Substancje zagęszczające
Olej kakaowy
(masło kakowe) - mieszanina glicerydów kwasu stearynowego, palmitynowego, arachidonowego i oleinowego, biały, o LJ 34-36, otrzymywany z prasowanych nasion kakaowych. Dlatego przy zetknięciu ze skorą przechodzi w stan ciekły, natłuszcza ją, chroni przed UV, wykazuje całkowita, biozgodność ze skóra. Masło kakowe stosuje się jako pochłaniacz zapachów, stabilizator i bazę do produkcji maści, kremów, emulsji, czopków, pałeczek, kredek do warg, szminek, fluidów, róży. Często zastępowane jest przez tańszy uwodorniony tłuszcz kokosowy.
Skrobia
Skrobia nie rozpuszczają się w zimnej wodzie, w ciepłej pęcznieją, a w gorącej wytwarza koloidowy kleik skrobiowy
Ziarenka skrobi otrzymane z bulw ziemniaczanych, to tzw. mączka ziemniaczana. Jest to biały proszek o jedwabistym połysku, który przy ściskaniu charakterystycznie chrzęści. Mączka używana jest tylko do pudrów i zasypek dla dzieci. To, że jej ziarna są duże, śliskie i połyskliwe oraz to, że grudkuje się chłonąc wodę dyskwalifikuje ją jako materiał pudrów kosmetycznych. W pudrach tych stosowana jest mączka ryżowa, której ziarna są znacznie mniejsze od ziemniaczanych, dobrze przylegają do skóry i nadają jej matowy wygląd. Mączka z indyjskiej rośliny guarany służy jako stabilizator emulsji, zwiększa lepkość i zagęszcza ją.
Glikozydy
Gumy roślinne
Są to wydzieliny niektórych roślin, powstają w następstwie mechanicznego lub biologicznego uszkodzenia tkanek. Pęcznieją w wodzie, tworzą żele i lepkie wydzieliny.
Polisacharydami, które hydrokoloidy o właściwościach kleju lub żelu są składnikami gumy arabskiej i tragankantu.
Guma arabska ma postać bezbarwnych lub żółto-białych grudek, bez smaku i zapachu. Nadają one konsystencję lotionom i maseczkom kosmetycznym. Guma arabska działa na skórę zmiękczająco.
Heteroglikany
Śluzy
Powstają w wyniku połączenia wielu cząsteczek cukrów prostych i kwasów uronowych, czasem także biopierwiastków i mikroelementów. Związki te działają na skórę zmiękczająco, uelastyczniająco, odświeżająco i przeciwświądowo, łagodzą podrażnienia i spierzchniają, leczą wypryski alergiczne, powlekają chore miejsca, chronią je przed substancjami drażniącymi. Z tych powodów dodaje się je do kremów. Okłady śluzowe maja zdolność długiego utrzymywania ciepła i wilgoci, co umożliwiają zmiękczanie naskórka i rozszerzenie porów przed zabiegami kosmetycznymi.
Mucyny pozyskuje się z korzeni i liści prawoślazu, kwiatów czarnej malwy i ślazu, z ziela ogórecznika lekarskiego, owoców pigwy, nasion lnu z łodyg kaktusów, liści agawy i aloesu. Do śluzów otrzymywanych z glonów zalicz się:
Agar-agar-polimer galaktozy, której grupy OH zestryfikowane są kwasem siarkowym. Produkt handlowy, to wysuszony śluz, biały proszek lub przeźroczyste wiórki, pęczniejące w zimnej wodzie a doskonale rozpuszczają się w prawie wrzącej wodzie. 1% r-r po oziębieniu galaretowacieje. Służy jako stabilizator r-rów wodnych i wodno- glicerynowych, poprawia rozsmarowalność, zapobiega wyschnięciu kosmetyków emulsyjnych, jest preparatem w formie żelu.
Pektyny
To węglowodany roślinne, które oprócz glukozy zawierają kwasy uronowe. W roślinach pełnią funkcję wiążącego cząsteczki celulozy budujące ścianę komórkową. Pektyny mają właściwości pęcznienia w ciepłej wodzie, po ostudzeniu tworzą żele- galaretki owocowe. W kosmetyce pektyny są wykorzystywane do produkcji kremów beztłuszczowych zalecanych osobom źle tolerującym tłuszcze roślinne lub zwierzęce. Pełnią funkcję stabilizatorów, substancji odżywczych i leczniczych.
Tłuszczowce
Żywice są wydzielinami niektórych roślin, wieloskładnikowymi mieszankami zw. aromatycznych, kwasów, alkoholi, estrów i węglowodorów. Wykazują zwykle silne właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne i ściągające. Występujące w pewnych roślinach gumożywice są mieszaninami żywic i gum oraz małych ilości substancji gorzkich, śluzów, enzymów i olejków eterycznych
Woski
Termin wosk może mieć dwa znaczenia: chemiczne i fizyczne. Pod względem chemicznym jest to ester wyższego alkoholu alifatycznego (tłuszczowego) i wyższego kwasu tłuszczowego, Definicja fizyczna określa /wosk / jako mieszaninę estrów kwasów tłuszczowych, wolnych kwasów oraz innych związków, która w temperaturze pokojowej jest ciałem stałym. Odmiany miękkie, o niskiej temperaturze topnienia, zwane są "masłami". Tak zwane "woski ciekłe", nie podlegające definicji fizycznej, są woskami pod względem chemicznym (mieszaninami estrów zawierających wiązania podwójne lub rozgałęzione łańcuchy kwasów tłuszczowych). Zalicza się do nich: wosk z kuprów kaczych, olej z wątroby rekina, olej z jojoby, ciekłe woski syntetyczne. Wszystkie ciekłe woski są emolnientami (zmiękczają i wygładzają naskórek).
Woski wykazują się łatwością tworzenia emulsji, ułatwiają emulgowanie tłuszczów i produktów naftowych. Emulsje woskowe charakteryzują. się dużą trwałością w środowisku zasadowym, obojętnym i kwaśnym, podwyższają. temperaturę topnienia kosmetyków (tak, by w topniały dopiero w temperaturze zbliżonej do ciepłoty ciała) nadają mu lepszy połysk, smarowalność, przyleganie i trwałość. Preparatami opartymi na woskach są przede wszystkim szminki, ołówki i sztyfty kosmetyczne.
Terminem "woski" obejmuje się w kosmetyce 3 grupy związków:
woski naturalne są mieszaniną wosków (estrów nasyconych i nienasyconych WKT i wyższych alkoholi jednowodorotlenowych) oraz WKT, alkoholi, aldehydów, węglowodorów nasyconych, substancji żywicznych i zapachowych;
woski mikrokrystaliczne (kopalne);
woski syntetyczne: mieszaniny o różnym składzie chemicznym, których wspólną cechą jest to, że mają konsystencje wosków, wysoką temperaturę topnienia i mieszają, się z olejami roślinnymi.
Wosk karnauba
Wosk palmowy otrzymuje się z powierzchni liści brazylijskiej palmy. Surowy wosk ma wygląd żółtobrunatnej lub szarozielonej masy, o zapachu kumaryny; oczyszczony i wybielony nie pachnie. W jego skład wchodzą estry kwasu cerotynowego i karnaubowego z alkoholem melisynowym oraz węglowodory parafinowe. Nie rozpuszcza się wodzie, ale w woskach, tłuszczach i węglowodorach. Tworzy twarde, niejełczejące podłoża o temp. topnienia 82 stopni C, -łatwo sie rozsmarowujące. Wosk ten używany jest stosowany w kremach, maściach- kredkach, ołówkach do warg, szminkach i maseczkach Pień innej palmy - woskownicy indyjskiej oraz liście palmy Cei'oxylon andicolu dostarczają namiastek wosku karnauba, nazywanych również woskiem palmowym. Wosk kandelilla- krucha, szarobrązowa masa z liści wilczomlecza meksykańskiego, dzięki właściwościom podobnym do wosku karnauba znalazł identyczne jak on zastosowanie.
Olbrot
Jest woskiem rozpuszczonym w płynnym tłuszczu pochodzącym z przestrzeni jamistych- 2 wielkich zbiorników w przednich części głowy kaszalota. Olbrot jest białą twardą, łatwo łamliwą, tłustawą w dotyku masą o perłowym połysku, łuskowato-krystalicznym przełomie i b. słabym specyficznym zapachu. Olbrot należy do najlepszych podłoży kosmetycznych, jest doskonałym emulgatorem- maści i kremy olbrotowe mogą wchłaniać duże ilości wody.
Lanolina
To wydzielina gruczołów łojowych różnych zwierząt służąca do nadawanie zrogowaciałym elementom skóry elastyczność i odporność na działanie wody. Praktyczne zastosowanie znalazła lanolina otrzymywana z wełny owczej. Lanolina ma postać żółto- brunatnej, gęstej, ciągliwej, mazistej i bardzo lepkiej masy o bardzo słabym, swoistym zapachu.. Masa ta nie rozpuszcza się w wodzie. Przy rozcieraniu z wodą może wchłonąć podwójną ilość wody nie tracąc swej mazistej konsystencji.
Stosuje się ją w kremach, odżywkach, mleczkach, emulsjach, maseczkach, pudrach, szminkach i kredkach. Stosuje się ją jako dodatek do mydeł i szamponów. Jest półproduktem do wytwarzania baz kremowych
Węglowodory
Wazelina
Mazista, bezwonna, półprzejrzysta biało-żółta substancja, otrzymywana z przerobu ropy naftowej, nie rozpuszcza się w wodzie, miesza się z olejami, woskami, produktami naftowymi, nie zmydla się.
Używana w kremach, emulsjach, szminkach, kredkach do warg, maściach, brylantynach, pomadach do włosów, pudrach oraz do natłuszczania i masażu skóry.
Cerezyna
To oczyszczony wosk ziemny. Jest to biało-żółta mieszanina wyższych alkoholi, podobna do wosku pszczelego, topiąca się w ok. 80C, nierozpuszczalna w wodzie i alkoholach.
Jest składnikiem kredek do warg, kremów letnich.
Alkohole
Alkohol laurylowy
Dodawany do kremów, nie ulega jełczeniu, jest odporny na działanie UV, nadaje twardą konsystencję tłuszczom, łatwo przenika przez naskórek
Polialkohole
Gliceryna
Stosowana jest w przemyśle kosmetycznym ponieważ może być rozpuszczalnikiem, stabilizatorem, łagodzi działanie etanolu. Użyta w odpowiednim stężeniu i przy odpowiedniej wilgotności powietrza nawilża naskórek. Używana jest w tonikach, żelach mleczkach, kremach. Wodach toaletowych, mydłach. Tzw. gliceryna kosmetyczna (zagęszczona) to r-r gliceryny w wodzie z dodatkiem środków konserwujących i substancji zapachowych. Konsystencję galaretki nadają mu: agar-agar, pektyny lub żelatyna.