Podstawy prawa

Autor:

Dr Katarzyna Kurzępa-Dedo

Spółki prawa handlowego-wybrane zagadnienia

WYKŁAD

1. Rodzaje spółek handlowych

Wymienione spółki tworzą tzw. numerus clausus, co uniemożliwia zawiązywanie w praktyce innych typów spółek handlowych, niż te przewidziane w powołanych przepisach.

Poza spółkami handlowymi w obrocie gospodarczym występuje również spółka cywilna unormowana w Kodeksie cywilnym (art. 860-875 k.c.).

Spółki handlowe można poddawać klasyfikacjom stosując różne kryteria.

Powszechnie przyjmowanym podziałem spółek handlowych jest podział na spółki osobowe i kapitałowe. Zasadniczym kryterium tego rozróżnienia jest substrat ich istnienia i funkcjonowania.

Jeżeli substratem bytu spółki są przede wszystkim wspólnicy (tzw. substrat osobowy) to mamy do czynienia ze spółkami osobowymi. Natomiast, kiedy zasadniczą rolę odgrywa kapitał (tzw. substrat rzeczowy, majątkowy) to jest to cecha charakterystyczna spółek kapitałowych.

Do spółek osobowych zalicza się następujące spółki handlowe:

-spółkę jawną,

-spółkę komandytową,

-spółkę komandytowo-akcyjną,

-spółkę partnerską.

Spółka cywilna mimo, iż nie należy do spółek handlowych jest jednak spółką osobową.

Do spółek kapitałowych należą:

- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,

- spółka akcyjna.

Istnienie substratu osobowego, bądź rzeczowego w spółkach handlowych implikuje następujące różnice pomiędzy spółkami osobowymi a kapitałowymi.

SPÓŁKI OSOBOWE	SPÓŁKI KAPITAŁOWE
Do utworzenia spółki osobowej potrzeba, co najmniej dwóch wspólników. Jeżeli po utworzeniu spółki pozostanie tylko jeden wspólnik, to ulegnie ona rozwiązaniu.	Utworzyć spółkę kapitałową może jeden lub większa liczba wspólników. Wyjątkiem jest jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie może wyłącznie sama utworzyć innej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej ( art. 151 § 2 oraz 301 § 1 zd. 2 k.s.h.).
Nie mają osobowości prawnej. Są tzw. ułomnymi osobami prawnymi, ponieważ mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane ( art. 8 § 1 k.s.h.).	Mają osobowość prawną. Uzyskują ją w momencie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 12 k.s.h.).
Co do zasady, ich skład personalny jest stały. Wyjątek stanowi spółka komandytowo-akcyjna, w której akcjonariuszom przysługuje prawo do rozporządzania akcjami.	Skład personalny ulega zmianom, z uwagi na przysługujące wspólnikom lub akcjonariuszom prawo do rozporządzania swoimi udziałami lub akcjami.
Przedmiotem wkładu wspólnika do spółki osobowej może być zarówno wkład pieniężny, niepieniężny (aport) oraz świadczenie pracy lub usług. Wyjątek stanowią akcjonariusze w spółce komandytowo-akcyjnej oraz pod pewnymi warunkami komandytariusz w spółce komandytowej (art. 107 § 2 k.s.h.).	Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być praca, świadczenie usług lub prawo niezbywalne (art. 14 § 1 k.s.h.).
W zasadzie nie występują w nich organy. Wyjątkiem jest spółka partnerska, w której umowa może przewidywać powołanie zarządu (art. 97 k.s.h.) oraz spółka komandytowo-akcyjna, gdzie występuje obligatoryjnie walne zgromadzenie akcjonariuszy i fakultatywnie rada nadzorcza (art. 142 i 145 k.s.h.).	Będąc osobami prawnymi działają przez organy. W spółce z o.o. i akcyjnej pojawiają się: zarząd, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna oraz zgromadzenie wspólników (spółka z o.o.) lub walne zgromadzenie akcjonariuszy (spółka akcyjna).
Za zobowiązania spółki odpowiadają wspólnicy bez ograniczeń, całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką (art. 22§ 2 k.s.h.). Jednakże wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika art. 31 § 1 k.s.h.). Od tej zasady są pewne wyjątki: partner w spółce partnerskiej nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innego partnera powstałe w związku z wykonywaniem przez niego wolnego zawodu (art. 95 § 1 k.s.h.); komandytariusz w spółce komandytowej ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki jedynie do wysokości sumy komandytowej (art. 102 k.s.h.); akcjonariusz w spółce komandytowo-akcyjnej ryzykuje jedynie wniesionym wkładem (art. 125 k.s.h.).	Za zobowiązania spółki odpowiada spółka całym swoim majątkiem jako osoba prawna. Jednakże za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu ( art. 13 § 1 k.s.h.).

2. Spółka jawna

Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową ( art. 22 § 1 k.s.h.).

Spółka jawna jest najszerzej uregulowaną spółką osobową. Przepisy o spółce jawnej mają odpowiednio zastosowanie do spółki partnerskiej, spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej w sprawach w nich nieuregulowanych (por. art. 89, 103, 126 § 1 pkt 1 k.s.h.).

Wspólnikami spółki jawnej mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.

Spółka jawna może powstać:

-w drodze zawarcia umowy o utworzenie spółki jawnej,

-lub w drodze przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną (art. 26 § 4 k.s.h.).

W obu tych przypadkach spółka jawna powstaje dopiero z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Zgodnie z art. 23 k.s.h. umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności i określać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. wkłady wnoszone przez każdego wspólnika i ich wartość,

3. przedmiot działalności spółki,

4. czas trwania spółki, jeśli jest określony.

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników, albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna", przy czym dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. j.” Firma może wskazywać na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia lub zawierać inne określenia dowolnie obrane (art. 43⁵ § 2 k.c.).

Przykład

„J. Kowalski, T. Nowak - Produkcja i Sprzedaż Ozdób Choinkowych, spółka jawna w Rzeszowie.”

Załącznik nr 7 Wzór umowy spółki jawnej

Załącznik nr 8 Formularz wpisu do KRS

Prowadzenie spraw spółki

W spółce jawnej każdy ze wspólników ma prawo i jednocześnie obowiązek prowadzić sprawy spółki.

Wspólnicy nie mogą powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem ich samych (art. 38 § 1 k.s.h.). Jednakże wspólnicy mogą na podstawie umowy spółki lub w drodze uchwały wspólników powierzyć prowadzenie spraw spółki jednemu lub kilku wspólnikom, wówczas pozostali wspólnicy spółki jawnej będą wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.

Każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo reprezentować spółkę (art. 29 § 1 k.s.h.).

Prawo reprezentacji rozciąga się na wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane ze spółką, np. na czynności podejmowane przed organami administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, czy też dokonywane z kontrahentami spółki.

Majątek spółki jawnej obejmuje wszelkie mienie wniesione do niej jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia (art. 28 k.s.h.).

Przedmiotem wkładu do spółki jawnej oprócz pieniędzy, wkładów niepieniężnych (aportów) może być także nieodpłatne świadczenie usług lub pracy przez wspólnika, np. prowadzenie księgowości spółki, świadczenie usług własnym środkiem transportu na rzecz spółki.

Każdy ze wspólników ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w takim samym stosunku, bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu.

W myśl art. 51 § 3 k.s.h. wspólnik może zostać w drodze postanowień umowy zwolniony od udziału w startach, ale nigdy w zyskach.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki

W spółce jawnej wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (art. 22 § 2 k.s.h.).

Odpowiedzialność wspólnika jest zatem osobista, nieograniczona i solidarna.

Wspólnicy w spółce jawnej, a także w pozostałych spółkach osobowych ponoszą tzw. odpowiedzialność subsydiarną. Polega ona tym że, wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna art. 31 § 1 k.s.h.

Podkreślić należy, że osoba przystępująca do spółki jawnej jako wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia (art. 32 k.s.h.).

3. Spółka partnerska

Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 86 §1 k.s.h.).

Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. W Polsce istnieje obecnie normatywnie zakreślony katalog osób, które wykonują wolny zawód.

Zgodnie z art.88 k.s.h. zalicza się do nich m.in:

adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcę podatkowego, lekarza, lekarza dentystę, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarkę, położną, radcę prawnego.

Spółka partnerska może być zawiązana do wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba, że ustawa stanowi inaczej ( art. 86 § 2 k.s.h.).

Przykład

Teoretycznie nie ma przeszkód do tego, aby spółkę partnerską utworzyli rzeczoznawcy majątkowi razem z tłumaczami przysięgłymi. Ale już wykonywanie w ramach spółki partnerskiej zawodu radcy prawnego jest możliwe tylko pod warunkiem, że partnerami są tylko radcowie prawni albo radcowie prawni i adwokaci.

Tak więc, łączenie wolnych zawodów wykonywanych w ramach spółki partnerskiej jest dopuszczalne pod warunkiem, że przepisy szczególne nie zawierają żadnych ograniczeń w tym zakresie.

Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Spółka partnerska powstanie dopiero z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 94 k.s.h.).

Dokonując zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania przez niego wolnego zawodu.

Załącznik nr 8 Formularz wpisu do KRS

Reprezentacja spółki

Partner w omawianej spółce może samodzielnie ją reprezentować, chyba że w umowie spółki postanowiono inaczej ( art. 96 § 1 k.s.h.).

W spółce partnerskiej wspólnicy mają prawo i obowiązek, jak w przypadku spółki jawnej, samodzielnie prowadzić sprawy spółki.

Jednakże stosownie do art. 97 § 1 k.s.h. partnerzy mogą powierzyć prowadzenie spraw spółki i jej reprezentację zarządowi. Do zarządu będą miały wówczas zastosowanie odpowiednio przepisy art. 201-211 i art. 293-300 k.s.h. o zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Sposób ukształtowania odpowiedzialności wspólników spółce partnerskiej jest bez wątpienia cechą specyficzną tej spółki handlowej.

Trzeba bowiem odróżnić dwie kategorie zobowiązań spółki i związane z nimi zasady odpowiedzialności partnerów.

1. Pierwsza kategoria to zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez partnerów wolnego zawodu w spółce.

Zgodnie z zasadą zawartą w art. 95 § 1 ks.h. partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

Przyjęcie takiej konstrukcji ma na celu wyeliminowanie odpowiedzialności partnera za tzw. błędy „w sztuce” popełnione przez pozostałych partnerów, a także osoby zatrudnione przez spółkę.

2. Druga kategoria to zobowiązania spółki związane z nabywaniem przez nią przedmiotów majątkowych potrzebnych do jej działalności jako jednostki organizacyjnej, np. urządzeń specjalistycznych, komputerów, książek, fachowych czasopism, czy regulacją należności, np. z tytułu czynszu za lokal, należności publicznoprawnych itp.

Za te zobowiązania każdy z partnerów ponosi solidarnie ze spółką i pozostałymi partnerami odpowiedzialność solidarną, całym swoim majątkiem. Co więcej, odpowiedzialność partnerów ma również charakter subsydiarny (art. 31 k.s.h).

4. Spółka komandytowa

Spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona (art. 102 k.s.h.).

Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i określać:

1) firmę i siedzibę spółki,

2) przedmiot działalności spółki,

3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,

5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).

Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (art. 109 § 1 k.s.h.).

Załącznik nr 8 Formularz wpisu do KRS

W spółce komandytowej występują dwie kategorie wspólników: komplementariusze i komandytariusze.

Podstawą takiego podziału jest różny status prawny i zakres obowiązków wspólników. Liczba komplementariuszy i komandytariuszy w spółce jest dowolna, jednakże po każdej ze stron musi wystąpić przynajmniej jedna osoba.

Komplementariusz w spółce komandytowej:

• ponosi odpowiedzialność osobistą za zobowiązania spółki solidarnie z nią,

• prowadzi sprawy spółki,

• reprezentuje spółkę,

• nazwisko komplementariusza umieszczane jest w firmie spółki komandytowej (art. 104§ 1 k.s.h.).

Komandytariusz w spółce komandytowej m.in.:

• odpowiada za zobowiązania spółki do wysokości sumy komandytowej (art. 111 k.s.h.),

• nie prowadzi spraw spółki chyba, że umowa spółki stanowi inaczej (art. 121 k.s.h.),

• w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 121 § 2 k.s.h.),

• może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik (art. 118 k.s.h.),

• nazwisko komandytariusza nie może być umieszczone w firmie spółki; w przypadku zaś umieszczenia nazwiska lub firmy (nazwy) komandytariusza w firmie spółki, będzie on odpowiadał wobec osób trzecich tak jak komplementariusz (art. 104 § 4 k.s.h.),

• przysługuje mu prawo do kontroli spółki, a tym samym prawo do kontroli działań komplementariusza.

Suma komandytowa stanowi określoną w umowie spółki kwotowo wartość do wysokości której komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki względem wierzycieli. Kodeks spółek handlowych nie określa górnej, ani dolnej granicy wysokości sumy komandytowej.

5. Spółka komandytowo-akcyjna

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia ( komplemantariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem (art. 125 k.s.h.).

Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką hybrydalną tzn. mino, iż zaliczana jest do grupy spółek osobowych, to posiada także cechy spółki kapitałowej.

Tworzenie spółki:

Załącznik nr 9 Formularz wpisu do KRS

Komplementariusze prowadzą sprawy spółki komandytowo-akcyjnej i reprezentują ją.

Akcjonariusz w spółce komandytowo-akcyjnej nie prowadzi spraw spółki, a jedynie jest zobowiązany do świadczeń określonych w statucie.

W spółce komandytowo-akcyjnej występują następujące organy:

• walne zgromadzenie akcjonariuszy,

• rada nadzorcza.

Rada nadzorcza jest w zasadzie organem fakultatywnym. Jednakże, kiedy liczba akcjonariuszy w spółce przekracza dwudziestu pięciu jej ustanowienie jest obowiązkowe ( 142 § 1k.s.h.). Do zadań rady nadzorczej należy sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

W walnym zgromadzeniu akcjonariuszy uczestniczą akcjonariusze, a także komplementariusze, którzy nie są akcjonariuszami spółki komandytowo-akcyjnej.

Każda akcja nabyta lub objęta przez osobę niebędącą komplementariuszem daje prawo do jednego głosu chyba, że statut stanowi inaczej.

Uchwały walnego zgromadzenia wymaga, np.:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy,

• udzielenie komplemnetariuszom prowadzącym sprawy spółki absolutorium z wykonywanych przez nich obowiązków,

• rozwiązanie spółki.

6. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Do powstania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga się:

1. zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego,

2. wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, który powinien wynosić co najmniej 5.000 złotych, a wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych,

3. powołania zarządu,

4. ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,

5. wpisu do rejestru; z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego spółka z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskuje osobowość prawną.

Załącznik nr 10 Formularz wpisu do KRS

 Z chwilą zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji.

Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki i nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Przedmiotem wkładu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być prawo niezbywalne jak również świadczenie pracy bądź usług (art. 14 § 1 ksh).

Organy spółki

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją.

Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków powoływanych spośród wspólników lub spoza ich grona.

Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.

Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Podczas, gdy umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.

Umowa spółki może ustanowić radę nadzorczą lub komisję rewizyjną albo oba te organy.

W spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu, powinna być ustanowiona rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.

Rada nadzorcza składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych na rok uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Uchwałą wspólników członkowie rady nadzorczej mogą być odwołani w każdym czasie.

Komisja rewizyjna składa się co najmniej z trzech członków, powoływanych i odwoływanych według tych samych zasad, co członkowie rady nadzorczej.

Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności, ale nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.

Uchwały wspólników są podejmowane na zgromadzeniu wspólników.

Uchwały wspólników wymaga np.:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,

2. postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,

3. zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,

4. nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej.

7. Spółka akcyjna

Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółkę akcyjną można utworzyć zarówno celu zarobkowym jak i niezarobkowym.

Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:

1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli; statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego,

2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,

3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,

4) wpisu do rejestru; chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego spółka akcyjna uzyskuje osobowość prawną.

Załącznik nr 11 Formularz wpisu do KRS

Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej i powinien wynosić co najmniej 100.000 złotych.

Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.

Przedmiotem wkładu do spółki akcyjnej nie może być prawo niezbywalne jak również świadczenie pracy bądź usług (art. 14 § 1 ksh).

Akcjonariusze są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w statucie i nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Organy spółki

Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę.

Składa się z jednego albo większej liczby członków powoływanych spośród akcjonariuszy lub spoza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej.

Okres sprawowania funkcji przez członka zarządu nie może być dłuższy niż pięć lat (kadencja). Ponowne powołania tej samej osoby na członka zarządu są dopuszczalne na kadencje nie dłuższe niż pięć lat każda.

Prawo członka zarządu do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.

Przy zarządzie wieloosobowym sposób reprezentowania spółki określa jej statut. Jeżeli statut nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.

Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wszyscy jego członkowie są obowiązani i uprawnieni do wspólnego prowadzenia spraw spółki, chyba że statut stanowi inaczej.

Kolejnym organem w spółce akcyjnej jest rada nadzorcza, która sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności.

Składa się ona co najmniej z trzech, a w spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków, powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie chyba, że statut spółki stanowi inaczej.

Kadencja członka rady nadzorczej nie może być dłuższa niż pięć lat.

W spółkach akcyjnych trzecim organem jest walne zgromadzenie akcjonariuszy.

Uchwały walnego zgromadzenia wymaga np:

1. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków,

2. postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,

3. zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego.

ĆWICZENIA

1. Pytania kontrolne

1. Wymień spółki prawa handlowego.

2. Wymień spółki osobowe i kapitałowe.

3. Czym charakteryzują się spółki osobowe?

4. Jaki cechy mają spółki kapitałowe?

5. W jakim celu zakładana jest spółka jawna?

6. Jakie są dwa sposoby powstania spółki jawnej?

7. Z którą chwilą powstaje spółka jawna?

8. Kto reprezentuje spółkę jawną?

9. Na czym polega odpowiedzialność subsydiarna wspólników w spółce jawnej?

10. W jakim celu jest zakładana spółka partnerska?

11. Kto może być partnerem w spółce partnerskiej?

12. W jakiej formie sporządza się umowę spółki partnerskiej?

13. Kto prowadzi sprawy spółki partnerskiej?

14. Kto może reprezentować spółkę partnerską?

15. Jaki organ może być powołany w spółce partnerskiej?

16. Za jakie zobowiązania partner nie ponosi odpowiedzialności?

17. Za jakie kategorie zobowiązań partnerzy odpowiadają solidarnie z pozostałymi partnerami i ze spółką?

18. W jakiej formie powinna być sporządzona umowa spółki komandytowej?

19. Jaka jest pozycja komandytariusza w spółce?

20. Jaka jest pozycja komplementariusza w spółce?

21. Kto prowadzi sprawy spółki komandytowej?

22. Kto reprezentuje spółkę komandytową?

23. Co to jest suma komandytowa?

24. W jakiej formie powinna być sporządzona umowa spółki komandytowo-akcyjnej?

25. Ile wynosi kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej?

26. Kto reprezentuje spółkę komandytowo-akcyjną?

27. Kto prowadzi sprawy spółki komandytowo-akcyjnej?

28. Jakie organy pojawiają się w spółce komandytowo-akcyjnej?

29. Ile wynosi kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

30. Jakie są etapy tworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

31. Jakie organy pojawiają się w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością?

32. W jakim celu może być utworzona spółka akcyjna?

33. Ile wynosi kapitał zakładowy spółki akcyjnej?

34. Co może być przedmiotem wkładu do spółki akcyjnej?

35. Z jaką chwilą spółki kapitałowe uzyskują osobowość prawną?

2. Kazusy

1. Jan, Krzysztof i Marian postanowili założyć spółkę jawną. Jan wniósł do spółki tytułem wkładu samochód dostawczy, Krzysztof pieniądze, a Marian nieodpłatne świadczenie usług księgowych na rzecz spółki.

Czy takie wkłady w spółce jawnej są dopuszczalne?

2. Trzej wspólnicy spółki jawnej postanowili powierzyć całkowite prowadzenie spraw spółki osobie trzeciej niebędącej wspólnikiem w tej spółce.

Czy taka decyzja wspólników jest dopuszczalna?

3. W firmie spółki komandytowej znalazło się nazwisko komandytariusza.

Jakie będą tego skutki?

4. Dwaj lekarze są wspólnikami spółki partnerskiej i w jej ramach wykonują swój zawód. W trakcie operacji jeden z nich popełnił tzw. błąd w sztuce.

Kto będzie ponosił odpowiedzialność z tytułu tego błędu-obaj lekarze, czy tylko ten, który przeprowadzał operację?

5. Partnerzy w spółce partnerskiej postanowili powołać zarząd, który będzie prowadził sprawy spółki?

Czy powołanie zarządu w spółce partnerskiej jest w świetle przepisów Kodeksu spółek handlowych dopuszczalne?

6. Spółki partnerska zaprzestała spłaty kredytu zaciągniętego na zakup sprzętu medycznego.

Kto i w jaki sposób będzie ponosił odpowiedzialność za spłatę kredytu?

7. Joanna, Marcin i Adam zamierzają założyć spółkę komandytowo-akcyjną lub spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jaki muszą zgromadzić kapitał zakładowy, aby zarejestrować taką spółkę?

8. Kilka osób fizycznych zamierza założyć spółkę akcyjną, ale nie w celach zarobkowych.

Czy taka spółka może zostać zarejestrowana?

3. Test jednokrotnego wyboru

Test jednokrotnego wyboru. Prawidłowe odpowiedzi są zaznaczone na czerwono.

1. Osobowość prawną ma spółka:

• cywilna

• komandytowa

• partnerska

• z ograniczoną odpowiedzialnością.

2. Subsydiarna odpowiedzialność wspólników pojawia się w spółkach:

• kapitałowych

• osobowych.

3. Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być:

• samochód

• nieruchomość

• praca

• gotówka.

4. Do utworzenia spółki komandytowej potrzebne jest:

• 5 000 złotych

• 500.000 złotych

• 50.000 złotych

• nie ma wymogów odnośnie zebrania określonej kwoty.

5. Spółka partnerska może być utworzona:

• w każdym celu prawnie dopuszczalnym

• w dowolnie obranym celu

• w celu gospodarczym

• w celu wykonywania wolnego zawodu.

6. Umowa spółki komandytowo-akcyjnej powinna być zawarta w formie:

• zwykłej pisemnej

• ustnej

• dowolnie obranej przez strony

• aktu notarialnego.

7. Suma komandytowa to:

• wkład

• udział komandytariusza

• oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności komandytariusza wobec wierzycieli

• oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności komplementariusza wobec wierzycieli

• zysk komplementariusza.

9. W spółce partnerskiej może pojawić się:

1. komandytariusz

2. komplementariusz

3. zarząd

4. rada nadzorcza.

10. Spółka akcyjna może być jednoosobowa.

• prawda

• fałsz.

11. Spółką handlową nie jest:

• spółka jawna

• spółka partnerska

• spółka akcyjna

• spółka cywilna

• spółka z ograniczona odpowiedzialnością.

12. Akcjonariusz w spółce akcyjnej:

• ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki

• nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki

• ponosi odpowiedzialność subsydiarną za zobowiązania spółki.

13. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż:

• 1 grosz

• 10 groszy

• 1 złoty

• 10 złoty.

DODATKI

1. Orzecznictwo

Zarządzający cudzym majątkiem, a tym samym wspólnik prowadzący interesy spółki jawnej, mogą być zmuszeni wyrokiem do złożenia zainteresowanym udokumentowanych rachunków z dochodów i wydatków, pochodzących z zarządu powierzonego majątku, oraz do wyjawienia tego, co im wiadomo o zatajeniu lub ukryciu majątku i należących do niego dochodów.

Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1936 r.; sygn. akt II C 1537/36; OSN(C) 1937/5/186

Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce jawnej można nadać klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom tej spółki.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 1966 r.; sygn. akt I CZ 27/66; OSNC 1967/2/23

Jeżeli spółka jawna w likwidacji nie ma likwidatorów uprawnionych do jej reprezentowania, to nie ma ona zdolności procesowej (art. 65 par. 1 kpc). Przymiot likwidatora nie ulega dziedziczeniu, również wyznaczenie dwóch spadkobierców wspólników do przesłuchania w charakterze strony powodowej nie jest równoznaczne z powołaniem ich na likwidatorów.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1969 r.; sygn. akt I CR 473/69; LEX nr 6634

Jeżeli wspólnikiem spółki jawnej jest inna spółka handlowa i jej firma ma być zamieszczona w firmie spółki jawnej, może ona być skrócona, ale w sposób nie naruszający zasad ustalania i rejestracji firmy.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 1994 r.; sygn. akt III CZP 95/94; OSNC 1995/1/10

Spółka jawna powstała z przekształcenia spółki cywilnej w trybie art. 26 k.s.h. nie jest automatycznie legitymowana do wniesienia apelacji w sprawie, w której w pierwszej instancji występowali wspólnicy przekształconej spółki cywilnej.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2003 r.; sygn. akt IV CK 13/03; Glosa 2005/1/17

Jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być jednoosobowa spółka prawa obcego, mająca cechy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w rozumieniu przepisów kodeksu handlowego.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1997; sygn. akt II CKN 133/97; OSNC 1997/10/154

Sąd rejestrowy bada prawdziwość zgłoszonych danych wówczas, gdy ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości (art. 16 § 2 kodeksu handlowego). Taką uzasadnioną wątpliwość - w postępowaniu o wpis zmiany zarządu spółki - może stanowić zarzut osoby zainteresowanej, że nie wyraziła zgody na powołanie jej do zarządu.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 1994; sygn. akt III CZP 63/94; OSP 1994/11/211

Zakres uprawnień przysługujących nabywcy akcji uprzywilejowanych określa statut spółki akcyjnej.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2005; sygn. akt V CK 696/04; OSNC 2006/5/88

Dopuszczalne jest zawarcie w jednej uchwale postanowienia dotyczącego odwołania prezesa z pełnionej funkcji oraz oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2006; sygn. akt II PK 47/06; M.Prawn. 2006/20/1073

Uchwała podjęta przez Walne Zgromadzenie akcjonariuszy zwołane po upływie terminu 6 miesięcy, licząc od zakończenia każdego roku obrotowego, może być uchylona tylko wówczas, gdy zostanie wykazane, że naruszenie terminu przewidzianego w art. 390 § 1 k.h. miało wpływ na jej treść.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1998; sygn. akt I CKN 243/98; OSNC 1999/6/116

2. Akty prawne

Kodeks spółek handlowych

Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym

3. LITERATURA

1. Kidyba, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Kraków 2004, tom 1i 2

2. W. Pyzioł, A. Szumański, I. Weiss, Prawo spółek, Bydgoszcz-Kraków 2006

Podstawy prawa

Spółki prawa handlowego-wybrane zagadnienia

13

Materiały Distance Learning

© Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie

---