Ekonomiczne przesłanki upadku socjalizmu
Wielki wysiłek techniczny oraz import techniczny z Zachodu przyczynił się do unowocześnienia przemysłu krajów socjalistycznych i poziomu technicznego. Zakupy licencji pozwoliły na produkcję wielu nowych wyrobów z dziedziny przemysłu elektronicznego i maszynowego. Nie poprawiło to jednak efektywności gospodarowania. Towary produkowane przez państwa socjalistyczne były mało konkurencyjne na wymagających rynkach zachodnich. Brak wpływów z eksportu uzależniał zakupy od pozyskiwania kredytów w bankach państw zachodnich. Zadłużenie wzrastało i zamiast być czynnikiem wzrostu stawało się jego barierą. Gwałtowne zmiany w gospodarce światowej w I połowie lat siedemdziesiątych (skok cen ropy naftowej, recesja i inflacja na Zachodzie, podrożenie kredytów) spowodowały pogorszenie warunków gospodarczych państw socjalistycznych. Państwa zachodnie poczęły stosować różne metody protekcjonizmu, co wywołało trudności w eksporcie z Europy Wschodniej. Kredyty stały się droższe, obsługa długów również podrożała (stopa procentowa w latach 1970 - 80) wzrosła trzykrotnie. Spowodowało to załamanie gospodarki w krajach socjalistycznych i doprowadziło do rozpadu bloku państw socjalistycznych. Brak prawideł, cen, realnego kursu wymiennego walut i oprocentowania kredytów oraz narzucanie przez ZSRR kierunków specjalizacji poszczególnych państw. Utrzymanie RWPG pogłębiało izolację krajów socjalistycznych od gospodarki światowej.