1. Podejście systemowe i sytuacyjne w zarządzaniu przedsiębiorstwem

2. Misja oraz kluczowe wartości w zarządzaniu przedsiębiorstwem

3. Systemy i standardy zarządzania jakością.

4. Etyczne aspekty konkurencji

Znalazłem taki artykuł:

Od wieków ludzie prowadzą różnego rodzaju działalność gospodarczą, której głównym celem jest pozyskanie jak najlepszych wyników, tej działalności, a co za tym idzie chęć zdobycia jak największych ilości środków do życia. Każdy z nas, bowiem chciałby, aby żyło mu się jak najlepiej. Tak dzieje się i teraz. Niezależnie od tego czy jest to jednostka gospodarcza, przedsiębiorstwo czy korporacja. Głównym celem prowadzonej działalności gospodarczej jest nastawienie na zysk. Przedsiębiorstwo, w którym dokonuje się wytworzenia produktów lub świadczenie usług poprzez ustalone wytyczne np. zdobycie nowych rynków, zwiększenie produkcji, dotarcie do nowych klientów, znalezieniu bardziej wydajnych sposobów produkcji i sprzedaży itd. dąży do celów zasadniczo zarobkowych. Ktoś mógłby zapytać, jaki ma to związek z etyką? Jak wiadomo, niezależnie od formy przedsiębiorstwa, organizacje tworzą ludzie. To właśnie na postępowaniu człowieka koncentruje się etyka. Kwestie etyczne są w istocie pytaniami o to czy powinniśmy podejmować pewnego rodzaju działania czy te działania są dobre czy złe, godne pochwały czy potępienia.  Różne czynniki decydują o zachowaniu ludzi zaangażowanych w działalność gospodarczą w szczególności w sytuacji wyboru między działaniem etycznym a opłacalnym. W związku z tym rola etyki biznesu i kodeksów zawodowych powinna polegać na kształtowaniu hierarchii wartości, budzeniu wrażliwości etycznej, wskazywaniu na pewne wartości, takie jak dobro, uczciwość, wolność jako konstytutywne atrybuty człowieka, a nie jako środki prowadzące do celu, którym jest maksymalizacja zysku.  Musimy pamiętać, że żadne przedsiębiorstwo nie istnieje samo w sobie, ale działa w otoczeniu innych podmiotów gospodarczych, w związku z tym podmiotami, a także klientami i środowiskiem. Związane jest to z występowaniem zjawisk z dziedziny prowadzenia biznesu pociągających za sobą istnienie wielu problemów natury etycznej m.in. problem konkurencji, promocji, reklamy, postępowania ludzi biznesu w interakcjach z partnerami, z współpracownikami, podwładnymi, klientami i innymi oraz stosunek do środowiska naturalnego. Ważnym aspektem działalności gospodarczej jest budowanie właściwego obrazu firmy i stałe o niego dbanie. Wśród elementów stanowiących o obrazie firmy oraz jej produktów i usług obok takich jak cena, jakość, prestiż itd. ważne miejsce zajmują elementy natury etycznej, które w szczególny sposób wpływają na budowanie zaufania. Chodzi tu m.in. o solidność i niezawodność, które przejawiają się w wypełnianiu zobowiązań i obietnic. Także w działaniach promocyjnych czynnik etyczny ma swoje znaczenie. Ważne jest, bowiem aby reklama była przyzwoita, uczciwa i zgodna z prawdą. W praktyce jednak wygląda to nieco inaczej. Większość reklam opiera się na manipulacji instynktami i emocjami odbiorcy, który nie powinien być świadomy faktu, że oferuje się mu tylko symbol jego pragnienia, a nie jego spełnienie. Nie etyczne jest tu odwoływanie się do głębokich uczuć a nawet do podświadomych warstw ludzkiej psychiki. Zarysowuje się tu konflikt miedzy skutecznością kłamliwej i manipulacyjnej reklamy i propagandy, a postulatem uczciwego, kierowanego do rozumu informowania. 
Etyczne problemy z konkurencją pojawiają się przede wszystkim w związku z próbami wyeliminowania konkurenta z rynku. Prowadzenie działalności przez wiele firm na zbyt małym rynku, spostrzegania innej firmy jako zagrożenia dla własnych interesów oraz dążenia do powiększania udziałów w rynku cudzym kosztem może prowadzić do nie etycznych praktyk m.in. próba przekupienia najważniejszych pracowników firmy konkurencyjnej, rozpowszechnianie fałszywych informacji o konkurencji w śród wspólnych klientów, kopiowanie produktów, na ruszanie nazwy czy znaku firmowego.  Jeśli chodzi o relacje z partnerami i kooperatami to jak się powszechnie podkreśla oczekiwanie, że zawarte umowy i kontrakty będą respektowane jest podstawą wszelkiej działalności gospodarczej. Problemy etyczne dotyczą także relacji ze współpracownikami, podwładnymi oraz klientami. Należy podkreślić tutaj, że etyka w biznesie jest ważna, gdyż jest po prostu opłacalna. Złe traktowanie personelu wpływa fatalnie na morale pracowników i odbija się na finansowych wynikach firmy. Z kolei zdobycie zaufania u klientów ma znaczenie fundamentalne. Aby zdobyć i utrzymać zaufanie trzeba na nie zasłużyć, a to uzyskuje się dzięki postawie etycznej. 
,,Całkowita uczciwość jest zawsze najlepsza i najbezpieczniejsza''  Wczasach dzisiejszych powstały na skalę całego globu, niespotykane wcześniej zagrożenia dla ludności, płynące nie tylko z istniejącego potencjału nuklearnego, ale z narażenia, wyniszczenia ziemskiego systemu ekologicznego przez technologię przemysłową, które uczyniła ogromne szkody w naturalnym środowisku człowieka. Tak, więc imperatyw ilościowego wzrostu wydajności oraz podboju zewnętrznego świata doprowadził w dziedzinie ekologii do wielu szkodliwych skutków ubocznych. W odniesieniu do funkcjonowania firm postawa etyczna w kwestii ekologicznej polega na społecznej odpowiedzialności menadżera, dostrzeganiu skutków swoich działań i ponoszeniu za nie odpowiedzialności. Dylematy, które się w tym zakresie ujawniają, polegają na tym, że,,wymagania etyczne'' takie jak powstrzymywanie się od produkcji lub sprzedaży konkretnego produktu ze względu na jego potencjalną szkodliwość dla środowiska czy dla ludzi, często stoją w sprzeczności z koniecznością uzyskania zysku, który pozostaje filarem każdego przedsięwzięcia oraz całego naszego systemu ekonomicznego.  Wydaje się, że punktem wyjścia etyki biznesu może być imperatyw Kanta głoszący, że podstawą wszelkich działań moralnych musi być świadomość człowieczeństwa drugiego człowieka. Nie można go traktować jako środka do celu np. ekonomicznego. Dla etyki biznesu optymistyczne powinno być to, że wartości związane z ekonomicznym sukcesem nie wykluczają się, a raczej zakładają wartości humanistyczne, moralne. Zasada,, to, co mogę dać innemu człowiekowi'' sprawdza się lepiej w biznesie niż egoistyczne pytanie,, co inny człowiek może dać mnie''. Biznes stanowi źródło bogactwa, a sukces ludzi biznesu zależy od zdolności rozpoznawania w porę potrzeb innych ludzi i respektowania etycznych reguł.  Na pytanie o to, czy etyka biznesu powinna zajmować się formułowaniem powinności podmiotów działających w gospodarce czy działalność tą opisywać, jaka jest relacja między tymi zadaniami dawane są różne odpowiedzi. Z jednej strony jest to odpowiedz normatywna, proponowana głównie przez filozofów, którzy uważają, iż przedmiotem etyki biznesu jest poszukiwanie reguł etycznych, którymi powinni kierować się ludzie, przedsiębiorstwa, instytucje w działalności gospodarczej. Z drugiej strony odpowiedz udzielana przez przedstawicieli psychologii społecznej i teorii organizacji sprowadza przedmiot etyki biznesu do poszukiwania reguł etycznych, które faktycznie funkcjonują w działalności gospodarczej.  Biznes stanowi relatywnie niezależna sferę współczesnego społeczeństwa rządzącą się własna, wewnętrzną logiką, tzn. zasadą, którą można sformułować jako,, maksymalizację zysków przedsiębiorstwa i redukcję kosztów przedsiębiorstwa''. Etyka biznesu musi rozwiązywać problemy powstające w wyniku napięć wewnętrznych w działalności gospodarczej, mogących działać na szkodę społeczności moralnej. Etyka biznesu bada szczegółowo słuszne wymogi moralne odnoszące się do działalności gospodarczej, opierając swą funkcję na uzasadnionej teorii opisującej relacje występujące pomiędzy biznesem a społeczeństwem. Prywatna przedsiębiorczość integruje się ze sferą moralną społeczności dzięki ograniczeniom rynkowym, krajowemu ustawodawstwu oraz osobistemu poczuciu moralnej, społecznej odpowiedzialności menadżerów. Podstawowa odpowiedzialność moralna jest odpowiedzialnością trojakiego rodzaju. Po pierwsze korporacja wykonuje swe pierwotne i podstawowe, moralne zobowiązania tzn. produkowanie towarów i świadczenie usług, które są funkcjonalne i bezpieczne dla każdego konsumenta. Do tego odwiecznego kamienia węgielnego biznesu dodano teraz jeszcze inne zasadnicze działania. Drugie zobowiązanie moralne dotyczy zatem szerszego otoczenia i jest to troska o środowisko i wyczerpanie zasobów naturalnych. Trzeci przyjęty rodzaj odpowiedzialności odnosi się do jakości samego przedsiębiorstwa jako społeczności moralnej. Te trzy rodzaje odpowiedzialności moralnej określone dla podmiotów gospodarczych mają na celu zagwarantowanie minimum moralnej doskonałości. Są one powiązane z koncepcją normatywnych efektów działalności i obejmują to, czego społeczeństwo ma prawo oczekiwać od ludzi biznesu.  Zasadniczym celem etyki biznesu jest wyszukiwanie rozwiązań pośrednich, godzących wymogi moralne z dbałością o interes strategiczny firmy. Interes strategiczny nie jest całkowicie oderwany od uczuć moralnych i ta linia postępowania może przynieść moralnie korzystne konsekwencje, które należy poddać uważnej ocenie.
Etyka biznesu adaptuje cel i metody etyki normatywnej pod kątem konkretnych wymogów i osądów moralnych, tzn. osądów, które nie mają nic wspólnego z założeniami polityki prowadzonej przedsiębiorstwie, z jego normami i systemem wartości. Poddaje ona ocenie i określa standardy moralne dostosowane do konkretnej sfery nowoczesnego społeczeństwa biznesu.

5. Testowanie hipotez statystycznych

6. Statystyczne miary współzależności zjawisk

7. Techniki losowania prób

8. Szkoły i nurty zarządzania strategicznego

9. Metody analizy strategicznej otoczenia bliższego i dalszego

10. Controlling strategiczny

11. Organizacja ucząca się

12. Istota strategii i zarządzania strategicznego

13. Klasyczne i współczesne koncepcje zarządzania

14. Metody analizy strategicznej

15. Ocena efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa

16. Istota przedsiębiorczości organizacyjnej

17. Modele zarządzania zasobami ludzkimi

18. Konsumpcja, uwarunkowania i jej rola w gospodarce rynkowej

19. Ochrona interesów konsumenta - istota, geneza i główne przesłanki

20. Ekonomia skali i zakres jej zastosowania

21. Alianse strategiczne przedsiębiorstwa a proces globalizacji

W ostatnich latach można zaobserwować zjawisko globalizacji, zarówno w sferze biznesu, jak i polityki. Ma to związek z dążeniem wielu krajów, zarówno wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się (emerging markets) do ujednolicenia pewnych procedur politycznych i prawnych w celu ułatwienia nawiązywania kontaktów biznesowych i handlu międzynarodowego. Należy podkreślić, że globalizacja, wbrew pozorom nie jest zjawiskiem nowym, gdyż procesy zmierzające do ujednolicenia pewnych standardów i umów występowały już w przeszłości. W XX wieku największym przedsięwzięciem globalizacyjnym w wymiarze międzynarodowym było powołanie Wspólnot Europejskich wchodzących w skład obecnej Unii Europejskiej. Celem tego przedsięwzięcia była koordynacja odbudowy ze zniszczeń wojennych państw Europy Zachodniej i budowa europejskiego dobrobytu. Nie bez znaczenia było również to, że klimat współpracy znacznie redukuje ryzyko ponownego wybuchu konfliktu zbrojnego, którego za wszelką cenę chciały uniknąć państwa europejskie zniszczone II wojną światową.

Definicja aliansu strategicznego

Opisane wyżej procesy globalizacyjne mają bezpośredni wpływ na model prowadzenia biznesu i jego zasięg. Zniesienie wielu barier, przede wszystkim celnych, urzędowych i politycznych zachęciło wiele firm, działających dotychczas na ograniczonym obszarowo rynku lokalnym do rozszerzenia swojej działalności na inne rynki (chodzi tu zarówno o nowe rynki krajowe, jak i zagraniczne). Niestety, rozszerzenie działalności na nowy rynek wiąże się z dużymi nakładami finansowymi niezbędnymi do zorganizowania przedstawicielstwa i biura, a także zatrudnienia nowych pracowników dobrze znających nowy rynek, często znacznie różniący się pod wieloma względami od dotychczasowego rynku zbytu. Różnice te dotyczą m.in. dochodów ludności, kultury pracy (w krajach południowych ludzie mają tendencję do mniejszej punktualności i wydajności pracy), preferencji i oczekiwań konsumentów, stosunku konsumentów do towarów zagranicznych (w wielu krajach istnieją silne trendy regionalistyczne objawiające się m.in. niechęcią do zagranicznych sieci barów fast food) i relacji lokalnych władz z biznesem (w wielu krajach warunki prowadzenia biznesu nie są najlepsze m.in. ze względu na znaczną korupcję i niekorzystne układy polityczne). Duże znaczenie ma również klimat, gdyż od niego w znacznym stopniu zależy wydajność pracy oraz koszty uruchomienia określonej działalności. Bardzo często w początkowym etapie ekspansji przemieszcza się dotychczasowych pracowników w nowe miejsce po to, by zorganizowali działalność firmy (często od podstaw). Ich zadaniem jest też znalezienie lokalnych pracowników posiadających odpowiednie kwalifikacje, stopniowo zastępujących delegowanych pracowników (zatrudnienie miejscowych pracowników jest znacznie tańsze od utrzymywania pracowników delegowanych za granicę). Nie bez znaczenia jest również to, że wejście na nowy rynek bez dostatecznej wiedzy o nim wiąże się z dużym ryzykiem finansowym, które może doprowadzić do odmowy finansowania takiej operacji przez zewnętrzne instytucje finansowe, takie jak: banki, fundusze inwestycyjne, instytucje udzielające pożyczek na rozwój biznesu itp. Szczególnie kłopotliwe może okazać się finansowanie wejścia na rynki niestabilne, na których możliwe są zarówno gwałtowne wzrosty koniunktury, jak i gwałtowne spadki. Taki charakter mają m.in. kraje rozpoczynające demokratyczne reformy gospodarcze, takie jak np. kraje Europy Środkowo-Wschodniej na początku lat 90. XX wieku.

Istnieje jednak znacznie tańszy i bezpieczniejszy sposób wejścia na nowy rynek. Jest nim alians strategiczny. Alians strategiczny jest umową zakładającą współpracę dwóch lub więcej firm zwanych aliantami. Umowa taka umożliwia wejście na nowy rynek za pośrednictwem istniejącej już na nim firmy, z którą podpisywana jest umowa o współpracy (należy podkreślić, że istnieją również alianse nieformalne bez podpisanych umów prawnych). Takie rozwiązanie jest znacznie prostsze i tańsze niż tworzenie własnego przedstawicielstwa na nowym rynku od podstaw. Alians strategiczny umożliwia nie tylko wejście na nowy rynek, ale także wymianę doświadczeń i wiedzy (know-how) pomiędzy współpracującymi firmami, pozwalającą znacznie rozszerzyć działalność i uzyskać przewagę nad konkurencją.

Cele aliansu strategicznego

Alians strategiczny jest dość złożonym przedsięwzięciem, które może mieć zarówno charakter krajowy, jak i międzynarodowy. Poniżej postaram się przedstawić najważniejsze cele aliansów strategicznych:

1. Zdobycie nowego rynku zbytu poprzez nawiązanie współpracy z zewnętrzną firmą spełniającą oczekiwania firmy inicjującej alians. Alians strategiczny musi opłacić się obu stronom, gdyż w przeciwnym wypadku aliansowi grozi rozpad (niejednokrotnie bardzo gwałtowny i przynoszący duże straty obu stronom, a zwłaszcza mniejszemu aliantowi). Alians strategiczny pozwala również wzmocnić pozycję współpracujących ze sobą firm wobec silniejszych konkurentów (dwie dotychczas słabsze firmy stają się silniejsze po dokonaniu aliansu).

2. Chęć uratowania przedsiębiorstwa będącego w trudnej sytuacji finansowej z powodu długów lub przestarzałej technologii. Słabsze przedsiębiorstwo dąży do nawiązania współpracy z silniejszym partnerem w celu zdobycia kapitału i nowej technologii umożliwiającej utrzymanie się na rynku lub produkcję pod marką silniejszego partnera. Taki alians może przybrać formę joint venture lub też zostać przekształcony w fuzję.

3. Ograniczenie kosztów reklamy poprzez nawiązanie współpracy z dotychczasowym konkurentem. Ponieważ walka konkurencyjna generuje wysokie koszty związane z walką o udziały w rynku i chęcią wyeliminowania konkurenta, dwie konkurujące ze sobą firmy mogą dojść do wniosku, że lepiej opłaca się nawiązać współpracę z korzyścią dla obu stron. Alians często chroni przed wyniszczeniem jednej z firm lub nawet obu firm z powodu wojny cenowej doprowadzającej do tego, że działalność przestaje się opłacać. Aliantami mogą być również firmy, które dotychczas nie konkurowały ze sobą i nie nawiązywały kontaktów, ale ze względu na sytuację na rynku chcą podjąć współpracę.

4. Ograniczenie ryzyka finansowego związanego z wejściem na nowy rynek. Dla mniejszych firm alians strategiczny jest jedyną szansą wejścia na nowy rynek zbytu i rozszerzenia swojej działalności

5. Zdobycie nowej wiedzy (know how) poprzez zacieśnienie współpracy między zarządami obu firm, które postanawiają wymieniać się zdobytym doświadczeniem w celu osiągnięcia obopólnej korzyści. Wymiana know how pozwala zwiększyć skuteczność działalności na rynku, uniknąć błędów popełnionych wcześniej przez jednego z aliantów i ograniczyć ryzyko związane z rozszerzeniem działalności. Zacieśnienie współpracy nie wyklucza zachowania samodzielności obu firm w podejmowaniu decyzji strategicznych i marketingowych (np. dotyczących reklamy dostosowanej do konkretnego odbiorcy na konkretnym rynku). Obie firmy mogą również w dalszym ciągu zachować w tajemnicy informacje poufne.

6. Wymiana pracowników i praktykantów pozwalająca im poznawać nową kulturę pracy i poszerzać zdobytą już wiedzę. Przykładem aliansu mającego na celu wymianę międzynarodową są przede wszystkim umowy o współpracy pomiędzy szkołami i uczelniami wyższymi z różnych krajów. Istnieją również umowy partnerskie pomiędzy współpracującymi ze sobą miastami (alianse mogą dotyczyć również organizacji non-profit, takich jak np. fundacje oraz miast, gmin, powiatów itp.)

7. Ochrona przed przejęciem przez większą i mocniejszą na danym rynku firmę. Dzięki aliansowi strategicznemu współpracujące ze sobą firmy mogą zyskać lepszą pozycję na rynku. Firmy działające w podobnych branżach mogą później przekształcić alians w fuzję, co pozwala stworzyć nową większą organizację posiadającą nową silniejszą markę i co za tym idzie silniejszą pozycję na rynku.

Wybrane przykłady aliansów strategicznych

W niniejszej pracy staram się omówić problematykę związaną z aliansami strategicznymi. W tym miejscu chciałbym skupić się na wybranych przykładach aliansów strategicznych w polskich przedsiębiorstwach. Mam na myśli zarówno alianse polskich przedsiębiorstw z partnerami międzynarodowymi jak i krajowymi. 

Do firm, które najwcześniej rozpoczęły starania o alianse, zarówno na świecie, jak i w Polsce, należą przedsiębiorstwa lotnicze. Wynika to z coraz silniejszej walki konkurencyjnej w tym sektorze i co za tym idzie konieczności łączenia mniejszych linii lotniczych w większe organizacje lub zacieśnianie współpracy poprzez zawieranie aliansów strategicznych. Należy również wspomnieć o tym, że jedną z najistotniejszych korzyści płynących z aliansu strategicznego jest wzajemne uznawanie biletów lotniczych. Pozwala to łatwiej zaplanować podróż w dowolne miejsce na świecie niezależnie od tego, czy pasażer poleci do portu docelowego jedną, czy też kilkoma liniami biorącymi udział w sojuszu . Polskie Linie Lotnicze LOT dość wcześnie przystąpiły do aliansu strategicznego z renomowanymi światowymi przewoźnikami. Pierwszy alians strategiczny LOT zawarł w 1994 r. Z American Airlines , dzięki czemu LOT zyskał lepszy dostęp do rynku amerykańskiego, natomiast AA zyskał dostęp do miast europejskich obsługiwanych przez LOT. Kolejnym przedsięwzięciem LOT-u było zawarcie sojuszu w ramach Qualiflyer - potężnego aliansu pod przewodnictwem nieistniejących już szwajcarskich linii Swissair. Najnowszym przedsięwzięciem LOT-u jest dołączenie do sojuszu Star Alliance łączącego 15 znanych przewoźników lotniczych z całego świata, w którym dominujące znaczenie mają niemieckie linie Lufthansa . Dzięki temu pasażer LOT-u może dolecieć praktycznie w dowolne miejsce na świecie, a brak wylotu bezpośrednio z Polski nie jest już problemem, gdyż bilety są wzajemnie uznawane przez wszystkich członków aliansu. 

Kolejnym interesującym przykładem aliansu strategicznego jest firma Allegro.pl będąca największym w Polsce internetowym domem aukcyjnym. Aby uatrakcyjnić swoją ofertę Allegro zawarł umowy mające charakter aliansu strategicznego (jest to przykład aliansu obejmującego więcej niż dwóch aliantów) z kilkoma innymi firmami zewnętrznymi, które świadczą określone usługi na rzecz zarejestrowanych użytkowników Allegro (aby móc korzystać z Allegro należy się najpierw zarejestrować). Najważniejszym partnerem Allegro jest mBank będący detaliczną częścią BRE Banku , (BRE Bank jest częścią Grupy BRE do której oprócz mBanku należy również detaliczny MultiBank , TFI Skarbiec , dom maklerski BRE Brokers i in.) i pierwszym całkowicie wirtualnym bankiem w Polsce nie posiadającym tradycyjnych oddziałów w świecie rzeczywistym (od niedawna mBank uruchomił samoobsługowe oddziały w centrach handlowych pozwalające na dostęp do rachunku, wpłatę i wypłatę gotówki oraz kontakt telefoniczny z bankiem). Należy też dodać, że mBank postanowił stworzyć sieć partnerskich kawiarenek internetowych pod nazwą CyberCafe pełniących funkcję swego rodzaju oddziałów, w których można sprawdzić stan konta i wykonać operacje na koncie przez Internet. Alians pomiędzy ww. partnerami polega na tym, że Allegro zamieściło na swojej stronie WWW sekcję informacyjno-reklamową prezentującą ofertę mBanku i zawierającą elektroniczny wniosek umożliwiający otwarcie dowolnego konta spośród oferowanych przez mBank (mBank oferuje następujące rachunki: eKONTO -rachunek oszczędnościowo rozliczeniowy będący podstawowym produktem banku, eMAX - rachunek avista, mBIZNES Konto - rachunek dla firm i mBIZNES Max - rachunek avista dla firm). W zamian za otwarcie konta za pomocą formularza na stronie Allegro i spełnienie określonych warunków (m.in. utrzymanie określonego salda przez określony czas) użytkownik Allegro otrzymuje bonus w postaci określonej kwoty przelewanej na rachunek (aktualnie 20 zł). W efekcie eKONTO jest najpopularniejszym rachunkiem bankowym wśród użytkowników Allegro i pozwala na łatwą finalizację płatności za wygraną aukcję po minimalnych kosztach ograniczonych tylko do kosztów wysyłki przedmiotu. Ponadto eKONTO w mBanku umożliwia łatwą zapłatę prowizji naliczanych przez Allegro za wystawienie przedmiotu i związane z tym dodatkowe usługi, takie jak: dodanie zdjęcia przedmiotu, pogrubienie tytułu aukcji itp. Płatności na rzecz Allegro można dokonać za pomocą usługi mTRANSFER pozwalającej dokonać płatności bezpośrednio z własnego konta bez konieczności podawania numeru konta odbiorcy czy numeru karty płatniczej. Należy dodać, że usługa mTRANSFER jest wykorzystywana przez wiele polskich sklepów internetowych przede wszystkim dlatego, że zapewnia dużą łatwość i bezpieczeństwo transakcji (płatność potwierdzana jest hasłem jednorazowym). 

Kolejnym partnerem Allegro jest firma PayBack prowadząca program lojalnościowy polegający na zbieraniu punktów w zamian za kupowanie przedmiotów wystawianych na Allegro (punkty naliczane są od wydanej kwoty) i wystawianie przedmiotów na sprzedaż (punkty naliczane są od zapłaconych prowizji). Punkty te można następnie wymieniać na nagrody (każdej nagrodzie odpowiada określona ilość punktów, które należy uzbierać). Należy również wspomnieć o tym, że wynagrodzeniem za założenie eKONTA może być nie tylko bonus finansowy, ale również bonus punktowy (aktualnie 500 pkt). Z firmą PayBack współpracuje wiele sklepów internetowych a od niedawna punkty PayBack można zdobywać również w świecie rzeczywistym (jedna z poznańskich pizzerii oferuje specjalną kartę pozwalającą na naliczanie punktów PayBack w zamian za dokonane zakupy). 

Kolejnym partnerem Allegro jest firma PayU zajmująca się pośredniczeniem w przekazie pieniędzy pomiędzy zarejestrowanymi użytkownikami. Unikalną cechą PayU jest możliwość przekazu pieniędzy pomiędzy osobami nie posiadającymi rachunku bankowego. Ponadto PayU pozwala dokonać płatności kartą płatniczą na rzecz osoby prywatnej (jest to niemożliwe bez pośrednictwa firm, takich jak: PayU). Ponadto PayU pozwala dysponować środkami na koncie użytkownika, (po uzbieraniu min. 20 zł możliwa jest ich wypłata zarówno na konto bankowe, jak i przekazem pocztowym). Aby umożliwić płatność za pośrednictwem PayU sprzedawca przedmiotu musi zaznaczyć opcję „Płatność Allegro” w formularzu sprzedaży. Warto podkreślić to, że Allegro co pewien czas organizuje promocje, w których skorzystanie z opcji Płatność Allegro pozwala na zdobycie dodatkowych punktów PayBack. 

Oczywiście wymienione przeze mnie firmy: LOT i Allegro nie są jedynymi przykładami aliansów strategicznych w Polsce. Warto jeszcze wspomnieć o kilku aliansach strategicznych, takich jak: alians fabryki kineskopów Polkolor w Piasecznie z koncernem Thompson Consumer Electronics (jest to jeden z najwcześniejszych aliansów strategicznych w Polsce) czy alians Fabryki Samochodów w Lublinie z koncernem Daewoo (w tym miejscu należy wspomnieć o tym, że w branży motoryzacyjnej od dłuższego czasu występuje silna tendencja do zawierania aliansów strategicznych wynikająca z dążenia do unifikacji produkcji samochodów z zachowaniem odrębnych marek posiadających ustaloną renomę i pozycję na rynku). Są to przykłady aliansów niesymetrycznych zawartych pomiędzy partnerami o różnych potencjałach (partner zagraniczny jest znacznie silniejszy od partnera polskiego). Alianse te były jedyną szansą przetrwania upadających polskich firm (zarówno Polkolor jak i Fabryka Samochodów w Lublinie były poważnie zadłużone, podobnie jak wiele innych polskich firm, których technologia i oferta produktowa nie przystawały do nowych standardów rynkowych). Należy jeszcze wspomnieć o tym, że koncern Daewoo został postawiony w stan upadłości - w związku z tym fabryka w Lublinie będzie musiała znaleźć nowego strategicznego partnera. 

Podsumowanie

W związku z globalizacją rynku i coraz większą konkurencją oraz rosnącą unifikacją produktów nastąpił wyraźny wzrost tendencji do zawierania aliansów strategicznych, które stały się jednym z najpopularniejszych, obok fuzji, sposobów na zdobycie nowego rynku zbytu. Wydaje mi się, że liczba aliansów strategicznych będzie rosła, gdyż produkcja większej ilości dóbr i co za tym idzie oferowanie ich na nowych rynkach zbytu jest znacznie bardziej opłacalna niż pozostanie na rynkach lokalnych. Moim zdaniem, należy oczekiwać rosnącej ilości aliansów firm z Europy Zachodniej i USA z firmami ulokowanymi w rozwijających się krajach uboższych posiadających znacznie tańszą siłę roboczą i charakteryzujących się potencjalnie wysokim wzrostem gospodarczym w perspektywie najbliższych lat. Zjawisko to jest widoczne nie tylko w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, ale przede wszystkim w takich krajach, jak Chiny, które dysponują bardzo tanią i jednocześnie zdyscyplinowaną siłą roboczą. To właśnie w tych krajach należy oczekiwać największej ilości aliansów strategicznych pozwalających wejść na te rynki firmom z krajów rozwiniętych, które jednocześnie będą mogły skorzystać z niższych kosztów produkcji i dzięki temu znacznie zwiększyć swoje zyski. 

22. Zasoby organizacyjne

To ogół rzeczy, ludzi, informacji i środków finansowych, jakie organizacja posiada lub którymi może dysponować, chociaż prawnie nie stanowią jej własności.

Rodzaje zasobów organizacyjnych to:

• Dobra materialne, szczególnie pieniądze

• Różnego rodzaju usługi, zezwolenia, koncesje, ulgi i przydziały

• Prestiż, pozycje organizacyjne

• Informacje

• Pewne pożądane w organizacji formy zachowań np. lojalność, okazywanie szacunku

• Warunki i możliwości działania, jak poczucie bezpieczeństwa, układy, wpływy oraz specyficzne umiejętności

• Czas wolny oraz organizacyjna władza

23. Rola małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce

Odpowiedzi na pytanie o sens istnienia sektora MSP już wiele lat temu udzielił Schumpeter, gdy sformułował tezę o „kreatywnej dystrybucji”. Według niej kapitalizm nie mógłby istnieć bez ciągłego rodzenia się nowych firm powstających na gruzach tych, które upadły. Dzięki temu zdrowa kapitalistyczna gospodarka podlega wciąż reinkarnacji, jest w ciągłym procesie transformacji wiodącej ją na coraz wyższy poziom. Jednak proces upadania starych i rodzenia się nowych firm, a więc formowania się sektora MSP, nie przebiega wszędzie jednakowo. Gospodarcze i społeczne funkcje pełnione przez małe i średnie przedsiębiorstwa zależą zarówno od osiągniętego już poziomu rozwoju gospodarczego, jak i ustroju społeczno - politycznego. Nawet w krajach o podobnym poziomie gospodarki rola małych i średnich przedsiębiorstw jest inna, a stan rozwoju zróżnicowany. Odmienna jest bowiem polityka promocji tego sektora, kultura przedsiębiorcza i stosunek społeczeństwa do inicjowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez członków danej społeczności.
Jeszcze w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w Europie i w Stanach Zjednoczonych królowały wielkie korporacje, ale już w latach siedemdziesiątych można było zauważyć odwrócenie tej tendencji i zmierzanie w kierunku stopniowego zwiększania roli małych firm w gospodarce. Jest wiele przyczyn zaistniałej sytuacji. Przedstawiamy najważniejsze z nich:
1) Zmiany techniki wytwarzania i usług. Sądzić można, że prawdopodobnie rewolucja technologiczna i związane z nią: miniaturyzacja i specjalizacja oraz zrutynizowanie procedur i reżimów technologicznych spowodowały w latach siedemdziesiątych dekoncentrację produkcji i usług.

2) Rozwój sektora usług. Zapotrzebowanie na usługi rośnie w ostatnich latach gwałtownie, zwłaszcza na reklamę, badania rynku itd. Względny wzrost usług wpływa na względny spadek wielkości firm, wywołany jedynie zmianami sektoralnymi.

3) Wzrost konkurencji Trzeciego Świata i spadek międzynarodowej konkurencyjności dużych firm. Duże firmy są w większym stopniu niż małe eksporterami. Stąd zmiany konkurencyjności eksportu uderzają głównie w firmy duże. Te zaś, przesuwając część produkcji do małych firm próbują redukować koszty własnej działalności. Również zmiany w otoczeniu rynku, w tym m.in. wzrost ryzyka i niepewności na wielu rynkach, rosnąca konkurencja zagraniczna, zmiany w kursach wymiany walut, zmiany popytu, są czynnikami zwiększającymi na wielu rynkach przewagę konkurencyjną małych firm.

4) Zmiany na rynkach czynników produkcji, zwiększające dostęp małych firm zarówno do rynku pracy, jak i kapitału.

5) Wzrost cen energii i spadek światowego popytu. Wzrost cen energii ma o wiele silniejszy wpływ na duże niż na małe firmy, ponieważ duże firmy w większym stopniują są uzależnione od zmiany ceny energii.

6) Efekt makroekonomiczny, którego źródłem są zmiany wywołane okresem gospodarczej recesji lub prosperity. Na ogół jednak obserwuje się znaczną ekspansję sektora MSP w okresach recesji, stąd też widoczny jest wówczas przyspieszony rozwój tego sektora.

7) Czynniki polityczne, promocja kultury przedsiębiorczej i antyrządowe uprzedzenia.

8) Moda i zmiana gustów. Wzrost popytu na wyroby i usługi coraz bardziej zróżnicowane i coraz lepiej dostosowane do indywidualnych gustów klientów powiększa nisze dostępne dla małych firm. Firmy małe mogą się utrzymać nawet wówczas, gdy spada popyt na standardowe produkty wykonywane przez duże przedsiębiorstwa na masową skalę.

9) Zmiany w strategii dużych firm, przejawiające się przede wszystkim w mniej agresywnym

inwestowaniu i procesach restrukturyzacji dużych przedsiębiorstw.

Funkcje społeczne MSP

Również w Polsce ustrój nieprzychylny rozwojowi sektora MSP przechodzi szybko w zapomnienie. Na naszych oczach rodzi się nowy, choć już z wiekową tradycją, bardziej przyjazny mu system, dzięki czemu pozycja sektora MSP w Polsce z każdym rokiem jest coraz większa i osiąga miejsce należne mu w gospodarce rynkowej. Obok wielu funkcji pełnionych przez sektor MSP w gospodarce rynkowej. Szczególne znaczenie ma stymulowanie wzrostu gospodarczego. Jednak w obecnym okresie transformacji sektor MSP odgrywa także ważną rolę społeczną i polityczną. Polega ona nie tylko na uformowaniu klasy drobnych właścicieli, lecz także w dużym stopniu na łagodzeniu napięć społecznych i redukcji wysokich społecznych kosztów procesu transformacji, mogących zagrozić kontynuowaniu rozpoczętych przemian. Cel ten realizowany jest zarówno przez pochłanianie pojawiających się w tym czasie nadwyżek siły roboczej, jak i przez kreowanie przedsiębiorczych postaw, wskazywanie szans i możliwości samozatrudniania, a także osiągnięcia sukcesu i zmiany statusu społecznego.

Funkcje gospodarcze MSP

Obok funkcji społecznych sektora MSP ważne są również jego funkcje gospodarcze, do których można zaliczyć:

1) Aktywny udział w procesie zmian w strukturze przemysłowej kraju ;

2) Odgrywanie ważnej roli w formowaniu się prywatnej własności środków produkcji;

3) Wchłonięcie i zagospodarowanie znacznych zasobów siły roboczej, uwolnionej w wyniku racjonalizacji funkcjonowania całego systemu gospodarczego ekonomicznej infrastruktury, zwłaszcza rozwoju kooperacji i systemu podwykonawca;

4) Zbudowanie koniecznej dla efektywnego funkcjonowania całego systemu gospodarczego ekonomicznej infrastruktury, zwłaszcza rozwój kooperacji i systemu podwykonawstwa;

5) Wymuszenie zmian w prawnych uregulowaniach sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości i efektywności funkcjonowania małych podmiotów gospodarczych.

Małe i średnie przedsiębiorstwa w krajach Unii Europejskiej

W Unii Europejskiej około 99 % istniejących przedsiębiorstw stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa. Dokonują one około 65 % obrotu w UE. W ponad 15 mln MSP zatrudnionych jest około 66 % siły roboczej, a przyrost zatrudnienia w tych firmach był większy niż w firmach dużych. Odgrywają one najważniejszą rolę w harmonijnym rozwoju lokalnym i regionalnym i są najbardziej elastyczne pod względem dostosowań do zmieniających się warunków rynkowych. Z tego też względu uważa się je za główną siłę promującą konkurencyjność przemysłu wspólnotowego i jego zdolność do penetrowania rynków europejskich

24. Zmiana organizacyjna

Zmiana w zarządzaniu jest pojęciem bardzo ogólnym i oznacza zarówno planowane jak i nieplanowane, pożądane i niepożądane zdarzenia i procesy. Zmiana organizacyjna jest definiowana jako:

• każda istotna modyfikacja jakiejś części organizacji (R.W. Woodman)

• zmiana organizacyjna może dotyczyć każdego aspektu organizacji i może pociągnąć za sobą skutki daleko wykraczające poza obszar, w którym się odbywa (W. Pasemore)

• to przekształcenie istniejącego układu wg ustalonych procedur przemieniające równocześnie rezultaty tego przekształcenia ukierunkowane przez celowość działań organizacji (E. Masłyk-Musiał).

Zarządzanie zmianą jako proces:

Zarządzanie zmianą jest procesem. Nie przebiega według gotowych schematów i prowadzi do rezultatów, które nie są do końca określone, ponieważ zachodzą w zespole ludzkim, np. jednym z czynników zaburzającym przebieg procesu jest opór pracowników wobec zmiany. Podstawowym warunkiem zmiany jest dobra diagnoza. Procesami zarządzania zmianą będą:

• Proces wykorzystywania strategii organizacji do utrzymania harmonii ze zmieniającym się otoczeniem rynkowym przy zapewnieniu, że zasoby firmy są bezpiecznie powiązane z produktami/usługami dostarczanymi klientom i realizacją celów organizacji. (Anderson)

• Część procesu prowadzenia każdej działalności gospodarczej lub jako krok pomiędzy planowaniem strategicznym a wdrożeniem planu.

Etapy:

Proces zarządzania zmianą obejmuje:

• ustalenie ogólnego celu organizacyjnego

• rozważanie ważności i wielkości zmiany

• zidentyfikowanie kultury organizacyjnej

• określenie ograniczeń krytycznych

• aktywne włączenie pracowników w proces zmian.

Rodzaje zmian:

Makrosystemowe

• systemowe

• strukturalne

• programowe

Mikrosystemowe

• innowacje

• modyfikacje

• usprawnienia

Można dokonać także podziału na zmiany:

• wynikające z przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych

• zmiany dostosowawcze (reaktywne) i wyprzedzające (planowane)

• radykalne i inkrementalne

Źródła zmian:

Okazje do przeprowadzania zmian wg Druckera można podzielić na:

• występujące wewnątrz organizacji, są to:

• nieoczekiwane powodzenie, niepowodzenie, zdarzenie zewnętrzne

• niezgodność między rzeczywistością a wyobrażeniami członków danej organizacji

• innowacja wynikająca z potrzeb procesu

• zmiany w strukturze przemysłu lub rynku, które wszystkich zaskakują

• Występujące na zewnątrz organizacji, to:

• zmiany demograficzne (zmiany w populacji)

• zmiany w postrzeganiu np. mody

• nowa wiedza

Czynniki wpływające na zainicjowanie procesu zmian to:

• właściciele

• klienci

• dostawcy

• odbiorcy

• konkurenci

• gospodarka

• prawo

• polityka

25. Cena równowagi we współczesnej gospodarce rynkowej

Wstep:

• Wielkość popytu zmienia się z reguły w odwrotnym kierunku niż ceny

• Wielkość podaży zmienia się na ogół w tym samym kierunku co ceny

• Każda nadwyżka wielkości popytu nad wielkością podaży powoduje wzrost ceny

„Punkt E nazywamy punktem równowagi rynkowej, a cenę Pe, przy której dochodzi do zrównania wielkości popytu i podaży, nazywamy ceną równowagi rynkowej”

P - cena

Q - wielkość sprzedaży

Przy każdej cenie wyższej niż Pe powstaje nadwyżka wielkości podaży nad wielkością popytu, a przy każdej cenie poniżej ceny równowagi mamy do czynienia z niedoborem wielkości podaży w stosunku do rozmiarów popytu. Te stany nierównowagi w gospodarce rynkowej nie mogą utrzymać się długo. Nadwyżka wielkości podaży nad wielkością popytu powoduje konkurencję wśród sprzedawców i nacisk na obniżenie ceny. Spadająca cena zwiększa rozmiary popytu ze strony konsumentów i równocześnie ogranicza rozmiary podaży ze strony producentów. W drugiej zaś sytuacji (nadwyżka wielkości popytu nad wielkością podaży) konkurencja wśród nabywców powoduje wzrost ceny. Rosnąca cena zmniejsza wielkość popytu i równocześnie zachęca producentów do zwiększenia rozmiarów podaży. W rezultacie występuje stała tendencja do kształtowania się ceny równowagi rynkowej.

26. Czynniki określające wybór rynkowy konsumenta

Teoria wyboru konsumenta - sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynkuoraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen; opracowana na gruncie nurtu ekonomii neoklasycznej w pierwszej połowie XX w.; duży wkład w jej opracowanie mieli m.in. Vilfredo Pareto oraz Francis Edgeworth.

Konsumpcja jest jedną z najważniejszych sfer gospodarowania człowieka. Poprzez konsumpcję określonych dóbr ludzie zaspokajają swoje zróżnicowane potrzeby - jedzenia, bezpieczeństwa czy potrzeby estetyczne. Konsumpcja jest tutaj rozumiana szeroko - zakup dzieła sztuki celem powieszenia go na ścianie w salonie jest również traktowany jak konsumpcja, ponieważ zaspokaja określoną potrzebę.

Przedmiotem zainteresowania teorii wyboru konsumenta jest konsumpcja dóbr przez ludzi, rozpatrywana w kontekście wyborów, jakich w związku z tym dokonują. Teoria ta nie rozważa konsumpcji w ujęciu biologicznym, nie zastanawia się co dzieje się z dobrem w momencie jego spożytkowania. Stara się natomiast na bazie określonych założeń wyjaśnić czym kieruje się człowiek dokonując takich czy innych wyborów dotyczących konsumpcji i jakim ograniczeniom w tych wyborach podlega w warunkach rzadkości dóbr. Teoria nie wyjaśnia też wyborów dotyczących konkretnych dóbr, jak pożywienie czy samochód, lecz formułuje ogólne zasady, które rządzą procesem dokonywania wyboru pomiędzy dobrami zaspokajającymi konkurencyjne potrzeby.

Ostatecznym celem analizy wyborów konsumenta jest sformułowanie ogólnych warunków, w których konsument osiąga optymalne korzyści z konsumpcji dóbr w danych warunkach rynkowych. Jeżeli założymy, że człowiek zachowuje się w sposób racjonalny, to możemy przyjąć, że będzie dążył właśnie do tego, żeby osiągnąć optymalny poziom konsumpcji dóbr.

Podstawowymi kategoriami, którymi posługuje się teoria wyboru konsumenta są:

• Konsument

• Dochód konsumenta

• Preferencje konsumenta

• Użyteczność

Konsument

Na polu teorii wyboru konsumenta, konsumentem jest jednostka, która dysponując określonym dochodem dokonuje zakupów dóbr na rynku zgodnie ze swoimi preferencjami celem maksymalizacji czerpanej z tego tytułu użyteczności.

Założenia dotyczące konsumenta:

• Suwerenność decyzji - konsument dokonuje wyboru wyłącznie w oparciu o swoje preferencje w ramach ograniczenia jakie stwarza wysokość dochodu, którym dysponuje

• Racjonalność decyzji - konsument dokonuje wyboru takich kombinacji dóbr, które maksymalizują jego użyteczność, czyli subiektywną satysfakcję, jaką czerpie on z konsumpcji; działa we własnym interesie i na swój rachunek

• Nieograniczone potrzeby - potrzeby konsumenta nie mogą nigdy być do końca zaspokojone, konsument zawsze dąży do tego by osiągać coraz wyższe poziomy użyteczności; większa ilość dóbr jest zawsze preferowana nad mniejszą ilością dóbr

Przykładami konsumenta mogą być: osoba fizyczna, gospodarstwo domowe.

Dochód konsumenta

Środki pieniężne w dyspozycji konsumenta, które może on spożytkować na zakup różnych kombinacji dóbr. Przy danym poziomie cen na rynku, dochód konsumenta decyduje o tym, jakie kombinacje dóbr są konsumentowi dostępne, a jakie pozostają poza zasięgiem jego budżetu.

Przykładami dochodu mogą być: płaca, zasiłek.

Preferencje konsumenta

Preferencje są odzwierciedleniem gustów konsumenta. Preferuje on jedne kombinacje (koszyki) dóbr nad innymi - w szczególności preferuje takie koszyki dóbr, które maksymalizują jego użyteczność (czyli satysfakcję czerpaną z ich konsumpcji), czyli woli koszyki bardziej użyteczne od mniej użytecznych.

Założenia dotyczące preferencji:

• Pełna informacja - konsument dysponuje pełną informacją dotyczącą dostępnych na rynku dóbr, a także dokładnie wie, które są dla niego bardziej, a które mniej użyteczne (innymi słowy konsument nie myli się w ocenie swoich preferencji)

• Jednoznaczność preferencji - dla każdej pary koszyków dóbr: A i B, konsument jest w stanie ustalić jednoznaczną relację preferencji między nimi:

• konsument preferuje koszyk A nad koszykiem B

• konsument preferuje koszyk B nad koszykiem A

• oba koszyki posiadają taką samą użyteczność dla konsumenta, są więc dla niego wzajemnie obojętne

• Przechodniość - jeżeli konsument preferuje koszyk A nad koszykiem B i jednocześnie preferuje koszyk B nad koszykiem C, wówczas zawsze preferuje koszyk A nad koszykiem C

Użyteczność

Użyteczność jest miarą subiektywnej satysfakcji jaką konsument czerpie z konsumpcji określonego koszyka (kombinacji) dóbr.

Użyteczność nie jest miarą bezwzględną, lecz porządkową. Konsument nie przypisuje poszczególnym koszykom dóbr określonej wartości użytkowej, lecz jest tylko w stanie jednoznacznie uporządkować każdy zbiór koszyków dóbr pod względem ich użyteczności.

Użyteczność krańcowa jest miarą satysfakcji jaką czerpie konsument ze zwiększenia konsumpcji dobra o jedną jednostkę. Jest to inaczej przyrost satysfakcji związany z konsumowaniem jednej jednostki dobra więcej.

Przykład: Konsumując 3 jabłka konsument osiąga użyteczność na poziomie S₀. Powiększając konsumpcję do 4 jabłek osiąga użyteczność S₁, przy czym S₁ > S₀. Różnica S₁ − S₀ jest przyrostem użyteczności, wywołanym zwiększeniem konsumpcji o jedno jabłko, a więc stanowi użyteczność krańcową jabłek.

27. Formy organizacyjne przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej

W Polsce wyróżniamy:

1. Formy prawa publicznego

• przedsiębiorstwa państwowe

• jednoosobowe spółki skarbu państwa

• przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

2. Formy prawa handlowego (spółki):

• osobowe - nie posiadają osobowości prawnej, nie są wpisywane do rejestru spółek w sądzie;

• kapitałowe - posiadają osobowość prawną poprzez wpisanie spółki do rejestru w sądzie (sp. z o. o., S.A.). 

Osobowe:

Spółka jawna - najprostsza forma spółki. Utworzona przez co najmniej dwóch wspólników w celu prowadzenia przedsiębiorstwa na większą skalę. Nie ma wymogu co do wielkości kapitału. Odpowiedzialność wspólników solidarna, całym swoim majątkiem. Zarządzają razem.

Spółka partnerska - spółka, która może być zakładana w celu wykonywaniu wolnego zawodu (lekarz, prawnik, farmaceuta, ...). W jednej spółce wspólnicy mogą wykonywać różne zawody. Za zobowiązania nie związane z wykonywaniem określonego zawodu wszyscy wspólnicy odpowiadają solidarnie. Za zobowiązania wynikające z wykonywania określonego zawodu - każdy wspólnik odpowiada za swoje zobowiązania. Spółka jest zarządzana wspólnie, ale można powołać zarząd i wtedy stosuje się przepisy jak przy sp. z o. o.

Spółka komandytowa - spółka, w której są dwie kategorie wspólników:

- komplementariusze- ono odpowiadają za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony, to oni zarządzają tą spółką;

- komandytariusze - oni odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionego wkładu własnego.

Spółka komandytowo-akcyjna (komplementariusze i akcjonariusze) - 50 000 zł. - minimalny kapitał.

Kapitałowe:

Sp. z o. o. - minimalny kapitał - 50 000 zł. Jeśli ponad 500 000 zł to powołuje się Komisję Rewizyjną. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki, a ich "ograniczoną" odpowiedzialność można co najwyżej odnieść do ryzyka ekonomicznego związanego z inwestycją w spółkę.

S.A. - minimalny kapitał - 100 000 zł. Kapitał akcyjny spółek akcyjnych podzielony jest na akcje o równej wartości. Akcje te mogą być notowane (kupowane i sprzedawane) na giełdzie.

28. Pozycja monopolistyczna przedsiębiorstwa, jej możliwe przyczyny i skutki

Model czystego monopolu:

W modelu czystego monopolu przyjmuje się że na rynku występuje jeden producent (sprzedawca) danego produktu lub jedyny dostawca danej usługi. Produkt monopolu jest jedyny w swoim rodzaju (unikatowy) co oznacza, że nie posiada dobrego czy bliskiego substytutu. Jednocześnie jest wielu nabywców, z których żaden nie znaczy aż tyle, by swoim zachowaniem oddziałowywać na cenę.

W przeciwięstwie do czystej konkurencji, czysty monopolista jest „cenotwórcą” gdyż ma kontrolę nad ceną. Ponieważ jest on jedynym producentem danego produktu może wpływać na zmianę ceny, zmieniając wielkość produkcji danego produktu. Monopolista absolutny ustala taką cenę, przy której rozmiary popytu, produkcji i poziomu kosztów zapewniają mu największy zysk. Z definicji wynika że absolutny monopolista nie ma konkurentów.

Utrzymanie czystego monopolu jest możliwe wtedy gdy istnieją bariery uniemożliwiające wejście konkurentów na rynek. Najważniejsze z nich to:

• Siła ekonomiczna monopolu,

• Opanowanie źródeł surowców niezbędnych do danej produkcji,

• Konieczność angażowania dużego kapitału do podjęcia produkcji,

• Ograniczony rynek (wystarcza produkcja jednego przedsiębiorstwa),

• Bariery technologiczne i prawne (patenty i prawa uniemożliwiające innym firmom podjęcie produkcji, rządowe koncesje, licencje),

• Ograniczenia importowe.

Czysty monopol jest ekstremalnym rodzajem rynku i dlatego nie ma zbyt wielu przykładów ilustrujących taki rynek. Duże przedsiębiorstwa użyteczności publicznej (świadczące usługi w zakresie energii elektrycznej, wody, gazu, telefoniczne) są w przybliżeniu czystymi monopolami.

Skutki niżej

29. Pozytywne i negatywne skutki monopolu

Pozytywne:

• Możliwość uzyskania „korzyści skali” poprzez obniżenie przeciętnych kosztów w wyniku zwiększenia rozmiarów produkcji,

• Przeznaczenie większych środków na badania i rozwój w dużych dominujących firmach w porównaniu z małymi.

Negatywne:

• Wysokie ceny i ograniczona produkcja,

• Mniejsza uwaga przedsiębiorstwa zwrócona na obniżenie kosztów produkcji,

• Dodatkowe koszty ponoszone na tworzenie barier utrudniających wejście do danej gałęzi,

• Redystrybucja dochodów społecznie negatywna.

30. Rynek pracy i uwarunkowania jego równowagi

Podaż pracy

Podaż pracy spowodowana jest popytem na dobra i usługi konsumpcyjne. Ale nie tylko konsumpcja sprawia przyjemność, czyli zwiększa użyteczność. Pojawia się, więc pojęcie kosztów alternatywnych. Jeśli konsumpcja osiągnięta dzięki godzinie pracy dostarcza nam mniejszej przyjemności niż godzina drzemki, to z pewnością wybierzemy czas wolny. A nie pracę. W każdej przecież sytuacji człowiek musi wybierać. Jeśli dłużej będziemy pracować, to jednocześnie mamy mniej wolnego czasu na konsumpcję, którą umożliwiają nam większe dochody. Konsumpcja dóbr zakupionych za ostatnią godzinę pracy nie sprawia takiej przyjemności, jak konsumpcja dóbr zakupionych za pierwsze godziny pracy. Jeśli z coraz większej ilości czasu wolnego rezygnujemy na rzecz pracy, to te godziny rozrywek, na które sobie pozwalamy, niosą za sobą coraz większą użyteczność krańcową w porównaniu do sytuacji, w której mamy więcej czasu wolnego. Uzyskana w ten sposób konsumpcja charakteryzuje się natomiast coraz to mniejszą użytecznością krańcową. Na decyzje określające podaż pracy, czyli wybór między pracą a czasem wolnym, ma wpływ wiele różnych czynników. Najważniejszym czynnikiem jest stawka płac, czyli dochód otrzymywany za przepracowaną jednostkę czasu, np. jedną godzinę. Im wyższa jest stawka płac, czyli im większy dochód można otrzymać z pracy, tym jesteśmy gotowi więcej pracować. Stawka płac nie odnosi się tylko do godzin przepracowanych.

Popyt na pracę

Popyt na pracę zgłaszają firmy produkujące na rynek dobra i usługi. Celem ich działalności jest maksymalizacja zysku i dlatego wybierają one taką wielkość produkcji, która umożliwia osiągnięcie tego celu. Ale aby produkować, firmy muszą zatrudnić czynniki wytwórcze, a przede wszystkim pracę. Przychody krańcowe pokazują o ile wzrastają przychody całkowite na skutek zwiększenia sprzedaży o jednostkę. Przychody krańcowe z czynnika produkcyjnego(MPR) to przyrost przychodów całkowitych osiągnięty przez firmę ze sprzedaży produktów wytworzonych przez dodatkową jednostkę czynnika produkcyjnego.
Koszty krańcowe czynnika produkcyjnego to przyrost kosztów całkowitych spowodowany wzrostem zatrudnienia o jednostkę pracy(dodatkowego pracownika). Koszty krańcowe pracy wyznaczane są przez mechanizm popytu i podaży na rynku pracy. Na większości rynków firmy zatrudniające pracowników są ceno biorcami, co oznacza, że każdemu zatrudnionemu firma płaci tyle samo, czyli płacę równowagi wyznaczoną na rynku przez punkt przecięcia krzywej podaży pracy z krzywą popytu na pracę. Przychód krańcowy z pracy określa produkt krańcowy pracy oraz cenę samego produktu. Jest to przyrost produkcji spowodowany wzrostem zatrudnienia pracy o jednostkę.

Równowaga na rynku pracy

Punkt przecięcia rynkowej krzywej podaży i rynkowej krzywej popytu wyznacza stawkę płac w równowadze i wielkość zatrudnienia w równowadze. Nachylenie krzywej popytu zależy od przychodu krańcowego z pracy. Jeśli spojrzymy na rynek zatrudnionych jako opieka do dzieci, to przychody krańcowe z pracy w tym zawodzie są małe. Jeśli przeniesiemy się na rynek górników, to ich przychody krańcowe z pracy są duże i dzięki temu stawki płac na tym rynku są wysokie.

<wykres mniej więcej jak przy równowadze rynkowej tyle że nie znalazlem>

Inne źródło:

Rynek pracy oraz jego równowaga podobnie jak rynek produktów i usług podlega oddziaływaniu prawa podaży i popytu. Równowaga rynku pracy odzwierciedla sytuację, gdy podaż pracy jest zrównana z popytem przy danym poziomie płacy. Równowaga rynku pracy oznacza, że wszystkie osoby fizyczne skłonne do podjęcia pracy przy danej pracy i realnej płacy znajdują zatrudnienie według określonych kryteriów. Z kolei wszystkie podmioty rynku, które zgłaszają popyt na pracę nie napotykają na ograniczenia w zasobach pracy. W takiej sytuacji nie występuje ani nadmiar ani niedobór pracowników. Sytuacja tego typu jest najczęściej odległa od rzeczywistości, w której dominują stany nierównowagi rynkowej dotyczące pracy. Zmniejszanie wielkości zatrudnienia umożliwia zwiększenie relacji pomiędzy krańcową wydajnością pracy a płacą przy danym kapitale trwałym. Jeżeli kapitał trwały nie ulega zmianie, to zmniejszenie zatrudnienia oznacza wzrost krańcowej wydajności pracy, który rekompensuje wyższy poziom płacy. Stabilizacja popytu na pracę przy równowadze kapitału trwałego i przy wyższym poziomie płacy oznacza pogorszenie relacji między pracą a krańcową wydajnością płacy. Przy wyższym poziomie płacy realnej w stosunku do płacy zapewniającej równowagę rynku pojawia się tendencja wzrostu podaży. Przedstawiony układ zależności ulega zmianie, jeżeli podmiot gospodarczy zmniejsza popyt na pracę przy niższym poziomie płac realnych. Kształtowanie się w tej sytuacji nadmiaru podaży tworzy bezrobocie. Równowaga rynku pracy nie może być rozpatrywana w kategoriach globalnych. Istotne znaczenie mają dostosowania podaży i popytu na pracę w wymiarach:

• przestrzennym,

• czasowym,

• związanym ze strukturą kwalifikacyjną pracowników, którzy chcą podjąć pracę.

Proces równoważenia rynku napotyka ograniczenia, gdy popyt lub podaż pracy nie reagują na zmiany płac realnych. Jeżeli pod wpływem zmian poziomu płac realnych lub innych czynników zmienia się popyt na pracę, to przy danej podaży wielkość bezrobocia może się kształtować na niższym lub wyższym poziomie.

31. Bezrobocie: jego przyczyny, skutki oraz sposoby łagodzenia

Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Pod pojęciem bezrobotnego można rozumieć osobę niezatrudnioną, nie prowadzącą działalności gospodarczej i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Jest to szeroka definicja. Natomiast wąską stosują państwowe Urzędy Pracy (powiatowe lub wojewódzkie). I tak bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jest osoba, która:

• ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia),

• nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn,

• aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP,

• jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Stopa bezrobocia jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy plus bezrobotni plus niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa.

Ze względu na przyczynę możemy wyróżnić następujące rodzaje bezrobocia:

1. Bezrobocie cykliczne - wywołane jest przez spadki koniunktury gospodarczej tzn. przez szeroko zakrojoną obniżką ogólnego poziomu wydatków w gospodarce. Bezrobocie cykliczne dotyka całą gospodarkę narodową, ludzi o różnym poziomie wykształcenia, różnych zawodów, w różnych regionach krajów. Występuje wówczas, gdy popyt globalny spada, zmniejsza się produkcja, występuje więc recesja gospodarcza, która pociąga za sobą spadek popytu na siłę roboczą.

„Keynesowska teoria” przyczyn przymusowego bezrobocia uznaje, że jest ono wywołane niedostatecznym popytem konsumpcyjnym i inwestycyjnym, powodując niski stopień wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych. Ponieważ skala popytu globalnego ulega koniunkturalnym wahaniom, ten typ bezrobocia nazywany jest bezrobociem koniunkturalnym lub cyklicznym. Jest to najgroźniejszy rodzaj bezrobocia dla gospodarki każdego kraju.

2. Bezrobocie strukturalne - spowodowane jest potrzebą znacznych zmian kwalifikacji pracowników, wywołanych innowacjami technologicznymi lub zmianami względnej konkurencyjności danej gałęzi. Źródłem tego typu bezrobocia jest również upadek niektórych branż czy gałęzi, zmiana struktury gospodarki narodowej, między innymi pod wpływem zmiany struktury popytu. Bezrobocie strukturalne pojawia się również, gdy w określonych regionach kraju lub gałęziach występuje zastój gospodarczy i następujące nowe roczniki w wieku zdolności do pracy nie mogą znaleźć zatrudnienia.

3. Bezrobocie frykcyjne (płynne) - występuje wtedy, gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie, wymagające podobnych kwalifikacji. Bezrobocie to dotyczy zwłaszcza młodszej generacji pracowników, którzy w poszukiwaniu dla siebie odpowiedniej pracy zmieniają kilkakrotnie miejsce swego zatrudnienia. Brak doskonałej informacji o możliwościach zatrudnienia, formalności niezbędne z zatrudnieniem, konieczność przekwalifikowania - wszystko to powoduje, że ludzie czasowo są bezrobotni.

4. Bezrobocie sezonowe - wynika z sezonowej produkcji w niektórych dziedzinach gospodarki bezpośrednio bądź pośrednio uzależnionych od warunków klimatycznych. Przykładem są niektóre usługi turystyczne, budownictwo, prace polowe w rolnictwie. Sezonowe natężenie prac daje zatrudnienie osobom o określonych zawodach, ale w sezonach „martwych” rynek nie oferuje dla nich miejsc pracy np. sezonowo bezrobotnym może być robotnik wodny, instruktor narciarstwa, ogrodnik.

Przyczyny bezrobocia są bardzo różne. Na ogół wskazuje się na liberalizację handlu zagranicznego, wdrażanie nowych technologii praco-oszczędnych oraz nadmiernie opiekuńcze rozwiązania socjalne w Europie Zachodniej, w której stopa bezrobocia jest znacznie wyższa niż w USA oraz w Japonii. Główną przyczyną wysokiego bezrobocia w Europie Zachodniej są zmiany strukturalne. Polegają one na tym, że pracochłonne dziedziny gospodarki przenosi się do krajów o taniej sile roboczej, a pozostawia te, które wymagają wysokiej techniki, kreatywności oraz wysokich kwalifikacji.

Bezrobocie jest jednym z najpoważniejszych i największych problemów gospodarczych naszego kraju. Jest zjawiskiem negatywnym, gdyż oznacza marnotrawstwo zasobów siły roboczej (czynników wytwórczych). Bezrobotni nie wytwarzają dóbr i usług, ale uczestniczą w ich podziale. Otrzymują zasiłki wypłacane z budżetu państwa, który dodatkowo ponosi straty z tytułu nie płaconych przez bezrobotnych podatków. Bezrobocie prowadzi do pogorszenia warunków życiowych bezrobotnych i ich rodzin, do stopniowej utraty kwalifikacji, frustracji i zjawisk patologicznych. Bezrobocie wywiera również skutki pozytywne, jeżeli prowadzi do zachowania elastyczności podaży siły roboczej, umacniania dyscypliny pracy oraz hamowania nadmiernego wzrostu płac. Bezrobocie jest niewątpliwie jednym z najpoważniejszych problemów współczesnych gospodarek. Pomimo, że bezpośrednio dotyczy ono względnie małej części ludności, to z konsekwencjami musi borykać się całe społeczeństwo.

Społeczne skutki bezrobocia są bardzo znaczące. Brak miejsc pracy, złe warunki życia i środowiska, bieda i izolacja prowadzą do powstania na takich obszarach tzw. wspólnot rozpaczy. Ludzie tacy nie mają ani nadziei na przyszłość, ani dość środków do życia. Im dłużej ktoś pozostaje bez pracy, tym mniej staje się interesujący dla pracodawców, ponieważ jego umiejętności i doświadczenie stopniowo się dezaktualizują. Wynika to także z uprzedzenia pracodawców do ludzi żyjących przez dłuższy czas z zasiłku lub z zapomogi społecznej. Nawet gdy bezrobocie ulega zmniejszeniu, pojawiające się nowe miejsca pracy otrzymują przeważnie osoby bezrobotne dopiero od niedawna, młode i cieszące się dobrym zdrowiem. Trudności ze znalezieniem pracy mają również absolwenci, którzy chcą podjąć pierwszą pracę w swoim życiu. Wynika to z braku miejsc pracy. Pracodawca najczęściej woli zatrudnić osobę bardziej doświadczoną i ze stażem pracy, niż osobę, która nie pracowała w tym zawodzie.

Bezrobocie jest poważnym problemem polskich rodzin. Powoduje ono, że ludzie nie mają środków do życia i utrzymania. Początkowo żyją nadzieją na lepsze jutro i korzystają z zasiłków dla bezrobotnych. Później w miarę upływu czasu pozostawania bez pracy wpadają w „rozpacz nędzy”.

Rząd stara się złagodzić skutki bezrobocia oraz je ograniczyć stosując aktywne i pasywne środki zaradcze.

Do środków aktywnych zalicza się:

• organizację prac interwencyjnych, publicznych i sezonowych,

• ochronę istniejących miejsc pracy oraz tworzenie nowych przedsiębiorstw,

• organizowanie kursów dokształcających lub zmieniających kwalifikacje,

• udzielanie pożyczek na rozpoczęcie przez bezrobotnych własnej działalności,

• organizację zatrudnienia u pracodawców zagranicznych.

Do środków pasywnych zalicza się:

• uruchamianie osłony socjalnej dla bezrobotnych,

• promowanie pracy w niepełnym wymiarze godzin,

• obniżenie wieku emerytalnego.

Podstawowym instrumentem ekonomicznego łagodzenia skutków i rozmiaru bezrobocia w Polsce jest Fundusz Pracy. Środki tego funduszu pochodzą z budżetu państwa i są przeznaczone głównie na zasiłki dla bezrobotnych. Aktywne i obowiązkowe działanie organów państwa w zakresie zatrudnienia, przeciwdziałaniu bezrobociu i łagodzeniu jego skutków, realizowane w różnych formach w szczególności poprzez pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, kluby pracy, szkolenie bezrobotnych, organizowanie dodatkowych miejsc pracy oraz pomoc finansową pracodawcom w zakresie określonym w ustawie, organizowaniu prac interwencyjnych a także robót publicznych, udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy na podjęcie działalności na własny rachunek, przyznawanie zasiłków dla bezrobotnych, stypendiów dla absolwentów, przyznawanie zasiłków szkoleniowych i uruchamianie programów specjalnych. Szczególną formą przeciwdziałania skutkom bezrobocia są różnego rodzaju ulgi podatkowe przyznawane przez organy gminy oraz powszechna ulga w podatku dochodowym zarówno osób fizycznych jak i osób prawnych z tytułu poniesionych inwestycji w gminach zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym leży w kompetencji Rady Ministrów. Powszechnie za najskuteczniejszą formę przeciwdziałania bezrobociu uważa się skierowanie na szkolenie zawodowe oraz zatrudnienie przy pracach interwencyjnych i robotach publicznych.

System pośrednictwa pracy - jest jednym z elementów oddziaływania na rynek pracy. Konwencja i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) preferuje publiczne instytucje pośrednictwa pracy oraz przewidują likwidacje płatnych biur pośrednictwa pracy lub poddanie ich daleko idącej kontroli ze strony urzędów publicznych lub państwowych. W Polsce pośrednictwo pracy realizowane jest głównie poprzez wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy. Ma ono na celu pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w znalezieniu odpowiedniej pracy. Pośrednictwo pracy realizowane jest w różnych formach:

• Pośrednictwo półotwarte - informacje o wolnych miejscach pracy są dostępne dla większej liczby kandydatów do pracy, ponieważ nazwa firmy i jej adres są umieszczone w eksponowanej ofercie. Kandydaci do pracy, po rozmowie kwalifikacyjnej z pośrednikiem pracy, kierowani są do pracodawcy, który dokonuje wyboru pracownika

• Pośrednictwo otwarte - oferta pracy eksponowana w miejscach publicznych jest specjalnie, szczegółowo opracowana; osoby zainteresowane same kontaktują się z pracodawcą, który przeprowadza rozmowy kwalifikacyjne i wybiera pracowników.

• Pośrednictwo szybkie - ma zastosowanie, gdy pracodawca potrzebuje pracownika "od zaraz", niezależnie od kwalifikacji kandydatów; pracodawca wybiera pracowników spośród dużej liczby kandydatów

• Pośrednictwo pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych - dokonywane jest w przypadku poszukiwania przez pracodawców kandydatów do pracy, w stosunku do których istnieją specjalne wymagania. Dobór kandydatów polega na przeprowadzeniu specjalistycznych badań przydatności zawodowej (za zgodą kandydata). Wyboru dokonuje pracodawca.

• Giełdy pracy - organizowane są w sytuacji, gdy istnieje potrzeba spotkania pracodawcy z większą grupą poszukujących pracy, najczęściej w tym samym zawodzie; urzędy przekazują informację o giełdzie, terminie i miejscu spotkania. Pracodawcy wybierają pracowników spośród uczestników giełdy.

• Targi pracy - spotkania większej ilości pracowników i osób zainteresowanych podjęciem pracy, trwające 1-2 dni, oferujące na specjalnych stoiskach zorganizowanych przez pracodawców - różne miejsca pracy.

• Sklepy z pracą - działają na zasadzie udostępniania ofert w takim miejscu miasta, gdzie występuje intensywny ruch pieszy; celem sklepu jest zwiększenie dostępu pracodawców i poszukujących pracy do ofert pracy, bez konieczności wizyty w urzędzie pracy.

• Krajowa baza ofert pracy - jest internetowym bankiem ofert pracy o zasięgu ogólnopolskim, umożliwiającym szybką wymianę i korzystanie z informacji o ofertach pracy między województwami.

Poradnictwo zawodowe ma na celu pomoc osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w planowaniu i organizowaniu ich życia zawodowego poprzez udzielanie informacji zawodowych, wskazówek, rad, porad, prowadzenie badań diagnostycznych przydatności zawodowej. Doradcy zawodowi w urzędach pracy pomagają ludziom mającym trudności z podjęciem lub realizacją decyzji zawodowej, wynikające głównie z braku umiejętności oceny swoich możliwości zawodowych lub korzystania z informacji o rynku pracy. Doradcy zawodowi pomagają również ludziom zaradnym zamierzającym zmienić zawód lub podjąć działalność gospodarczą. Usługi poradnictwa zawodowego urzędy pracy oferują w Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodowej, w Salach Informacji i Poradnictwa Grupowego, na stanowiskach doradców zawodowych. Doradcy zawodowi w urzędach pracy pomagają:

• rozpoznać istniejące trudności w znalezieniu pracy,

• poznać predyspozycje zawodowe

• wybrać odpowiedni rodzaj pracy lub kierunek szkolenia czy przekwalifikowania,

• zaplanować ścieżkę kariery zawodowej,

• uzyskać szczegółowe informacje o zawodach rynku pracy.

Poradnictwo zawodowe świadczone jest w formach indywidualnych i grupowych. U doradcy zawodowego dostępne są zbiory informacji zawodowych i istnieje możliwość przeprowadzenia testów psychologicznych i autotestów (np. Bateria Testów Uzdolnień Ogólnych, kwestionariusz Preferencji Zawodowych, Zestaw do samozbadania zainteresowań zawodowych, Testy inteligencji osobowości).

Kluby Pracy oferują bezrobotnym i poszukującym pracy cykliczne spotkania grupowe mające na celu naukę praktycznych umiejętności niezbędnych przy poszukiwaniu zatrudnienia. Można w nich:

• nauczyć się techniki aktywnego poszukiwania pracy,

• poznać swoje mocne i słabe strony,

• nabyć umiejętności prowadzenia rozmów z pracodawcami,

• nauczyć się pisania życiorysu, podania o pracę, listu motywacyjnego, własnej oferty,

• poznać zasady analizowania ofert pracy

• zdobyć wiarę we własne siły i możliwości.

Inne programy wspierające zatrudnienie polegają na udzieleniu pomocy osobom bezrobotnym i zagrożonym utratą pracy w uzyskaniu kwalifikacji dostosowanych do potrzeb rynku pracy i obejmują:

• przyuczenie do zawodu

• przekwalifikowanie

• podnoszenie kwalifikacji zawodowych

• naukę umiejętności poszukiwania i uzyskania zatrudnienia.

Urzędy pracy udzielają też bezrobotnym pożyczek szkoleniowych lub pożyczek na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej. Pracodawcy mogą starać się natomiast o otrzymanie pożyczek na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla skierowanych przez urząd pracy bezrobotnych.

Skuteczną formą pomocy bezrobotnym i pracodawcom są roboty publiczne. Podjęcie nawet czasowej pracy zachęca do dalszych poszukiwań, pozwala bezrobotnym uaktywnić się zawodowo - być pracownikiem.

Jednym z głównych zadań urzędów pracy jest też pomoc młodzieży w wyborze i uzyskaniu miejsca pracy, czyli podjęciu jednej z najważniejszych życiowych decyzji. Dla młodzieży start w życie zawodowe ma szczególne znaczenie. To właśnie pierwsza praca na ogół decyduje o dalszej karierze zawodowej. Młodzi ludzie., wchodzący w życie zawodowe, często nie zdają sobie sprawy z własnych atutów, nie zastanawiają się nad nimi. Ich poczuciu niepewności na rynku pracy towarzyszą zwykle wątpliwości, co do słuszności wyboru i poczucie niewiary w skuteczność własnych działań. Wynikać one mogą m. in. z braku informacji o rynku pracy. Rynek pracy jest tym szczególnym miejscem, na którym obowiązują pewne prawa, do których trzeba się dostosować, by znaleźć na nim swoje miejsce, a poznanie tych praw ułatwi poruszanie się na rynku pracy. Absolwenci szkół rejestrujący się w urzędach pracy mogą skorzystać również z odrębnych, przewidzianych w ustawie, programów rynku pracy:

• Umowy Absolwenckie - to narzędzie tworzenia dodatkowych miejsc pracy stałej. Polegają one na zatrudnianiu przez pracodawcę bezrobotnego absolwenta przez 12 lub 18 miesięcy, jeżeli zatrudnienie to nastąpi w wyniku zawarcia umowy między urzędem pracy a pracodawcą. Podczas takiego zatrudnienia urząd pracy zwraca część poniesionych kosztów utworzenia miejsca pracy dla absolwenta.

• Staże Absolwenckie - umożliwiają doskonalenie kwalifikacji zawodowych absolwentom przez okres do 12 miesięcy. Absolwent odbywa staż na stanowisku pracy na podstawie umowy zawartej przez urząd pracy z pracodawcą. Staże umożliwiają wykonywanie pracy przez absolwentów wg ustalonego przez urząd pracy i pracodawcę programu, zgodnie z zasadami funkcjonowania firmy, bez ponoszenia kosztów wynagrodzenia przez pracodawcę. Urząd pracy finansuje koszty stażu. Pracodawca w trakcie odbywania stażu przez absolwenta ma możliwość sprawdzania jego przydatności zawodowej, społecznej i indywidualnej pod kątem stałego zatrudnienia po zakończeniu stażu. Absolwent ma z kolei okazję do zaprezentowania swoich umiejętności, a pozyskując doświadczenie zawodowe staje się pełnowartościowym kandydatem do pracy.

• Stypendia - przysługują one absolwentowi skierowanemu przez urząd pracy na szkolenie, staż absolwencki lub absolwentowi zamieszkałemu w rejonie uznanym za zagrożony szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, który w ciągu 6 miesięcy od dnia utraty statusu absolwenta podjął dalszą naukę w szkole ponadpodstawowej dla dorosłych.

• Prace społecznie użyteczne - absolwent na swój wniosek lub po wyrażeniu zgody może być skierowany przez urząd pracy (na zasadach robót publicznych) do wykonywania prac przez okres do 6 miesięcy. Praca społecznie użyteczna nie jest związana z wyuczonym zawodem i może być wykonywana w wymiarze nie przekraczającym połowy wymiaru czasu pracy. Prace te organizowane są przez instytucje użyteczności publicznej oraz organizacje zajmujące się problematyką: kultury, oświaty, sportu, turystyki, opieki zdrowotnej lub społecznej. Urząd pracy zwraca pracodawcy zatrudniającego absolwenta część poniesionych kosztów na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne.

• Program "Absolwent" - jest ogólnopolskim programem przeznaczonym dla nowo rejestrujących się absolwentów szkół ponadpodstawowych. Oprócz wszystkich opisanych wcześniej programów rynku pracy w tym programie stosowany jest także nowy pakiet pomocy młodzieży w podejmowaniu decyzji zawodowych i pracy, tzw. "Indywidualny Plan Działania". Realizując "Indywidualny Plan Działania" absolwenci aktywnie poszukują pracy. Pomagają im w tym pośrednicy pracy, doradcy zawodowi, liderzy klubu pracy. W trakcie uczestnictwa w programie absolwenci biorą również udział w "Warsztatach poszukiwania pracy" oraz wykorzystują specjalny zeszyt ułatwiający planowe i skuteczne poszukiwanie pracy. Celem programu "Absolwent" jest przede wszystkim: pobudzenie aktywności absolwentów do samodzielnego poszukiwania pracy, zwiększenie ilości ofert pracy dla absolwentów, objęcie pomocą urzędów pracy wszystkich zainteresowanych bezrobotnych absolwentów.

W podejmowaniu pracy absolwentom mogą pomagać inne organizacje i instytucje, np. w województwie lubelskim funkcjonuje od 1997 r. Biuro Zawodowej Promocji Studentów i Absolwentów UMCS. Służy ono społeczności akademickiej i pracodawcom. Funkcjonuje jako centrum informacji, doradztwa, pośrednictwa i obsługi absolwentów i studentów. Podstawowym zadaniem Biura Karier jest doradztwo zawodowe, zorientowane na rozwijanie samodzielności studentów i absolwentów w aktywnym poszukiwaniu pracy.

Uważam, że należy dołożyć starań, aby bezrobocie dotyczyło jak najmniejszej grupy osób przez okres możliwie najkrótszy. Bezrobocie było, jest i będzie problemem Polski i innych państw. Należy jednak dążyć do zmniejszenia jego rozmiarów i łagodzenia jego skutków. Jesteśmy obecnie jednym z państw Unii Europejskiej i mam nadzieję, że będzie to szansą dla Polski w rozwiązaniu problemu bezrobocia

32. Rola państwa w gospodarce w myśl doktryny etatystycznej i liberalnej

Etatyzm - ekonomiści reprezentujący to podejście twierdzą, że państwo powinno pełnić aktywną rolę w gospodarce, co stanowi czynnik stabilizujący i przyczyniający się do podniesienia ogólnego bogactwa narodu. Państwo powinno podejmować kluczowe decyzje rozwojowe oraz zapewnić każdemu obywatelowi pracę i godziwe wynagrodzenie, a także troszczyć się o najbiedniejszych i najsłabszych. Nie musi to jednak oznaczać rezygnacji z gospodarki rynkowej i przejścia do gospodarki planowanej - socjalizmu

Liberalizm - poglądu postulujące ograniczenie roli państwa w gospodarce do minimum. Podstawą jest założenie o przewadze alokacji wolnorynkowej nad gospodarką sterowaną. Najważniejszym elementem rynku jest konkurencja, która zapewnia najbardziej efektywne wykorzystanie czynników wytwórczych. Główną rolą państwa jest tworzenie ładu społecznego k kontrolowanie jego przestrzegania. Państwo powinno tylko uzupełniać działanie rynku.

Argumenty za i przeciw ekonomicznej roli państwa

W literaturze ekonomicznej sformułowano dotychczas wiele argumentów na rzecz ekonomicznej roli państwa. Argumenty te związane są po części z czynnikami , które można odnieść do każdego typu gospodarki. Ważniejsze argumenty za ekonomiczną rolą państwa wiążą się zwykle z takimi czynnikami jak:

a) konieczność zabezpieczenia systemu gospodarczego od strony instytucjonalno - prawnej - w gospodarce rynkowej chodzi przede wszystkim o tworzenie przez państwo pewnych norm prawnych i instytucji chroniących prawa własności , regulujących funkcjonowanie systemu prywatnej przedsiębiorczości oraz obsługujących rynek;

b) niedoskonałości rynku i konkurencji w praktyce związane z monopolizacją gospodarki i innymi czynnikami (niedoskonała informacja, ograniczona mobilność czynników produkcji), prowadzące do nieprawidłowej alokacji zasobów gospodarczych oraz obniżania poziomu dobrobytu społeczeństwa. Państwo może te straty ograniczyć podtrzymując konkurencję , wzmacniając system obiegu informacji, usuwając bariery wejścia na rynek, przeciwdziałając praktykom monopolistycznym itp. ;

c) występowanie negatywnych efektów zewnętrznych w zakresie produkcji i konsumpcji. Państwo może nakłonić podmioty gospodarcze do pokrywania całości lub części kosztów związanych z ograniczeniem negatywnych skutków ubocznych ich działalności w sferze produkcji lub konsumpcji np. kosztów instalowania urządzeń zmniejszających zatrucie środowiska naturalnego lub natężenie hałasu. W ostateczności można nakazać ograniczenie tej działalności lub wprowadzić jej całkowity zakaz;

d) istnienie dóbr publicznych takich jak np. latarnie morskie , chodniki i oświetlenie ulic oraz usługi dostarczane przez armię , policję czy straż pożarną. Ze względu na trudności z egzekwowaniem opłat za korzystanie z tego typu dóbr oraz związane z tym wysokie koszty są one mało opłacalne dla sektora prywatnego i bez odpowiedniego zaangażowania się państwa mogłoby całkowicie zaniknąć;

e) istnienie dóbr szczególnie niekorzystnych lub korzystnych społecznie których konsumpcja ze względów społecznych jest szczególnie niepożądana np. narkotyki, alkohol, tytoń lub szczególnie pożądana np. niektóre szczepionki czy książki. Ocena przydatności takich dóbr dokonywane przez poszczególne jednostki mogą być zdecydowanie rozbieżne z ocenami dokonywanymi przez gremia i instytucje reprezentujące szersze społeczności lub społeczeństwa jako całość , co może być min. wynikiem niewiedzy jednostek lub świadomego hołdowania przez nie odmiennym powszechnie przyjętych wartościom i postępowania.;

f) występowanie takich zjawisk, jak duże wahania aktywności gospodarczej, bezrobocie, niepełne wykorzystanie mocy wytwórczych oraz inflacja, które prowadzą do destabilizacji gospodarki, niepewności i marnotrawstwa zasobów gospodarczych;

g) istnienie pozbawionych opieki ludzi starych , niedołężnych, upośledzonych i chorych, którzy nie są w stanie sami sobie poradzić;

h) powstawanie zbyt dużych , nie akceptowanych społecznie różnic do9chodowych i majątkowych, które osłabiają motywację ludzi o niskich dochodach oraz sprzyjają różnego typu konfliktom o protestom. Do istotnych zadań państwa należy min. określenie niezbędnego zakresu własności publicznej , a w ramach tej formy własności poszukiwanie takich rozwiązań instytucjonalno - prawnych , które pozwalają na precyzyjne rozgraniczenie praw własności do poszczególnych zasobów między różne społeczności, instytucje itp. Chodzi o to by te zasoby posiadały wyrazistego właściciela lub przynajmniej gospodarza odpowiedzialnego za ich wykorzystanie , gdyż tam gdzie prawa własności nie są jasno określone lub są określone źle stosunkowo najczęściej dochodzi do marnotrawstwa zasobów. Jeśli chodzi o mechanizm rynkowy, to najważniejszym zadaniem państwa jest wspieranie konkurencji poprzez działania zbliżające rzeczywiste warunki w jakich funkcjonują podmioty gospodarcze do warunków odpowiadających konkurencji doskonałej. Chodzi w szczególności o usprawnienie systemu obiegu informacji ekonomicznej, zwalczanie struktur i praktyk monopolistycznych (ustawodawstwo antymonopolowe i bieżące przeciwdziałanie polityce typu monopolistycznego różnych podmiotów gospodarczych) , eliminowanie barier wejścia na rynek itp. Działania tego typu sprzyjają lepszej alokacji zasobów gospodarczych i maksymalizacji społecznego dobrobytu, gdyż ograniczają skalę błędów w procesie podejmowania decyzji gospodarczych, usprawniają rachunek ekonomiczny oraz utrudniają stosowanie praktyk polegających na niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji przy równoczesnym podnoszeniu cen produktów i usług. 

33. Szanse i zagrożenia wynikające z globalizacji gospodarki

Globalizacja jest to postępująca integracja państw oraz ludzi na świecie spowodowana znoszeniem barier w przepływach dóbr, usług, kapitału i wiedzy oraz znaczącą obniżką kosztów telekomunikacji i transportu. Na przyspieszony rozwój zjawiska globalizacji w ostatnich latach wpłynęły następujące zjawiska:

• rozwój globalnej gospodarki: stały wzrost eksportu towarów i usług oraz przepływu kapitałów, liberalizacja światowych rynków finansowych, deregulacja prawa antytrustowego, wzrost liczby fuzji i przejęć firm, pojawienie się globalnych rynków konsumenckich oraz globalnych marek firmowych,

• pojawienie się nowych podmiotów na scenie globalnej: korporacji wielonarodowych integrujących swoją produkcję i marketing, które zdominowały rynek światowy: powstanie Światowej Organizacji Handlu 

• WTO (wielostronnej organizacji mogącej zmuszać rządy poszczególnych państw do respektowania określonych reguł): szybki rozwój organizacji pozarządowych: wzrost znaczenia regionalnych bloków integracyjnych oraz działanie wielu ugrupowań koordynujących politykę ekonomiczną i zagraniczną poszczególnych państw (np. G7 - grupy siedmiu najbogatszych państw świata) 

Zjawisko globalizacji jest wielką szansą dla tych państw, które prowadzą dobrą politykę gospodarczą, tzn. mają przejrzyste i zdrowe finanse publiczne, niskie podatki i w których przedsiębiorstwa nie mieszają się do bieżącej polityki

Globalizacja zmienia obraz świata, w tym przede wszystkim przekształca handel, finanse, zatrudnienie, technikę i technologię, środki i sposoby komunikowania się, sposoby życia, kultury, a także sposoby rządzenia. Jest to proces, w którym ludność świata staje się coraz bardziej wzajemnie powiązana we wszystkich aspektach życia tzn. gospodarczym, politycznym, technologicznym, kulturalnym i środowiskowym. Globalizacja zmusza przedsiębiorstwa do konkurowania w skali światowej, a z kolei konkurencja międzynarodowa wzmacnia globalizację. 

Globalizacja przyniosła więcej możliwości korporacjom globalnym i zmusiła tym samym słabsze kraje rozwijające się do ostrej walki o przychylność inwestorów zagranicznych. Słabsze państwa z uwagi na wyższe ryzyko polityczne, muszą oferować lepsze warunki obcemu kapitałowi. Tym samym korzyści netto z globalizacji dla tej grupy krajów są mniejsze lub opóźnione w czasie w porównaniu z krajami wysoko rozwiniętymi. Między rozwojem a globalizacją związki nie są jednoznaczne, także z innych przyczyn takich jak:

• międzynarodowa struktura handlu i finansów często tworzy krajom biednym niepotrzebne bariery w korzystaniu z globalizacji,

• niedorozwój i ubóstwo sprawiają, że państwom tym brakuje odpowiednio wykwalifikowanych kadr, aby poradzić sobie z szybkimi zmianami w zakresie wiedzy, przepływu informacji, nowych instrumentów i praktyk finansowych.

Z tych też względów kraje rozwijające się mają znacznie mniej możliwości wyboru i korzystania z globalizacji, niż kraje wysoko rozwinięte (na szczególne trudności natrafiają przede wszystkim kraje najuboższe) 

Wiele emocji wywołuje kwestia rosnących rozpiętości dochodowych, które może pogłębiać globalizacja i wolny handel. Wreszcie globalizacja premiuje kraje dysponujące wysoko kwalifikowaną siłą roboczą, wysokim poziomem wiedzy i dobrymi umiejętnościami w zakresie organizacji i zarządzania. To są te właśnie atuty, które gwarantują sukces w bardziej konkurencyjnym środowisku globalnym. W oczywisty sposób społeczeństwa dysponujące niewykwalifikowaną siłą roboczą, niskim poziomem wiedzy, brakiem dyscypliny, słabą organizacją państwa, nieefektywnymi przedsiębiorstwami, a także zantagonizowanym społeczeństwem mają znacznie mniej szans na sukces w coraz bardziej konkurencyjnej gospodarce światowej.

Globalizacja stwarza nowe możliwości rozwoju gospodarki, pozwala na bardziej efektywną alokację zasobów, swobodniejszy przepływ towarów, dostęp do kapitału i nowoczesnych technologii, oraz poprawę zarządzania i wzrost konkurencyjności. To w jaki sposób zamierzenia zostaną wykorzystane, w dużym stopniu zależy od polityki gospodarczej oraz charakteru powiązań i współzależności między gospodarką danego kraju a gospodarką światową.

Udział w procesach globalizacji łączy się z wieloma zagrożeniami, większym niż dawniej ryzykiem i zależnością od czynników zewnętrznych oraz kosztami dostosowań w wielu obszarach działalności. Oddziaływanie czynników zewnętrznych na warunki rozwoju jest znacznie większe niż dawniej. Wydarzenia w innych częściach świata oraz wzajemne przenikanie się zjawisk i działań mają bardzo duży wpływ na procesy rozwojowe. Rozwój kraju zależy w dużym stopniu od ogólnej koniunktury gospodarczej na świecie, zmian w sytuacji makroekonomicznej w krajach tzw. Triady (USA, Unia Europejska, Japonia) oraz wydarzeń na światowych rynkach walutowych czy rynkach papierów wartościowych. Wydarzenia te wpływają na wahania w wielkości przepływu kapitału krótkoterminowego i zmian w ich kierunkach, co może destabilizować sytuację gospodarczą, o czym przekonało się wiele krajów z grupy rynków wschodzących. Gospodarki tych krajów są narażone na różne szoki zewnętrzne. Generalnie uważa się, że im lepsze fundamenty makroekonomiczne, tym większa odporność gospodarki, na szoki wewnętrzne i zewnętrzne.

Globalizacja rynków finansowych stwarza duże ryzyko dla banków i instytucji finansowych w związku z szybkością przenoszenia się skutków kryzysów z kraju do kraju. Sposób funkcjonowania globalnych rynków finansowych stanowi poważne wyzwanie dla kraju i wymaga dużej dyscypliny w polityce makroekonomicznej, aby uniknąć kryzysu finansowego. Swoboda przepływu towarów, usług i czynników produkcji oraz możliwości zakładania przedsiębiorstw na całym świecie prowadzą do nasilenia się konkurencji międzynarodowej. W handlu światowym decyduje jakość wyrobów, stopień ich technologicznego zaawansowania, marka i kanały dystrybucji. Brak konkurencyjnych towarów krajowego przemysłu powoduje, że import wypiera krajową produkcję, co oznacza wzrost bezrobocia i pogłębienie się deficytu na rynku bieżącym. Rosnący deficyt w handlu zagranicznym może być poważnym zagrożeniem dla stabilnego rozwoju. Konieczna jest polityka wobec inwestycji zagranicznych, która pozwoli na wzrost eksportu towarów zaawansowanych technologicznie. Kolejne wyzwania wynikają z niedorozwoju instytucji rynkowych oraz usługowych, braku odpowiedniej infrastruktury i nieefektywnego funkcjonowania rynków. Sprostanie wymienionym wyzwaniom wymaga podjęcia wielu działań w polityce makroekonomicznej i reform strukturalnych oraz instytucjonalnych.
Szanse jakie niesie za sobą proces globalizacji są i były ogromne, doceniane a także niedoceniane. Uderzające przyspieszenie globalizacji obserwujemy współcześnie w dziedzinie komunikowania się. Chodzi zwłaszcza o środki elektroniczne. W latach 90. wprowadzenie w obieg satelitów znacznie powiększyło możliwości przesyłowe w infrastrukturze globalnego przekazu informacji. Redukcja kosztów i poprawa jakości sprawiły, ze telefony komórkowe stały się towarem masowej konsumpcji. Późne lata 90. stały się świadkiem wprowadzenia telefonii komórkowej opartej na łączności satelitarnej. Nowe generacje telefonu komórkowego uzyskały znacznie szersze możliwości, np. przekazywania tekstu, faksu, emaila, i obrazu obok tradycyjnej rozmowy głosowej. 

Charakterystyczna dla współczesnej globalizacji jest także transplanetarna dystrybucja gotowych wyrobów za pośrednictwem globalnego handlu. Do takiego wzrostu przyczynił się szereg nowych technik transportowych. Wiele środków transportowych porusza się szybciej i przewozi więcej. Standardowe, wprowadzone w późnych latach 60. znormalizowane kontenery łatwo przeładowywać między ciężarówkami, pociągami, statkami i samolotami, co umożliwia transport towarów przy użyciu różnych rodzajów transportu i to w skali całego globu. Ekspresowe usługi lotnicze sprawiają iż niektóre dostawy stały się nieomal supraterytorialne. Takie towarzystwa transportowe jak DHL, UPS, TNT, już z końcem lat 60. zaczęły oferować transplanetarne dostawy w ciągu jednej doby. Dzięki owej technice transportowej w drugiej połowie XX wieku produkty globalne zaczęły rozprzestrzeniać się po całym świecie. Dzisiaj wiele supermarketów pełnych jest artykułów, które pochodzą z najdalszych zakątków globu ziemskiego. 

Z przeprowadzonej analizy wynika, że rozkład korzyści z globalizacji zarówno w skali ogólnoświatowej, jak i wewnątrz poszczególnych krajów jest bardzo zróżnicowany. Z jednej strony globalizacja stworzyła pewnym ludziom, grupom społecznym i narodom niespotykane możliwości rozwoju, zwłaszcza w kontekście zakończenia Zimnej Wojny oraz postępów demokracji i upadku dyktatur na świecie. Okazała się szczególnie korzystna dla Azji, globalnego wzrostu produkcji przemysłowej, wzrostu zysków i dla poprawy sytuacji kadr wysoko wykwalifikowanych. Jednocześnie z drugiej strony transformacja gospodarcza, liberalizacja, zmiany technologiczne i ostra walka konkurencyjna towarzyszące globalizacji przyczyniły się do wzrostu nierówności dochodowych, zubożenia i bezrobocia niektórych grup społecznych, osłabienia instytucji społecznych oraz erozji tradycyjnych systemów wartości. 

Globalizacja niesie jednak za sobą także napięcia i dylematy dla krajów zintegrowanych z gospodarką światową. Jednym z negatywnych zjawisk jest rozprzestrzenianie się wszelkiego rodzaju kryzysów, np. azjatyckiego i rosyjskiego w latach 90. Taki mechanizm przenoszenia się negatywnych konsekwencji może oznaczać spadek eksportu lub też zmiany realnych cen towarów (ropy naftowej, miedzi, drewna, itd.) Gospodarki, których dochody z eksportu i z tytułu obciążeń fiskalnych uzależnione są od kilku podstawowych produktów, mogą być szczególnie narażone na szoki tego typu. Podobnie sytuacja przedstawia się na rynkach finansowych. Wysoce zintegrowane rynki wykazują tendencje do przenoszenia globalnych, regionalnych lub lokalnych wstrząsów finansowych znacznie szybciej niż w przeszłości, kiedy stopień integracji tych rynków był znacznie niższy. Szybkie zmiany w kapitale portfelowym mają wpływ na kursy wymienne, poziom stóp procentowych oraz aktywność gospodarczą. Z uwagi na ogromną liczbę obecnie dokonywanych transakcji finansowych i wymiany walut, wstrząsy te mogą mieć charakter mnożnikowy o bardzo poważnych i destabilizujących konsekwencjach dla wielu gospodarek. Tego typu zjawiska w świecie finansowym były praktycznie nieznane w latach 50., 60. i na początku lat 70., kiedy globalne przepływy kapitału były zdominowane przez pożyczki wielostronne, pomoc oraz bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Bardzo często impuls kryzysowy przychodzi z zewnątrz, ale wewnętrzna polityka gospodarcza może go amortyzować lub też potęgować. Innego rodzaju zagrożeniem są tzw. efekty społeczne. Z uwagi na fakt, że zjawisko globalizacji jest często ściśle powiązane z większą niestabilnością produkcji i zatrudnienia, może to oznaczać realne zagrożenie w postaci wzrostu bezrobocia.

Globalizacja przyniosła negatywne skutki Afryce, pogorszyła sytuację ludzi biednych i o niskich kwalifikacjach, osób pozbawionych zasobów lub niezdolnych do dostosowania się do nowych wymagań, itd. Ostra walka konkurencyjna o rynki i miejsca pracy zmusiła rządy do obniżki podatków, a co za tym idzie, do cięcia wydatków i tym samym do pogorszenia ochrony socjalnej warstw najuboższych. Globalizacja zmusiła także rządy i firmy do takiego uelastycznienia i restrukturyzacji produkcji, aby maksymalnie obniżyć koszty płacowe.

Współczesna globalizacja budzi także poważny niepokój w odniesieniu do jej oddziaływań na środowisko. Do połowy XX wieku prawie nie występowały na większą skalę zmiany środowiska o charakterze globalnym, których źródłem byłaby działalność człowieka. Jeszcze na początku lat 70. kwestia światowej degradacji środowiska w ogóle nie trafiała na czołowe pozycje list problemów oczekujących na polityczne rozwiązania. Od tamtego czasu rządy zdążyły podpisać do dzisiaj ponad sto wielostronnych traktatów dotyczących spraw ochrony środowiska. Miliony obywateli na całym świecie dołączyło do ekologicznych organizacji pozarządowych w rodzaju WWF (Word Wide Funt of Nature) i Greenpeace. Największą uwagę skupiły na sobie trzy globalne problemy ekonomiczne, pierwszy z nich to niszczenie warstwy ozonowej, którego tempo nabrało przyspieszenia poczynając od lat 60. i zaczęło być przyczyną podnoszenia alarmów w latach 80.

Negatywne zjawiska globalizacji, to także upadek drobnych mało konkurencyjnych przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych, małych firm usługowych. To wzrost biurokracji, upadek placówek naukowo-badawczych, obniżenie prestiżu wielu instytucji. Globalizacja przyczynia się też do spadku przyrostu naturalnego w krajach wysokorozwiniętych, spadku autorytetów statusowych.

Skutki procesów globalizacyjnych nie są jednorodne tzn. nie przynoszą tylko i wyłącznie korzyści. Globalizacja w równym stopniu dzieli i jednoczy, ma zwolenników i przeciwników, wiele jej zawdzięczamy dobrego, lecz także złego. Jedni w globalizacji upatrują dążeń w kierunku do szczęścia, dla innych stanowi ona przyczynę nieszczęścia, wszyscy jednak są co do tego zgodni, że globalizacja to nieunikniony i nieodwracalny proces, który dotyczy każdego z nas w takim samym stopniu i w ten sam sposób. Chcemy czy nie, i tak jesteśmy ?globalizowani?, poruszamy się, nawet jeżeli fizycznie stoimy w miejscu, bo w świecie bezustannych zmian bezruch jest nierealny.

34. Pojęcie i typy przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość - to cecha działania zmierzającego do zapewnienia racjonalnej i efektywnej koordynacji zasobów gospodarczych firmy. W praktyce pojęcie przedsiębiorczość rozumiane jest jako forma pracy lub jako czwarty (obok pracy, ziemi i kapitału) czynnik produkcji. Główne cechy przedsiębiorców to przede wszystkim umiejętność dostrzegania potrzeb i doskonalenia pomysłów, zdolności do wykorzystywania nadarzających się okazji oraz gotowość do podejmowania ryzyka.

O przedsiębiorczości można mówić w dwóch wymiarach:

1. proces: (akt tworzenia i budowanie czegoś nowego, nowego przedsiębiorstwa). Przedsiębiorczość to zorganizowany proces działań ukierunkowany w danych warunkach na wykorzystanie nowatorskiego pomysłu w celu generowania korzyści na rynku. W procesie budowania podkreśla się:

• umiejętność wykorzystania pomysłów, okazji

• ryzyko (niepewność)

2. zespół cech: opisujących szczególny sposób postępowania człowieka. Przedsiębiorczość wyróżnia się:

• dynamizmem, aktywnością

• skłonnością do podejmowania ryzyka

• umiejętnością przystosowywania się do zmieniających się warunków

• postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem

• innowacyjnością i motoryką”^[1]

Z innego źródła:

Przedsiębiorczość niezależna jest to proces, poprzez który osoba lub grupa, działając niezależnie od istniejącej organi­zacji, tworzy nową organizację. Tworzenie to odbywa się poprzez podjęcie działalności i re­alizację przedsięwzięć. Może ono odbywać się poprzez powielanie dotychczasowych sposobów działań lub poprzez wprowadzenie innowacji.

Przedsiębiorczość korporacyjna (wewnętrzna, intraprzedsiębioczość) jest to proces, poprzez który osoba lub grupa osób, w powiązaniu z istniejącą organizacją wprowadza jej odnowę lub innowację do organizacji, albo też tworzy nową organizację.

Przedsiębiorczość korporacyjna obejmuje trzy typy zjawisk:

• przebudowę istniejących organizacji poprzez restruktury­zację, odnowę lub zmianę kluczowych idei ich funkcjono­wania,

• wprowadzenie innowacji,

• utworzenie nowych jednostek gospodarczych w ramach istniejącej organizacji.

• Przedsiębiorczość indywidualna i zespołowa:

W zależności od współdziałania ludzi i sposobu prowadzenia biznesu można wyróżnić:

• przedsiębiorczość indywidualną - założenie i prowadzenie własnego przedsiębiorstwa;

• przedsiębiorczość zespołową - grupującą indywidualnych przedsiębiorców, którzy działają wspólnie dla założonego celu (np. zespoły, grupy, spółdzielnie, itp.)

35. Ryzyko i sposoby radzenia sobie z nim

Ryzyko jest obecne we wszystkich dziedzinach działalności człowieka wówczas, kiedy ludzie nie są w stanie kontrolować, albo dokładnie przewidzieć przyszłości. Szczególnie dużą rolę odgrywa ryzyko w działalności gospodarczej. Potocznie termin ryzyko jest używany, gdy rozważa się: nieszczęśliwe wypadki, nieprzewidziane zdarzenia czy możliwość poniesienia straty.

Ryzyko to zagrożenie, iż określone zdarzenie, działanie lub brak działania, negatywnie wpłynie na zdolność organizacji do osiągnięcia wyznaczonych celów. Ryzyko:

• dotyczy każdej organizacji - komercyjnej, rządowej, nie nastawionej na zysk 

• towarzyszy działaniu lub brakowi działania

• przychodzi ze świata zewnętrznego lub wnętrza organizacji

• obejmuje negatywne konsekwencje oraz niewykorzystane szanse (utracone korzyści).

Sposoby radzenia - znalazłem tylko coś takiego:

Aby odpowiednio zarządzać ryzykiem konieczna jest strategia postępowania z nim. Gdy zidentyfikujemy rodzaje ryzyka i stojące przed nami zagrożenia należy przystąpić do opisania sposobów radzenia sobie z nim oraz ograniczenia go do minimum. Proces zarządzania ryzykiem w przypadku tworzenia biznesplanu powinien składać się z nasypujących etapów:

1. Określenie ryzyka.

2. Zmierzenie ryzyka.

3. Sformułowania sposobów ograniczenia ryzyka.

4. Określenie zadań umożliwiających zarządzanie ryzykiem.

5. Monitorowanie procesu, aby ocenić stopień redukcji ryzyka.

36. Istota przywództwa w organizacji

Z przywództwem możemy się spotkać w każdej działalności gospodarczej zarówno prywatnej, państwowej czy życiu codziennym. Definicje słowa przywództwo możemy rozpatrywać w dwóch aspektach- jako proces i jako właściwość. Pierwsza z tych kategorii charakteryzuje to zagadnienia jako proces, który nie wymusza wpływu w toku kierowania i koordynowania działań uczestników skoordynowanej grupy, zmierzającej do osiągnięcia celów danej organizacji. Właściwością przywództwa zaś jest zestaw cech lub charakterystyk przypisanych tym, którzy są powszechnie postrzegani i uznawani za efektywnych przy wywieraniu tego rodzaju wpływu na inne jednostki. Wynika zatem, iż przywódcą nie jest tylko kierownik w organizacji ale również inna osoba, która pełni rolę przywódcy w innych kontaktach interpersonalnych. Proces przywództwa w organizacji można określić także, jako wywieranie szczególnego wpływu kierownika na innych pracowników, w wyniku którego wykonują oni założone przez niego zadania i cele.  Przywództwo w organizacji jest procesem złożonym z kilku podstawowych składników. Są to:

• Władza lidera- w organizacji sprowadza się do podejmowania decyzji przez kierownika, jak również egzekwowania ich wykonania. Upoważnienie to wypływa z tytułu zajmowanego przez niego stanowiska w organizacji,

• Zdolność rozumienia sił motywujących- przywódca w danej organizacji, powinien wiedzieć jakie czynniki motywują jego podwładnych, 

• Zdolność do tworzenia klimatu wzbudzającego motywację- wynika ona wprost z cech osobistych lidera- kierownika organizacji takich jak urok osobisty, atrakcyjność czy elokwencja.

• Styl- jest to sposób w jaki oddziałuje kierownik na swoich podwładnych. Odpowiedni styl kierownika, który jest akceptowalny przez resztę grupy pracowniczej, wywołuje pozytywne rezultaty w postaci wykonywania celów całej organizacji. 

Rozbudowany proces przywództwa w organizacji nie mógłby się odbyć bez osoby na samym szczycie przedsiębiorstwa- przywódcy, lidera, menedżera czy kierownika. 

Kierownik to stanowisko w przedsiębiorstwie, zajmowane przez ludzi, którzy dzięki swojej pracy, inteligencji i kreatywności dążą do sukcesu. Aby utrzymać wypracowaną pozycję nie mogą spocząć na laurach, muszą ciągle dostosowywać się do zmian zachodzących w gospodarce, polityce i otoczeniu społecznym. Efektywność ich działania w dużej mierze zależy od cech osobowości, zdolności, kompetencji i kreatywności, rozumianej jako odkrywanie, projektowanie, twórcza inwencja. Współcześni menedżerowie muszą sprostać o wiele bardziej poważnym i skomplikowanym wymaganiom niż te, które stoją przed nimi w kończącym się stuleciu. Od tego, jak potrafią przygotować do nadchodzących zmian siebie, swój personel i firmę zależeć będzie ich sukces, jak i całej organizacji. A sukces ten będzie coraz trudniej osiągać, gdyż zmieni się zasadniczo jego architektura: polskie firmy będą musiały w procesie integracji przygotować się do konkurencji z silnymi firmami zachodnimi, które korzystając z atutu wyróżniających kompetencji walczyć będą o polskiego konsumenta, oferując markowe wyroby wsparte agresywną reklamą . 

37. Techniki motywacyjne

TEORETYCZNE PODSTAWY MOTYWACJI I PRZYWÓDZTWA

1. Teoria X,Y - autor McGregor - to obraz w stosunku do pracy przeciętnego pracownika w oczach kierownika. Pogląd X - stereotyp. Pracownik jest z natury leniwy nie lubi pracy, trzeba go ściśle nadzorować, zmuszać do pracy, motywować strachem. Jest to pogląd przestarzały dostosowany do warunków gospodarki industrialnej. 

Pogląd Y - stereotyp dostosowany do gospodarki postindustrialnej. Mówi, że pracownik lubi pracę jest ona potrzebą, a nawet wyzwaniem. Chętnie przyjmuje odpowiedzialność i może być kreatywny jeśli stworzy się mu odpowiednie warunki. Zadaniem kierownika jest więc uruchamianie potencjału pracownika, który dla firmy jest kapitałem.

2. Teoria Maslova - pierwszy aspekt - wyjaśnienie istoty motywacji - dążenie do realizacji niezaspokojonych potrzeb. Drugi aspekt to stwierdzenie ,że potrzeby ludzkie układają się w określoną hierarchię co ilustruje tzw. Piramida Maslowa.

Kierownik powinien znać stopień zaspokojenia potrzeb podwładnych i dobierać takie techniki motywacyjne, które wychodzą naprzeciw potrzebom jeszcze niezaspokojonym.

3. Teoria dwuczynnikowa - Herzberg - główną siłę motywującą ma sama praca i wszystko co się z nią wiąże.

Istnieją dwie grupy czynników w każdej firmie.

a) motywatory - ciekawa praca, premie, prowizje, awans, uznanie

b) demotywatory - czynniki higieny - mogą wywoływać niezadowolenie ale spełnione nie wywołują motywacji, motywują tylko motywatorów. Zaliczamy do nich - stałą pracę, fizyczne warunki pracy, stosunki międzyludzkie.

TECHNIKI MOTYWACYJNE:
Istota technik motywacyjnych jest pobudzanie ludzi do osiągania celów organizacji poprzez oddziaływania na stany wewnętrzne pracowników: ich pragnienia, potrzeby, dążenia. Rodzaje technik:

Oparta na nagradzaniu i karaniu - w celu uzyskania pożądanych zachowań kierownik stosuje systemy kar lub nagród albo jedno i drugie. Nagrody to: zachęty płacowe, prestiż, zwiększone poczucie bezpieczeństwa pracowniczego. Kary polegają na deprawacji potrzeb pracownika: płacowych, prestiżowych. 

Przez partycypację - istota tej techniki jest zmniejszenie różnic przy podziale władzy w organizacji poprzez włączenie pracowników szczebli wykonawczych w proces podejmowania decyzji strategicznych i bieżących. Technika ta ma na celu wzrost aktywności podwładnych oraz zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu.

Przez komunikację - komunikacja przyczynia się do wzrostu: zrozumienia między ludźmi, efektywności organizacji, skłonności do pracy zespołowej, identyfikacji z organizacją. 
Przez konflikt - w procesie zarządzania konflikt może być wykorzystywany jako:

• moment przetargu, w którym kierownik dysponujący określonymi zasobami może ukierunkować zachowania stron konfliktu

• sytuacja sprzyjająca formułowaniu nowych pomysłów, aktywizująca zachowania innowacyjne stron

W wysoce złożonych organizacjach skuteczną metodą rozwiązywania konfliktu jest jedynie kompromis i poszukiwanie zgody, które zachodzą w sytuacji aporytycznej.

38. Zarządzanie procesami logistycznymi

Logisyka zorientowana na przepływ

1. Logistyka jest to proces planowania, realizacji i kontroli przepływu oraz magazynowania surowców, półfabrykatów i wyrobów gotowych z uwzględnieniem informacji potrzebnych by zaspokoić wymagania klientów.

2. Logistyka obejmuje organizację planowanie, kontrolę i realizacje przepływu towarów od momentu wytworzenia i nabycia przez produkcje i dystrybucję aż do finalnego odbiorcy. Jej celem jest zaspokojenie wymagań klientów przez minimalizację kosztów i minimalne zaangażowanie kapitału.

Podstawowe zadania stawiane przez logistykę w przedsiębiorstwie:

1. Usprawnienie przepływu zarządzania i magazynów, tak aby zaspokoić potrzeby uczestników procesu logistycznego;

2. Uwzględnienie strategii rozwoju przedsiębiorstwa , elementów związanych z budową łańcucha logistycznego;

3. Dostosowanie wszystkich czynności związanych z procesami logistycznymi do obsługi klienta;

4. Obniżenie kosztów przepływu procesów logistycznych.

Podstawowe zadania i możliwości logistyki:

1. Logistyka wspomaga orientację rynkowa przedsiębiorstwa, oferuje nabywcą optymalny serwis, sprzyja zwiększeniu przejrzystości rynku oraz zdolności dostosowania się firmy do zmian na rynku;

2. Logistyka jest zorientowana na stymulowanie sprzedaży i serwisu przy jednoczesnej racjonalizacji kosztów logistycznych;

3. Logistyka jest zorientowana na wykorzystanie zależności i efektów synergicznych w strukturze systemu logistycznego;

4. Logistyka umożliwia rozwiązanie problemów powstających w miejscu styku przepływu towarów i informacji z innymi obszarami, np. marketingiem

5. Logistyka wspomaga przedsięwzięcia i komponenty oraz strategie marketingowa w sposób długotrwały, skuteczny i efektywny;

6. Logistyka jest zorientowana na racjonalizację systemu organizacyjnego przedsiębiorstwa i przeplywu towarów;

Logistyka stymuluje wzrost ogólnej efektywności gospodarowania

39. Koncepcje i style przywództwa

Style przywództwa  to wzory zachowań, stosowane przez przywódców przy kierowaniu pracownikami i wywieraniu na nich wpływu. Wyróżniamy kilka klasycznych stylów: autokratyczny, demokratyczny i nieingerujący, ponadto wyróżnia się też styl nakłaniający i konsultacyjny.

Styl autokratyczny (directing) - Kierownik sam ustala cele grupy i metody działania. Sam dokonuje podziału pracy, oddziałuje przez polecenia i kary. Kierownik utrzymuje dystans wobec członków grupy, nie uczestniczy w jej pracach. ANALIZA SKUTKÓW: motywuje do pracy "na ilość", wyniki o niskiej jakości, w grupie często apatia i agresja. Opuszczenie grupy przez kierownika oznacza obniżenie tempa pracy lub jej przerwanie.

Styl demokratyczny, partycypacyjny (delegating) - Kierownik zachęca grupę do podejmowania decyzji odnośnie: celów, metod, podziału pracy. Często kontaktuje się ze współpracownikami i uczestniczy w pracach zespołu. Dąży do likwidowania barier utrudniających komunikowanie się. ANALIZA: mniejsza ilość wykonanej pracy, ale wyższa jakość. Dobre kontakty interpersonalne, częste przyjaźnie; styl jest b. dobrze akceptowany.

Styl nieingerujacy (liberalny) - Kierownik pozostawia członkom grupy dużą swobodę w planowaniu i organizacji, sam stara się nie podejmować decyzji. Ani nie kontroluje grupy, ani też nie uczestniczy w jej pracach. ANALIZA: stosunkowo niewielka ilość i kiepska jakość. Panuje niezadowolenie, członkowie grupy często sfrustrowani brakiem przywództwa, sytuacja sprzyja powstaniu struktur nieformalnych.

Styl nakłaniający (coaching) - Kierownik poświęca czas każdemu pracownikowi, nawiązuje kontakt, poznaje go. Wprowadza dyscyplinę, by utrzymać normę, nagradza pozytywne zachowania.

Styl konsultacyjny (supporting) - Kierowanie i kontrola są ograniczone na rzecz samokontroli. Na pierwszy plan wysuwają się kontakty z pracownikami, pomoc w rozwiązywaniu problemów, zachęty do komentarzy i feedback-u.

Inny podział:

Styl zorientowany na zadania - ścisły nadzór nad pracownikami, w celu dopilnowania właściwego wykonania zadań. Zwraca się większą uwagę na wykonanie pracy niż na rozwój czy osobiste zadowolenie pracowników.

Styl zorientowany na pracowników - zwracanie uwagi raczej na motywowanie pracowników niż na ich kontrolowanie. Przejawia się w dążeniu do przyjaznych, pełnych szacunku i opartych na wzajemnym zaufaniu stosunków z pracownikami, dopuszczaniu ich do uczestnictwa w podejmowaniu dotyczących ich decyzji.

40. Strategie i style negocjacji

Styl negocjacji nazywamy inaczej strategią, taktyką, metodą, sposobem, rodzajem i grą. Styl prowadzenia negocjacji wynika z:

• Predyspozycji osobowościowych

• Świadomego wyboru

Pięć głównych stylów negocjowania:

Dominacja - styl negocjowania charakteryzujący się dążeniem do realizowania własnych interesów kosztem nie zaspokajania potrzeb drugiej strony. Styl preferowany przez osoby przyjmujące postawy rywalizacyjne, ujawniające silne dążenie do władzy, dogmatyczne, machiaweliczne, podejrzliwe. Styl nominacyjny nazywany jest twardym. Jego cechy to:

• uczestniczący są przeciwnikami,

• celem jest zwycięstwo,

• żąda się ustępstw jako warunków stosunków wzajemnych,

• zaleca się twardość w stosunku do ludzi oraz problemu,

• całkowity brak zaufania,

• okopywanie się na swoich stanowiskach,

• stosowanie gróźb,

• wprowadzanie w błąd co do dolnej granicy porozumienia,

• żądanie jednostronnych korzyści jako warunku zawarcia porozumienia,

• poszukiwanie jednego rozwiązania korzystnego dla strony dominującej,

• upieranie się przy swoim stanowisku,

• należy wygrać walkę woli,

• zaleca się wywieranie presji.

Dopasowanie się - styl negocjowania charakteryzujący się świadomą rezygnacją z zaspokojenia własnych interesów na rzecz interesów drugiej strony w celu utrzymania z nią dobrych stosunków. Styl preferowany przez osoby ufne, przyjacielskie, ulegające wpływom. Styl dostosowania się nazywany jest miękkim. Jego cechy to:

• uczestnicy są przyjaciółmi,

• celem jest porozumienie,

• ustępuje się aby pielęgnować wzajemne stosunki,

• zaleca się miękkość w stosunku do ludzi oraz problemu,

• pełne zaufanie,

• łatwość zmiany stanowiska,

• stosowanie ofert,

• odkrywanie dolnej granicy porozumienia,

• akceptowanie jednostronnej straty w imię osiągnięcia porozumienia,

• poszukiwanie jednego rozwiązania korzystnego dla strony przeciwnej,

• upieranie się przy porozumieniu,

• unikanie walkę woli,

• poddawanie się presji.

Unikanie - Styl nazywany inaczej: ucieczką, wycofywaniem się, izolacją, obojętnością. W tym stylu nie podejmuje się żadnych działań uznając, że możliwe korzyści porozumienia są mniejsze od kosztów udziału w negocjacjach. Bardzo często strona stosuje unikanie chcąc:

• ukarać drugą stronę,

• skrzywdzić drugą stronę,

• upokorzyć drugą stronę.

Z reguły styl ten powoduje straty obydwu stron.

Kompromis - Styl opierający się na założeniu, że w procesie negocjacji każda ze stron częściowo traci oraz częściowo zyskuje. Wynegocjowane porozumienie nie realizuje w pełni interesów żadnej ze stron, podtrzymuje raczej dobre stosunki na przyszłość.

Integratywne negocjacje - Styl preferujący podejście - WYGRANA:WYGRANA. Jego celem jest wypracowanie porozumienia tworzącego nową jakość korzystną dla obydwu stron negocjacji. Zasady negocjacji integratywnych:

• oddziel ludzi od problemu,

• skoncentruj się na interesach, a nie na stanowiskach,

• opracuj możliwości korzystne dla obu stron,

• upieraj się przy stosowaniu obiektywnych kryteriów

---