz inne uwarunkowania i ograniczenia przyrodnicze zawiera diagnoza stanu środowiska, stanowiąca załącznik nr 1 do niniejszej Uchwały.

W strukturze przyrodniczej gminy wyróżnić można trzy duże rejony (złożone z kilku subrejonów):

• LEŚNO-ROLNICZY (A), zajmujący rozległe połacie wschodniej i północnej połowy gminy,

• ROLNICZY (B), obejmujący użytkowane rolniczo powierzchnie terasowe oraz wysoczyznowe w południowo-zachodniej części terenu,

• LEŚNO-REKREACYJNY (C) rynny jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) i doliny rzeki Obry, w dużej mierze zbieżny z wyznaczonym obszarem chronionego krajobrazu.

Dosyć istotnym zatem ograniczeniem, charakterystycznym głównie dla powierzchni wysoczyznowych południowo-zachodniej i centralnej części gminy, są gleby o najwyższych, w skali gminy, walorach produkcyjnych. Sporadycznie są to jednak chronione gleby wysokich klas bonitacyjnych (kl. IIIa÷IIIb). Większy jest odsetek gleb hydrogenicznych, wytworzonych na podłożu organicznym.

Duże znaczenie gospodarcze mają lasy zajmujące połowę powierzchni gminy. Olbrzymie kompleksy leśne odznaczają się na ogół średnią przydatnością rekreacyjną (duża wartość zdrowotna, ale przeciętne walory estetyczne, mała odporność siedlisk na użytkowanie rekreacyjne i duże zagrożenie erozyjne).

Przeciętną przydatnością rekreacyjną odznaczają się występujące w ich sąsiedztwie jeziora. Są to niejednokrotnie duże zbiorniki, ale z reguły płytkie i silnie eutroficzne, często o ograniczonej dostępności brzegowej. Tylko sporadycznie jeziora nadają się dla celów kąpieliskowych i plażowania, są natomiast atrakcyjne dla wędkarstwa. Ponadto tworzą one kilkunasto-kilkudziesięciokilometrowy ciąg, stanowiąc atrakcyjny cel spacerów i dają potencjalne możliwości uprawiania turystyki kajakowej, rowerowej, niekiedy konnej.

Jak niemal wszędzie, niepokoi obecny stan środowiska. Miejscowych źródeł zanieczyszczenia powietrza jest niewiele. Imisje transgraniczne toksycznych gazów i pyłów z Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM) oraz niemieckich elektrociepłowni opalanych węglem brunatnym tu już nie docierają. Ale dość sprawnie funkcjonujący system zasilania i wymiany wartości ekologicznych nie zawsze sprzyja odpowiedniej wentylacji obszaru gminy. Przy przewadze wiatrów zachodnich pewną przeszkodą dla cyrkulacji powietrza jest bariera w postaci zalesionego sandru po wschodniej stronie gminy.

Zwiększa się presja urbanizacji. Jednocześnie wzrasta zapotrzebowanie na tereny rekreacyjne. Ponadto, wciąż duża jest chemizacja rolnictwa na intensywnie użytkowanych powierzchniach wysoczyznowych i terasowych.

Dużym problemem jest zatem, wynikające również z niedostatków infrastruktury technicznej, zanieczyszczenie wód powierzchniowych, zwłaszcza rzeki Obry, która już wpływając na teren gminy prowadzi wody silnie zanieczyszczone. Niepokoi stan sanitarny jezior - stosunkowo płytkich, o dużej podatności na degradację i ograniczonych możliwościach samooczyszczania wód.

Brak warstwy izolacyjnej, z gruntów spoistych, od powierzchni terenu zwiększa prawdopodobieństwo zanieczyszczenia wód podziemnych, a jak już wspomniano, niemal połowa powierzchni gminy leży w obrębi GZWP wielkopolskiej doliny kopalnej, objętej reżimem wysokiej ochrony (OWO). Na uznanie zasługuje więc podjęcie budowy nowego składowiska odpadów komunalnych, urządzonego w sposób nie pozwalający na wprowadzanie zanieczyszczeń z gromadzonych śmieci do podłoża (dno uszczelnione folią).

Konieczna jest zatem ochrona terenu przed silną urbanizacją, nie dopuszczanie do dalszego obniżania się poziomu wód gruntowych oraz zapewnienie warunków dla zachowania ponadprzeciętnych walorów środowiska przyrodniczego.

Zmiany w środowisku objąć powinny:

• szczególną ochronę terenów otwartych Bruzdy Zbąszyńskiej (doliny Obry i rynny Jezior Zbąszyńskich), stanowiących regionalny korytarz ekologiczny, zapewniający równowagę w środowisku i pełniący jednocześnie rolę układu wentylacyjnego gminy,

Bruzda Zbąszyńska jest osią systemu powiązań przyrodniczo-ekologicznych. Jego podstawę stanowi obszar chronionego krajobrazu, łączący duże obszary węzłowe zalesionego Sandru Nowotomyskiego z krajowym korytarzem ekologicznym pradoliny Obry i obszarem węzłowym Pojezierza Leszczyńskiego. Od sprawności jego działania zależy prawidłowe funkcjonowanie wielu systemów przyrodniczych, zachowanie zróżnicowanej struktury krajobrazowej i różnorodności biologicznej środowiska.

Utrzymanie wysokich walorów środowiska nie wymaga wielkich nakładów inwestycyjnych. W większości są to tereny słabo zainwestowane, zajęte w dużej mierze przez urozmaicone ekosystemy leśne, łąkowe i wodne. Stan zbiorowisk roślinnych oraz świata zwierzęcego nie budzi większych zastrzeżeń, chociaż z biegiem czasu obserwuje się ich coraz większe ubóstwo gatunkowe będące następstwem postępującej urbanizacji i uproszczenia struktury krajobrazu. Niepokoi natomiast stan jezior. Są to często duże zbiorniki, ale płytkie i silnie eutroficzne. Ich wody cechuje bardzo niska przezroczystość oraz wysokie stężenia azotu mineralnego. Coraz częściej pojawiają się zakwity fitoplanktonu. Konieczne wydaje się więc podjęcie natychmiastowych działań rekultywacyjnych, tym bardziej, że pod względem bakteriologicznym wody jezior są z reguły bardzo czyste i odpowiadają I klasie czystości.

Występujące utrudnienia w funkcjonowaniu ww. systemu zasilania i wymiany wartości ekologicznych wynikają głównie z sąsiedztwa terenów zainwestowania miejskiego i wiejskiego, barier technicznych (linie i tereny kolejowe) oraz powierzchniowej eksploatacji surowców (kredy jeziornej w Zbąszyniu i surowców ilastych w Strzyżewie).

Największym problemem, wynikającym ze specyficznego położenia miasta, jest kolizja pomiędzy wymogiem zachowania „drożności” doliny Obry (oraz rynny jeziora Błędno (Zbąszyńskiego)) a zagęszczającymi się i zawężającymi dolinę formami zainwestowania. Jak dotąd udało się utrzymać dostateczną drożność doliny Obry.

O wiele brutalniej potraktowana została w przeszłości rynna jeziora Błędno (Zbąszyńskiego), przegrodzona w rejonie miasta przez rozległe tereny kolejowe i przyległą zabudowę przemysłowo-magazynową. Obecnie zróżnicowane ekosystemy łąkowo-wodne, bagienne i leśne niszczone są przez prowadzoną eksploatację kredy jeziornej i torfu.

• traktowanie dużych zespołów leśnych, skupionych głównie w południowo-zachodniej i północnej części gminy, jako najważniejszego składnika równowagi ekologicznej w biosferze oraz niezbędnego zaplecza środowiska przyrodniczego dla rekreacji,

Gmina wyróżnia się dużą lesistością. Niekorzystna jest jednak struktura występujących tu lasów. Duże kompleksy leśne porastają głównie powierzchnie równiny sandrowej, lokalnie urozmaiconej przez wały wydmowe i pola eoliczne. Charakterystycznym typem siedliskowym jest zatem ubogi w podszyt i runo bór świeży, lokalnie z fragmentami boru mieszanego świeżego bądź skrawkami lasu mieszanego świeżego, w którego drzewostanie dominuje sosna. Lasy te odznaczają się ograniczoną przydatnością dla użytkowania rekreacyjnego, głównie ze względu na małą odporność siedliska na antropopresję oraz duże zagrożenie erozyjne. Jednogatunkowe zespoły leśne są mniej odporne na oddziaływanie czynników antropogenicznych (zanieczyszczenie powietrza) i atmosferycznych (wiatrołomy). Podatne są na uszkodzenia mechaniczne, częściej atakowane przez owady, pasożytnicze grzyby itp. Charakteryzują się dużym zagrożeniem pożarowym.

Znacznie większe możliwości wykorzystania rekreacyjnego dają urozmaicone siedliskowo i drzewostanowo lasy południowej części gminy. Odznaczają się one z reguły podobnymi lub większymi walorami zdrowotnymi i większą atrakcyjnością estetyczną, przy mniejszym zagrożeniu erozyjnym oraz większej odporności siedlisk na użytkowanie rekreacyjne.

Lasy korzystnie (łagodząco) wpływają na mikroklimat sąsiednich terenów. Wymuszają cyrkulację powietrza wzbogacając jego skład fizyko-chemiczny w tlen, ozon, olejki eteryczne oraz inne substancje śladowe podnoszące komfort bioklimatyczny.

• preferowanie różnorodności biologicznej ekosystemów i ich dostosowania do miejscowych warunków siedliskowych oraz podjęcie działań na rzecz objęcia ochroną rezerwatową, zasygnalizowanych w zał. nr 1, terenów cennych przyrodniczo,

Lasy są obszarami o dynamicznej równowadze, wyrażającej się naturalną współzależnością między cechami siedliskowymi ekosystemu (rzeźba terenu, gleby, warunki wodne, mikroklimat itp.) a zbiorowiskami roślinnymi i światem zwierzęcym. Przebudowa części drzewostanów i wzbogacenie ich składu gatunkowego poprawi zubożoną strukturę krajobrazu gminy, zwiększy atrakcyjność estetyczną występujących kompleksów leśnych, zwiększy ich odporność na czynniki naturalne (abiotyczne i biotyczne) oraz antropogeniczne.

• bezwzględną ochronę drzewostanów parkowych (w Zbąszyniu i Łomnicy), większych skupisk zieleni (o charakterze parkowym - w Nowym Dworze) oraz alei pomnikowych i okazałych drzew (aleja grabowa w Zbąszyniu, aleja lipowa w Łomnicy) oraz zachowanych obsadzeń dróg, bądź pojedynczych tworów przyrody żywej,

Park w Zbąszyniu stanowi niezwykle ważną dla prawidłowego funkcjonowania systemu zasilania i wymiany wartości ekologicznych gminy enklawę zieleni wysokiej w miejskiej części korytarza ekologicznego rzeki Obry.

Park w Łomnicy, przy jednoczesnej odbudowie zachowanego częściowo założenia kościelno-dworskiego, mógłby stanowić dużą atrakcję turystyczną gminy. Zwiększy to prestiż miejscowości i być może spowoduje wzrost świadomości ekologicznej miejscowej społeczności.

Oba parki stanowią utrwalony element krajobrazu wiejskiego wzbogacając w sposób znaczący jego wartości estetyczne.

• stałe uzupełnianie ubytków drzewostanu na najbardziej zagrożonych terenach intensywnej penetracji turystycznej, w pobliżu zbiorników wodnych (jezioro Błędno (Zbąszyńskie), jezioro Nowowiejskie, jezioro Lutol), tras komunikacyjnych, w sąsiedztwie miejsc powierzchniowej eksploatacji surowców (Chrośnica, Strzyżewo), na odsłoniętych fragmentach wałów wydmowych i pól eolicznych,

Obecne w krajobrazie gminy zadrzewienia występują głównie w obniżeniach terenu, jako kępy lub grupy drzew, porastają brzegi rzek, cieków i zbiorników wodnych, bądź stanowią obsadzenia dróg. Ich ekologiczne znaczenie jest niepodważalne. Zapobiegają erozji wietrznej i wodnej gleb, poprawiają i podwyższają ich urodzajność. Mają duże znaczenie dla regulacji stosunków wodnych terenu, zasilają i wzbogacają biocenotyczne współzależności pomiędzy różnymi grupami organizmów żywych. Korzystnie wpływają na klimat lokalny i krajobraz. Urozmaicają monotonię pól uprawnych podnosząc estetykę krajobrazu.

• zadrzewienie gruntów zdegradowanych (m.in. wyrobisk poeksploatacyjnych w rejonie Nądni, Chrośnicy, Strzyżewa) i nie użytkowanych rolniczo oraz wskazanych gleb niskich klas bonitacyjnych z wykorzystaniem szerszego wprowadzania drzewostanów wielogatunkowych,

Realizacja ww. zaleceń stwarza możliwość zwiększenia udziału powierzchni biologicznie czynnych, wzbogacenia składu gatunkowego lasów czy choćby stworzenie niewielkich enklaw urozmaiconej zieleni. Zalety tego typu działań zasygnalizowane zostały w poprzednim punkcie, omawiającym obecne w krajobrazie zadrzewienia. Brak działań - to postępujące niszczenie skraju lasu, obserwowane np. na obrzeżach wyrobiska piasków w Chrośnicy, zwiększone zagrożenie erozyjne, utrata wartości produkcyjnych gleb, itp.

• preferencje dla rozwoju ekologicznego kierunku gospodarki leśnej i rolnej, szczególnie wskazanego w subrejonach C 1 i C 2,

Są to tereny położone w granicach obszaru chronionego krajobrazu, obejmującego najcenniejsze na terenie gminy fragmenty tzw. Bruzdy Zbąszyńskiej. Całą gamę obowiązujących zakazów i nakazów dotyczących zainwestowania i zagospodarowania terenu zawiera zweryfikowane rozporządzenie nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z 10.07.1996 roku w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu (Dz.Urz. Województwa Zielonogórskiego nr 12 z 28.07.1996 roku).

• dostosowanie produkcji rolnej do warunków środowiska, zwłaszcza zasobności i produktywności gleb oraz priorytet dla sposobów użytkowania rolniczego nie wymagających intensywnego nawożenia (zwłaszcza w obrębie obszaru chronionego krajobrazu na wysoczyźnie - subrejon B 3),

W sytuacji dużych walorów przyrodniczo-krajobrazowych gminy oraz bardzo przeciętnych i ograniczonych walorów produkcyjnych występujących gleb, preferować należy uprawy dostosowane do miejscowych warunków siedliskowych, nie wymagające zwiększonego nawożenia. Powyższe ograniczenia szczególnie pożądane wydają się w strefie krawędziowej rynny jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) oraz w otoczeniu atrakcyjnych kompleksów leśnych w południowej części terenu.

• ograniczenie negatywnych skutków oddziaływania rolnictwa na środowisko, racjonalne stosowanie środków nawożenia mineralnego oraz upowszechnianie biologicznych metod zwalczania szkodników,

Zwiększanie areału gruntów ornych i likwidacja miedz, upraszczanie płodozmianów, wzrost mechanizacji oraz chemizacji rolnictwa spowodowało znaczne uproszczenie struktury krajobrazu. Przejawia się ono m.in. zmniejszeniem gęstości drobnych ekosystemów ostojowych, małych śródpolnych i śródleśnych zbiorników wodnych oraz podmokłości a w konsekwencji ograniczenie możliwości rozwojowych szeregu roślin i zwierząt. Doprowadziło to do zaniku niektórych gatunków roślin i zwierząt. Jednocześnie pozbawione szaty roślinnej tereny stały się bardziej podatne na erozję wietrzną i wodną. Wypłukiwane z pól resztki nawozów i środków ochrony roślin o wiele łatwiej przedostają się do cieków i zbiorników wodnych, często pozbawionych naturalnego filtra w postaci zieleni łęgowej. Rośnie zanieczyszczenie wód powierzchniowych (i gruntowych). Większa dbałość o środowisko doprowadziła zwłaszcza do zmniejszenia zanieczyszczeń bakteriologicznych jezior. Wody największego akwenu - jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) - pod względem bakteriologicznym są bardzo czyste i odpowiadają I klasie czystości. Odznaczają się jednak wyjątkowo niską przezroczystością oraz wysokimi stężeniami azotu mineralnego. Pozaklasowy stan czystości małych cieków i zbiorników wodnych jest z reguły „zasługą” zanieczyszczeń obszarowych z pół uprawnych.

• dostosowanie zakresu turystyki i rekreacji na obszarze gminy do naturalnej pojemności terenu oraz stworzenie warunków dla innych, od wypoczynku nadwodnego, form rekreacji (np. turystyka rowerowa - Bruzda Zbąszyńska, okolice Łomnicy oraz Chrośnicy, konna - rejon Chrośnicy i Łomnicy, kajakowa - dolina Obry, jezioro Nowowiejskie, jezioro Błędno, jezioro Lutol i inne),

Dotychczasowe zainwestowanie rekreacyjne jest stosunkowo nieduże i skupione nad jeziorem Błędno (Zbąszyńskim). Większe koncentracje zabudowy rekreacyjnej znajdują się w sąsiedztwie Parku Miejskiego w Zbąszyniu oraz w rejonie Nowej Wsi Zamek. Tak duży akwen mógłby być lepiej wykorzystany. Dla lokalizacji zabudowy rekreacyjnej nadają się m.in. rozległe, położone w otoczeniu lasów, tereny Nądni i Perzyn. Doskonałe warunki do wypoczynku powinni tu znaleźć amatorzy sportów wodnych (łodzie żaglowe i wiosłowe, kajaki) oraz wędkarze. W przypadku tego drugiego rejonu konieczna będzie jednak poprawa dostępności brzegowej jeziora. Walory turystyczne, widokowe i przyrodnicze tych części akwenu są niepodważalne. Zniechęcić do wypoczynku nad jeziorem Błędno (Zbąszyńskim) może jedynie mała przezroczystość wody i związana z tym obawa o stan sanitarny akwenu.

Z kolei szukający „ucieczki od cywilizacji” znaleźć mogą spokojne zacisze nad jeziorem Nowowiejskim w Nowej Wsi Zbąskiej, malowniczą doliną Obry w rejonie Strzyżewa, bądź pięknym jeziorem Lutol. Rozległe tereny leśne i łąkowe, północnej części gminy stanowić mogą doskonałą bazę wypadową dla wędrówek pieszych, wycieczek rowerowych i kajakowych.

• dążenie do stabilizacji przestrzennej jednostek osadniczych, obejmującej m.in. skoncentrowanie zainwestowania na wskazanych terenach, dopuszczenie zabudowy rozproszonej (zagrodowej) jedynie na obszarach miejscowości posiadających ograniczone możliwości rozwojowe (np. Stefanowice, Jastrzębsko Nowe, Przychodzko) oraz przekształcenie lub adaptacje części zabudowy (np. wsi Strzyżewo, Przychodzko, Łomnica) na cele obsługi ruchu turystycznego,

Przedstawione wyżej możliwości zagospodarowania rekreacyjnego w niektórych fragmentach gminy ograniczyć się mogą do przekształcenia lub adaptacji części istniejącej zabudowy, względnie jej niewielkiego uzupełnienia, o obiekty dostosowane kubaturą i charakterem do otoczenia, wykorzystujące walory przyrodniczo-krajobrazowe terenu. Na cele obsługi ruchu turystycznego wykorzystane być mogą np. niektóre obiekty Strzyżewa lub Łomnicy. Indywidualna zabudowa rekreacyjna wydaje się mieć szczególnie korzystne warunki rozwoju np. w rejonie Przychodzka. Warunkiem jej lokalizacji musi być jednak odpowiednie, zgodne z zaostrzonymi wymogami ochrony środowiska (obszar chronionego krajobrazu, przepuszczalne podłoże, stosunkowo wysoki poziom wód gruntowych itp.) rozwiązanie gospodarki wodno-ściekowej oraz preferowanie ekologicznych źródeł energii.

Jednocześnie należy dążyć do ograniczenia rozwoju jednostek osadniczych do wskazanych terenów, dopuszczając zabudowę rozproszoną w rejonach o ograniczonych możliwościach rozwojowych (np. wysoki poziom wód gruntowych). Taki rozproszony charakter ma m.in. zainwestowanie Stefanowic, Jastrzębska Nowego i Przychodzka. Szansa większej koncentracji istniejącej zabudowy wiejskiej jest tam niewielka. Można wiec myśleć o zmianie jej przeznaczenia.

• poprawę stanu sanitarnego wód, m.in. doprowadzenie wód jezior do I/II klasy czystości i rzeki Obry do II klasy,

Decydujący wpływ na czystość wód powierzchniowych i podziemnych ma stan sanitarny rzeki Obry, która już wpływając na obszar gminy prowadzi wody pozaklasowe. Podjęcia stosownych działań rekultywacyjnych wymagają wody jezior, zwłaszcza największego - jezioro Błędno (Zbąszyńskie) - charakteryzującego się ponadnormatywnym (bardzo wysokim) zanieczyszczeniem substancjami biogennymi a jednocześnie minimalnym zanieczyszczeniem bakteriologicznym. Wysoka podatność wód jeziora na degradację jest wynikiem długiej linii brzegowej jeziora i braku na znacznych odcinkach ochronnego pasa zadrzewień i zakrzewień. W efekcie jezioro jest mało odporne na degradujące wpływy zewnętrzne, m.in. przedostawanie się do wód akwenu zanieczyszczeń obszarowych z pól uprawnych. Konieczna jest zatem większa dbałość o istniejącą roślinność przybrzeżną, pożądane wprowadzenie większej ilości drzew i krzewów u podnóża i w dolnej części zbocza rynny.

Niemal wyłącznie od gospodarki wodno-ściekowej w gminie zależy stan sanitarny mniejszych cieków. Wymagania prowadzonych prac melioracyjnych spowodowały usunięcie ich naturalnej obudowy biologicznej, stanowiących rodzaj filtra dla zanieczyszczeń obszarowych z pól uprawnych. Należy jednak znaleźć rozwiązanie, nie utrudniające prowadzenia konserwacji cieków i rowów melioracyjnych, a pozwalające na ochronę zachowanych zadrzewień oraz uzupełnienie powstałych ubytków. Liczne drobne cieki, niejednokrotnie obsadzone zielenią, łączące tereny wysoczyznowe, bądź zalesione połacie równiny sandrowej z rynną jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) tworzą sieć lokalnych powiązań przyrodniczo-ekologicznych, są naturalnymi klinami nawietrzającymi (napływu czystego powietrza z terenów leśnych) i kanałami grawitacyjnego spływu wychłodzonego powietrza, ostojami zwierząt itp.

• przeciwdziałanie procesom zaniku szeregu cieków i zbiorników wodnych oraz dalszego obniżania się poziomu wód gruntowych (szczególna ochrona gleb wytworzonych na podłożu organicznym, ochrona roślinności łęgowej i przybrzeżnej, ograniczenie technicznej obudowy cieków, unikanie prostowania ich przebiegów itp.),

Łączy się ściśle z potrzebą ochrony naturalnych cech wód powierzchniowych oraz ich obudowy biologicznej. Obok wymienionych w poprzednim punkcie, roślinność łęgowa pełni również ważną funkcję regulacyjną, wpływając korzystnie na zmniejszenie odpływu wód opadowych z terenów wysoczyznowych. Szczególnie dużą zdolność retencji wód mają grunty organiczne, występujące w podłożu licznych łąk i nieużytków wodnych (podmokłości), wytworzonych na glebach torfowych, mułowo-torfowych, murszowych i murszowatych.

• uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej terenów wiejskich oraz poprawa skuteczności oczyszczania ścieków pochodzących z terenów skoncentrowanej działalności gospodarczej (głównie Zbąszynia i sąsiednich miejscowości) lub skupionej zabudowy rekreacyjnej (Nowa Wieś Zbąska),

Od tej regulacji zależy stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych. Niezbędne są tutaj konkretne nakłady inwestycyjne i określone działania. Niezbędne potrzeby w tym zakresie wskazano w innej części opracowania. Dla stanu środowiska przyrodniczego gminy najważniejsze wydaje się maksymalne ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do rzeki Obry i jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) z terenu miasta oraz miejscowości położonych w strefie krawędziowej doliny (Nądnia, Nowa Wieś Zamek, Nowa Wieś Zbąska, Strzyżewo). Wzmożonego nadzoru i odpowiednich działań wymagają zapewne tereny kolejowe i przemysłowo-składowe przegradzające rynnę jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) oraz usytuowana tuż obok kopalnia kredy jeziornej.

• uporządkowanie oraz wyposażenie w niezbędną infrastrukturę techniczną terenów zabudowy rekreacyjnej, zwłaszcza dużych zespołów położonych na obrzeżach jezior (Zbąszyń, Nowa Wieś Zbąska),

Podobnych rozwiązań wymagają tereny skoncentrowanej zabudowy rekreacyjnej, jak dotąd stosunkowo nieliczne, ale usytuowane tuż nad brzegiem jeziora (Zbąszyń) lub na obszarze silnie nachylonego zbocza rynny (Nowa Wieś Zbąska), co stwarza szczególnie duże zagrożenie dla jakości wód akwenu.

• ograniczenie dopływu substancji biogennych i toksycznych do jezior i cieków poprzez utworzenie w strefie krawędziowej rynien i dolin naturalnej otuliny o wzmożonych wymaganiach w zakresie ochrony środowiska (dolina Obry z jeziorem Błędno (Zbąszyńskim), jeziorem Lutol i szeregiem mniejszych akwenów),

Wskazane jest utworzenie co najmniej kilkudziesięcio- do kilkusetmetrowej strefy wolnej od zabudowy, wypełnionej zróżnicowaną zielenią z udziałem zadrzewień i zakrzewień o strukturze ażurowej, ułatwiającej przewietrzanie terenu. Szerokość ww. strefy ochronnej uzależnić można od wielkości akwenu i jego podatności na degradację.

• ewentualne przystosowanie fragmentów jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) i jeziora Lutol dla wykorzystania rekreacyjnego, m.in. kąpieliskowego, z ograniczeniem ilości sprzętu pływającego oraz wyłączeniem z użytkowania rekreacyjnego (z wyjątkiem wędkowania) pozostałych, naturalnych zbiorników wodnych (np. jeziora. Mącznego i jeziora Karpnik),

Największe możliwości zróżnicowanego wykorzystania daje jezioro Błędno (Zbąszyńskie). Dyskusyjna jest jedynie jego obecna i przyszła przydatność kąpieliskowa. W przypadku jeziora Lutol oraz jeziora Nowowiejskiego wskazane jest ograniczenie użytkowania głównie do wędrówek kajakowych i wędkowania. Jeziora Karpnik i Mączne należy pozostawić w ich naturalnym stanie. Ich walory wspaniale eksponuje wytyczona ścieżka dydaktyczna, przemyśleć więc należy nawet możliwość wędkowania.

• rekultywacja jezior, podlegających szybkiemu zanikowi, a wykorzystywanych m.in. dla celów kąpieliskowych (po określeniu możliwości ograniczenia procesów eutrofizacji), zwłaszcza jeziora Błędno (Zbąszyńskiego),

Słabe warunki naturalne jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) i jego podatność na degradujące wpływy zewnętrzne wymagają zabiegów przeciwdziałających postępującej eutrofizacji akwenu. Sposób ewentualnej rekultywacji wymaga jednak przeprowadzenia stosownych badań. W przypadku pozostałych zbiorników nie ma nawet aktualnych badań stanu ich wód.

• poprawa stanu sanitarno-klimatycznego miasta (zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i obniżenie poziomu hałasu m.in. poprzez likwidację lub zmianę technologii produkcji szeregu zakładów przemysłowych usytuowanych w otoczeniu zabudowy mieszkaniowej oraz wyprowadzenie ruchu tranzytowego z centrum Zbąszynia),

Stan sanitarny powietrza atmosferycznego nie jest zły. Miejscowych źródeł zanieczyszczenia jest niewiele. Pewną uciążliwość stanowią tereny zainwestowane miasta Zbąszynia oraz przecinające gminę linie komunikacyjne. Niekorzystnie wpływa na standard życia przebiegająca przez środek gminy ekspresowa linia kolejowa Warszawa-Berlin, obudowana dodatkowo terenami przemysłowo-składowymi usytuowanymi w sąsiedztwie stacji w Zbąszyniu. Duża częstość i prędkość kursujących pociągów wymaga odpowiedniej infrastruktury technicznej. W efekcie niemal na całej swej długości ww. linia kolejowa stanowi trudną do pokonania barierę ekologiczną. W tym kontekście, utrudnienia powodowane przez linie prowadzące w kierunku Wolsztyna i Międzychodu są znikome. Dla mieszkańców Zbąszynia, bardziej odczuwalny jest negatywny wpływ przebiegających przez miasto dróg kołowych. Niezbędna wydaje się obwodnica drogowa przenosząca ruch na kierunku wschód-zachód.

W najbliższej przyszłości przetnie teren gminy jeszcze jedna droga tranzytowa o znaczeniu międzynarodowym - autostrada A-2. Pobiegnie ona przez tereny leśne północnej części gminy. Należy mieć nadzieję, że budowanej drodze towarzyszyć będą rozwiązania umożliwiające funkcjonowanie dotychczasowych łączników ekologicznych lub stworzona zostaną systemy zastępcze.

Obecnie, dość sprawnie funkcjonujący system zasilania i wymiany wartości ekologicznych nie zawsze sprzyja odpowiedniej wentylacji obszaru gminy. Przy przewadze wiatrów zachodnich pewną przeszkodą dla cyrkulacji powietrza może być bariera w postaci zalesionego sandru po wschodniej stronie gminy. Brak jednak, jak dotąd, np. śladów uszkodzeń drzewostanów potwierdzających te przypuszczenia.

• preferencje dla zmiany technologii ogrzewania i upowszechnianie czystych ekologicznie nośników energii oraz tworzenie warunków do wprowadzenia niekonwencjonalnych źródeł energii, stosowania zamkniętych obiegów wody itp.,

W trosce o środowisko ogromne znaczenie mają przyjęte priorytety zachęcające mieszkańców gminy do określonych działań proekologicznych i rozwijania świadomości ekologicznej społeczności lokalnych.

• odtwarzanie zasobów oraz walorów środowiska, poprzez przeciwdziałanie zmianom cech konfiguracyjnych terenu i prowadzenie rekultywacji terenów zdegradowanych,

W doraźnych działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska powinno znaleźć się miejsce na ograniczenie degradującego wpływu prowadzonej eksploatacji kredy jeziornej i torfu w rynnie jeziora Błędno (Zbąszyńskiego). Sukcesywną rekultywacją objąć należy wyrobisko surowców ilastych w Strzyżewie. Natomiast w przypadku wyrobisk poiłowych i poglinowych w Perzynach korzystniejsze wydaje się pozostawienie ich w dotychczasowym stanie. Uporządkowania wymagają, samoistnie zarośnięte roślinnością, inne tereny o przekształconej rzeźbie, m.in. wyrobiska poeksploatacyjne znajdujące się w północnej części Nądni. Pozostawione w dotychczasowym stanie, jako nieużytki prowokują do „dzikiego” składowania odpadów. Niedopuszczalne jest pozyskiwanie kruszywa, powodujące niszczenie całych fragmentów lasu, odsłanianie korzeni rosnących na skarpie drzew itp., obserwowane w wyrobisku piaskowni w Chrośnicy.

Mimo dużej lesistości terenu pożądane wydaje się zalesienie, bądź zadrzewienie gruntów rolniczo nieprzydatnych i nieużytków. Wskazane wydaje się lokalne wyrównanie postrzępionej linii brzegowej lasów, uzupełnienie pozostawionych enklaw lub wręcz przeciwnie, stworzenie drobnych zadrzewień ostojowych, klinów nawietrzających itp. Odpowiednie ukształtowanie zieleni poprawić może cyrkulację powietrza w rejonie miasta.

• oszczędną i racjonalną gospodarkę złożami kopalin oraz zwracanie uwagi na stosowanie technologii wydobycia zapobiegających ujemnym wpływom na środowisko,

Powyższa uwaga odnosi się głównie do terenów, wspominanej już wielokrotnie, eksploatacji kredy jeziornej i surowców ilastych, prowadzonej w obrębie obszaru chronionego krajobrazu. Ale w dużej mierze dotyczy także dosyć „żywiołowego” wydobycia piasków w rejonie Chrośnicy, mimo pozorów troski o środowisko (prowadzona równocześnie rekultywacja sąsiedniego wyrobiska).

• inspirowanie wprowadzania technologii bezodpadowych,

Powstawanie odpadów jest nieodłącznym skutkiem wszelkiej działalności. Konieczność ograniczenia ilości odpadów komunalnych powoduje, iż coraz większą wagę przywiązuje się do ich selektywnej zbiórki i powtórnego wykorzystania lub zagospodarowania. Składowanie jest zawsze końcowym etapem gospodarki odpadami. Wysypiska i wylewiska stanowią bowiem ogniska zanieczyszczeń wszystkich komponentów środowiska. Stąd konieczność stosowania odpowiednich zabezpieczeń, zapobiegających zwłaszcza skażeniom wód i gruntu. Najważniejsze jest jednak wciąż unikanie powstawania odpadów.

Kierunki zagospodarowania poszczególnych fragmentów terenu określają wskazane predestynacje każdego z nich (zasygnalizowane już w diagnozie stanu gminy - załącznik nr 2 do Uchwały), a ogólne zasady gospodarowania, w wydzielonych rejonach i subrejonach, precyzują umieszczone w tekście opracowania ustalenia.

3.7. Ochrona środowiska kulturowego

Środowisko kulturowe gminy i miasta Zbąszynia stanowią:

1. Zabytki ujęte w ewidencji Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu - przedstawione zostały w części opisowej: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń; Diagnoza stanu. Zbąszyń, grudzień 1999 r.

2. Obiekty wpisane do rejestru zabytków, a mianowicie wg wykazu Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu:

• Łomnica:

• dwór,

• oficyny,

• park,

• kościół p.w. św. Wawrzyńca,

• dzwonnica drewniana przy kościele,

• Nowa Wieś Zamek:

• park,

• Przyprostynia:

• wyposażenie kościoła cmentarnego,

• kościół cmentarny,

• Nowe Czeskie (obecnie Stefanowice)

• chałupa nr 19,

• Zbąszyń:

• zespół urbanistyczno-architektoniczny,

• wystrój i wyposażenie kościoła parafialnego,

• wyposażenie kościoła cmentarnego,

• dawny park zamkowy,

• dom przy ul. Garczyńskich 1,

• dom przy ul. Garczyńskich 24

• dom przy ul. Senatorskiej 10,

• kościół parafialny p.w. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej,

• brama w murze otaczającym kościół parafialny,

• kościół cmentarny p.w. św. Mikołaja,

• baszta, wały, fosa zamkowa,

• dawny browar zamkowy.

3. Parki i założenia dworsko-parkowe, wg wykazu Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu:

• Łomnica, park krajobrazowy o powierzchni 11,0 ha z XVIII w.,

• Nowa Wieś Zamek, park podworski o powierzchni 13,00 ha,

• Zbąszyń, park krajobrazowy o powierzchni 15,01 ha z przełomu XVII/XVIII w.,

4. Cmentarze, wg wykazu Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu:

• Łomnica:

• zamknięty cmentarz ewangelicki z XIX w.,

• czynny cmentarz rzym.-kat. z I poł. XX w.,

• Nowa Wieś Zamek, zamknięty cmentarz ewangelicki z I poł. XIX w.,

• Nowa Wieś Zbąska, czynny cmentarz rzym.-kat. z poł. XX w.,

• Przyprostynia, czynny cmentarz rzym.-kat. z II poł. XIX w.,

5. Zabytki archeologiczne, a zwłaszcza wpisane do rejestru zabytków:

• Nądnia - grodzisko stożkowe,

• Strzyżewo - grodzisko stożkowe.

Pozostałe zabytki archeologiczne przedstawione zostały w części opisowej: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń; Diagnoza stanu. Zbąszyń, grudzień 1999 r.

Wartości i zasoby środowiska kulturowego podlegają opiece i ochronie konserwatorskiej - zgodnie z ustawą O ochronie dóbr kultury i o muzeach z 1962 r.

Środowisko kulturowe winno być chronione poprzez respektowanie następujących zasad:

1. Wszelka działalność inwestycyjna przy obiektach zabytkowych ujętych w ww. spisach i wykazach musi być uzgadniana z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Poznaniu, a zwłaszcza:

• w parkach zabrania się wydzielania nowych działek, stawiania ogrodzeń, budowy nowych obiektów, różnego rodzaju szopek oraz prowadzenia prac porządkowych i dokonywania nowych nasadzeń bez zgody konserwatorskiej, lokalizacja obiektów w bezpośrednim sąsiedztwie parków, w obrębie strefy ochrony powiązań widokowych winna być uzgadniana z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków,

• prace przy budynkach wpisanych do rejestru zabytków oraz ujętych w ewidencji konserwatorskiej, polegające na przebudowie, tynkowaniu i malowaniu elewacji, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej oraz w niektórych przypadkach na przebudowie wnętrz, winny zyskiwać zgodę Wojewódzkiego Oddziału Służby Ochrony Zabytków.

2. Na terenie miasta Zbąszynia należy respektować zasady ochrony historycznego układu urbanistycznego - strefy ochrony konserwatorskiej, wszelka działalność inwestycyjna w strefach, a zwłaszcza lokalizacja nowych obiektów powinna być uzgadniana ze służbami konserwatorskimi.

3. Wszelkie prace ziemno-budowlane na terenie historycznego układu urbanistycznego oraz na obszarze stref ochrony stanowisk archeologicznych, będącymi śladami osadnictwa pradziejowego i wczesnośredniowiecznego należy uzgadniać z Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Na obszarach tych inwestora obowiązuje wykonywanie badań archeologicznych w zakresie uzgodnionym z WWKZ.

1. Rolnicza przestrzeń produkcyjna

Gospodarka rolna gminy Zbąszyń podlega przeobrażeniom systemowym podobnie jak gospodarka kraju. Trwający okres transformacji w rolnictwie charakteryzuje się:

• procesem przekształceń i regulacji stosunków własnościowych, polegającym głównie na prywatyzacji sektora publicznego w kierunku wzrostu udziału sektora prywatnego w użytkowaniu gruntów,

• wzrostem średniej powierzchni gospodarstwa rolnego,

• pojawieniem się bezrobocia na wsi ze względu na restrukturyzację gospodarki państwowej.

Gospodarka rolna gminy, aby sprostać wymogom zmieniającego się systemu, uwzględniającego spójne powiązanie z gospodarką rynkową, a w przyszłości współdziałanie z gospodarką Unii Europejskiej powinna nadal się przekształcać i realizować procesy modernizacji rolnictwa. Przemiany i przebudowa rolnictwa i wsi gminy Zbąszyń powinny zmierzać w kierunku:

• zmian w strukturze obszarowej gospodarstw indywidualnych polegających na: zwiększeniu przeciętnego obszaru gospodarstwa z 7 ha do około 10 ha, wzroście udziału gospodarstw obszarowo większych (powyżej 10 ha) z 18% do około 25% oraz spadku udziału gospodarstw małych od 1÷5 ha, których aktualny wskaźnik jest bardzo wysoki i wynosi ponad 60 % ogólnej liczby gospodarstw,

• rozwoju drobnego przemysłu rolno-przetwórczego,

• rozwoju działalności pozarolniczej, w efekcie której tradycyjna wieś monofunkcyjna powinna się przekształcić w nowoczesną wieś wielofunkcyjną. W gminie Zbąszyń, bogatej w zasoby środowiska przyrodniczego istnieją możliwości rozwinięcia agroturystyki, która spowoduje utworzenie nowych miejsc pracy i poprawi sytuację materialną rolników.

Celowe będzie także ukierunkowanie rolnictwa gminy na nowoczesną dziedzinę, tj. rolnictwo ekologiczne, produkujące ekologiczną żywność w oparciu o zasady Stowarzyszenia Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi „Ekoland”. Pozwalają na to zasoby naturalne środowiska przyrodniczego, krajobraz polno-leśny, gdzie w warunkach zbliżonych do naturalnych można uprawiać rośliny o korzystnym dla organizmu ludzkiego składzie, zrównoważonym pod względem biochemicznym.

W zakresie produkcji roślinnej ze względu na zdecydowaną przewagę niskich klas bonitacyjnych najważniejszymi kierunkami będzie nadal uprawa zbóż oraz ziemniaków. Rozwijana będzie również uprawa wikliny mająca wieloletnią tradycję, a wytwarzane z niej wyroby wikliniarskie mają swoją renomę.

W zakresie produkcji zwierzęcej przewiduje się utrzymanie nastawienia na chów trzody chlewnej i bydła. Ze względu na występowanie znacznych powierzchni wód (jeziora i stawy) nadal rozwijana będzie gospodarka rybacka.

Istotnymi problemami do rozwiązania w rolnictwie gminy pozostaną:

• organizowanie grup producentów w celu zapewnienia produkcji rolnej o parametrach jakościowych wymaganych przez przetwórstwo i rynek konsumentów,

• stworzenie sprawnego, kompleksowego systemu obsługi produkcji rolniczej (skup, zaopatrzenie, doradztwo fachowe, obsługa techniczna i finansowa, niskoprocentowe kredyty), odpowiadającego wymogom Unii Europejskiej.

W zakresie rolniczej przestrzeni produkcyjnej szczególnej ochronie podlegają niewielkie tereny gruntów rolnych wyższych klas bonitacyjnych (kl. III i IV), których udział w ogólnej powierzchni gruntów wynosi około 26%.

W gminie Zbąszyń największe powierzchnie gruntów rolnych od 350÷200 ha wymagające ochrony występują w następujących wsiach: Nowa Wieś Zamek, Nowy Dwór, Nowa Wieś Zbąska i w Perzynach.

3.9. Leśnictwo

Lasy oraz grunty leśne i zadrzewione w gminie Zbąszyń zajmują powierzchnię około 9 000 ha, tj. około 50% ogólnej jej powierzchni. Wysoki wskaźnik lesistości stawia gminę na drugim miejscu po gminie Miedzichowo (około 71%) w powiecie nowotomyskim.

Lasy charakteryzują się zróżnicowanym siedliskiem borowo-lasowym z urozmaiconym drzewostanem. Największe powierzchnie zajmuje bór świeży, w drzewostanie którego przeważa sosna. Duże kompleksy leśne wraz ze znaczną powierzchnią wód (około 960 ha) stanowią atrakcyjne zaplecze przyrodnicze dla rozwoju wypoczynku i turystyki. Największe powierzchnie lasów występują w północnej części gminy we wsiach: Przychodzko i Łomnica oraz we wschodniej i południowo-wschodniej jej części we wsiach: Chrośnica, Stefanowice i Stefanowo.

Analiza jakości gruntów w gminie Zbąszyń wykazała, że istnieją jeszcze możliwości powiększenia powierzchni lasów poprzez zalesienia gruntów niskich klas bonitacyjnych (kl. VI, VI Rz), które są mało przydatne dla prowadzenia gospodarki rolnej. Największe powierzchnie dolesień przewidziano w Studium we wsiach: Zakrzewko, Łomnica, Przychodzko. Mniejsze enklawy dolesień mogą być realizowane we wsiach: Nądnia, Strzyżewo, Nowy Dwór i Perzyny.

3.10. Komunikacja

Rozwój sieci drogowej

Sieć drogowa o nawierzchni utwardzonej i dobrych parametrach daje szansę szybkiego i bezpośredniego dotarcia do każdej miejscowości w gminie, a zatem zwiększa atrakcyjność gospodarczą gminy. Pozwala na rozwój szerokiej gamy usług dla osób przemieszczających się przez teren gminy, ale przede wszystkim decyduje o powodzeniu rozwoju gminy.

W Studium uwzględnia się uwarunkowania wynikające z opracowań specjalistycznych w zakresie dróg, obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego oraz wnioski przekazane przez Zarządy Drogowe.

Przez gminę Zbąszyń będzie przebiegać autostrada A-2 Świecko-Poznań-Warszawa, a w odległości 6 km na północ od gminy zlokalizowany będzie węzeł autostradowy “Trzciel”, który zapewni połączenie gminy z autostradą. W związku z tym ważnego znaczenia dla miasta nabiera droga KDP nr 406 (wylot z miasta w kierunku północno-zachodnim) ze względu na powiązanie gminy z węzłem autostradowym “Trzciel”. Dojazd do węzła autostradowego podnosi rangę połączeń drogowych w gminie na kierunku wschód-zachód, czyli drogi wojewódzkiej nr 302.

Na spotkaniu przedstawicieli Urzędu Gminy i Miasta w Zbąszyniu, PKP i Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu, które odbyło się 04.10.2000 r., omówiono koncepcję wykonania alternatywnej, w stosunku do umieszczonej w obowiązującym planie, obwodnicy dla miasta Zbąszynia. Obwodnica o łącznej długości 1 800 m obejmie budowę mostu przez rzekę Obrę i przebiegać będzie wzdłuż toru kolejowego, po południowej jego stronie, na odcinku od ul. Warszawskiej do ul. 17 Stycznia.

W studium adaptuje się układ komunikacyjny zapisany w planie zagospodarowania przestrzennego wraz z docelową obwodnicą miasta Zbąszynia i wsi Przyprostyni. Budowa docelowej obwodnicy miasta umożliwi przejazd na kierunku wschód-zachód poza terenami zainwestowania miejskiego. Budowa nowych ulic głównych “G”, zbiorczych “Z”, lokalnych “L” - przyjętych z planu zagospodarowania przestrzennego powinna następować wraz z uruchamianiem nowych terenów rozwojowych miasta.

Przewiduje się następujące kierunki rozwoju układu komunikacyjnego:

1. powiązanie miasta i gminy Zbąszyń z węzłem autostradowym “Trzciel” poprzez drogę powiatową nr 406 Zbąszyń-Trzciel,

2. przeniesienie ruchu tranzytowego drogi wojewódzkiej nr 302 z obszaru miasta:

1. w I etapie na obwodnicę wzdłuż toru kolejowego,

2. w II etapie na docelową obwodnicę zaprojektowaną po północnej stronie miasta,

3. poprowadzenie obejścia Przyprostyni łączącego drogę wojewódzką nr 302 z drogą powiatową nr 402,

4. uspokojenie ruchu samochodowego w obszarze śródmieścia poprzez ograniczenie, prędkości i eliminowanie ruchu ciężarowego (z dopuszczeniem w określonych porach ruchu dostawczego),

5. utwardzenie dróg gminnych i lokalnych miejskich o nawierzchni gruntowej dla zapewnienia przejezdności przez cały rok,

6. zapewnienie miejsc do parkowania samochodów przy zachowaniu ochrony środowiska życia mieszkańców i środowiska przyrodniczego poprzez:

1. zwiększenie ilości miejsc parkingowych na obrzeżu śródmieścia,

2. zapewnienie miejsc postojowych na działkach użytkowników poszczególnych funkcji i programów zagospodarowania przestrzennego,

3. w zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej przyjęcie wskaźnika 1,1÷1,3 stanowiska na 1 mieszkanie,

4. sytuowanie parkingów ogólnodostępnych dla samochodów ciężarowych (oprócz istniejących baz) na obrzeżach miasta, na terenach przeznaczonych pod działalność gospodarczą,

7. trasy dróg wojewódzkiej i powiatowych przechodzące przez miejscowości, zwłaszcza na odcinkach o zwartej zabudowie, należy wyposażyć w chodniki, a dla ruchu autobusowego w zatoki przystankowe,

8. zarezerwowanie terenów pod realizację wiaduktów nad linią kolejowa Poznań-Zbąszyń-Zbąszynek w związku z planowaną modernizacją i podwyższeniem szybkości eksploatacyjnej pociągów, wg planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Zbąszyń.

Przy lokalizowaniu obiektów budowlanych należy uwzględnić strefę uciążliwości drogi dla budynków przeznaczonych na stały pobyt ludzi. Odległości (od zewnętrznej krawędzi jezdni) negatywnego oddziaływania związanego z ruchem drogowym podane są w „Wytycznych Projektowania Dróg” - załącznik nr 1 i 2 do Zarządzenia Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 31.03.1995 r. oraz w Ustawie o drogach publicznych z dnia 21.3.1985 r. i art. 52 Ustawy z dnia 24.07.1998 r. ( Dz.U. nr 106) o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa.

Odległości te, w zależności od kategorii dróg, wynoszą:

1. dla autostrady:

• 300 m dla budynków szpitali i sanatoriów,

• 150 m dla wielokondygnacyjnych budynków i użyteczności publicznej,

• 120 m dla jednokondygnacyjnych budynków mieszkalnych,

• 50 m dla pozostałych obiektów budowlanych,

1. dla dróg wojewódzkich i powiatowych:

• 20 m dla wszelkich obiektów budowlanych,

1. dla dróg gminnych:

• 15 m dla wszelkich obiektów budowlanych.

Nie należy projektować zjazdów na tereny zabudowy bezpośrednio z drogi wojewódzkiej. Dojazdy do takich terenów należy projektować poprzez wykonanie skrzyżowania z drogą boczną i dopiero od takiej drogi wykonać zjazd na tereny budowlane. Bezpośrednie włączenia do drogi wojewódzkiej terenów działalności gospodarczej oraz obsługi komunikacyjnej należy wyposażyć w pasy włączenia i wyłączenia oraz pasy dla pojazdów skręcających w lewo.

Wskazania do kształtowania ważniejszych ciągów ulicznych miasta

Sieć uliczną w mieście tworzą trasy:

• ulicy głównej “KG”, obwodnica miejska (ciąg drogi wojewódzkiej nr 302),

• ulic zbiorczych “KZ”, o funkcji obsługi zespołu osiedli oraz będące przedłużeniem dróg powiatowych,

• ulic lokalnych “KL”, o funkcji obsługi osiedla oraz ulice w śródmieściu.

Parametry techniczne ulic określa Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. “w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie”, Dz.U. 43/99r.

Komunikacja kolejowa

Przez teren gminy przebiega dwutorowa zelektryfikowana linia międzynarodowa E-20 Berlin-Poznań-Warszawa ze stacjami w Zbąszyniu i Chrośnicy.

Kształtowanie systemu transportu publicznego

Transport publiczny realizowany będzie w oparciu o komunikację autobusową i komunikację kolejową.

Kształtowanie systemu ścieżek rowerowych

Budowa ścieżek rowerowych spowoduje znaczną poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego zwłaszcza rowerzystów.

Zbąszyń i najbliższe wsie mają korzystne warunki dla urządzenia i wydzielenia ścieżek rowerowych. Konieczne jest zabezpieczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów dla urządzenia ścieżek rowerowych o funkcji turystycznej i komunikacyjnej.

Szerokość ścieżki rowerowej powinna wynosić nie mniej niż:

• 1,50 m, gdy jest ona jednokierunkowa,

• 2,00 m, gdy jest ona dwukierunkowa,

• 2,50 m, gdy ze ścieżki jednokierunkowej mogą korzystać piesi.

Dla tras rowerowych przebiegających wzdłuż dróg wojewódzkiej i powiatowych zabezpieczyć należy tereny niezbędne do wytyczenia ścieżek rowerowych za pasem drogowym.

W sytuacji, gdy lokalizacja ścieżek rowerowych na gruntach Lasów Państwowych wiąże się z koniecznością wycinki drzew lub trwałym przekształceniem terenów leśnych, inwestycja wymaga poza szczegółowymi uzgodnieniami z Nadleśnictwem i Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych przeznaczenia tych gruntów na cele nierolnicze i nieleśne z wyłączeniem ich z produkcji w myśl Ustawy z dnia 03 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. Nr 16, poz. 78 z późniejszymi zmianami), a także uwzględnienia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy. W przypadku lokalizacji ścieżek na istniejących już drogach leśnych bez trwałego utwardzania nawierzchni - inwestycja wymaga jedynie szczegółowego uzgodnienia z Nadleśnictwem i Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych.

Aby wzrosło wykorzystanie roweru należy przystąpić do wdrażania pierwszych pilotażowych odcinków tras rowerowych, które przyczynią się do zwiększenia użytkowania rowerów wśród mieszkańców.

Rower powinien stać się alternatywnym i uzupełniającym środkiem komunikacyjnym oraz środkiem rekreacji czynnej.

3.11. Infrastruktura techniczna

3.11.1. Zaopatrzenie w wodę

Miasto Zbąszyń

Miasto Zbąszyń jest w 90% zwodociągowane poprzez system wodociągów komunalnych. Wodociąg ten działa w oparciu o ujęcie wody w Zbąszyniu zlokalizowanym przy Placu Reymonta i zatwierdzonych zasobach wody w kategorii „B” w wysokości Q_e = 44,0 m³/h, czyli 1056,0 m³/d. Oprócz miasta Zbąszynia w wodę tę zaopatrywane są również wsie: Strzyżowo i Nowy Dwór Q_e = 44,0 m³/h

W Studium przestrzennego zagospodarowania miasta i gminy Zbąszyń adaptuje się istniejące ujęcie wody i stację wodociągową z zastrzeżeniem ich rozbudowy i modernizacji.

Obecnie w mieście zaznacza się deficyt wody pitnej w godzinach szczytu i wówczas sieć wodociągowa podłączana jest również do wodociągu w Perzynach o wydajności Q_e = 60,0 m³/h. Układ taki również nie spełnia wymogów pełnego zaopatrzenia aglomeracji miejskiej w wodę, a powoduje dodatkowe komplikacje przy eksploatacji przewodów wodociągowych. W związku z tym Zarząd Miasta Zbąszynia zlecił opracowanie „Studium bilansowe zapotrzebowania na wodę przez miasto Zbąszyń na lata 2005÷2020” z którego wynika, iż przewidywane zapotrzebowanie na wodę w roku 2005 wyniesie Q_hśr = 203,12 m³/h. Zdaniem przedstawiciela Zakładu Wodociągów i Kanalizacji z uwagi na obecne zużycie wody, przewidywana wielkość zapotrzebowania jest zawyżona, jednakże niedobór wody wystąpi i wymagana jest w związku z tym rozbudowa miejskiego ujęcia wody i stacji wodociągowej. Podstawową sprawą jest budowa na terenie stacji wodociągowej zbiornika retencyjnego, który pozwoli na wyrównanie rozbiorów godzinowych i dobowych wody i zapewni regularny dopływ wody do sieci wodociągowej. Przewidywana wielkość zbiornika retencyjnego wyniesie V = 600,0 m³. Również budowa nowej studni głębinowej pozwoli na zwiększenie podaży wody do sieci.

Istnieje również alternatywna możliwość zaopatrzenia miasta w wodę pitną poprzez uruchomienie ujęcia wody w Nowym Dworze, z którego można uzyskać dodatkowo 36,0 m³/h wody, co da nam łącznie 80,0 m³/h.

Oprócz działań mających wpływ na zwiększoną podaż wody, w mieście należy również przeprowadzić analizę hydrauliczną sieci wodociągowej, celem uporządkowania jej układu jak i średnic. Istnieją bowiem niespójności wynikłe w trakcie projektowania układania sieci wodociągowej pomiędzy intensywnością zabudowy, a więc rozbiorem wody, a średnicą poszczególnych przewodów wodociągowych. Zdarzające się awarie sieci wodociągowej mają również wpływ na spadek ciśnienia wody w sieci, a więc jej okresowy niedobór.

Reasumując: w związku z intensyfikacją życia gospodarczego i turystycznego w mieście, należy przewidzieć rozbudowę urządzeń związanych z wydobyciem, uzdatnieniem i transportem wody, czyli rozbudować i zmodernizować ujęcie wody i stację wodociągową. Osobnym problemem jest renowacja sieci wodociągowej oraz doprowadzenie jej do wszystkich projektowanych i budowanych obiektów.

Gmina Zbąszyń

Gmina Zbąszyń jest w wysokim stopniu zwodociągowana, jednakże mieszkańcy trzech wsi o niskiej intensywności zabudowy: Przychodzko, Jastrzębsko Nowe, Stefanowice, nie posiadają sieci wodociągowej.

W studium zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Zbąszyń adaptuje się istniejące wodociągi grupowe: Zbąszyń - Przyprostynia - Strzyżewo - Nowy  Dwór - Perzyny z założeniem rozbudowy ujęcia wody i stacji wodociągowej w Zbąszyniu i włączenia do eksploatacji ujęcia wody w Nowym Dworze. Adaptuje się również istniejące wodociągi grupowe:

Nowa Wieś Zbąska - Nądnia

Chrośnicz - Zakrzewko

Łomnica - Stefanowo

We wsiach Łomnica i Stefanowo istnieją duże zatwierdzone w kategorii „B” zasoby wody w wysokości Q_e = 41,5 m³/h i 45,o m³/h, co umożliwia intensywny rozwój tych miejscowości.

Również we wsi Chrośnica istnieją dwa ujęcia wody o wysokiej wydajności Q_e = 43,0 m³/h - ujęcia wiejskie i Q_e = 80,5 m³/h - ujęcia na terenie zakładów drobiarskich, które są potencjalnym elementem rozwoju wsi i przyległych terenów.

Z uwagi na naturalne walory przyrodnicze rozwój Gminy Zbąszyń będzie się w dużym stopniu opierał na turystyce - działkach rekreacyjnych, ośrodkach turystycznych. Dotyczy to w dużej mierze rejonów wsi Przychodzko, Jastrzębsko Nowe i Stefanowice, a więc terenów obecnie nie zwodociągowanych z uwagi na rozproszoną zabudowę. W związku z projektowaną intensyfikacją zabudowy w rejonach ww. wsi, należy mieszkańców tych rejonów zaopatrzyć w wodę pitną z sieci wodociągowej poprzez jej budowę i podłączenie do istniejących wodociągów. Proponuje się budowę wodociągu grupowego łączącego wodociąg w Łomnicy i Chrośnicy, który również obejmowałby swym zasięgiem zabudowę w Jastrzębsku i Stefanowicach. Do Przychodzka woda pitna musi być doprowadzona z wodociągu w Zbąszyniu.

Reasumując: przewidywany rozwój gminy w zakresie urządzeń turystycznych i mieszkaniowych spowoduje zwiększone zapotrzebowanie na wodę pitną o odpowiednich parametrach fizyko-chemicznych w związku z tym głównym zadaniem gminy stanie się rozbudowa istniejących sieci wodociągowych i doprowadzenie wody do wszystkich odbiorców.

3.11.2. Odprowadzenie ścieków sanitarnych

Miasto Zbąszyń

Na terenie miasta Zbąszynia działa rozdzielcza sieć kanalizacyjna, która swym zasięgiem obejmuje około 50% mieszkańców. Ścieki sanitarne systemem przepompowni i rurociągów tłocznych odprowadzane są do istniejącej oczyszczalni ścieków. Do miejskiej sieci kanalizacyjnej podłączone jest około 3000 mieszkańców, reszta natomiast odprowadza ścieki do zbiorników bezodpływowych.

Z uwagi na położenie miasta nad jeziorem Błędno (Zbąszyńskim), należy jak najszybciej odciąć spływ ścieków sanitarnych do wód otwartych i podziemnych. W tym celu należy kontynuować budowę sieci kanalizacyjnej w mieście, oraz rozbudowę i modernizację oczyszczalni ścieków. Zarząd Miasta i Gminy Zbąszyń rozumiejąc wagę problemu związanego z ochroną wód, zlecił opracowanie na modernizację istniejącej oczyszczalni ścieków dla Gminy Zbąszyń i Zbąszynek.

Aby definitywnie odciąć ścieki od jeziora, w miejscowościach położonych nad jego brzegami pobudować system sieci kanalizacyjnej doprowadzonej do oczyszczalni w Zbąszyniu. W związku ze złym stanem technicznym, przestarzałą technologią oczyszczania i małą przepustowością, proponuje się wariantową rozbudowę ww. oczyszczalni. W wariancie I (ww. „Analizy”) założono, że do oczyszczalni będą doprowadzone ścieki sanitarne z Miasta Zbąszynia i wsi leżących nad jeziorem: Strzyżewo-Nowy Dwór-Perzyny-Przyprostynia-Nądnia. W wariancie II zakłada się również podłączenie do niej ścieków ze Zbąszynka i wsi: Dąbrówka, Chlastawa, Kosieczyn i Kręcko.

Przewidywana ilość ścieków dla wariantu I wyniesie:

Średnie dobowe Q_dśr = 15 822,0 m³/d

Sekundowe Q_s = 68,6 l/s

Ponieważ skład ścieków oczyszczonych odprowadzanych do odbiornika musi odpowiadać wymaganiom określonym w Rozporządzeniu Ministra Ochrony środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 05.11.1991 r. „W sprawach kwalifikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki odprowadzane do wód lub do ziemi”, a w myśl ww. rozporządzeń stężenie wskaźników zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych nie powinny przekraczać następujących wartości:

BZT₆ - 15 mg0₂/dcm³

CHZT - 150 mg0₂/dcm³

Zawiesina ogólna - 50 mg/dcm³

Istniejąca oczyszczalnia ścieków nie jest w stanie podołać stawianym jej wymaganiom, w związku z tym proponuje się budowę całkowicie nowego ciągu technologicznego, w skład którego wejdą: krata koszowa, przepompownia ścieków, krata gęsta, piaskownik pionowy, blok biologiczny, komora napowietrzania, osadnik wtórny, zagęszczacz grawitacyjny, przepompownia osadów oraz ciąg higienizacji osadów. Przewidywana przepustowość oczyszczalni dla wariantu I, a więc dla Miasta i części Gminy Zbąszyń wyniesie Q_dśr = 1 600,0 m³/d, natomiast dla wariantu II, tj. dodatkowo dla Zbąszynka - Q_dśr = 2 700.00 m³/d. Rozbudowy wymaga również sieć kanalizacji sanitarnej i doprowadzenie jej do wszystkich terenów zainwestowanych i przewidzianych do zainwestowania.

Reasumując: rozbudowa istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej oraz modernizacja oczyszczalni ścieków przy równoczesnym odcięciu dopływu wszystkich ścieków sanitarnych do jeziora i wód podziemnych, pozwoli na stopniowe poprawienie stanu biologicznego i chemicznego wód jeziora Błędno (Zbąszyńskiego).

Gmina Zbąszyń

W gminie Zbąszyń poza oczyszczalnią w samym mieście nie ma urządzeń do grupowego transportu i neutralizacji ścieków sanitarnych.

Z uwagi na maksymalną ochronę wód jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) należy odciąć spływ ścieków sanitarnych z miasta i okolicznych wsi do wód podziemnych i powierzchniowych. Może to nastąpić poprzez budowę sieci kanalizacji sanitarnej dla wszystkich miejscowości leżących nad brzegami jeziora i doprowadzenie jej do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu, z której zrzut oczyszczonych ścieków następuje poza zlewnią jeziora Błędno (Zbąszyńskiego). W tym celu Zarząd Gminy i Miasta Zbąszyń zlecił sporządzenie opracowania pt. „Analiza zasadności budowy oczyszczalni ścieków dla Zbąszynia i Zbąszynka”, w którym to opracowaniu ujęto możliwości skanalizowania ww. terenów: Nowy Dwór-Perzyny-Przyprostynia-Nowa Wieś Zbąska-Nądnia-Strzyżewo i Zbąszyń. Ścieki sanitarne z ww. miejscowości systemem projektowanych kanałów grawitacyjnych i tłocznych będą doprowadzone do oczyszczalni w Zbąszyniu, gdzie nastąpi ich neutralizacja. Warunkiem prawidłowego zadziałania ww. systemu jest rozbudowa i modernizacja istniejącej oczyszczalni w Zbąszyniu. Winna ona posiadać docelową przepustowość Q_dśr = 1 600,00 m³/d.

Przewidywana ilość średnio dobowa ścieków z poszczególnych miejscowości wyniesie:

Zbąszyń = 1 125,00 m³/d

Strzyżewo = 91,90 m³/d

Nowy Dwór = 76,70 m³/d

Perzyny = 61,10 m³/d

Przyprostynia = 102,00 m³/d

Nowa Wieś Zbąska = 38,90 m³/d

Nądnia = 89,60 m³/d

Razem = 1 585,20 m³/d

W studiu przestrzennego zagospodarowania miasta i gminy proponuje się ponadto budowę systemów kanalizacyjnych Stefanowo (z podłączeniem do oczyszczalni w Zbąszyniu) oraz Łomnica i Chrośnica, na terenie których projektuje się budowę wiejskich oczyszczalni ścieków.

Dla wsi, których zabudowa będzie rozproszona - ekstensywna np.: Przychodzko, Stefanowice i Jastrzębsko Nowe, postuluje się dla neutralizacji ścieków sanitarnych budowę indywidualnych systemów neutralizacji ścieków poprzez budowę przydomowych oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenach poszczególnych działek.

Reasumując: dalsza rozbudowa miejscowo sieci w gminie jak i spełnienie funkcji rekreacyjnych jeziora Błędno (Zbąszyńskiego) wymagają budowy sieci kanalizacyjnej i oczyszczania wód, a przede wszystkim jeziora Błędno (Zbąszyńskiego).

3.11.3. Elektroenergetyka

Obecnie potrzeby gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną są zaspokojone. Energetyka pokrywa na bieżąco zapotrzebowanie poboru mocy. W gminie następuje stała wymiana kabli SN-15 kV niesieciowych na sieciowane. Wymiana sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia napowietrznej na kablową w centrum miasta, spowoduje konieczność opracowania projektów i realizacji oświetlenia ulicznego wymagającego uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Studium adaptuje zaprojektowany w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego gminy Zbąszyń Główny Punkt Zasilania - GPZ oraz rezerwuje teren o powierzchni około 1 ha w obrębie wsi Nowy Dwór. Z uwagi na potrzeby własne PKP, należy wyznaczyć teren pod budowę drugiego GPZ-u 110/15 kV w Chrośnicy, w okolicy stacji kolejowej.

W celu zaspokojenia potrzeb energetycznych, zabezpieczających prawidłowy, bezkolizyjny, perspektywiczny rozwój społeczno-gospodarczy i przestrzenny gminy, planuje się realizację następujących stacji transformatorowych:

Miasto Zbąszyń - 22 stacje transformatorowe

Chrośnica - 1 stację z transformatorem 400 kV

Łomnica - 1 stację z transformatorem 250 kV

Nądnia - 2 stacje z transformatorem 250 kV

Nowy Dwór - 3 stacje z transformatorem 400 kV

Nowa Wieś Zamek - 2 stacje z transformatorem 250 kV (wg miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego)

Nowa Wieś Zbąska - 1 stację z transformatorem 160 kV

Perzyny - 1 stację z transformatorem 250 kV

Przyprostynia - 1 stację z transformatorem 250 kV

Stefanowice - 2 stacje z transformatorem 250 kV

Stefanowo - 1 stację z transformatorem 100 kV

Strzyżewo - 1 stację z transformatorem 250 kV

Zakrzewko - 1 stację z transformatorem 160 kV

Ogółem na terenie gminy (poza miastem Zbąszyniem) należałoby docelowo wybudować 17 stacji transformatorowych.

Natomiast zapotrzebowanie elektroenergetyczne dla miasta Zbąszynia podaje się zgodnie z opracowaniem będącym w posiadaniu gminy

1. Jednostka strukturalna A 516,5 kVA 2 stacje dobudowa - 0 stacji

1348,9 kVA 4 stacje dobudowa - 4 stacji

2. Jednostka strukturalna B 1735,5 kVA 7 stacji dobudowa - 4 stacji

3. Jednostka strukturalna C 1137,7 kVA 5 stacji dobudowa - 3 stacji

4. Jednostka strukturalna D 754,8 kVA 4 stacje dobudowa - 3 stacji

5. Jednostka strukturalna E 1728,5 kVA 7 stacji dobudowa - 3 stacji

1078,1 kVA 3 stacje dobudowa - 3 stacji

6. Jednostka strukturalna F 1641,4 kVA 6 stacji dobudowa - 2 stacji

Zgodnie z obowiązującymi przepisami od linii elektroenergetycznych średniego napięcia należy zachować strefy ochronne wolne od zabudowy w odległości:

15 m od linii 110 kV

7,5 m od linii 15 kV

Sieć WN-110 kV

Elementem wzmocnienia układu zasilania trakcji energetycznej na potrzeby PKP jest budowa podstacji trakcyjnej GPZ Chrośnica 110 kV zasilanej z odczepu istniejącej linii 110 kV relacji Zbąszynek-Nowy Tomyśl. W opracowanym Studium zastało przewidziane miejsce na lokalizację podstacji oraz pas wolny od zabudowy na poprowadzenie projektowanej linii 110 kV. Należy także dążyć do budowy GPZ-u na potrzeby lokalne w rejonie Nowego Dworu (działka została wyznaczona w miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego).

Sieć SN-15 kV

Dla zapewnienia dostawy energii elektrycznej odpowiedniej ilości i jakości: należy zmodernizować i rozbudować sieci elektroenergetyczne oraz zmodernizować i pobudować nowe stacje transformatorowe. W związku z tym należy opracować plan zaopatrzenia gminy w energię elektryczną. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy wyznaczyć działki dla lokalizacji stacji transformatorowych. Zasilanie stacji transformatorowych nastąpi z rozbudowywanej sieci 15 kV w miarę udostępniania terenów na cele zabudowy. Orientacyjne zapotrzebowanie mocy elektrycznej dla odbiorców bytowo-komunalnych w roku 2010 obliczono na podstawie opracowania „Wskazówki ustalania obciążeń elektrycznych odbiorców bytowo-komunalnych w miejskich sieciach osiedlowych” (część I „Energoprojekt” Poznań). Przewidziano średnią moc transformatorów dla zabudowy wielorodzinnej 400 kVA, jednorodzinnej 250÷400 kVA i średni stopień obciążenia 0,65 (część II str. 10).

Zaplanowane stacje transformatorowe dla perspektywicznego rozwoju miasta i poszczególnych jednostek wiejskich zostaną zlokalizowane w trybie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zgodnie z bieżącymi potrzebami. Przebudowa i rozbudowa sieci SN-15 kV realizowana będzie sukcesywnie w nawiązaniu do miejscowych planów zagospodarowania i projektów szczegółowych, na podstawie warunków technicznych przyłączenia wydanych przez Zakład Usług Energetycznych w Wolsztynie lub Zielonogórskie Zakłady Energetyczne S.A. w Zielonej Górze.

3.11.4. Gaz

Na terenie gminy nastąpił znaczny rozwój sieci gazowej. Obecnie gmina Zbąszyń gazyfikowana jest zgodnie z Koncepcją gazyfikacji gminy Zbąszyń. Miasto Zbąszyń jest zgazyfikowane w 100%. Również w znacznym stopniu są zgazyfikowane wsie o zwartej zabudowie. Potrzeby w zakresie wyposażenia gminy i miasta są i powinny być systematycznie zaspokajane. W miarę udostępniania inwestorom terenów należy sieć tę rozwijać w taki sposób, aby możliwe było podłączanie wybudowanych obiektów do sieci i ogrzewanie ich gazem, w tym również zakładów przemysłowych. Ze względu na potrzebę ochrony środowiska naturalnego i założoną poprawę jakości życia mieszkańców gminy należy przewidzieć stopniowe podłączanie do sieci gazowej zabudowy rozproszonej, budynków położonych w pewnym oddaleniu od zabudowań wiejskich. W pasach chodnikowych i zieleni należy projektować wolne strefy pod przyszłościowe gazociągi średniego ciśnienia. Gazyfikacja wsi będzie uzależniona od wyników analizy efektywności inwestycji gazowej.

3.11.5. Gospodarka odpadami

Pod pojęciem „gospodarka odpadami” rozumie się przejściowe gromadzenie, wywóz, gospodarcze wykorzystanie oraz ostateczne sanitarne unieszkodliwianie odpadów.

Głównymi źródłami powstawania odpadów są:

• sektor bytowo-komunalny,

• przemysł i budownictwo,

• rolnictwo, ogrodnictwo, hodowla,

• inne.

Gmina od 1998 roku posiada zorganizowane składowisko odpadów w Nowym Dworze. Głównymi składnikami ww. odpadów są: papier, tektura, tworzywa sztuczne, drewno, skóra, metale, gruz budowlany i inne. O udziale wymienionych składników decyduje standard wyposażenia budynków w urządzenia sanitarne, grzewcze oraz standard życia.

Odpady wiejskie zawierają niewiele makulatury (o ile budynki nie są ogrzewane gazem). Popiół z palenisk jest wykorzystywany do nawożenia gleb, utwardzania i wyrównania powierzchni drogowych. Podobnie zużywany jest gruz budowlany.

Obecnie składowisko odpadów (wg teoretycznych obliczeń) powinno zabezpieczyć gminę do połowy 2006 roku. Na okres perspektywiczny wyznaczony został w sąsiedztwie istniejącej kwatery teren pod budowę kwatery drugiej, której powierzchnia składowa ma wynosić 6 820 m².

Odpady stałe, powstające w wyniku działalności gospodarczej i odpady bytowe z całej gminy, przed składowaniem na wysypisku śmieci winny zostać poddane segregacji, celem odzyskania możliwie licznych surowców wtórnych tj. papieru, szkła, metali i tworzyw. Pozostała część odpadów powinna być kompostowana.

Wysypisko powinno przyjmować tylko te odpady, których nie można w żaden sposób wykorzystać lub kompostować. Kompostowanie następować powinno w ramach poszczególnych gospodarstw domowych. Aby metody administracyjne i akcje społeczne w ramach odzyskiwania surowców wtórnych z odpadów (butelki, makulatura) nie kończyły się porażką, należy położyć nacisk na motywację ekonomiczną, aby jak najszersze kręgi ludności zachęcić do opłacalnej segregacji odpadów. Poza silnymi zachętami materialnymi potrzebny jest też odpowiedni poziom kultury ekologicznej. Główny ciężar edukacyjny winien być realizowany przez powołane ku temu Centrum Ekologiczne.

4. Zmiana wprowadzona uchwałą Nr XII/119/11 Rady Miejskiej w Zbąszyniu
   z dnia 27 września 2011 r. w sprawie zmiany Studium uwarunkowań
   i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy i miasta Zbąszyń (działki o numerach ewidencyjnych 583 i 584 w miejscowości Przyprostynia)

1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów

Zmianę Studium wprowadza się na terenie części wsi Przyprostynia. Granice terenu objętego zmianą studium określa rysunek zmiany studium.

Teren objęty zmianą Studium, dotychczas przeznaczony na cele rolnicze (symbol RP), przeznacza się na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (symbol M2). Na terenie tym dopuszcza się lokalizowanie towarzyszących zabudowie mieszkaniowej usług. Zakres występowania towarzyszącej zabudowy usługowej określi miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Na przedmiotowym terenie przewiduje się sytuowanie budynków mieszkalnych jednorodzinnych, budynków usługowych oraz budynków i obiektów towarzyszących ww. zabudowie.

2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone z zabudowy

Teren jest przeznaczony na cele zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami. Wskaźniki dotyczące zagospodarowania i zabudowy terenów, w tym parametry dotyczące powierzchni działek, powierzchni biologicznie czynnej i powierzchni zabudowy, zasady wydzielania działek oraz parametry i wskaźniki kształtowania zabudowy, określi miejscowy plan, przy czym minimalna powierzchnia działki nie może być mniejsza niż 600 m². W przypadku lokalizacji budowli o wysokości 50 m n.p.t. i wyższych, musi być ona zgłoszona, przed wydaniem pozwolenia na budowę, właściwym służbom wojskowym.

Miejscowy plan winien określać przeznaczenie terenu w sposób umożliwiający jednoznaczne określenie wymagań dotyczących klimatu akustycznego środowiska, poprzez wskazanie przynależności do poszczególnych rodzajów terenów, dla których obowiązujące przepisy określają dopuszczalne wartości poziomu hałasu.

Zagospodarowanie terenów, z uwagi na sąsiedztwo terenów kolejowych musi uwzględniać postanowienia ustawy z dnia 28.03.2003 r. o transporcie kolejowym (t. j.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94) oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 07.08.2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 153, poz. 955), w sprawie określenia odległości i warunków dopuszczających usytuowanie budowli, budynków, drzew i krzewów oraz wykonywanie robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowych.

Zagospodarowanie terenu i lokalizacja budynków nie może naruszać istniejących granic PKP PLK S.A.; w przypadku potrzeby jakiejkolwiek korekty granic wymagane jest jej wcześniejsze uzgodnienie z aktualnym administratorem danych terenów kolejowych.

Dla wszelkich obiektów budowlanych, wchodzących w zakres inwestycji realizowanych na gruntach będących w sąsiedztwie terenów kolejowych, oraz ewentualnie krzyżujących i przebiegających przez tereny kolejowe, jak np.: obiekty liniowe, należy przed ich realizacją na etapie opracowania projektów uzyskać uzgodnienie z właściwym zarządcą terenów i urządzeń kolejowych w Zielonej Górze.

W przypadku budowy lub rozbudowy systemów komunikacji i związanej z nią infrastruktury technicznej w granicach objętych zmianą studium, należy uwzględnić przepisy dotyczące wymagań techniczno-obronnych w zakresie przygotowania infrastruktury drogowej na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.

Inne zalecenia dotyczące kierunków i wskaźników zagospodarowania oraz użytkowania terenu objętego zmianą Studium przedstawiono w pozostałych rozdziałach studium.

3. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk

Na terenie objętym zmianą Studium nie występują obszary objęte prawnymi formami ochrony przyrody. Teren nie leży w granicach uzdrowisk, a także na obszarze wymagającym ustalenia szczególnych form ochrony krajobrazu kulturowego.

Dla ochrony środowiska i jego zasobów stosować należy zasady określone w poprzednich rozdziałach, a także:

1. lokalizacja inwestycji nie powinna naruszać i zmieniać istniejących stosunków wodnych oraz kierunku odpływu wód opadowych i roztopowych;

2. podczas posadowienia budynków nie należy dokonywać makroniwelacji terenu i niwelowania naturalnego nachylenia terenów;

3. zagospodarowując teren należy wykluczyć możliwość zrzutu zanieczyszczeń do gleby i ziemi oraz do wód powierzchniowych;

4. planowane rozwiązania przestrzenne w zakresie gospodarki ściekowej powinny uwzględniać:

• odprowadzenie ścieków do kanalizacji sanitarnej i deszczowej eliminującej w maksymalny sposób indywidualne sposoby utylizacji ścieków bytowych i ścieków w postaci wód opadowych i roztopowych,

• dopuszczenie odprowadzenia ścieków bytowych do szczelnych zbiorników na ścieki (tylko jako rozwiązanie tymczasowe do momentu wybudowania sieci kanalizacji sanitarnej);

1. miejscowy plan powinien ustalać właściwe zasady gospodarki odpadami komunalnymi, takie jak gromadzenie odpadów komunalnych w pojemnikach i odstawianie, po ich wstępnej segregacji, do punktów składowania odpadów, zgodnie z gminnym planem gospodarki odpadami;

2. oddziaływanie związane z prowadzoną działalnością usługową nie może powodować przekroczenia standardów jakości środowiska określonych w przepisach odrębnych poza teren, do którego inwestor posiada tytuł prawny oraz nie może powodować uciążliwości zapachowej tam, gdzie tych standardów nie ustalono;

3. do ogrzewania budynków zaleca się stosowanie biopaliw, paliw gazowych i ciekłych, energii elektrycznej lub energii pochodzącej ze źródeł energii odnawialnej.

1. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

Na terenie objętym zmianą Studium nie zarejestrowano obiektów objętych ochroną, ani zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych objętych ochroną konserwatorską.

2. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

W związku z wprowadzeniem nowego przeznaczenia terenu - zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z towarzyszącymi usługami, może nastąpić rozbudowa układu komunikacyjnego oraz sieci infrastruktury technicznej: budowa drogi bezpośrednio obsługującej działki budowlane, a także budowa sieci i urządzeń: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacji sanitarnej i deszczowej, gazowych oraz telekomunikacyjnych.

Infrastruktura drogowa. Przewiduje się budowę drogi dla obsługi zabudowy mieszkaniowej. Przebieg drogi i jej parametry określi miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Elektroenergetyka. Na terenie objętym zmianą Studium może wystąpić potrzeba budowy stacji transformatorowej w związku z wprowadzeniem zabudowy mieszkaniowej. Wielkość zapotrzebowania energii elektroenergetycznej, lokalizację stacji transformatorowej i sposób jej zasilania określi miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Przyłączenie do sieci obiektów wymaga budowy sieci nn lub dodatkowo SN w zależności od mocy przyłączeniowej, zarówno na terenie objętym zmianą Studium jak i poza nim. W miejscowym planie należy przewidzieć rezerwę terenu pod linie elektroenergetyczne i stację transformatorową.

Sieć wodociągowa. Sieć wodociągową należy zaprojektować z uwzględnieniem wodociągowej sieci przeciwpożarowej. Zakazuje się budowy indywidualnych ujęć wody na potrzeby bytowe.

Sieć kanalizacji sanitarnej. Rozwój sieci kanalizacji sanitarnej następować winien zgodnie z koncepcją kanalizacji gminy Zbąszyń. Do czasu wybudowania sieci kanalizacji sanitarnej na terenach objętych zmianą Studium lub na terenach w bezpośrednim sąsiedztwie, będzie możliwe odprowadzenie ścieków bytowych do szczelnych, atestowanych zbiorników na ścieki.

Sieć kanalizacji deszczowej. W przypadku rozwoju układu drogowego przewidzieć należy ich wyposażenie w system odprowadzenia wód opadowych i roztopowych oraz ścieków w postaci wód opadowych i roztopowych.

Sieć gazowa. Jeżeli zaistnieją techniczne i ekonomiczne warunki dostarczania paliwa gazowego, budowa bądź rozbudowa rozdzielczej sieci gazowej następować będzie w oparciu o ustawę Prawo energetyczne oraz rozporządzenia wykonawcze.

Telekomunikacja. Rozwój sieci telekomunikacyjnej następować winien na wniosek zainteresowanego podmiotu z dostępnej bazy operatorów sieci telekomunikacyjnych.

Przewiduje się dalszą rozbudowę sieci telekomunikacyjnych, zarówno w formie tradycyjnej jak i wykorzystując nowe technologie, postuluje się rozbudowę i modernizację infrastruktury światłowodowej i objęcie całej gminy zintegrowanymi systemami sieci wojewódzkiej i krajowej z zachowaniem w lokalizacji wymogów ustawy o wspieraniu usług i sieci telekomunikacyjnych. Dopuszcza się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej, w tym w szczególności stacje bazowe telefonii komórkowej. W zakresie telekomunikacji zakłada się pełną dostępność do łączy telekomunikacyjnych i rozwój sieci telekomunikacyjnych. Ustala się rozwój systemów telekomunikacyjnych i teleinformatycznych przewodowych i bezprzewodowych, stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie.

Inne uwarunkowania.

Przedmiotowy teren przylega do terenów linii kolejowej nr 359 relacji Leszno - Wolsztyn - Zbąszyń, którą w obowiązujący planie województwa określono jako lokalną klasy pierwszorzędnej. W związku z powyższym, obowiązują wymagania określone w ustawie o transporcie kolejowym. Jednocześnie ze względu na sąsiedztwo linii kolejowej, dla terenu objętego zmianą obowiązują wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w odniesieniu do tej linii kolejowej.

3. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym

Na terenie objętym zmianą Studium nie przewiduje się budowy inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym.

4. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Na terenie objętym zmianą Studium nie przewiduje się sytuowania inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym.

5. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m² oraz obszary przestrzeni publicznej

Teren objęty zmianą Studium, nie należy do obszarów, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszarów wymagających przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m². Nie wskazuje się również obszarów przestrzeni publicznej.

6. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne

Dla terenu objętego zmianą Studium gmina zamierza opracować miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Grunty rolne położone w granicach działek objętych zmianą studium nie wymagają uzyskania zgody na zmianę przeznaczenia na cele nierolnicze i nieleśne.

W miejscowym planie należy uwzględnić sąsiedztwo linii kolejowej, w sposób określony w przepisach o transporcie kolejowym.

Miejscowy plan powinien również uwzględnić w ustaleniach przypadek zwiększenia ruchu kolejowego na tej linii, w ten sposób, aby tereny przeznaczone na cele zabudowy mieszkaniowej były wyznaczone poza zasięgiem oddziaływania linii kolejowej, względnie zostały wyposażone w urządzenia techniczne umożliwiające zachowanie dopuszczalnych poziomów hałasu na terenach zabudowy mieszkaniowej. Należy jednocześnie zachować właściwą odległość budynków mieszkalnych od istniejącej linii kolejowej, gwarantującą ochronę przed takimi uciążliwościami jak drgania i wibracje.

7. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej

Planowane zagospodarowanie spowoduje zmniejszenie powierzchni terenów upraw rolnych. Na terenie objętym zmianą Studium występują grunty orne klas RIVb, RV i RVI. Grunty tych klas nie należą do gruntów objętych ochroną ze względu na ich niskie klasy. Na terenie zmiany Studium nie ma terenów leśnych. Brakuje zatem podstaw do określenia dla tego terenu kierunków i zasad kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej.

8. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych

Na terenie objętym zmianą Studium nie wskazuje się obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych.

9. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny

Na terenie objętym zmianą Studium nie występują obiekty lub obszary wymagające wyznaczenia w złożu kopaliny filaru ochronnego.

10. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271)

Na terenie objętym zmianą Studium nie występują obszary pomników zagłady ani ich strefy ochronne, na których obowiązują ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodne z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie byłych hitlerowskich obozów zagłady.

11. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji

Na terenie objętym zmianą Studium nie występują obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji.

12. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych

Na terenie objętym zmianą Studium nie występują tereny zamknięte i ich strefy ochronne.

13. Inne obszary problemowe, w zależności od uwarunkowań i potrzeb zagospodarowania występujących w gminie

Na terenie objętym zmianą Studium nie występują obszary problemowe związane z uwarunkowaniami i potrzebami zagospodarowania występującymi w gminie.

14. Uzasadnienie zawierające objaśnienia przyjętych rozwiązań oraz synteza ustaleń zmiany studium

Przyjęte kierunki rozwoju w zmianie Studium są wynikiem zapotrzebowania inwestycyjnego. Przy wyznaczaniu terenów pod zabudowę wzięto pod uwagę warunki środowiska przyrodniczego.

Odstępuje się od dokonania odrębnej syntezy ustaleń zmiany Studium z uwagi na to, że w poszczególnych rozdziałach ustalenia te przedstawiono syntetycznie, bez przytaczania zbędnych szczegółów.

zmiana wprowadzona Uchwałą Nr XII/119/11 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 27 września 2011 r.

zmiany wprowadzono uchwałą Nr XXVII/218/05 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 3 sierpnia 2005 r. na podstawie art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568; z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390) i zgodnie z Raportem o stanie zabytków w gminie Zbąszyń przekazanym do Urzędu Miejskiego w Zbąszyniu przez WWKZ w czerwcu 2004 r.

zmiana wprowadzona Uchwałą Nr XXVII/218/05 Rady Miejskiej w Zbąszyniu z dnia 3 sierpnia 2005 r.

pojęcie „uciążliwość zapachowa” należy rozumieć jako uciążliwość, o której mowa w założeniach do projektu ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej (z dnia 22 grudnia 2010 r.)

57

---