Czynniki determinujace zachowania agresywne u dzieci uposledzonych umysłowo w stopniu lekkim
Czy agresja jest czę¶ci± natury człowieka? Czy można j± przekształcać? Jakie czynniki społeczne i sytuacja powoduj± zachowania agresywne?” (E. Aronson, 1995, s. 302) Te pytania nurtuj± badaczy o różnych orientacjach i do tej pory nie w pełni uzyskały odpowiedĽ. Dlatego konieczne stało się zbadanie niektórych czynników determinuj±cych zachowania agresywne u dzieci upo¶ledzonych umysłowo. Na rynku wydawniczym istnieje wiele prac w których rozpatrywany jest problem zachowań agresywnych takich autorów jak A. Fr±czka „Socjalizacja a agresja” 1993, J. Grochulskiej „ Agresja u dzieci”, „Lęk, gniew, a agresja” 1993.
W licznej pracy naukowej badacza nurtuj± różne pytania i problemy, dlatego też ważne jest możliwie precyzyjne i zwięzłe przedstawienie głównego problemu badawczego: Jakie czynniki determinuj± zachowania agresywne u dzieci upo¶ledzonych umysłowo w stopniu lekkim? Jednakże problem główny jest do¶ć ogólny i dla celów weryfikacyjnych mało przydatny, dlatego też w pracy postawiono problemy szczegółowo tj.
1. Czy i jakie czynniki w ¶rodowisku rodzinnym badanych dzieci upo¶ledzonych umysłowo w stopniu lekkim wyzwalaj± w nich agresję?
2. Jakie determinanty w ¶rodowisku rówie¶niczym wywołuj± zachowanie agresywne u dzieci upo¶ledzonych umysłowo w stopniu lekkim?
Koncepcja badań powinna zawierać naczelne pojęcia i wskaĽniki zostały one przedstawione jako definicje pojęć podstawowych dla proponowanej problematyki tj. Agresja, rodzaje występuj±cych zachowań agresywnych występuj±cych u badanych, poziom umysłowy - jako wskaĽnik różnicuj±cy badanych. Kolejn± czynno¶ci±, jak± musi podj±ć badacz, sporz±dzenie listy zmiennych, które będ± interesowały osobę prowadz±c± badania (H. Muszyński, 1971, s. 245) Wyszczególniono więc następuj±ce zmienne uporz±dkowane wg modelu badawczego:
1. Zmienne niezależne: upo¶ledzenie umysłowe, dane społeczno-
-demograficzne, zachowania agresywne.
2. Zmienne zależne: czynniki sprawcze zachowań agresywnych w ¶rodowisku rodzinnym, ¶rodowisko rówie¶nicze, jako czynnik sprawczy zachowań agresywnych, ¶rodowisko szkolne i czynniki determinuj±ce w nim zachowania agresywne u badanych, telewizja i jej wpływ na powstawanie zachowań agresywnych u badanych, picie alkoholu przez badanych, a ich zachowanie agresywne.
W koncepcji badań duży nacisk badacz kładzie na utworzenie hipotez ubocznych ponieważ „od nich zależy po¶rednio lub bezpo¶rednio skuteczno¶ć i efektywno¶ć działań” (M. Łobocki, 1984, s. 84). Następnym etapem organizacji badań jest odpowiedni dobór próby. Badaniami objęto uczniów klas starszych ze szkoły specjalnej nr 13 w Grudzi±dzu. Dobór próby przeprowadzono w sposób losowy wg Zasad badań pedagogicznych (T. Pilch, 1995, s. 113-115)
Kolejnym etapem postępowania metodycznego jest okre¶lenie metod, technik i narzędzi badawczych. Badacze wyróżniaj± następuj±ce metody badawcze: eksperymentu, monografii, sondażu diagnostycznego, indywidualnych przypadków, porównawcza (J. Sztumski, 1984, s. 13) Każda metoda posługuje się wieloma metodami badawczymi. Podstawow± metod± wykorzystan± w przeprowadzonych badaniach będzie sondaż diagnostyczny. Założono, że będzie to sondaż na próbach kontrastowych. Polega na pobieraniu prób z grup różni±cych się z punktu widzenia pewnej ważnej w danym badaniu zmiennej, a nie pobieraniu prób z całej populacji (J. Muchnicka, 1974, s. 135-136). Do technik badawczych stosowanych w metodzie sondażu należ± wywiad kwestionariuszy i technik ankiety. Narzędziem badawczym będzie kwestionariusz. Kwestionariusz został podzielony na sze¶ć czę¶ci, pytania były z kofeteriami dysjunktywnymi, otwartymi, zamkniętymi i koniunktywnymi.
Ważn± czę¶ci± koncepcji badań jest procedura weryfikacji hipotez. W analizach badań wykorzystane zostan± metody statystyczne: test niezależno¶ci x2 oraz współczynnik kontygencji C Pearsona i współczynnik korelacji rang wi±zanych Spearmana.
Cytowana literatura:
1. Aronson E.: Człowiek istota społeczna. Warszawa 1995.
2. Fr±czek A.: Socjalizacja a agresja. Warszawa 1993.
3. Grochulska J.: Agresja u dzieci. Warszawa 1993.
4. Łobocki M.: Metody badań pedagogicznych. Warszawa 1984.
5. Muchnicka I.: Metoda sondażu w pedagogice empirycznej, W: (red.) Wroczyński, Pilh T.: Metodologia pedagogiki społecznej, Wrocław-Kraków-Gdańsk, 1974.
6. Muszyńska H.: Wstęp do metodologii pedagogiki, Warszawa 1971.
7. Ranschburg J.: Lęk, gniew, agresja. Warszawa 1993.
8. Pilch T.: Zasady badań pedagogicznych. Warszawa 1995.
9. Sztumski J.: Wstęp do metod i technik badań społecznych. Warszawa 1984.