1. Omów podókład „Maszyna w układzie c- m.-s” wg Filipkowskiego

Maszyna w dwojaki sposób informuje operatora o zachodzących w niej zmianach:

• bezpośrednio poprzez wygląd, dźwięk czy zapach tzn. sygnałów naturalnych;

• pośrednio za pomocą przyrządów sygnalizujących tzn. sygnałów sztucznych.

Zarówno jedne jak i drugie są odbierane przez zmysły operatora. Różnica między jednym a drugim sygnałem dotyczy:

• jakości sygnałów;

• szybkości postrzegania sygnałów;

zrozumienia sygnału - co wiąże się z procesem podejmowania decyzji przez operatora co do optymalnego jej wykonania i reakcji na otrzymane bodźce.

2. Omów i scharakteryzuj podstawowe zasady postrzegania oraz rozróżnienia sygnałów

Wiaże się z tym proces podejmowania decyzji przez operatora co do optymalnego jej wykonania i reakcji na otrzymane bodźce.

Próg czułości organu zmysłu - to dolna granica postrzegania zmysłowego; inaczej określa się to jako wartość najmniejszej mocy optycznej bądź akustycznej.

Czas reakcji prostej - gdy człowiek prawie bez zastanowienia się reaguje na silny bodziec. Zależy od analizatora.

Czas reakcji złożonej - tu czas reakcji ulega wydłużeniu, gdy zwiększa się ilość informacji zawartych w sygnale, lub gdy zwiększa się ilość informacji zawartych w sygnale.

Trzeba tutaj dodać że czas reakcji wydłuża się gdy istnieją trudności związana z postrzeganiem sygnału. A tymi trunościami są:

• przeszkody na drodze sygnału od źródła do receptora;

• aktualna kondycja psychfizjologiczna człowieka.

Proces postrzegania informacji zależy od:

• ostrości wzroku (określaja się ją na podstawie odległości minimalnej między dwoma punktami przy której jest jeszcze możliwe uzyskanie wrażenia rozdzielczości tych punktów, punkty te zlewają się.

• uminacji (jaskrawości)

• kontrastu uminacji;

• barwy i kontrastu barwy;

• czasu ekspozycji;

• wrażliwości słuchowej;

• wrażliwości dotykowej;

• wrażenia bulu;

• wrażliwości na temperaturę;

• wrażliwości kineestetycznej (czyli wrażliwości mięśni i stawów);

• wrażliwości statyczno - dynamicznej.

W procesie postrzegania informacji istotne znaczenie posiada problematyka ilości i miar jakie człowiek może zaobserwować.

Różnica w odbiorze między jednym a drugim rodzejem sygnałów dotyczy:

• jakości sygnałów;

• szybkości postrzegania sygnału;

zrozumienia sygnału.

3. Zdefiniuj i omów pojęcia

• nauka- dziedzina wiedzy ergonomia

Kompleksowa nauka empiryczna wyrastająca ze społecznej praktyki, ukierunkowana na wieloaspektowe poznanie układu „człowiek -maszyna -środowisko” mająca swój określony cel i zadania, budująca własną teorię i posługująca się metodą naukową. W oparciu o powyższe wypracowuje ona ogólne wieloaspektowe twierdzenia dyrektywne, służące praktycznemu urzeczywistnieniu obustronnego dostosowania członu układu „cz -m- s”

W celu zapewnienia mu optymalnych warunków funkcjonowania.

• zakres ergonomii

Zakres działania ergonomii, wąsko rozumianej to układ system „c - m - s” następnie rozszerzonego układu - system „człowiek - praca... a w końcu na układ - system człowiek - technika”.

• przedmiot ergonomii

Przedmiot nauki ergonomii stanowi całokształt związków strukturalnych i funkcjonalnych oraz przyczynowo-skutkowych zachodzących w układzie „cz - m -s” [Franus 1978 i inni]

Tak sformułowany przedmiot nauki ergonomii różni się od przedmiotu badań poszczególnych monodyscyplin, wiedza których tworzy wiedzę nauki ergonomii, ale je jednocześnie ogarnia.

1. Naszkicuj i omów układ „c-m.-s” wg Filipkowskiego

2. Naszkicuj i omów podukład „otoczenie i organizacja produkcji w układzie „c -m. -s” wg Filipkowskiego

3. Wymień i omów podstawowe formy prowadzenia badań ergonomicznych

4. Zdefiniuj vademecum konstruktora w zakresie projektowania procesów informacyjnych w układzie „c- m. -s”

Optymalizacja procesów informacyjnych:

- systematycznego- który powinien zapewniać operatorowi sytuację w której emisja informacji z ich źródeł odpowiada pożądanym ich znaczeniom, a odbiór tych informacji był zgodny z założona treścią

- technicznego, który powinien zapewniać operatorowi środki i warunki prawidłowej percepcji przebiegu procesów informacyjnych /środki łączności, właściwy dobór aparatury i metod przekazywania informacji itd./

- organizacyjnego- w funkcji którego powinien być zapewniony operatorowi wzajemny układ źródeł i odbiorców sygnałów niosących informacje /ludzie i maszyny/ tworzący tym samym właściwy układ powiązań i dóbr elementów składowych procesu informacyjnego

- społecznego w funkcji, którego konstrukcja urządzeń informacyjnych powinna zabezpieczać operatora przed wszelkiego rodzaju ubocznymi skutkami procesów informacyjnych zarówno korzystnych jak i dla niego niekorzystnych. Optymalizacji urządzeń informacyjnych w funkcji tego aspektu powinna sprowadzać się do minimalizacji niekorzystnych skutków i optymalizacji korzyści.

W przypadku, kiedy konstruktor czy projektant urządzeń sygnalizacyjnych zapomni o którymkolwiek z ww. aspektów w funkcji których powinien być zaprojektowany przebieg informacji w układzie „c- m - s”, ma szansę pojawić się problem powtarzania błędów związanych z percepcją procesów informacyjnych

5. Wymień i scharakteryzuj najważniejsze elementy organizacji stanowiska pracy

• właściwe rozplanowanie przedmiotów i narzędzi na stanowisku pracy

Ergonomiczne zaprojektowanie stanowiska pracy sprowadza się do :

• właściwego rozplanowania przedmiotów i narzędzi na stanowisku pracy;

• optymalnych warunków pracy;

• optymalnych warunków organizacji pracy.

Prawidłowe ukształtowanie stanowika pracy zależy od:

• czynnikow technologicznych;

• czynników produkcji;

• czynników ergonomicznych (czyli: struktura przestrzenna stanowiska pracy, wysokość płaszczyzny pracy, pozycję przy pracy, urządzenia informacyjne i sterownicze na stanowisku pracy, rozmieszczenie srodków i przedmiotów pracy, czynniki materialnego środowiska pracy)

Przy czym:

- Struktura przestrzenna stanowiska pracy zależy od: wymiarów ciała pracownika, dynamiki jego ruchów, pozycji ciała wymaganej przy wykonywaniu pracy;

- Na strukturę przestrzenną składa się: przestrzeń pracy będąca w zasięgu ruchów ciała człowieka siedzącego lub stojącego, przestrzeń w granicach której rozmieszcone są urządzenia służące do przekazywania informacji;

- wysokość płaszczyzny pracy - zależy od wzrostu człowieka. Możliwe najkorzystniejsze korzyści określa się zależnie od tego czy praca fizyczna wykonywana jest na stojaco czy na siedząco;

- pozycja przy pracy - zasadą powinny stać się zastępowanie pozycji stojącej organizowaniem pracy w pozycji siedzącej:

- dodatnie cechy pracy siedzącej: odciążenia nóg, możliwości unikania nienatyuralnej pozycji ciała, zmniejszenie zużycia energii, poprawa krążenia krwi w kończynach;

- Ujemne cechy pracy siedzącej: zwiotczenie mięśni brzucha, zaokrąglenie pleców, zaburzenia w czynnościach układu trawiennego i oddechowego.

Kolejnym elementem determinującym org. stanowiska pracy to urządzenia sygnalizacyjne (informacyjne i sterujące):

• zasada funkcjonalności - nakazująca umieszczanie blisko siebie środków pełniących tę samą funkcję;

• zasada ważności - nakazująca umieszczanie wszystkich elementów sygnalizacyjnych i sterowniczych, które są najważniejsze w miejscach najdogodniejszych do obserwacji i obsługi;

• zasada optymalnej lokalizacji - nakazuje umieszcanie elementów sygnalizacyjnych i urządzeń sterowniczych w położeniu najbardziej dla nich odpowiednim;

• zasada kolejności użytkowania - nakazuje umieszczenie w/w elementów wg. najczęściej występującej kolejności posługiwania się nimi;

zasada częstotliwości użytkowania - nakazuje umieszczanie najczęściej używanych w/w elementów w najdogodniejszych miejscach.

6. Scharakteryzuj problematykę rozmieszczenia środków i przedmiotów pracy na stanowisku roboczym

Przy organizowaniu stanowiska pracy należy kierować się następującymi zasadami rozmieszczenia na nim środków i przedmiotów pracy:

1. Na stanowisku roboczym mogą znajdować się tylko przedmioty, narzędzia i innego rodzaju wyposażenia stanowiska, które są niezbędne do wykonywania danej operacji, przy czym każdy musi mieć swoje miejsce.

2. Należy stosować pojemniki, stalowe przenośniki grawitacyjne, wyrzutniki, uchwyty, pedały itd. W celu ułatwienia pracy i odciążenia rąk.

3. Jeżeli obie ręce wykonują tą samą czynność, wówczas dla każdej z nich należy przygotować i odpowiednio ustawić pojemnik stołowy a częściami.

4. Jeżeli pracownik musi wzrokowo wybierać odpowiednie przedmioty, to pojemnik z przedmiotami powinien znajdować się wewnątrz normalnej przestrzeni roboczej, gdzie może obserwować ruchy rąk, nie obracając głowy.

5. Rozmieszczenie części w pojemniku zależy od kolejności ruchów i rodzajów części.

6. Ręczne narzędzia powinny być tak rozmieszczane, aby można je łatwo chwytać i używać bez naruszenia rytmu lub symetrii ruchów.

7. Gotowe wyroby powinny spadać przez otwór w stole lub szczeliną lub być poukładane w pojemniku tak ustawione, aby wymagany do realizacji tej czynności ruch ręki był minimalny.

7. Co to są i jak są definiowane naste pujące pojęcia:

• wrażliwość dotykowa - próg bezwzględny wrażliwości dotykowej określa się minimalnym naciskiem na powierzchnię skóry, który wywołuje w człowieku ledwo zauważalne wrażenie dotknięcia. Najbardziej czułe są pod tym względem kończyny, gdyż właśnie te części ciała znajdują się w ciągłym kontakcie z otoczeniem. Wartość wrażliwości progowej nie przekracza kilku mG/mm². Dla zakończeń palców ręki od 3mG/mm² do 300 mG/mm². Próg wyczuwalnej różnicy dotyku wynosi średnio 0,07 wartości początkowej ucisku. Czasowy próg wrażliwości dotykowej wynosi około 130 ms.

• wrażliwość na ból - w zasadzie działanie każdego bodźca o sile przekraczającej górny próg bezwzględny wywołuje wrażenie bólu w każdym organie zmysłowym. Ból jest sygnałem niebezpieczeństwa i mobilizuje organizm do walki z zagrożeniem Najbardziej wrażliwa na bol jes rogówka oka 0,2 G/mm², oraz spojówki. Skóra jest znacznie mniej wrażliwa na ból a jej wartość progowa waha się w granicach od 20 G/mm² (skóra brzucha) do 300 G/mm² (skóra na czubkach palców)

• wrażliwość na temperaturę - polega naodczuwaniu różnicy między temperaturą skóry i otaczającego środowiska. Bezwzględny próg wrażliwości na temperaturę wyznacza się na podstawie minimalnej zmiany temperatury odczuwalnej przez dany punkt na skórze w stosunku do zera fizjologicznego, tzn do temp. własnej danego wycinka skóry. Próg ten dla receptorów odbierających wrażenia ciepła wynosi 0,2 C, dla receptorów zimna - 0,4 C. Próg wyczuwania różnicy dwóch temperatur jest nieco niższy.

11. Co powinien brać pod uwagę konstruktor projektując optymalne wielkości obciążeń pracą fizyczną ?

W ramach optymalizacji wartości sił potrzebnych do obsługi maszyn i urządzeń w systemie c-m-s projektant powinien starać się przede wszystkim określić siły maksymalnej, w jakim stosunku /sposób/ siły te powinny kształtować się do wartości sił maksymalnych.

Podstawowe prawidłowości, jakie powinny być wykorzystywane przez konstruktora maszyny w projektowaniu i konstruowaniu ergonomicznych warunków pracy fizycznej:

1. siła rozwijania przez człowieka nie zawsze jest równa sile mięśni. Czynnikiem różnicującym jest ciężar ciała bądź jego elementów, oznacza to, że siła rozwijana przez mięśnie przy podnoszeniu ramienia do góry musi być większa o ciężar podnoszonego ramienia, natomiast przy ruchu w dół, musi mniejsza o tą samą wartość, przy osiągnięciu tego samego celu - efektu końcowego, którym jest opuszczenie ramienia.

2. różnicowanie się siły mięśni różnych ludzi na określony charakter statyczny, tzw. rozkład sił jest zgodny z krzywą Gaussa, jeśli badając ten rozkład weźmiemy pod uwagę np. znaczną grupę mężczyzn lub kobiet określonego zawodu lub wieku

3. zastosowanie /włączenie do działania/ równolegle działających grup mięśniowych znacznie zmniejsza zmęczenie np. dźwiganie oburęczne a nie jednoręczne

4. możliwości sprawnej obsługi maszyny decyduje zmęczenie najsłabszego ogniwa organizmu operatora, przy czym tym najsłabszym ogniwem są najsłabiej zaangażowane mięśnie

5. rozwijaną przez mięsnie siłę można zwiększyć poprzez wybór takiej pozycji danej kończyny, w której mięśnie mogą działać z największą dźwignią np. noga zgięta może rozwijać kilkakrotnie większą siłę niż wyprostowana

6. rozwijana siła zależy od kierunku jej działania względem ciała

Chcąc ustalić, jakie zmęczenie towarzyszy rozwijaniu sił ludzkich należy rozważyć inny problem związany z charakterem działania sił.

Powstaje problem, czy siły działające w dynamice mięśni - wysiłek dynamiczny w podobny sposób działają w przewadze momentów wysiłek statyczny.

12. Wymień i scharakteryzuj elementy/ przyrządy sterujące

Zasady grupowania urządzeń informacyjnych i sterowniczych:

• zasada funkcjonalności - nakazująca umieszczanie blisko siebie środków pełniących tę samą funkcję;

• zasada ważności - nakazująca umieszczanie wszystkich elementów sygnalizacyjnych i sterowniczych, które są najważniejsze w miejscach najdogodniejszych do obserwacji i obsługi;

• zasada optymalnej lokalizacji - nakazuje umieszcanie elementów sygnalizacyjnych i urządzeń sterowniczych w położeniu najbardziej dla nich odpowiednim;

• zasada kolejności użytkowania - nakazuje umieszczenie w/w elementów wg. najczęściej występującej kolejności posługiwania się nimi;

zasada częstotliwości użytkowania - nakazuje umieszczanie najczęściej używanych w/w elementów w najdogodniejszych miejscach.

Rodzaje urządzeń sterowniczych:

• przyciski włączające;

• przyciski przerzutowe;

• pokrętła regulacyjne i strojeniowe;

• dźwignie;

• uchwyty;

• pedały;

kółka.

13. Zdefiniuj i omów pojęcie „przepustowość informacyjna człowieka”.

Zdolność przepustowości informacyjnej człowieka wiąże się:

czasem reakcji prostej. Do najkrótszych czasów reakcji należy czas reakcji prostej, sensomotorycznej, gdy człowiek prawie bez zastanowienia się ma zareagować na silny bodziec, np. nacisnąć określony przycisk, gdy zapali się źródło światła określonego koloru. Czas reakcji prostej zależy od analizatora. Dla wzroku wynosi od 0,2-0,3 sekundy. czas reakcji złożonej - czas reakcji ulega wydłużeniu, gdy zwiększa się ilość informacji zawartej w sygnale. Czas reakcji się wydłuża, gdy istnieją trudności związane ze spostrzeganiem sygnału

Skutki przekroczenia zdolności przepustowych człowieka:

- pomijanie przez operatora sygnałów do niego docierających

- zniekształcenie, błędne rozpoznanie przez operatora, tych sygnałów

- zahamowanie w przekazywaniu niektórych sygnałów

- filtracje strumienia informacji

- zmniejszenie zakresu rozróżnialności części informacji docierających do informatora

- włączenie równolegle dodatkowych kanałów informacji

- rezygnacja z postawionego zadania

14. Zdefiniuj zadania konstruktora w zakresie ergonomicznego kształtowania pozycji przy pracy.

Zasadą powinno stać się zastępowanie pozycji stojącej organizowaniu pracy w pozycji siedzącej.

Dodatnie cechy wykonywania pracy w pozycji siedzącej:

• odciążenie nóg

• możliwości unikania nienaturalnej pozycji ciała

• zmniejszenie zużycia energii

• poprawa krążenia krwi w kończynach

Ujemne cechy pracy siedzącej:

• zwiotczenie mięśni brzucha

• zaokrąglenie pleców

• zaburzenia w czynnościach trawiennych i oddechowych

Najlepsze rozwiązanie wydaje się takie, które daje możliwości zmiany pozycji przy pracy w ciągu dnia roboczego /pozycja stojąco - siedząca - obsługa obrabiarki, introligatora/

Aby praca siedząca powodowała możliwie najmniejsze obciążenia statyczne, powinno być odpowiednio dopasowane siedzisko do człowieka. O tym decyduje:

• wysokość siedziska

• głębokość siedziska

• szerokość siedziska

• pochylenie siedziska

prawidłowe oparcie dla pleców

15. Zdefiniuj i omów pojęcie „wrażliwość słuchowa”.

Słyszalność dźwięków jest różna zależnie od częstotliwości drgań. Zmienia sie także próg wyczuwalnej słuchem różnicy natężenia dźwięku. Nie jest także wartoscią stałą tzw. czasowy próg wrażliwości analizatora słuchowego jest to czas trwania bodźca akustycznego niezbędny do wywołania wrażenia. W miarę wzrostu częstotliwości bodźca wartość progu czasoweg aulega skróceniu. Skuteczne obudzanie narządów Cortiego ma cechy reakcji progowej, tzn że ciśnienie akustyczne fali dźwiękowej musi przekroczyć pewną minimalną wartość zwaną ciśnieniem progowym aby mogło dojść do wywołania wrażenia dźwięku.

16. Wymień i omów główne kierunki badań ergonomicznych.

ERGONOMIA KOREKCYJNA - analizuje istniejące ergonomiczne rozwiązania występujące w organizacji stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychfizjologicznych możliwości pracownika oraz formułuje zalecenia mające na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz popraw wydajności i jakości pracy.

ERGONOMIA KONCEPCYJNA - nie akceptuje istniejącego podziału funkcji pomiędzy człowiekiem i maszyną lecz poprzez wszechstronną analizę celu i założeń danego układu „ c - m - ś „ i według określonych kryteriów, zaleca przydział jednych funkcji człowiekowi a innych maszynie, w takim a nie innym projektowaniu środowiska pracy.

ERGONOMIA WYROBU - to ten fragment badań ergonomicznych, które w coraz większym stopniu zajmuje się problematyką definiowania poziomu ergonomiczności otaczających człowieka wytworów techniki.

ERGONOMIA WARUNKÓW PRACY

Kierunki badawcze:

• pomiary i normy wysiłku fizycznego

• doskonalenie warunków materialnego środowiska pracy

• ergonomia informacyjna

• ergonomiczne przesłanki kształtowania przestrzeni pracy

• badania nad wypadkowością i zachorowywalnością

• badania niezawodnościowe

W ramach tzw. współczesnych trendów ergonomii można wyróżnić cztery następujące nurty:

• humanistyczny (antropocentryczny);

• cybernetyczno - matematyczny;

• techniczno - ekonomiczny (technocentryczny);

• systemowy (organizatorski) tzw. makroergonomia

Obok tych w/w tradycyjnych kierunków współczesnej ergonomii w ostatnich latach pojawiły nowe, takie jak:

• ergonomie branżowe np. transportu, rolnictwa;

• ergonomia

• ergonomiczne problemy osób starszych ;

• ergonomia osób niepełnosprawnych;

• normalizacja ergonomiczna, ergonomiczne problemy zarządzania jakością;

edukacja ergonomiczna

17. Wymień i zdefiniuj strefy płaszczyzny pracy, które wyznaczają zasięgi ruchu kończyn dolnych i górnych

A: Zasięg docelowy maksymalny- określony końcami kończyn górnych i dolnych przy wychyleniu ciała z postawy statycznej

B: Dosięgowy normalny- tak jak wyżej ale bez wychyleń

C: Manipulacyjny optymalny- część zasięgu normalnego, obejmuje jednak i określa powierzchnię i przestrzenie praktycznie wykorzystywanie oraz najlepsze z punktu widzenia anatomicznego, psychologicznego i ekonomicznego.

18. Omów problematykę metodologii badań ergonomicznych.

Metodologia nauki ergonomii to zbiór metodyk, metod i technik tworzonych na drodze metody naukowej w oparciu o syntezę metodyk, metod i technik badawczych, którymi posługują się poszczególne dyscypliny naukowe z których określone fragmenty lub one całe wchodzą w skład nauki ergonomii, a odnoszą się do zdefiniowanego przedmiotu badań w jednoznacznie sprecyzowanym ich zakresie.

19. Zdefiniuj i omów pojęcia to samo co 3 pkt.

• nauka-dziedzina wiedzy ergonomia

• zakres ergonomii

• przedmiot ergonomii

20. Podaj i omów optymalne wymiary stołów roboczych i krzeseł.

Krzesło:

- wysokość siedziska 420-440 mm /krzesło stałe/

- wysokość siedziska 320-500 mm /krzesło obrotowe/

Optymalne ergonomiczne rozwiązanie konstrukcyjne krzesło:

- nastawne

- zaopatrzenie w sprężynujące, również nastawcze oparcia wspierające ciało w okolicy krzyżowej

- o kącie odchylenia siedziska od poziomu /poprzednia krawędź siedziska powinna być położona o 3-5 stopni wyżej od tylnej krawędzi/

- głębokość siedziska 350-400 mm

- szerokość siedziska 380-400 mm

Stół roboczy:

Stoły robocze, powinny być dostosowane do charakteru pracy:

- przy długotrwałym znacznym wysiłku fizycznym zalecane są stoły niższe

- przy nieznacznym wysiłku stoły wyższe

Stół roboczy powinien być tak skonstruowany, żeby umożliwiał wykonanie pracy w takiej pozycji, w której łokcie znajdują się ok. 1-2 cm nad płaszczyzną stołu.

Wymiary stołu roboczego:

- wysokość do pracy biurowej 720-740 mm

- wysokość stolika pod maszynę do pisania i pod klawiaturę komputera - 630 mm

wysokość stołu do pracy stojącej

• 800 mm dla kobiet

• 1050 mm dla mężczyzn

21. Wymień grupy metod pomiaru wydatku energetycznego. Podaj i omów po dwa przykłady metod z każdej grupy.

- bezpośrednie

- metoda spirometryczna (zdolność wyrzutowa płuc)

- test harwardzki (2-3 stopnie, wchodzenie i schodzenie , badanie ciśnienia, wyniki podstawione do tabeli, aby wyliczyć wartości wydatku energetycznego związanego z pracą

- pośrednie

- szacunkowo tabelaryczna metoda Lehmanna (wykorzystanie wartości oszacowanych, stabelaryzowanych, można oszacować z grubsza)

- metoda ciągłej lub migawkowej fotografii dnia pracy odnotowywanie co minutę, na tej podstawie szacuje się łączną wartość wydatku energet., obserwator prowadzi obserwacje, zapisując wynik co minutę , migawkowa - np. I zm. 1 dnia 60min, II zm. 2 dnia 60min itp. Proponuje się badać 3*8 dni po 60 min.

22. Wymień i scharakteryzuj ergonomiczne czynniki organizacji stanowiska pracy.

Elementy charakteryzujące stanowiska pracy:

• przedmiot pracy;

• obsada;

• warunki pracy;

Ergonomiczne zaprojektowanie:

• właściwe rozplanowanie przedmiotów i narzędzi na stanowisku pracy;

• optymalne warunki pracy;

• optymalna organizacja pracy.

Podział ukształtowania stanowiska zależy od:

• czynników technologicznych oraz czynników produkcji;

• czynników ergonomicznych:

- struktura przestrzenna stanowiska pracy

- wysokość płaszczyzny stanowiska pracy

- pozycja przy pracy

- urządzenia informacyjne i sterownicze na stanowisku pracy

- rozmieszczenie środków i przedmiotów pracy

- czynnika materialnego środowiska pracy

23. Omów charakter badań ergonomicznych. Jaka jest struktura nauki ergonomii?

24. Podaj i omów wymagania w konstrukcji siedzisk i płaszczyzn pracy (stoły).

Stół roboczy powinien być dostosowany do charakteru pracy.

• przy długotrwałym, znacznym wysiłku zaleca się stoły niższe

• przy nieznanym wysiłku stoły wyższe

Stół roboczy powinien być tak skonstruowany, żeby umożliwiał wykonywanie pracy w takiej pozycji, w której znajduje się ok. 1-2 cm nad płaszczyzną stołu.

25. Podaj i omów optymalne ergonomiczne wymiary krzesła biurowego.

Krzesło

• wysokość siedziska 420-440 mm (krzesło stałe)

• wysokość siedziska 320-500 mm (krzesło obrotowe

Optymalne ergonomiczne rozwiązania konstrukcyjne krzesła:

• nastawne

• zaopatrzone w sprężynujące, również nastawcze oparcie wspierające ciało

• w kącie odchylenie siedziska od poziomu (przednia krawędź siedziska powinna być położona o 3-5 stopni wyżej od tylnej krawędzi)

• głębokość siedziska 350-400 mm

• szerokość siedziska 320-500 mm

26. Wymień i zdefiniuj zasady grupowania urządzeń sygnalizacyjnych i sterowniczych.

Wszystkie te urządzenia powinny być umieszczone w granicach centralnego pola widzenia.

Zasady grupowania urządzeń informacyjnych i sterowniczych:

1. Zasada funkcjonalności - nakazująca umieszczenie blisko siebie środków pełniących tą samą funkcję.

2. Zasada ważności - nakazująca umieszczenie najważniejszych elementów sygnalizacyjnych i sterowniczych w miejscach najdogodniejszych do obserwacji i obsługi.

3. Zasada optymalizacji lokalizacji - nakazująca umieszczenie elementów sygnalizacyjnych i urządzeń sterowniczych w położeniu najbardziej dla nich odpowiednich

4. Zasada kolejności użytkowania - nakazująca umieszczenie elementów informacyjnych i urządzeń sterowniczych według najczęściej występujących kolejności posługiwania się nimi.

5. Zasada częstotliwości użytkowania- nakazująca umieszczenie najczęściej używanych elementów informacyjnych i urządzeń w najdogodniejszych miejscach

Rodzaje sygnalizacji:

• słuchowa

• wzrokowa

• dotykowa

węchowa

27. Wymień i scharakteryzuj chemiczne czynniki materialnego środowiska pracy.

28. Wymień i scharakteryzuj fizyczne czynniki materialnego środowiska pracy.

29. Omów parametry mikroklimatu. Co to są strefy komfortu cieplnego

30. Omów i scharakteryzuj trójstopniową skalę oceny stosowaną w realizacji arkusza oceny ergonomicznej.

Ocenę „właściwe” otrzymuje badana cecha ergonomiczna maszyny wówczas, gdy jej wartość pochodząca z weryfikacji mieści się w granicach wymagań optymalnych lub nie przekracza wymagań dopuszczalnych zakreślonych stosowanymi normami i przepisami.

Ocenę „z zastrzeżeniem” otrzymuje cecha ergonomiczna wówczas, gdy jej wartość pochodząca z weryfikacji znajduje się w granicach dopuszczalnych. Dopuszcza się nawet niewielkie ich przekroczenie, lecz tylko w fazie dokumentacji, czy prototypu, kiedy istnieje możliwość łatwego poprawienia istniejącego stanu rzeczy.

Ocenę „niewłaściwe” stosuje się w tych przypadkach, gdy występuje wyraźnie przekroczenie norm, obowiązujących przepisów lub zaleceń i stanowi to zagrożenie zdrowia i życia pracownika.

31. Wymień cechy ergonomiczne podgrupy „Zabezpieczenie przed poparzeniami” arkusza oceny ergonomicznej.

- czy jest zastosowana ochrona przed poparzeniem (czynniki grożące poparzeniem) przez usunięcie człowiekowi ze strefy wpływu tych zagrożeń ?

- czy człowiek jest odizolowany od tych zagrożeń przez zastosowanie technicznych środków ochrony (osłony, hermetyzacja) lub osłon osobistych ?

32. Wymień cechy ergonomiczne podgrupy „Zabezpieczenia przed pożarem i wybuchem” arkusza oceny ergonomicznej.

- czy są usunięte lub zminimalizowane możliwości inicjacji pożarów i wybuchów podczas normalnej pracy i awarii przez konstrukcję maszyny oraz zastosowanie dodatkowych środków ochronnych ?

- czy jest możliwe wykrywanie stanów zagrożenia ?

- czy istnieją możliwości i środki likwidacji zapaleń oraz dławienia wybuchów wewnątrz aparatury i rurociągów ?

- czy istnieją możliwości zapobiegania oraz rozprzestrzeniania się pożarów ?

33. Do czego sprowadza się pomiar zdolności chłodzącej człowieka. Omów zagadnienie.

34. Wymień cechy ergonomiczne podgrupy „Zabezpieczenia przed zagrożeniami i przemieszczaniem się ludzi” arkusza oceny ergonomicznej.

- czy drogi komunikacyjne mają odpowiednią szer. (min 1,2 m) przy przewidywanym ruchu jednokierunkowym ludzi - 1,3 m, a dwukierunkowym - 2,1 m ?

- czy przejścia technologiczne główne mają odp. szer. (2m) ?

- czy przejścia technologiczne boczne mają odp. szer. (ruch jednokierunkowy - 0,75 m, ruch dwukierunkowy - 1 m)?

- czy wyjścia i dojścia na maszynach i urządzeniach mają odpowiednie wymiary (min 0,5 m szerokości i 1,8 m wysokości )?

- jeżeli czynności związanych z pracą nie można wykonać z poziomu podłogi i stosuje się pochylenie, schody, drabiny, pomosty, podesty, czy wybór rozwiązania w zależności od kąta pochylenia jest zgodny z zaleceniami ?

- czy szerokość, wysokość, nośność i wytrzymałość tych urządzeń jest zgodne z normą ?

- czy rodzaj powierzchni do chodzenia zabezpieczenia przed możliwością poślizgnięcia się ?

- czy powierzchnie do chodzenia są łatwe do czyszczenia i zapewniają łatwy i odpowiednio skierowany spływ płynów ?

35. Omów problematykę progu słyszalności dźwięku.

Intensywność danego dźwieku określona jest najczęściej dla warunków w których przestajemy go słyszeć oraz wtedy kiedy intensywność jest tak duża że odczuwamy ból. Skuteczne obudzanie narządów Cortiego ma cechy reakcji progowej, tzn że ciśnienie akustyczne fali dźwiękowej musi przekroczyć pewną minimalną wartość zwaną ciśnieniem progowym aby mogło dojść do wywołania wrażenia dźwięku. Wartość ciśnienia progowego jest funkcją częstotliwości dźwięku i kształtuje się zgodnie z czulością narządu słuchu, która jest mała dla częstotliwości niskich, wzrasta w kierunku średnich oraz maleje dla częstotliwości wysokich.

36. Co to jest trwałe i czasowe obniżenie progu słyszenia. Omów to zagadnienie.

Zmęczenie słuchu objawia się czasową zmianą stanu słuchu na skutek wyczerpania elementów wrażliwych ucha wewnętrznego. Rezultatem jest czasowe podniesienie progu słuchu którega wielkośc uzależniona jest od wielkosci bodźca jego natężenia oraz czasu działania. Czasowe przesunięcie progu będące wyrazem zmeczenia spowodowane jest zanikiem aktywnosci komórek narządu Cortiego.

Czasowe obniżenie progu słyszenia - dochodzi do 50 ms. W miarę wzrostu częstotliwości oraz siły bodźca wartość progu czasowego ulega skróceniu.

Trwałe obniżenie progu słyszenia - hałas 60 %

37. Wymień cechy ergonomiczne podgrupy „Zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym” arkusza oceny ergonomicznej.

- czy instalacje elektryczne maszyny jest dostosowane do warunków eksploatacji ?

- czy jest uniemożliwiony dostęp osoba niepowołanym do miejsc, w których znajdują się elementy pod napięciem ?

- czy zastosowano właściwy dla warunków eksploatacji rodzaje ochrony podstawowej i dodatkowej ?

- czy oznakowanie przewodów, drzwiczek, pokryw lub osłon jest zgodne z obowiązującymi normami ?

- czy jest zabezpieczenie przed powstaniem łuku elektrycznego w urządzeniach elekt. ?

- czy zastosowano wyłącznik awaryjny umożliwiający natychmiastowe wyłączenie maszyny i stanowiska pracy spod napięcia ?

- czy urządzenia elekt., których nagłe wyłączenie może spowodować niebezpieczeństwo dla obsługi i otoczenia (uchwyty hamulce elektromagnetyczne) są podłączone przed wyłącznikiem głównym ?

- czy gdy może to spowodować uszkodzenie mechanizmów maszyny lub urządzenia, jest uniemożliwione włączenie przeciwnego kierunku obrotów ?

38. Co to jest ergonomia koncepcyjna i ergonomia korekcyjna. Omów przykłady.

Ergonomia koncepcyjna. Nie akceptuje istniejącego przedziału funkcji pomiędzy człowiekiem, a maszyną, lecz poprzez wszechstronną analizę celu i założeń danego układu „c-m-s” i wg określonych kryteriów i zaleca przydział jednych funkcji człowiekowi a innych maszynie, w takim a nie innym projektowaniu środowiska pracy.

Ergonomia korekcyjna: analizuje istniejące ergonomiczne rozwiązania występujące w organizacji stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizjologicznych możliwości pracownika oraz formułuje zalecenia mające na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawę wydajności i jakości pracy.

39. Wymień cechy ergonomiczne podgrupy „Zabezpieczenia przed elementami ostrymi i wystającymi”

- czy wszystkie krawędzie, które nie muszą być ostre z racji spełniania czynności technologicznych są załamane lub zaokrąglone ?

- czy elementy, które ze względu na czynności technolog. muszą być ostre , są osłonięte zwłaszcza podczas długich przerw w pracy ?

- czy wszystkie zawleczki podkładki zabezpieczające są gładkie i należycie osłonięte ?

- czy końce śrub, klinów itp. Nie wystają nadmiernie i czy są załamane lub zaokrąglone ?

40. Co to jest hałas, dźwięk, chłonność akustyczna pomieszczenia, moc akustyczna źródła dźwięku, poziom ciśnienia akustycznego, krzywa oceny hałasu N.

HAŁAS - aby zrozumieć należycie istotę tego doznania, trzeba zdać sobie sprawę, że hałasem stają się bodźce lub zespół bodźców działających akustycznie, a zarazem psychicznie. Hałasem staje się więc dla człowieka każdy bodźiec akustyczny który jest odczuwany przez niego jako przeszkadzający w pewnym momencie, a więc przykry i szkodliwy dla jego zdrowia, a nawet powodujący stopniowe wyniszczanie ustroju.

Hałasy słyszalne można podzielić na:

• poniżej 35 dB (nieszkodliwy dla człowieka)

• 35 - 70 dB (zmęczenie układu nerwowego);

• 70 - 85 dB (powoduje negatywne zmiany w organiźmie człowieka)

• 85 - 130 dB (zaburzenia układu krążenia);

• powyżej 100 dB (nieodwracalne uszkodzenie narządu słuchu i w konsekwencji głuchotę całkowitą)

DŹWIĘK - jest zjawiskiem falowym. W zależnosci od ośrodka w jakim rozchodzą się fale dźwiękowe rozróżniamy dźwięki powietrzne i materiałowe. Dźwiękiem nazywamy falę dźwiękową słyszalną o częstotliwości drgań w zakresie od 16 do 20000 Hz. Dźwięki powyżej przedziału słyszalnego nazywamy ultradźwiękami, poniżej infradźwiękami.

CHŁONNOŚĆ AKUSTYCZNA POMIESZCZENIA - fala akustyczna na drodze swojej propagacji w wyniku napotkania przegrody zgodnie z teorią ruchu falowego ulega częściowemu pochłonięciu. Ilość pochłoniętej energii uzależniona jest od właściwości chłonących. W pomieszczeniu zamkniętym:

A = Σ s_n * _n + Σ n_i * α_i,

gdzie:

α1,2 ...n - współczynniki pochłaniania dźwięku poszczególnych powierzchni;

s1,2 ...n - pole tych powierzchni;

α1,2 ...i - współczynniki pochłaniania przez poszczególne przedmioty oraz osoby znajdujące się wewnątrz;

n1,2 ...i - liczba przedmiotów i osób

MOC AKUSTYCZNA ŹRÓDŁA DŹWIĘKU - można określić za pomocą wzoru N = I * S [W], gdzie

I - natężenie dźwięku w danym punkcie środowiska [W * m ^-2];

S - pole powierzchni pomiarowej prostopadłej do kierunku rozprzestrzeniania się fali [m²].

POZIOM CIŚNIENIA AKUSTYCZNEGO - to skuteczna wartość wachań ciśnienia powodowanego przez falę dźwiękową, a nakładającą się na ciśnienie atmosferyczny. Poziom ciśnienia akustycznego L wyrażany jest w decybelach, i jest równy 20 - krotnemu logarytmowi stosunku ciśnienia mierzonego do ciśnienia odniesienia.

KRZYWA OCENY HAŁASU N - ma za zadanie pomóc nam w ocenie szkodliwości hałasu o charakterze ciągłym. Zastosowanie krzywych oceny N polega na odczycie z widma hałasu poziomu natężenia kolejnych oktaw, odszukaniu na wykresie tej krzywej N która przechodzi przez punkt przecięcia prostych wyprowadzonych z częstotliwości środkowej danych oktaw i poziomu natężenia równego odczytanego z widma. Najwyższa ocena N całego widma jest porownywalna z liczbą krytyczną, a warunki są nieszkodliwe wtedy jeśli maksymalna liczba N widma jest co najmniej równa liczbie krytycznej.

41. Wymień i omów grupy cech w zbiorze „Wymagania bezpiecznej i ergonomicznej pracy w dokumentacji techniczno - ruchowej” arkusza oceny ergonomicznej.

42. Naszkicuj i omów przebieg procesów informacyjnych w układzie „c- m. -s”.

Ażeby określić, jakie powinny być ergonomiczne przesłanki kształtowania konstrukcji i rozmieszczenie elementów

informacyjnych na stanowisku powinien ich projektant i konstruktor odpowiedzieć sobie na następujące podstawowe pytania /vademecum projektowania urządzeń informatycznych/

1. Jak projektowane i konstruowane elementy informacyjne będą oddziaływać na człowieka /operatora?.

2. Jakie zjawiska występują w zetknięciu się operatora z otoczeniem, w sytuacji, kiedy operator ten ma do czynienia z takim, a nie innym źródłem informacji?

3. Jak przebiega proces pracy na stanowisku, dla którego konstruktor powinien zaprojektować źródła informacji?

4. Jaka jest zmienność wszystkich wchodzących w grę czynników oddziaływujących na operatora przyjętej konstrukcji urządzeń informacyjnych?

43. Wymień grupy cech ergonomicznych w zbiorze „Bezpieczeństwo konstrukcji i eksploatacji maszyny” arkusza oceny ekonomicznej.

1. mechaniczna

2. Wytrzymałość cieplna

2. Wytrzymałość Wytrzymałośc

1. Wytrzymałość chemiczna

3. Stateczność

4. Zabezpieczenie przed naruszeniem normalnych warunków eksploatacji

5. Zabezpieczenie zagrożeniami urazowymi

1. Zabezp. przed zagrożeniami elementów ruchomych i luźnych

2. Zabezp. przed zagrożeniami elementami ostrymi i wystającymi

3. zabezp. przed zagrożen. związanymi z przemieszczaniem się ludzi

4. Zabezp. przed porażeniem prądem elektrycznym

5. Zabezp. przed poparzeniem

5 Bezpieczeństwo i wygoda transportowaniu i montażu

6. Bezpieczeństwo i wygoda konserwacji i napraw

44. Omów problematykę pozycji ciała podczas pracy.

Wymagania antropometryczne w projektowaniu stanowiska pracy w układzie c-m-s.

Straty energii związane z wykonywaniem pracy statycznej sprowadzić się może do następujących faktów:

1. straty związane z koniecznością zachowania określonej pozycji ciała i człowieka nie wykonuje żadnej pracy, zużywa ok. 11-12% więcej energii w pozycji stojącej niż w siedzącej.

2. Straty wywołane koniecznością przeciwdziałania ciężarowi przedmiotów utrzymujących siła mięśni /np. przy podtrzymywaniu lub przenoszeniu narzędzi lub obrabianych przedmiotów/

3. Wysiłek mięśniowy związany z zachowaniem równowagi i przeciwdziałaniu przesunięcia się środka ciężkości poza podstawę stóp, /czyli przewrócenia się/: wysiłek taki jest znaczny, gdy środek ciężkości u człowieka umieszczony jest dość wysoko /np. na wysokości ok. 57% wysokości ciała licząc od dołu/.

Wysiłek energetyczny związany z przesuwaniem środków ciężkości ciała przy przechylaniu się podczas /np. przy podnoszeniu ciężarów z ziemi itp./.

W praktyce występują dwa rodzaje pracy statycznej:

• utrzymywanie własnego ciała lub ramion w pozycji nieruchomej /często główny czynnik zmęczenia przy lekkiej pracy fizycznej/

• trzymanie w ręku przedmiotów obrabianych lub narzędzi

Zawody, przy których praca wykonywana w pozycji stojącej lub wymuszonej, charakteryzująca się dużym wysiłkiem statycznym:

• praczka

• prasowaczka

• sprzedawczyni

• maszynistka

• telefonistka

• tkaczka

Główne zainteresowanie konstruktora to umożliwienie zajmowania przez pracownika przy pracy pozycji siedzącej lub przynajmniej zapewnienie jemu, co jakiś czas odpoczynku z tej pozycji poprzez:

• dostosowanie i dostarczenie wygodnych, do wymiarów ciała ludzkiego siedzisk

• zapewnienie, w miarę potrzeby, podpórek do podparcia czy też, gdy korzysta się z wysokich siedzisk - podpórek pod nogi

• właściwego rozmieszczenia materiałów i narzędzi na stanowisku roboczym

Aktualnie odczuwa się tendencje do wprowadzenia niższych siedzisk, co jest powodowane postępującą feminizacją wielu

Zawodów.

45. =61 Wymień i scharakteryzuj grupy cech ergonomicznych w zbiorze „Warunki i skutki obciążenia człowieka pracą ” arkusza oceny ekonomicznej.

46. Omów i scharakteryzuj podukład „środowisko” w układzie „c- m. -s” wg Filipkowskiego

47. Omów problematykę oddziaływania drgań na człowieka.

48. Wymień i scharakteryzuj cechy ergonomiczne podgrupy „Elementy informacyjne i sterownicze” arkusza oceny ekonomicznej.

• czy wskaźniki elementy sygnalizacyjne i sterownicze znajdują się w centralnym polu widzenia?

• Czy odległość elementów sygnalizacyjnych pozwala na prawidłowy odczyt wskazań i sygnałów?

• Czy wskaźniki wychyłowe mają odpowiednie cechy wizualne?

• czy wskaźniki cyfrowe mają odpowiednie cechy wizualne( czytelność, czas ekspozycji - cyfry , sekundy) ?

• Czy wskaźniki cyfrowe wyróżniają się barwą od korpusu maszyn ?

49. Wymień i scharakteryzuj cechy ergonomiczne podgrupy „Siedzisko” arkusza oceny ekonomicznej.

• czy rodzaj siedziska zapewnia warunki stabilizacji tułowia, kończyn oraz głowy ?

• czy rodzaj siedziska jest zgodny z wymaganiami fizjologicznymi i higienicznymi ?

• czy jest ono stabilne i trwałe ?

• czy posiada możliwość regulacji i łatwej obsługi ?

50. Wymień i scharakteryzuj cechy ergonomiczne podgrupy „Widoczność procesu pracy” arkusza oceny ekonomicznej.

• czy pole pracy znajduje się w centralnym polu widzenia ?

• czy nie ma przeszkód w polu widzenia ?

• czy odległość pola pracy pozwala dostrzec szczegół pracy przez operatora ?

• czy natężenia oświetlenia jest zgodne z wymaganiami normatywnymi ?

• czy nie występuje zjawisko stroboskopowe ?

• czy nie występuje zjawisko olśnienia ?

51. Zdefiniuj i omów strukturę nauki - ergonomia

Struktura nauki ergonomii - jest ona zdeterminowana specyfiką układu „c - m - s”, którego funkcjonowaniem zajmuje się zadaniami, jakie sobie wyznacza. W układzie tym występuje wiedza z dwóch grup dyscyplin składowych /tworzących/ ergonomię.

W grupie A znajdują się fragmenty wiedzy lub całe dyscypliny wiedzy o charakterze antropocentrycznym odnoszące się do człowieka.

Natomiast w grupie B fragmenty wiedzy lub całe dyscypliny o charakterze technocentrycznym odnoszą się do techniki i organizacji nauk przyrodniczych czy ekonomicznych.

Zatem w grupie A znajdują się wiedza pochodząca z takich monodyscyplin, jak:

• Prakseologie, fizjologia pracy, psychologia pracy, socjologia pracy, antropologia, biomechanika, medycyna pracy, prawo pracy, ochrona pracy

A w grupie B:

• inżynieria poszczególnych specjalności jak np. transportu, budownictwa, itp.

• technologia

• urbanistyka i estetyka

• cybernetyka i informatyka

• fizyka, matematyka, chemia

• toksykologia

• organizacja

• higiena pracy

• epidemiologia

• elementy zarządzania

Cała, więc struktura ergonomii jest układem komplementarnym.

Pytając o rangę i rolę wiedzy /poszczególnych dyscyplin lub wiedzę całych dyscyplin/ w systemie nauki

ergonomii należy stwierdzić, że wiedza z poszczególnych dyscyplin, czy wiedza całych dyscyplin są równorzędnymi partnerami o jednakowym znaczeniu dla nauki.

Brakuje jednak

52. Wymień i ogólnie scharakteryzuj podgrupy cech „Oddziaływanie na człowieka i otoczenie czynników materialnego środowiska pracy”.

Czynniki materialnego środowiska pracy są tymi, które występują pojedynczo lub w kombinacjach na stanowiskach obsługi maszyn powoduje dodatkowe obciążenia dla organizmu operatora. To dodatkowe obciążenie może powodować wzrost wydatku energetycznego na stanowisku obsługi takiej maszyny.

Skutki działania obciążenia dla organizmu operatora mogą wywołać tzw. zmiany patologiczne i dlatego znajomość granic obciążeń dopuszczalnych jest istotna dla projektanta, konstruktora i eksploatującego maszynę.

Zróżnicowanie granicznych obciążeń dopuszczalnych ma miejsce dla:

• kobiet

• mężczyzn

• młodocianych

Zróżnicowanie granicznych obciążeń dopuszczalnych następujące cechy względem, których dokonano podziału

dopuszczalnych ich wartości granicznych, tymi cechami są:

• cechy anatomiczne

• cechy fizjologiczne

• cechy płci

• cechy społeczne

Skutkiem nie przestrzegania tych wartości granicznych mogą być:

• zmiany w układzie kostnym /kordoza, kifoza, skobioza, płaskostopie, deformacja stóp/

• zmiany w układzie somatycznym u kobiet

zmiany fizjologiczne /szczególnie u kobiet między 18-45 rokiem życia i u młodocianych/

53. Wymień cechy ergonomiczne podgrupy cech „hałas” arkusza oceny ekonomicznej.

• czy poziom mocy akustycznej w oktawowych pasmach częstotliwości jest mniejszy od określonej dla danej maszyny wartości granicznej ?

• jeżeli nie czy poziom ten jest tylko nieznacznie większy od wartości granicznej ?

• czy na stanowisku pracy poziom dźwięku w oktanowych pasmach częstotliwości jest niższy od wartości krzywej oceny hałasu n ?

• jeżeli nie czy są one przekroczone nieznacznie ?

54. Wymień cechy ergonomiczne grupy „obciążenie psychiczne” arkusza oceny ekonomicznej.

1. aktywność

• czy wszystkie elementy wzrokowej informacji bezpośredniej i pośredniej znajdują się w polu widzenia 60^o przy uwzględnieniu pozycji przy pracy ?

• czy elementy obserwacji wyjątkowo ważne i punkty widzenia dokładności i szybkości spostrzegania znajdują się w centralnym polu widzenia

• czy elementy obserwacji w zależności od wielkości znajdują się w odległości umożliwiającej dokładne rozpoznanie, co zapewnia wielkość kąta przedmiotów

• czy urządzenia wzrokowej informacji i pośredniej (wskaźniki, skale, symbole, napisy) są łatwe do wyróżnienia z tła ?

• czy urządzenia wzrokowej informacji pośredniej różnią się od siebie tak, aby była łatwa ich identyfikacja

• czy urządzenia informacji pośredniej są zgrupowane logicznie i w sposób ułatwiający powstanie nawyku ?

• czy informacja pośrednia jest nadawana zawsze w ten sam sposób ?

• czy sygnał odróżnia się od reszty (tła) i jest łatwy do identyfikacji ?

• czy informacja jest podawana w sposób przyciągający uwagę ?

• czy czas przerw między prezentacją poszczególnych sygnałów jest wystarczający do przetworzenia informacji pośredniej lub podsumowanie informacji ?

• czy elementy obsługi w strefie informacji są łatwo dostępne i łatwa jest możliwość prawidłowej manipulacji ?

• czy elementy sterownicze są pogrupowane logicznie (wg ważności , kolejności, częstości w powiązaniu ze źródłem informacji) ?

• czy elementy obsługi są łatwe do rozróżnienia i identyfikacji ?

• czy stan elementu sterowniczego jest łatwy do rozróżnienia dotykiem ?

• czy opór urządzeń sterowniczych odpowiada optymalnym wartością sił ?

• czy tempo obsługi nie przekracza normalnego rytmu , czynności ruchowych ?

• czy wykonywanie czynności nie utrudnia odbierania informacji

• czy jest zapewniony czas na kontrolę własnych czynności ?

• czy czynności są tak zaprojektowane, aby ułatwiły powstanie nawyków ruchowych i uwzględniły stereotypy wyst. w danej populacji ?

• jeżeli w powyższych pytaniach było nie , czy niespełnienie tego wymagania, a uniemożliwia odebranie informacji podjecie decyzji czy wykonanie czynności ?

2. monotonia

• czy na stanowiskach pracy występuje monotonia wynikająca z jednostajności bodźców ?

• czy na stanowiskach pracy występuje monotonia wynikająca z jednostajności działań ?

• czy na stanowiskach pracy występuje monotonia wynikająca z niezmiennej sytuacji pracy ?

3. konsekwencja pracy

• czy urządzenia techniczne zapewniają samolikwidację sytuacji awaryjnej czy niebezpiecznej, a błąd pracownika może spowodować groźne następstwa ?

55. Wymień cechy ergonomiczne grupy „obciążenie fizyczne” arkusza oceny ekonomicznej.

1. obciążenie rąk

• czy opory elementów sterowniczych wykonywanych podczas operacji technologicznych są zgodne z zaleceniami, uwzględniając częstotliwość ich wykonywania i treści wykonywania ruchów ?

• czy ciężary podnoszone rękami podczas operacji technologicznych są zgodne z zaleceniami uwzględniając częstotliwość i treść

• czy czynności są równomiernie rozłożone na obie ręce ?

2. obciążenie nóg

• czy opory elementów sterowniczych pokonywane nogami podczas operacji technolog. Są zgodne z zaleceniami, uwzględniając ich częstotliwość ?

• czy obciążenie nóg wynikające z przenoszenia ciężarów jest zgodne z zaleceniami ?

• czy czynności są równomiernie rozłożone na obie nogi ?

3. obciążenie dynamiczne

• czy obciążenie zmianowe jest co najmniej średnio chwilowe, co najmniej średnio - ciężkie a monotypia średnia

• jeżeli nie czy obciążenie zmianowe jest w najmniej średnio - ciężkie, a monotypia średnia

4. obciążenie statyczne

• czy siła trzymania wynosi poniżej 15% siły max ?

• czy stopień obciążenia statycznego jest mały ?

• jeżeli nie czy siła i czas trzymania są tak dobrane, ze nie przekraczają krzywej wyczerpania ?

• czy stopień obciążenia statycznego jest średni ?

56. Dokonaj klasyfikacji stanowisk pracy. Wymień typowe zagrożenia występujące na stanowiskach pracy.

• produkcyjne

• pomocnicze

Typowe zagrożenia występ. na stanowiskach pracy:

• hałas - głuchota zawodowa 60%

• zapylenie - rozedma płuc 20%

• drgania - choroba wibracyjna 10%

• zapylenie wtórne - nieżyt górnych dróg oddechowych 5%

• 5-18 inne czynniki

• 18-50 grupa czynników para zawodowych (np. stres)

57. Wymień cechy ergonomiczne grupy „Bezpieczeństwo i wygoda konserwacji i napraw” arkusza oceny ekonomicznej.

• czy podczas prac konserwacyjno naprawczych jest zapewniona wolna przestrzeń w celu manipulacji narzędziami (czy jest ona dostosowana do zdolności ruchowej człowieka ?

• czy jest zapewniony dostęp do zespołów maszyny wymagającej obsługi, kontroli i czasowej regulacji ?

• czy jest uniemożliwiony dostęp do miejsc niebezpiecznych maszyny w celu regulacji, konserwacji lub napraw podczas pracy przez zastosowanie urządzeń funkcjonujących samodzielnie ?

• czy czynności obsługi i regulacji są ograniczone przez zastosowanie np. centralnego smarowania, samoczynne kasowanie luzów

• czy czynności kontroli są ułatwione przez zastosowanie zestawu wskaźników umieszczonych w widocznym miejscu, wskazujących np. ciśnienie medium roboczego, temperaturę itp.

58. Wymień cechy ergonomiczne grupy „Bezpieczeństwo i wygoda transportu i montażu maszyny” arkusza oceny ekonomicznej.

• czy pewność uchwycenia maszyny w celu uchwycenia lub przemieszczenia jest jej zapewniona przez zastosowanie odpowiednich zaczepów , otworów ?

• czy jest zapewnione bezpieczeństwo uniesienia podczas wieszania lub przenoszenia maszyny podlegające umiejscowieniu tych elementów z uwzględnieniem położenia środka ciężkości w celu zapewnienia stabilności maszynom i urządzeniom ?

• czy maszyna jest przystosowana do transportu poprzez wykonanie w niej otworów lub zaczepów umożliwiających przymocowanie do środka transportu ?

• czy jest możliwe zabezpieczenie elementów luźnych i ruchomych podczas transportu przez odpowiednie ich zablokowanie lub demontaż ?

59. Omów i scharakteryzuj „Atlas antropometryczny dorosłej ludności Polski”

3 podstawowe techniki wykonywania w /wym pomiarów:

1. posługiwanie się tzw. Zestawem Martina, obejmującym antropometr (przyrząd złożony z miarki i przesuwanego pręta ustawionego pod kątem prostym, cyrkiel kabłąkowy i suwak

2. przystosowanie danego osobnika do ściany na której narysowane są kwadraty o określonej wielkości np. o boku 10 cm ,tworzące szachownicę. Technika ta pozwala ustalić wymagane wymiary bez potrzeby posługiwania się specjalnymi przyrządami.

3. technika fotograficzna. Mierzony osobnik jest nagi na jego ciele oznacza się tzw. Punkty antropometryczne (punkty, których wzajemne położenie decyduje o wartościach antropometrycznych). Fotografuje się go w ruchu podczas pracy. Odpowiednie wymiary ustawia się na podstawie zdjęć śledząc odległości pomiędzy poszczególnymi punktami.

60. Wymień grupy i podgrupy cech w zbiorze „Bezpieczeństwo konstrukcji i eksploatacji maszyn” arkusza oceny ergonomicznej.

1. Wytrzymałość

1. Wytrzymałość mechaniczna

2. Wytrzymałość cieplna

3. Wytrzymałość chemiczna

2. Skuteczność

3. Zabezpieczenie przed naruszeniem normalnych warunków eksploatacji.

4. Zabezpieczenie zagrożeniami urazowymi

1. Zabezpieczenie przed zagrożeniami elementów ruchomych i luźnych

2. Zabezp. przed zagrożeniami elementami ostrymi i wystającymi.

3. Zabezp. przed zagrożeniami związanymi z przemieszczaniem się ludzi.

4. Zabezp. przed porażeniem prądem elektrycznym

5. Zabezp. przed poparzeniem

5. Bezpieczeństwo i wygoda w transportowaniu i montażu

6. Bezpieczeństwo i wygoda konserwacji i napraw.

61. Wymień grupy i podgrupy cech w zbiorze „Warunki i skutki obciążenia pracą człowieka” arkusza oceny ergonomicznej.

1. Warunki przestrzenne czynności ruchomych

1. pozycja ciała

2. Czynności robocze i inne

3. Sterowanie

4. Siedzisko

2. Warunki pracy wzroku

1. Widoczność procesu pracy

2. Widoczność elementów informacyjnych i sterowniczych

3. Widoczność oznaczeń graficznych i bieżących

3. Warunki korzystania z informacji słuchowej, dotykowej i innej

1. Warunki słyszalności sygnałów dźwiękowych

2. Warunki powstawania wrażeń dotykanych

4. oddziaływanie na człowieka i otoczenie czynników wytwarzanych przez maszynę (proces)

1. Substancje lotne

2. Nielotne substancje trujące, uczulające i rakotwórcze.

3. Mikroklimat

4. Drgania mechaniczne

5. Hałas

6. Ultradźwięki i nelfradźwięki

7. Promieniowanie optyczne

8. Promieniowanie jonizujące

5. Obciążenie fizyczne

1. Obciążenie rąk

2. Obciążenie nóg

3. Obciążenie dynamiczne

4. Obciążenie statyczne

5. Obciążenie statyczne

6. Obciążenie psychiczne

1. Aktywność

2. Monotonia

3. Koncentracja pracy

4. Obciążenie ............ stanowiska

62. Wymień grupy cech w zbiorze „Wymagania bezpiecznej i ergonomicznej pracy w dokumentacji techniczno - ruchowej maszyny” arkusza oceny ergonomicznej.

63. Naszkicuj i omów relacje między podukładami „człowiek”-„maszyna” i „środowisko” w układzie „c- m. -s”

64. Wymień zbiory i grupy cech ergonomicznych arkusza oceny ergonomicznej.

Ergonomiczna ocena maszyn i urządzeń biurowych powinna być integralną częścią ogólnej oceny ich poziomu technicznego.

Wyniki obserwacji zapisane w arkuszach takiej oceny mogą być wykorzystane do

• wprowadzenia zmian w konstrukcji maszyn i urządzeń, jeżeli przedmiotem oceny są prototypy

Trzy części:

• w pierwszej zawarte są ogólne dane dotyczące maszyny, daty oceny , nazwiska i stanowisk osób oceniających

• część druga obejmuje zestaw pytań dot. cech ergonomicznych przedmiotu oceny oraz środowiska pracy

• w części trzeciej prezentowane są zalecenia końcowe opracowywane na podstawie wniosków pochodzących z wyników diagnozy i analizy wykonanych z użyciem arkusza

Grupa I

• analiza dokumentacji projektowej i techniczno-ruchowej maszyna

• analiza instrukcji prowadzenia procesów technolog. w analizowanym systemie produkcyjnym

• analiza instrukcji obsługi stanowisk pracy tego systemu

Grupa II

• wywiady z dozorem technicznym i obsługa maszyn i urządzeń oraz stanowisk pracy

• ogląd maszyn, urządzeń oraz stanowisk pracy

• obserwacje ciągłe i migawkowe procesu pracy prowadzonego na analizowanych stanowiskach pracy maszyn i urządzeń

Grupa III

- pomiary i badania

65. Wymień cechy ergonomiczne w grupie „Wymagania bezpiecznej i ergonomicznej pracy podczas transportu maszyny w DTR” arkusza oceny ergonomicznej.

• czy DTR zawiera rys. i opis podający sposób transportu

• czy DTR zawiera wyszczególnienie środków transportu jakimi może być przewożona maszyna i sposoby zabezpieczenia jej podczas transportu?

• czy wymagania bhp podczas transportu są omówione w DTR w sposób jasny i jednoznaczny?

• czy są omówione wszystkie wymagania do zapewnienia bhp i wygody pracy ?

• czy podane sposoby są zgodne z przepisami ?

• czy podane sposoby opierają się na przesłankach technicznych i doświadczalnych ?

66. Wymień cechy ergonomiczne w grupie „Wymagania bezpiecznej i ergonomicznej obsługi maszyn w jej DTR” arkusza oceny ergonomicznej.

• czy DTR podaje kwalifikacje zawodowe oraz warunki psychofizyczne wymagane w pracy przy danej maszynie lub stanowisku pracy?

• czy DTR podaje liczbę pracowników niezbędnych przy wykonywaniu poszczególnych czynności technologicznych na danej maszynie lub stanowisku pracy?

• Czy DTR podaje zakres ich obowiązków?

• Czy DTR podaje w przypadku kilkuosobowej obsługi zakres obowiązków pracownika odpowiedzialnego za całość?

• czy DTR podaje zestawienie narzędzi i środków ochronnych w tym techn.-organizacyjnych?

• Czy DTR podaje czynności niezbędne do dorazowym uruchomieniu?

• czy DTR zawiera szcegółowy opis czynności jakie należy wykonać podczas rozruchu eksploatacji i zatrzymania maszyn?

• Czy DTR podaje sygnały stosowane w czasie eksploatacji maszyn

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---