18. Przyrządy suwmiarkowe

iinai i\uw

BLOK INFORMACYJNY

18.1. Przyrządy suwmiarkowe

Przyrządy suwmiarkowe

Charakterystyka metrologiczna

Przyrządy suwmiarkowe dzieli się na (rys. 18-1): suw­miarki, głębokościomierze suwmiarkowe j wysokościo-mierze suwmiarkowe.

Suwmiarka dwustronna z głębokośćlomierzem

6 17 2 f

r

W przyrządach suwmiar-kowych wartość wielkości mierzonej odczytuje się bezpośrednio. Stosowane noniusze (PN-80/M-53130 i PN-79/M-53131): 0,1 i 0,05 mm o modułach M = 2 i M = l (rys. 18-2 i 18.3). Wartość modułu nie ma wpływu na dokładność no-niusza. Określenie wartości wskaza­nia przyrządu suwmiarko-wego polega na odczytaniu najpierw całkowitej liczby milimetrów, później na zna­lezieniu kreski noniusza bę­dącej w koincydencji (po­krywaniu się) z kreską po-działki na prowadnicy.

GTębokosdomierz sawmiarkowy

Rys. 18-1. Przyrządy suwmiarkowe

t52

Charakterystyka metrologiczna

Przyrządy suwmiarkowe

1QJ 17J'

Suwmiarka jednostronna

13 1 19

^- ^ri^

Wysokosciomibn suwmiarkony

Wartość wskazania:

L = r • Z,, + * • J gdzie:

r — liczba całkowitych dzia­łek elementarnych pro­wadnicy. * — liczba kresek nonhi-sza od pierwszej (pierwszą oznacza się liczbą 0) do k-tej, będącej w koincy­dencji, L — długość działki ele­mentarnej prowad­nicy, A — dokładność odczytu (noniusz) L^

n (n — liczba działek elemen­tarnych noniusza).

153

N v» l B-1. Przyrządy suwmiarkowe cd.

' prowadnica, 2 — suwak z noniuszem, 3 — suwak "Msniczy, 4 — szczęka płasko-walcowa, 5 — szczęka 1> •) krawędziowa, 6 — szczęka krawędziowa wewnę-fi, 7 wysuwka, 8 — stopa, 9 — zaczep, 10 11 <) Klawa, 11 — rysik, 12 — uchwyt rysika, 13 — śruba •kowa, 14 — zacisk, 75 — nakrętka nastawcza, 16 tiuha nastawcza, 17 — powierzchnia pomiarowa

^•iku, l R — powierzchnie pomiarowe walcowe, 19

— pii wierzchnia boczna, 20 — powierzchnia robocza

19. Przyrządy mikrometryczne

BLOK INFORMACYJNY

19.1. Przyrządy mikrometryczne

Charakterystyka metrologiczna

Przyrządy mikrometryczne

Przyrządy mikrometryczne dzieli się na:

— mikrometry zewnętrzne,

— mikrometry wewnętrzne,

— średnicówki mikrometryczne,

— głębokośdomierze mikrometryczne.

Powierzchnie pomiarom

Zakresy pomiarowe'-0-25 mm 25-50 mm 50-75 mm i t d.

Rys. 19-1. Mikrometr zewnętrzny (do pomiaru wymia­rów zewnętrznych)

l — kabłąk, 2 — wrzeciono ze śrubą mikrometryczną, 3 — kowadełko, 4 — tuleja z nakrętką mikrometryczną. 5 — bęben, 6 — sprzęgło, 7 — zacisk

W przyrządach mikrometry-cznych wartość wielkości mierzonej odczytuje się bez­pośrednio. Funkcję wzorca pełni podziałka śruby mik-rometrycznej, zwykle o war­tości 0,5 mm. Połączony ze śrubą mikrometryczną bę­ben ma na swym obwodzie 50 działek elementarnych (rys. 19-1). Obrót bębna o je­dną działkę elementarną po­woduje przesunięcie śruby mikrometrycznej z wrzecio­nem o 1/50 wartości podzia-łki, a więc o 0,5/50 mm = 0,01 mm. Zatem W, = 0,01 mm.

Błędy graniczne dopuszczal­ne (PN-82/M-53200) można obliczyć wg wzoru

f,-± 4

(^^A\) \ 50}

urn

Rys. 19-2. Odległość krawędzi bębna od powierzchni tulei oraz kąt tworzącej stożka a/2; zaleca się a/2 =$15°

w którym: A — dolna grani­ca zakresu pomiarowego w mm. Wartości A: 0,25,50, 75, 100, ..., 500 mm. Błąd przyrządu mikrometryczne-go/, obejmuje błędy podzia-łki gwintu mikrometryczne-go, błędy nacięda podriałek na tulei i bębnie oraz inne wpływające na wynik po­miaru, jak np. ugięcie kab-łąka, nierównolegtość po­wierzchni pomiarowych.

156

Charakterystyka metrologiczna

Przyrządy mikrometryczne

i, „ Powierzchnie pomiarowe walcowe

c-r--^

N.y». 19-3. Mikrometr wewnętrzny (do pomiaru wymia­rów wewnętrznych)

N y 19-4. Srednicówka mikrometryczną (do pomiaru Świnie otworów)

Mikrometr do pomiarów wymiarów zewnętrznych (mikrometr zewnętrzny) może mieć powierzchnie po­miarowe: płaskie, kuliste, płaskie zwężone lub rozsze­rzone. Nacisk pomiarowy — zapewniony w wyniku działania sprzęgła — wyno­si: 5-10 N lub 3-7 N dla mikrometrów z jedną lub dwiema powierzchniami po­miarowymi kulistymi albo płaskimi zwężonymi. Spo­sób odczytania wskazania mikrometru zależy od kon­strukcji urządzenia wskazu­jącego.

Do nastawiania (sprawdza­nia, wzorcowania) przyrzą­dów mikrometrycznych uży­wa się specjalnych wzor­ców nastawczych lub pły­tek wzorcowych. Specjalne wzorce nastawcze mają po­stać prętów, pierścieni lub wzorców szczękowych. Na ogół wartość działki ele­mentarnej przyrządu mikro-metrycznego wynosi W^ = » 10 urn.

Wskazania tych przyrządów odczytuje się przez interpo­lację do l |im.

Niektóre przyrządy mikro­metryczne są zaopatrzone w noniusze.

Obecnie produkuje się i sto­suje przyrządy mikrometry­czne (zwłaszcza mikrometry zewnętrzne) z cyfrowymi urządzeniami wskazujący­mi.

157

Kyi IV 5. Głębokośdomierz mikrometryczny (do po-fflifirii wymiarów mieszanych)

---