Cykl koniunkturalny

Wahania cykliczne to powtarzające się w określonym rytmie, mniej lub bardziej regularnie, zmiany wielkości makroekonomicznych.

Cykl koniunkturalny (gospodarczy) to okresowe wahania ogólnego poziomu aktywności gospodarczej i jej istotnych składników (przejawów). Rytmiczność jest zatem najważniejszą cechą cyklu, gdyż decyduje o uznaniu go za prawidłowość rozwoju.

Trendy są przejawem długookresowej zmiany poziomu jego wzrostu lub spadku, jakiejś zmiennej ekonomicznej, np. PNB.

Wahania sezonowe wynikają z cyklu pór roku (np. zmiany wielkości produkcji roślinnej czy zwierzęcej, zmiany popytu na stroje kąpielowe itp.) oraz zwyczajów i decyzji administracyjnych (np. wzrost popytu na papier w okresie przedwyborczym).

Wahania przypadkowe spowodowane są czynnikami losowymi, takimi jak wojny,

klęski żywiołowe, itp.

Cykle polityczne powodowane są zmianami priorytetów ekonomicznych władzy politycznej w okresach poprzedzających wybory, których dokonuje ona dla pozyskania głosów wyborców.

Cykle specjalne przebiegają niezależnie od ogólnych wahań koniunktury i mają swój własny mechanizm; np. cykle świńskie odpowiadają wahaniom produkcji żywca wieprzo­wego.

Klasyczny cykl koniunktury składa się z czterech faz. Kryzys (recesja) jest pierwszą fazą cyklu gospodarczego i trwa kilka miesięcy. Charakteryzuje się nadprodukcją, czyli rozpiętością między popytem a podażą. W wyniku nadprodukcji następuje: zaostrzenie konkurencji między producentami, silny spadek cen, ostry brak środków płatniczych, kra­chy giełdowe, spadek produkcji, wzrost bezrobocia i spadek płac.

Depresja (dno kryzysu) trwa od 6 miesięcy do 5 lat i charakteryzuje się zahamowaniem spadku produkcji, a także najczęściej stabilizacją zatrudnienia, cen, zysku i stopy zysku. Gospodarka osiąga równowagę na najniższym poziomie.

Ożywienie trwa od kilku miesięcy do 2-3 lat i charakteryzuje się wzrostem ogólnego poziomu aktywności gospodarczej (realnego PNB, zatrudnienia). Ożywienie może trwać aż do momentu, gdy gospodarka zbliży się do poziomu pełnego zatrudnienia, lub też może ono zostać szybko zahamowane przez kolejną recesję.

Rozkwit (boom) jest ostatnią fazą cyklu gospodarczego i trwa od kilku miesięcy do 2 lat. Szczyt koniunktury pojawia się wtedy, gdy ogólny poziom aktywności gospodarczej przestaje się podnosić i gospodarka wkracza w kolejny kryzys. Obecnie w teorii ekonomii wyróżnia się dwie fazy cyklu koniunkturalnego w krajach rozwiniętych:

- fazę spadkową, która łączy fazę kryzysu i depresji;

- fazę wznoszącą (ekspansji), która łączy fazy ożywienia i rozkwitu (trudne do rozgraniczenia).

Wśród narzędzi, które ekonomiści wykorzystują do przewidywania stanu gospodarki, stosowane są miary, zwane wskaźnikami, do których zaliczamy: wskaźnik pilotujący, wskaźnik współbieżny, wskaźnik reagujący ze zwłoką oraz kompleksowy indeks wskaźni­ków pilotujących.

---