Program pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo w stopniu lekkim w zakresie rozwoju percepcji słuchowej .
Program pracy z dzieckiem upośledzonym umysłowo w stopniu lekkim w zakresie rozwoju percepcji słuchowej
CHARAKTERYSTYKA DZIECKA
Agnieszka jest uczennicą V klasy szkoły specjalnej dla dzieci upośledzonych umysłowo. Globalna sprawność umysłowa oceniona została przez Poradnię Psychologiczno - Pedagogiczną na poziomie upośledzenia w stopniu lekkim. Stosunkowo dobra jest dojrzałość społeczna. Bardzo chętnie nawiązuje kontakt werbalny. Tekst czyta metodą mieszaną (odpoznaje proste, krótkie wyrazy całościowo, dłuższe sylabizuje z syntezą). Przeczytany tekst rozumie częściowo. Dokonuje podziału prostych wyrazów na sylaby. Podejmuje próby pisania ze słuchu. Zaobserwowano niski poziom grafii, litery są niekształtne.
Dokonuje porównywania liczb. Częściowo zna tabliczkę mnożenia i potrafi wykonać dzielenie jako odwrotność mnożenia. Występują trudności w dodawaniu i odejmowaniu liczb dwucyfrowych z przekroczeniem progu dziesiątkowego oraz wyodrębnianiem dziesiątek i jedności w liczbach dwucyfrowych.
Tempo pracy jest powolne. Przy wykonywaniu poleceń pisemnych szybko się męczy. Obserwuje się dobrą motywację do nauki.
ARKUSZ POZNANIA UCZNIA SZKOŁY SPECJALNEJ
Pozwala na określenie możliwości edukacyjnej ucznia. Zbiera informacje, które dotyczą umysłowego, motywacyjno- emocjonalnego, jak i społecznego funkcjonowania dziecka. Na bazie wyników można stworzyć program korekcyjno- usprawniający wzmacniający wrażliwość edukacyjną ucznia, a przez to pomagający w opanowaniu zadań szkolnych. Praca z arkuszem polega głównie na obserwacji dziecka w naturalnych szkolnych sytuacjach. Jest to obserwacja uczestnicząca. Arkusz podzielony jest na pięć części, które badają:
- rozwój mowy i kontaktu słownego,
- percepcję wzrokową i słuchową,
- zapamiętywanie i odtwarzanie,
- wiedzę o najbliższym otoczeniu,
- dotychczasowe intuicje i doświadczenia matematyczne,
- gotowość i zaangażowanie w pracę zbiorową,
- sprawność psychomotoryczną,
- gotowość i zaangażowanie w zabawę ruchową,
- dojrzałość operacyjnego myślenia na poziomie konkretnym,
- gotowość i zaangażowanie w samodzielną pracę umysłową,
- sprawność psychomotoryczną
- gotowość i zaangażowanie w samodzielną pracę manualną.
Dużą zaletą tej techniki jest szeroka interpretacja wyników, którą można dostosować do zaistniałych potrzeb. Uczeń może być oceniany jakościowo i ilościowo, przez co, można przekazać informacje o nim w formie opisowej i liczbowej. Pozwala to na stworzenie profilu rozwojowego dziecka.
W niniejszej pracy skupię się na wrażliwości edukacyjnej Agnieszki w zakresie rozwoju percepcji słuchowej, czyli zdolności do spostrzegania, zapamiętywania i rozpoznawania dźwięków ludzkiej mowy.
ANALIZA WYBRANEJ KATEGORII ZADANIOWYEJ WRAŻLIWOŚCI EDUKACYJNEJ - PERCEPCJA SŁUCHOWA WG „ARKUSZA POZNANIA UCZNIA…” J.GŁODKOWSKIEJ
Według badań profesor Głodkowskiej 4% ogólnej wrażliwości procesów instrumentalnych stanowi percepcja słuchowa.
Agnieszka w tym zakresie zdobyła 15pkt. na 23 możliwych, co stanowi ponad 65%. Najlepsze wyniki uczennica osiągnęła w kategorii słuchowego różnicowania głosek - 83,33% (5pkt. na 6 możliwych), w której zaobserwowano tylko kłopoty z powtarzaniem głosek dźwięcznych/bezdźwięcznych oraz analizie i syntezie słuchowej - 63,64% (7pkt. na 11 możliwych). Bliskie w sferze rozwoju Agnieszki jest zadanie polegające na ułożeniu słowa z podanych przez nauczyciela trzech głosek. Znane hasła, utrwalone w powtórzeniach podaje, w przypadku mniej „osłuchanych” - zapisuje sobie słyszane głoski i próbuje je odczytywać. Najdalej oddaloną strefą okazało się: rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków z otoczenia- 50% (3pkt. na 6 możliwych). Dziewczynka nie jest w stanie prawidłowo różnicować dźwięków wysokich i niskich oraz popełnia błędy w trakcie rozpoznawania odgłosów z otoczenia i zza okna.
Zaważywszy na współczynnik łatwości możemy ocenić, iż zakres zadań badających rozwój percepcji słuchowej jest dla Agnieszki ŚREDNIO ŁATWY.
INDYWIDUALNY PROGRAM KOREKCYJNO - WSPOMAGAJĄCY
USPRAWNIANIE I KOREKTURA W SFERZE PERCEPCJI SŁUCHOWEJ
1. Kształtowanie ogólnej wrażliwości słuchowej przez odbieranie i różnicowanie dźwięków pochodzących z otoczenia, a niewchodzących w skład mowy ludzkiej:
a) rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków pochodzących z otoczenia (odgłosy dochodzące z ulicy, dźwięki powstające przy pracy powszechnie znanych maszyn, odgłosy typowe dla określonych przedmiotów, a uwarunkowane tworzywem z jakiego zostały wykonane),
b) rozpoznawanie i różnicowanie dźwięków pochodzących z naturalnego środowiska przyrodniczego
c) różnicowanie i rozpoznawanie natężenia i częstotliwości dźwięków
d) odtwarzanie struktur dźwiękowych na fakturze układów przestrzennych i ruchowych.
2. Ćwiczenia rozwijające mowę i wzbogacające słownik:
a) uściślanie rozumienia znaczenia słów określających nazwy zwierząt, roślin, przedmiotów, części ciała, itp.
b) uściślanie rozumienia zdań, w tym określeń czynności i związków gramatyczno-logicznych między słowami,
c) rozumienie poleceń, pytań, dłuższych wypowiedzi i opowiadań wygłaszanych przez różne osoby,
d) ćwiczenia w nadawaniu mowy i doskonalenie form wypowiedzi ustnej np.:
- układanie opowiadania - dziecko na zmianę z drugą osobą (lub kilkoma) podaje kolejne, wymyślone zdania na określony temat, zachowując logiczną całość np.:
o: „ Na dworze jest piękna, wiosenna pogoda”.
d: „ Świeci słońce „
o: „ Na trawnikach pojawiły się przebiśniegi”.
d: „ Widziałam również żółte i niebieskie krokusy”.
o: „ Na drzewach i krzewach pojawiły się pąki” itd.
- układanie zdań z usłyszanych słów - dziecko wysłuchuje kilka „ rozsypanych” słów (4-5), z których powinno ułożyć zdanie np.:
mama, obiad, Kasi, gotuje → Mama Kasi gotuje obiad.
w piłkę, dzieci, na boisku, grają → Dzieci grają w piłkę na boisku.
3. Utrwalanie pamięciowych mechanizmów mowy:
a) powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań np.:
- zapamiętywanie ciągów słownych - dziecko słucha słowa, a następnie powtarza je zachowując tę samą liczbę i kolejność oraz poprawność brzmieniową np.
Wyrazy mogą być oparte na związku logicznym / podobna tematyka /
łyżka - nóż - widelec - talerz - miska
stół - taboret - krzesło - fotel - kanapa
ogród - drzewa - gałęzie - liście - owoce - pestki
Wyrazy mogą być bez związku logicznego np.
sól - but - miód - koza - okno
kolacja - mydło - jabłko - zegar - las
b) wymienianie jak największej liczby wyrazów wg określonej zasady np.:
- Zabawa w rymy- dziecko podaje słowa rymujące się z podanym słowem np.
rama - mama, dama, sama, rama, jama, lama, tama, gama;
kotek - młotek, płotek, psotek, kołowrotek;
gala - fala, sala, hala, lala;
mina - lina, ślina, wina, modelina, malina, glina, Halina;
kawa - ława, strawa, potrawa, trawa, murawa;
fasola - Jola, wola, niewola, Lola, Tola, pola, rola, topola;
kasa - klasa, kolasa, trasa, rasa, masa, hasa.
c) pamięciowe opanowanie wierszy,….
d) wydłużanie czasu trwania wrażliwości słuchowej przez wytrwałe słuchanie mowy innych osób oraz samokontrolę własnych wypowiedzi.
4. Różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej:
a) różnicowanie słów podobnie brzmiących (opozycje fonematyczne),
b) powtarzanie par słów opozycyjnych,
c) różnicowanie i identyfikowanie sylab różnych i tych samych w szeregach sylab podawanych w specjalnie dobranych układach
d) segregowanie obrazków ze względu na właściwości głoskowe w ich nazwach.
ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:
• podawanie liczby głosek w wyrazie (analiza),
• określanie lokalizacji konkretnej głoski w strukturze wyrazu,
• podanie nazwy głoski na podstawie jej lokalizacji,
• domino głoskowe - tworzymy ciąg wyrazów w taki sposób, aby ostatnia głoska poprzedniego wyrazu była zarazem pierwszą głoską następnego np. burak - kapelusz - sznur- rower - radio - oset - telefon - nogi - igła -astry.
• podanie liczby sylab w wyrazie,
• określanie sylab ze względu na lokalizację w wyrazie i odwrotnie, podanie lokalizacji konkretnej sylaby,
• kończenie zaczętego wyrazu przez dopowiadanie brakującej części,
• podział mowy na wyrazy, a wyrazów na sylaby i głoski
• układanie słów z pierwszych głosek usłyszanych słów - mówimy pierwsze słowo, a dziecko wyodrębnia głośno pierwszą głoskę i stara się ją zapamiętać (może zapisać). Mówimy drugą nazwę i kolejne, a dziecko stara się je wszystkie zapamiętać, by następnie złożyć je w nowy wyraz np. kino - oko - tama→ kot
Zadania mogą stanowić dla dziecka różny stopień trudności. W związku z tym, ćwiczenia łatwiejsze ( w odczuciu dziecka) można przeplatać z trudniejszymi, aby dziecka nie zniechęcić niepowodzeniami. Pamiętać jednak należy o tym, że właśnie te ćwiczenia, które stanowią trudność powinny być wytrwale ćwiczone.
Opracowała: Marzena Orłowska