ROLNICTWO WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO PODSTAWOWE DANE INFORMACYJNE 1. STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW
Wyszczególnienie	Ogółem pow. gruntów		Użytki rolne										Lasy i grunty leśne		Pozostałe grunty
						razem		grunty orne		sady		łąki					pastwiska trwałe
		W hektarach
Wojew.- Razem 1998 r. 2000 r.	1167234 100 % 1169105 100 %		732063 62,7 100 % 731306 62,5 100 %		563586 48,3 77,0 562206 48,10 76,87		20742 1,8 2,8 20788 7,7 2,84		108853 9,3 14,9 108630 9,29 14,85		38882 3,3 5,3 36682 3,4 5,01		323481 27,7 325526 27,84		111690 9,6 112273 9,60
Powiat Buski 1998r. 2000r.	96739 100 % 96739 100 %		76878 79,5 100 % 76757 79,46 100 %		59085 61,1 76,9 58907 60,89 76,74		1864 1,9 2,4 1859 1,92 2,42		11846 12,3 15,4 11909 12,31 15,51		4083 4,2 5,3 4082 4,20 5,31		9835 10,2 9819 10,14		10026 10,3 10163 10,36
Powiat Jędrzejowski 1998r. 2000r.	125680 100 % 125680 100 %		92157 73,3 100 % 92228 73,38 100 %		79468 63,2 86,2 78437 62,41 85,04		697 0,6 0,8 810 0,64 0,87		9245 7,4 10,0 9140 7,27 9,91		2747 2,2 3,0 2847 2,26 2,97		23649 18,8 24309 19,34		9874 7,9 10113 8,04
Powiat Kazimierski 1998r. 2000r.	42248 100 % 42248 100 %		37927 89,8 100 % 38042 90,04 100 %		31738 75,1 83,7 31807 75,28 83,61		451 1,1 1,2 664 1,57 1,74		6266 12,5 12,9 5120 12,11 13,45		472 1,1 1,2 451 1,06 1,18		1172 2,8 954 2,25		3149 7,4 3252 7,69
Powiat Kielecki 1998r. 2000r.	224750 100 % 224750 100 %		124040 55,2 100 % 124230 55,27 100 %		87813 39,1 70,8 88337 39,30 71,10		1615 0,7 1,3 1588 0,70 0,27		25813 11,5 20,8 25439 11,31 20,47		8799 3,9 7,1 8866 3,94 7,13		79983 35,6 77860 35,53		20727 9,2 20660 9,19
Powiat Konecki 1998r. 2000r.	113990 100% 113990 100 %		50516 44,3 100 % 59714 44,49 100 %		31017 27,2 61,4 33331 29,24 65,72		311 0,3 0,6 352 0.30 0,61		12775 11,2 25,3 12728 11,16 25,09		6413 5,6 12,7 6303 5,53 12,42		54141 47,5 53998 47,37		9333 8,2 9278 8,14
Wyszczególnienie		Ogółem pow. gruntów		Użytki rolne										Lasy i grunty orne		Pozostałe grunty
								razem		grunty orne		sady						łąki		pastwiska trwałe
				w hektarach
Powiat Opatowski 1998r. 2000r.		91151 100 % 91151 100 %		71891 78,9 100 % 71982 78,97 100 %		63329 69,5 88,1 63371 69,52 88,03		2559 2,8 3,6 2561 2,80 3,55		3369 3,7 4,7 3377 3,70 4,69		2634 2,9 3,6 2673 2,93 3,71		12948 14,2 12840 14,08		6312 6,9 63,29 6,94
Powiat Ostrowiecki 1998r. 2000r.		61633 100 % 61633 100 %		36996 60,0 100 % 36895 59,86 100 %		31593 51,3 85,4 31679 51,39 85,86		880 1,4 2,4 957 1,55 2,38		3441 5,6 9,3 3243 5,26 8,99		1082 1,8 2,9 10,16 1,64 2,75		18641 30,3 18739 30,40		5996 9,7 5999 9.73
Powiat Pińczowski 1998r. 2000r.		61140 100 % 61140 100 %		43342 70,9 100 % 43148 70,57 100 %		34169 55,9 78,8 34054 55,69 78,92		538 0,9 1,3 530 0,86 1,22		6841 11,2 15,8 6810 11,13 15,78		1794 2,9 4,1 1574 2,57 3,64		11214 18,4 11352 18,56		6584 10,9 6640 10,86
Powiat Sandomierski 1998r. 2000r.		67589 100 % 67589 100 %		55012 81,4 100 % 54788 81,06 100 %		38561 57,1 70,1 38301 56,06 69,92		9664 14,3 17,6 9414 13,92 17,18		5306 7,9 9,7 5413 8,00 9,87		1481 2,2 2,6 1660 2,45 3,02		4389 6,5 4581 6,77		8188 12,1 8220 12,16
Powiat Skarżyski 1998r. 2000r.		34284 100 % 36155 100 %		10342 30,2 100 % 10950 30,28 100 %		6036 17,6 58,4 6216 17,19 56,76		71 0,2 0,7 92 0,25 0,84		3083 9,0 29,8 3433 9,49 31,35		1152 3,4 11,1 12,09 3,34 11,04		19852 57,9 20863 57,70		4090 11,9 4342 12.00

Wyszczególnienie	Ogółem pow. gruntów	Użytki rolne						Lasy i grunty orne	Pozostałe grunty
				razem	grunty orne	sady	łąki			pastwiska trwałe
		w hektarach
Powiat Starachowicki 1998r. 2000r.	53968 100 % 53968 100 %	23788 44,1 100 % 23900 44,28 100 %	18619 34,5 78,3 18816 34,86 78,72	339 0,6 1,4 346 0,64 1,44		3715 6,9 15,6 3519 6,66 15,05	1115 2,1 4,7 1139 2,11 4,76	25401 47,1 25602 47,43	4779 8,8 4466 8,27
Powiat Staszowski 1998r. 2000r.	92484 100 % 92484 100 %	57383 62,1 100 % 57008 61,64 100 %	44794 48,4 78,1 43564 47,10 72,32	1436 1,6 2,5 13,42 1,45 2,35		7259 7,9 12,7 7620 8,24 13,36	3894 4,3 6,7 4482 4,84 7,86	25093 27,1 25470 27,56	10008 10,8 9986 10,79
Powiat Włoszczowski 1998r. 2000r.	90638 100 % 90638 100 %	47744 52,7 100 % 47646 52,36 100 %	34415 38,0 72,1 34461 38.02 72,32	244 0,3 0,5 200 0,22 0,41		10258 11,3 21,5 10167 11,21 21,33	2827 3,1 5,9 2818 3,10 5,91	34892 38,5 34749 38,33	8002 8,8 82,43 9,09
Powiat m. Kielce 1998r. 2000r.	10940 100 % 10940 100 %	4047 37,0 100 % 4018 36,72 100 %	2949 27,0 72,9 2925 26,73 72,79	73 0,7 1,8 73 0,60 1,87		636 5,8 15,7 632 5,77 15,72	389 3,6 9,6 388 3,54 9,65	2271 20,8 2280 20,84	4622 42,2 46,42 42,43
POLSKA (w tys. ha)	31268,5	18448,4	14070,8	250,1		4127,4		8880,0	3940,1
% udział woj. świętokrzyskiego 1998r. 2000r.	3,7 3,73	4,0 3,96	4,0 3,99	8,3 8,31		3,6 2,63		3,6 3,66	2,8 2,84

2. Struktura wielkości gospodarstw na tle struktury krajowej.

Ogółem wojew.	1-2 ha	2-5 ha	5-10 ha	10-15 ha	15 ha i powyżej	Średnia wielkość gosp. w ha
134949	28829	57869	39975	6526	1750	4,7
100%	21,4%	42,9%	29,6%	4,8%	1,3%
Ogółem Polska 100%	22,6%	32,7%	25,5%	10,6%	8,1%	5,7

3.Struktura ludności wiejskiej.

Wyszczególnienie	Ogółem		Mężczyźni		Kobiety
		717817	100%	358714	100%	359103	100%
wiek przedprodukcyjny 0-17 lat	189584	26,4%	96948	27,1%	92636	25,8%
wiek produkcyjny 18-64 mężczyźni	396390	55,2%	217524	60,6%	178866	49,8%
wiek poprodukcyjny 65 lat i więcej mężczyźni 60 lat i więcej kobiety	131843	18,4%	44242	12,3%	87601	24,4%
wiek przedemerytalny	29912	4,2%	15284	4,3%	14628	4,1%

4. Ludność w wieku produkcyjnym.

Ogółem województwo bez m. Kielce	Użytki rolne w ha	Liczba osób w wieku produkcyjnym	Liczba na 100 ha	Liczba osób w wieku produkcyjnym czynnych zawodowo	Liczba na 100 ha
		728016	396390	54,44	229906	31,57

5. Poziom wykształcenia użytkowników gospodarstw.

Wyszczególnienie	Wyższe	Policealne	Średnie zawodowe	Średnie ogólne	Zasadnicze zawodowe	Podstaw. ukończone	Podstaw. nieukoń.
Razem- 134949	2860	1492	16275	3464	35331	63320	12207
%	2,1	1,1	12,1	2,6	26,2	46,9	9,0

6. Gleby województwa świętokrzyskiego.

Powierzchnia województwa wynosi 1167,234 ha, co stanowi 3,7 % powierzchni kraju. Użytki rolne zajmują 732,061 ha tj. 62,7% pow. ogółem ( w kraju-59,0%). W użytkach rolnych ogółem grunty orne stanowią 77%,sady-2,8 %, łąki - 14,9 %, pastwiska - 5,3 %.Lasy i grunty leśne w województwie zajmują pow. 323,481 ha tj. 27,7 % ( w kraju - 12,6% ).

W województwie Świętokrzyskim według obliczeń szacunkowych na gruntach ornych gleby najlepsze ( kl. I-III ) zajmują 25,8 %, średniej jakości ( kl. III b - IV b ) - 41,3 %, gleby najsłabsze

(kl. V - VI z) - 32,9 %. Duży udział gleb najlepszych występuje w powiatach: kazimierskim - 74,3 %, sandomierskim - 69,8 % i opatowskim - 53,7 %. Największy udział gleb najsłabszych występuje w powiatach : koneckim - 73,1 %, skarżyskim - 67,1 %, włoszczowskim - 58,1 %.

Klasy bonitacyjne gruntów ornych łącznie z sadami.

Wyszcz.	Kl. I		Kl. II		Kl. III a		Kl. III b		Kl. IV a		Kl.IV b			Kl. V		Kl. VI		Kl. VI z
		ha	%	ha	%	ha	%	ha	%	ha	%	ha		%	ha	%	ha	%	ha	%
Wojew. razem	18698	3,2	53758	9,2	78300	13,4	55511	9,5	95830	16,4	89987	15,4		113360	19,4	73041	12,5	5843	1,0
Polska w tys.ha	71,6	0,5	427,6	3,3	1489,3	10,4	2062,2	14,4	3222,3	22,5	2377,3	16,6		2907,1	20,3	1589,6	11,1	128,9	0,9

PRODUKCJA ROLNA

Produkcja roślinna

Powierzchnia, struktura i plony podstawowych upraw rolnych w 2000 roku.

Lp.	Wyszczególnienie	Powierzchnia	%	Plon - dt/ ha
1.	Zboża - ogółem	311500	65,5	22
2.	Ziemniaki	73500	15,5	175
3.	Buraki cukrowe	10900	2,3	375
4.	Rzepak i rzepik	2600	0,5	19,7
5.	Sady	25500	5.3
6.	Warzywa gruntowe	15481	3,3
7.	Truskawki	5180	1.09
8.	Pozostałe uprawy	24000	5

PRODUKCJA ZWIERZĘCA

Pogłowie bydła według stanu na grudzień 2000 r.

Lp.	Wyszczególnienie	W województwie	W kraju
1.	Bydło - ogółem	245400
2.	Dynamika do XII 1999 r.	81,4	93,9
3.	Obsada na 100 ha	33,6	31,1
4.	w tym krowy	143500
5.	Dynamika do XII 1999 r.	83,8	92,5
6.	Obsada na 100 ha	19,6	16,5

Trzoda chlewna według stanu na XI 2000 r.

L.p.	Wyszczególnienie	W województwie	W kraju
1	Trzoda chlewna - ogółem	403100
2.	Dynamika do XI 1999 r.	102,6	93,2
3.	Obsada na 100 ha	55,2	92,3
4.	w tym lochy	43100
5.	Dynamika do XI 1999 r.	99,6	90,7
6.	Obsada na 100 ha	5,9	8,4

Wartość skupu produktów rolnych w 2000 r. w cenach bieżących

Lp.	Wyszczególnienie	W województwie
1.	Ogółem	436000000 zł.
2.	Dynamika do 1999 r.	98,5
3.	Na 1 ha UR	597 zł.
4.	w tym produkcja roślinna	174100000 zł.
5.	Dynamika do 1999 r.	92,2
6.	Na 1 ha UR	238 zł.
7.	Produkcja zwierzęca	261900000 zł.
8.	Dynamika do 1999 r.	103,2
9.	Na 1 ha UR	359 zł.

Potencjał techniczny rolnictwa świętokrzyskiego

Lp.	Wyszczególnienie	W województwie
1.	Liczba ciągników - ogółem	66917
2.	Na 100 ha UR	9,1
3.	Ilość kombajnów	3180
4.	Na 100 ha UR	0,4
5.	Ilość opryskiwaczy	24406
6.	Na 100 ha UR	3,3
7.	Ilość schładzarek do mleka	5000
8.	Na 100 ha UR	0,75

NAJWAŻNIEJSZE PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z ANALIZY STANU ROLNICTWA
I OBSZARÓW WIEJSKICH.

1. Ogromne zróżnicowanie województwa pod względem fizjograficznym, klimatycznym
   i glebowym, powodujące zróżnicowanie rolnictwa pod względem struktury produkcji, wielkości gospodarstw i technologii produkcji.

2. Najgorszym wskaźnikiem produkcyjnym rolnictwa świętokrzyskiego jest produktywność pracy. Wynika to z przeludnienia wsi. A zatem wszystkie rozwiązania problemów obszarów wiejskich zarówno w powiatach o intensywnej produkcji rolnej jak i w tych o zanikającym rolnictwie leżą w sferze pozarolniczej.

3. Podstawowe ograniczenia w rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich:

1. średnio niski, a nawet bardzo niski poziom wykształcenia ludności wiejskiej,

2. ciągle głęboka nieufność do podejmowania wspólnych przedsięwzięć o charakterze długookresowym i bierna postawa wobec zmieniających się warunków ekonomicznych
   i społecznych,

3. niedostatek kapitału i niestabilna polityka wobec rolnictwa,

4. brak alternatywy dla zmiany źródeł utrzymania,

5. przestarzały system szkolenia i edukacji,

4. Pozytywy i szanse :

1. ożywienie zainteresowań części rolników i społeczeństwa wiejskiego szukaniem prób

nowych rozwiązań,

b) dobre warunki produkcyjne dla produkcji rolniczej w dużej części województwa,

2. istnienie już wielu gospodarstw o dużej skali produkcji i specjalizacji będących

przykładem umiejętności gospodarowania,

d) rozwój grup producenckich świadczących o zmianie mentalności działania rolników,

1. istnienie dużych zakładów przetwórstwa rolnego stwarza szansę na specjalizację
   i stabilność produkcji, pod warunkiem dokonania procesu prywatyzacji z jednoznacznym udziałem kapitałowym rolników,

f) stosunkowo niezły potencjał wyposażenia technicznego rolnictwa,

g) istnienie dość dobrej bazy szkolnictwa i doradztwa rolniczego,

8. dotychczasowy niski stan usług na wsi i konieczność ich rozwoju daje szansę na

poszukiwanie alternatywnych miejsc pracy.

ZADANIA I KIERUNKI DZIAŁAŃ

Jest rzeczą ekonomicznie naturalną w całej gospodarce wszystkich państw rozwiniętych, że wydajność pracy w sektorach pozarolniczych jest znacznie wyższa niż w rolnictwie.

Ta prawidłowość wskazuje, że rolnictwo i wieś nie rozwiąże swoich problemów sama bez pomocy innych sektorów produkcji, generujących wyższe przychody, którymi są wspierane mechanizmy gospodarcze względem wsi i rolnictwa. Zwiększyć wydajność pracy w rolnictwie można poprzez koncentracje produkcji , a więc odprowadzenie „ zbędnych rąk ”z produkcji rolnej
a niekoniecznie ze wsi. Aby osiągnąć taki cel musi być opracowana polityka preferencyjnych warunków budowania alternatywnych źródeł dochodów na wsi.

Spełnienie tych warunków musi być wsparte właściwą polityką społeczną względem ludności rolniczej a mianowicie:

- stworzyć warunki do szybszego odchodzenia ludzi z produkcji rolnej i przekazywania gospodarstw dla młodszych producentów,

- uporządkować przepisy dotyczące ludności rolniczej obejmujące strefę spraw socjalnych i rentowo-emerytalnych. Przyjęcie rozwiązań dla problemów wyżej przytoczonych otwiera dopiero właściwą problematykę rolnictwa.

Są to podstawowe i generalne warunki polityki gospodarczej względem wsi i rolnictwa.

W rolnictwie muszą następować szybkie zmiany organizacyjne
i strukturalne. Produkcja rolna musi ulegać szybciej koncentracji a jednocześnie przystosowywać się do konieczności monitoringu i różnych form kontroli zarówno strefy ekonomiczno - produkcyjnej jak i jakości zdrowotnej .

Spełnienie tego wymogu może nastąpić tylko przez przyjęcie generalnego programu uporządkowania stanu prawnego własności gruntów i określeniu polityki oraz warunków gospodarowania ziemią.

Przyjęte rozwiązania sprzed trzydziestu lat w zakresie stanu prawnego na dziś już się zdezaktualizowały i nie wystarczają potrzebie wdrożenia Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli AICS - który, warunkuje możliwości ubiegania się o wszelkie subwencje w rolnictwie w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej. Subwencje unijne dla rolnictwa to przecież kwintesencja polityki Unii względem rolnictwa.

Na tle Krajowej Polityki względem Wsi i Rolnictwa i przyjęcia ogólnych rozwiązań systemowych będzie tworzona i realizowana polityka regionalna dla tego obszaru życia gospodarczego i społecznego.

Przyjęte dzisiaj cele i zadania dla rolnictwa i obszarów wiejskich

w „ SRTATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO ”

już obrazują najważniejsze problemy i kierunki ich rozwiązań.

Program ten definiuje trzy główne priorytety jakimi są:

• wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich umożliwiający przechodzenie ludności wiejskiej do zawodów pozarolniczych,

• rozwój, modernizacja produkcji rolnej i przetwórstwa rolno-spożywczego,

• stworzenie infrastruktury rynku rolnego.

Najpilniejsze programy zabezpieczające osiąganie powyższych priorytetów to:

• w ramach „ Kompleksowego programu rozwoju obszarów wiejskich”.

1. Rozwój infrastruktury komunalnej i technicznej obszarów wiejskich.

2. Stworzenie szybszych procedur umożliwiających przekwalifikowanie gruntów rolnych na inne

rodzaje użytkowania.

3. Rozwój agroturystyki.

4. Wspieranie powstawania podmiotów zagospodarowujących naturalne złoża i produkty miejscowego

pochodzenia.

• w ramach „Kompleksowego programu rozwoju produkcji rolnej
  i przetwórstwa rolno-spożywczego”:

1. Stworzenie systemu zachęt i preferencji dla:

1. koncentracji i specjalizacji produkcji rolnej i wspierania powstawania grup producenckich,

2. powstawaniu gospodarstw produkujących żywność metodami ekologicznymi i podmiotów gospodarczych zajmujących się jej przetwórstwem i obrotem.

2. Tworzenie warunków dla:

a) powstawaniu programów modernizacji istniejących sektorów przemysłu rolno-spożywczego,

b) konsolidacji sektorów przetwórczych.

3. Wspieranie przedsięwzięć zagospodarowujących produkty naturalne miejscowego pochodzenia

np. zioła, runo leśne itp.

4. Wspieranie programów ochrony środowiska, kontroli jakości produktów rolnych i zapewnienie

bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowotnego.

• w ramach „Kompleksowego programu infrastruktury rynku rolnego”

1. Wspieranie inicjatyw na rzecz konsolidacji grup producenckich, związków

branżowych, giełd i rynków hurtowych.

2.Wsparcie dla pilotażowego programu budowy „Centrum Logistycznego
Produktów Ogrodniczych w Sandomierzu.”

3.Wspieranie inicjatyw wspomagających promocje i marketing świętokrzyskich
produktów na rynkach krajowych i zagranicznych.

4.Wspieranie inicjatyw służących podnoszeniu jakości produktów i obsługi klientów na poziom norm

ISO oraz powstawanie nowoczesnych form obrotu towarowego np. Domów Składowych.

1

---