DEPRESJA

DEPRESJA - pojawiają się epizody depresji, choroba głownie ludzi starszych

CHOROBA DWUBIEGUNOWA - mania i depresja przeplatają się wzajemnie, stabilizatory nastroju - karbamazepina, węglan litu (lek przeciw manii), kwas walopoinowy (walopoinian sodu)

WEGLAN LITU - mechanizm działania:

1. Wchodzi na miejsce litu jako jednowartościowy kation - zmienia właściwości błony komórkowej,

2. Wpływa na przewodnictwo receptorowe - przekaźnictwa serotoninergicznego, przekaźnictwa dopaminergicznego

3. Działanie najważniejsze: blokuje przemianę osfoinozytolu na kilku różnych etapach

Niezbędne jest monitorowanie poziomu litu we krwi

Toksyczność: wpływ na CSN: drgawki, drżenia, afazja, uszkodzenie czynności tarczycy - hipotyreoza, nefrotokstycznosc - ONN, moczówka nerkowa, zapalenie miąższu nerki, polidypsja, poliuria, układ krążenia - sercem uszkodzenia węzła AV, objawy skórne, działanie teratogenne

Wskazania: okresy manii w chorobie dwubiegunowej, czasami schizofrenia

Depresja - rodzaje epizodów:

1. Depresyjny - hospitalizacja

2. Manii - hospitalizacja

3. Hypomiania

4. Mieszane

5. Epizody cykliczne

Rodzaje depresji

• Reaktywna - reakcja na jakieś wydarzenie w życiu (śmierć małżonka… itd., najczęściej mija bez leczenia)

• Endogenna - nie zależy od wpływów środowiska, wydarzenia sprzyjają jej rozwojowi, objawy: pacjent źle śpi, zaburzenia cykli życiowych, zaparcia, biegunki, pocenie się, zimno, jest to wynikiem zmian napięcia układu sympatycznego

• Choroba dwubiegunowa

Biochemiczne teorie psychoz

TEORIA AMINOWA: za depresje odpowiedzialne są zmiany w przekaźnictwie noradrenegicznym

REZERPINA - zmniejsza przekaznictwo noradrenergiczne

IZONIAZYD - działanie tuberkulostatyczne i tubekulobojcze, okazało się, ze poprawia nastrój - hamuje MAO, mniej metabolitów NA i serotoniny w CSF u osób z depresja

Ośrodki kary i nagrody, układ limbiczny - przekaznictwa NA i serotoninergicznego

Leki: inhibitory wychwytu zwrotnego NA i serotoniny

1. Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne

2. Inhibitory MAO

Tkanka mózgowa adaptuje się do ilości neuotransmitera przez up&down regulation, chorzy na depresje maja więcej receptorów, bo zmniejszona jest ilość neuroprzekaznika, leczenie powoduje stopniowe wyrównanie ilości receptorów, ta zmiana trwa miesiące, czyli istotna jest ilość receptorów a nie neuotransmitera

 Transmisji

• Zahamowanie wychwytu:

Leki trójcykliczne - TCA

NARI - inhibitory wychwytu NA

SSRI - selektywne inhibitory wychwytu serotoniny

• Uwalniania z zakończenia - 2 presynaptyczne, MIRTAZAPINA

• Hamowanie rozkładu - inhibitory MAO

Terapia

• Zazwyczaj empiryczna

• Nie należy się zniechęcać

• Zakres działań niepożądanych decyduje ·o wyborze leku

TCA

• Klasyczne leki, niezbędne w nowoczesnej medycynie

• Hamują wychwyt zwrotny głownie NA, czasem tez serotoniny

AMIRYPTYLINA

IMPRAMINA

KLOMPIRAMINA

DOKSEPINA

• Działanie cholinolityczne (antymuskarynowe) u starszych mężczyzn - niezbędna konsultacja urologa

• Sedacja niewielka w niektórych przypadkach

Zastosowanie:

• Depresja klasyczna

• Pobudzenie psychoruchowe

• Leki

• Małe dawki - leczenie obolu ( jako koanalgetyki do NSAIDs, małe dawki opioidow)

• Imipramina - moczenie nocne u dzieci

• Zaburzenia koncentracji (m.in. imipramina), zespól nadpobudliwości z deficytem uwagi u dzieci

• Ataki paniki - jedna z odmian zaburzeń lękowych, okresowe napada leku, objawy towarzyszące (pocenie się)

Działania niepożądane:

• Senność, osłabienie zdolności psychomotorycznych, rzadko bezsenność, drżenia mięśniowe

• Zespół cholinolityczny: retencja moczu, suchość w ustach, zaparcia

• Układ secowo-naczyniowy: tendencji do hipotonii ortostatycznej, skłonność do arytmii

• Obniżenie progu drgawkowego (częściej padaczki)

• Zaburzenia metaboliczne - przyrost masy ciała, zaburzenia funkcji seksualnej

Przeciwwskazania:

• Mania

• świeży zawal serca

• Ciężkie arytmie

• Ciężka niewydolność wątroby

• Szczególna ostrożność: przerost prostaty, jaskra, hypetyreoza, padaczka

Ze stosowania leków należy się powoli wycofywać

Często używane w próbach samobójczych (samobójstwo - nie w szczycie choroby, ale wtedy, gdy zaczyna wychodzić z choroby)

Inhibitory MAO

1. Klasyczne - nieodwracalne, wskazania: atypowa depresja, z lekami i pobudzeniem

2. Odwracalne (RIMA)

MAO - dwa izoenzymy: typ A (rozkłada głownie NA i serotonine) i typ B (rozkłada dopamine)

MAO dużo w jelitach, bo tam jest duża ilość tyraminy z pożywienia, zażycie leku nieodwracalnego - trzeba uważać na dietę (reakcja serowa, przełom nadciśnieniowy)

Ad. 1.

TRANYLCYPROMINA

FENELZYNA

Działania niepożądane:

• Przyrost wagi

• Zaburzenia snu

• Hipotonia ortostatyczna (wpływ centralny a nie obwodowy)

Interakcje: z TCA (nie wolno stosować razem, conajmniej 2 tygodnie przerwy), SSRI (zespół serotoninegiczny - nadmiar serotoniny, biegunka, dreszcze, splatanie, objawy podobne jak w zespole rakowiaka), leki sympatykomimetyczne (należy unikać)

Ad. 2. RIMA - odwracalne

MOKLOBENIT - blokuje MAO odwracalnie

Zjedzona tyramina wyprze lek z MAO, nie m reakcji serowej, ale mogą wystąpić wzrosty ciśnienia przy złej diecie i nietypowych lekach

SSRI

FLUWOKSAMINA

CITALOPORAM

SERAMILINA

FLUOKSETYNA (PROZAK)

PAROKETYNA

Powodują serotoniny w szczelinie synaptycznej

Wskazania:

• Wszystkie typy depresji

• Uwaga: w depresji z lekami mogą nasilać objawy lękowe

• Zespoły napięcia przedmiesiczkowego

• Bulimia

• Nerwice

Działania niepożądane:

• łagodne nasilenie lęków

• Pobudzenie psychoruchowe

• Dolegliwości z przewodu pokarmowego

• Drżenia mięśniowe

• Bezsenność

• Zaburzenia libido

Interakcje: nie należy łączyć z TCA (zespół serotninergiczny) i z inhibitorami MAO

Inne leki

• Heterocykliczne

• Inna budowa, inne działanie, inne właściwości

• Większość: przeciwwskazana z inhibitorami MAO

AMOKSYPINA - blokuje tez przekaznictwo dopaminergiczne (działanie szczątkowe przeciwschizofreniczne)

MAPROTYLINA - głownie blokuje wychwyt NA, słabe działanie antymuskarynowe

REBOSETYNA - selektywny inhibitor wychwytu NA, mało efektów niepożądanych

WENLAFAKSYNA - łagodny, mało działań niepożądanych, podobnie działa jak TCI, hamowanie przekaznictwa dopaminegicznego

TRAZOYN, NEFAZODON - głownie działają na przekaznictwo seotoniergiczne, depresja atypowa

MIANSEYNA, MITRAZAPINA - blokują 2 presynaptyczne, rozhamowanie hamowania wydzielania, mitrazepina - wielu chorych bardzo dobrze na nią reaguje, bardzo bezpieczna, mienaseryna może spowodować agranulocytozę (!!!)

TIANEPTYNA, AMINEPTYNA

BUPOPION (zyban) - słabe działanie p/depresyjne, pomaga rzucić palenie

Schizofrenia

Choroba ludzi młodych

Malarze - eksponują w swoich obrazach oczy

• Autyzm

• Afekt spłaszczony (brak zabarwnienia emocjonalnego)

• Luźne skojarzenia

• Ambiwalencja (dualizm - jednocześnie kocha i nienawidzi…)

Objawy:

1. Urojenia - konstrukty myślowe

2. Halucynacje - to, co widzi i słyszy

3. Izolacja od otoczenia (wielu schizofreników wśród bezdomnych)

Typy schizofrenii

Typ I - pacjenci pozytywni, objawy wytwórcze, aktywne, urojenia, halucynacje, pobudzenie psychoruchowe

Typ II - pacjent negatywny, izolacja, brak odczuwania przyjemności z czegokolwiek, mało leków na ten typ depresji

Przebieg choroby

• Hospitalizacja - trwa 1 - 2 tygodnie, duże dawki neuroleptyków (dawki psychiatryczne), chory śpi

• Farmakoterapia

• Psychoterapia

• Powrót do aktywności społecznej

Po 2-letnim okresie bezobjawowym można powoli wycofywać się z farmakoterapii

Patofizjologia schizofrenii

Transmisji dopaminergicznej

Receptory:

D1, D5 - postsynaptyczne, cAMP

D2, D3, D4 - post lub presynptyczne, cAMP, otwarcie kanałów K+, zamkniecie kanałów Ca2+

Głownie receptor D2 odrywa role w patofizjologii schizofrenii

Podstawa molekularna: nadmierna transmisja dopaminergiczna w drodze meszokortklano-mezolimbicznej

Predyspozycje genetyczne, czynniki predysponujące: infekcja (wirusy neurotropowe)

Leczenie schizofrenii

Hamowanie receptorów dopaminergicznych

Większość leków nieselektywna: dodatkowo działają na

2 - rozkurcz naczyń

5-HT - sedacja, przyrost masy ciała

H1 - sedacja, działanie p/wymiotne

M1 - zespól cholinolityczny

Efekty:

• U pacjentów zdrowych psychicznie - zespół senności z niepokojem ruchowym

• Chorzy psychicznie - objawów wytwórczych, uspokojenie ruchowe

• EEG - objawy napadowosci, padaczka

• Endokrynologia - hypepolaktinemia, obwodowej transmisji andrgenow do estrogenów, w mężczyzn spadek libido

• Układ serotonergiczny - hipotonia ortostatyczna, zmiany w EEG niechrakterystyczne

• Zespół cholinolityczny - suchość w ustach, zaparcia, retencja moczu

Grupy chemiczne leków

Pochodne fenotiaznowe

CHLORPROMAZYNA, PROMAZYNA, TRIFLUPERAZYNA

Leki bardzo silne, stare

Duże uspokojenie

Bardzo duże działanie antymuskarynowe

Leki toksyczne

Pochodne tioksantenu

TIOTIKSEN, CHKORPROTIKSEN

ZUKLOPENTIKSOL, FUPENTIIKSOL

Mniej toksyczne

Mniej skuteczne

Małe działanie p/depresyjne

Pochodne ……………………..

HALOPERIDOL, TRIFLUPERIDOL

Silne neuroleptyki

Silne działanie pozapiramidowe

DROPERIDOL - stosowany w anestezjologii, razem z opioidami, w premedykacji jako lek p/wymiotny, uspokajający, o gastroskopii, interna - obrzęk płuc

Pochodne dibeznodiazepiny

KLOZAPINA - agranulocytoza

W pewien sposób dotyka objawów negatywnych - atypowe neuroleptyki

Mała toksyczność poza piramidowa

Małe działanie uspokajające

Mniejsze występowanie hipotonii ortostatycznej

Likwidacja objawów negatywnych

RISPEIDON

ZIPRASIDON

OLAZAPINA

QUETIAPINA

SETINDOL

Działania niepożądane:

• Stan pseudodepresji - spadek pobudzenia, aktywności psychoruchowej

• Układ pozapiramidowy

→Wtórny parkinsonizm (zablokowanie receptorów D w stiatum),likwidacja przez leki cholinolityczne

→Akatyzja - niepokój ruchowy

→Dystonia - skurcze całych grup mięsni, ostry kręcz szyi, skurcz mięsni mimicznych twarzy

→Późne dyskinezy - po paru latach leczenia, u /4 pacjentów, mimowolne ruchy mięsni twarzy, l (zespół BLM - bucco-lingual-masticatory, cmokanie, mlaszczenie), leczenie: difenhydramina

• Drgawki

• Retencja moczu, suchość w ustach, zaparcia

• Hiperprolaktinemia, ginekomastia, zaburzenia miesiączkowania

• Przyrost wagi

• Działania specyficzne: clozapina - agranulocytoza, tioiamina - arytmie, odkładanie się w siatkówce

Złośliwy zespół neuroleptyczny

Drżenie mięśniowe, wzrost napięcia mięśniowego

Gorączka

Leukocytoza

Zmiany ciśnienia

Występuje po dużej dawce neuroleptyków

Leczenie: fizyczne ochładzanie, leki cholinolityczn rozluźniające mięsnie (dantrolen - blokuje receptory ryanodinowe

7

---