TŁUSZCZE-to druga grupa po węglowodanach związków pierwotnych. Składają się z 3-ech pierwiastków C,H,O
-to estry wyższych kwasow tłuszczowych i alkoholu.
-ułatwiają przenikanie substancji przez skórę (promotory przejścia)
- niektóre wykazują własne działanie farmakologiczna – np. olej wątłuszczowy, rycynowy
- pełnią w organizmie rolę substancji zapasowych
-uzyskuje się je przez tłoczenie na zimno w specjalnych pojemnikach lub prasach (roślinne) lub przez wytapianie (zwierzęce)
- tłuszcze roślinne zawierają szereg nienasyconych kwasów tłuszczowych, występują w postaci ciekłej
- tłuszcze roślinne zawierają więcej kwasów nasyconych, mają postać stałą
- nierozpuszczalne w rozpuszczalnikach polarnych
PODZIAL TŁUSZCZOW-
1ze względu na budowę
-proste sa to triglicerydy i woski:
-złozone np.fosfolipidy i glikolipidy:
-ze względu na pochodzenie:a)roślinne to estry kwasow tłuszczowych nienasyconych:b)zwierzęce to estry kwasow tłuszcz.nasyconych:
-ze względu na stan skupienia:a)plynne np.oleje roślinne,tran:b)stale np.łuj,wosk roślinny i zwierzęcy,lanolina.
WŁASCIWOSCI FIZYKO-CHEMICZNE TŁUSZCZ.-konsystencja stała lub plynna,sa nie rozpuszczalne w wodzie,sa lżejsze od wody,łatwo ulegaja utlenieniu i jełczeniu,sa rozpuszczalne w rozpuszczalnikach tłuszczowych takich jak benzyna,eter naftowy,eter etylowy,chloroform,większość tluszczow jest nie rozpuszczalna w alkoholu etylowym,barwia się roztworem Sudanu III na pomarańczowo-czerwono.
WYBRANE KWASY TŁ.WCHODZACE W SKLAD TŁUSZCZOW-
a)kwasy nasycone- masłowy C4H8O2,mirystycynowy C14H28O2,palmitynowyC16H32O2, stearynowy C18H36O2.arachdowy C20H40O2,lignocerynowy C24H48O2-
b)kwasy nienasycone
GR I-z jednym podwójnym wiązaniem:
- kwas krotonowy C4H602:olejowy C18H2402:ERUKOWY C22H4202:
-GR II -z dwoma wiązaniami podwójnymi:linolowy C18H30O2:
-GR III-z trzema wiązaniami podwójnymi:linolenowy C20H35O2:
-GR IV-z wiazaniami podwójnymi – arachidowy-C20H35O2
OTRZYMYWANIE TŁUSZCOW-
a)zwierzęcych-otrzymujemy przez wytapianie:
b)roślinnych-przez tłoczenie rozdrobnionego materiału w procesach hydraulicznych na zimno lub w podwyższonej temp.-przez wygotowywanie z wodą,-przez ekstrakcje za pomocą rozpuszczalnikow.
PODZIAŁ TŁUSZCZOW STOSOWANYCH W FARMACJI:
1grupa-tłuszcz.stałe np. olej kakaowy,masło
2grupa tłuzcze schnące np.olej lniany i masłowy:
3 grupa-połschnace np.olejrzepakowy,słonecznikowy,sojowy,arachidowy,sezamowy,bawełniany,olej kokosza karwierskiego:
4grupa - tłuszcze niewysychające np. olej migdałowy,oliwkowy.
5grupa-oleje o specjalnym znaczeniu leczniczym-olej recznikowy(rycynus): olej wątłuszczowy(tran):olej wies iołkowy:olej krokoszowy:olej czolmugrowy.
CHARAKTERYSTYKA TŁUSZCZOW-
OLEUM CACAO-olej kakaowy-otrzymujemy przez wyciskanie na ciepło liścieni nasion kakaowca z wydajnoscia do 50-57% tłuszczu<WŁASCIWOSCI-stan stały,barwy kosci słoniowej,charakterystyczny zapach kakaowy w stanie rozdrobnienia łatwo ulega utrwieniu na zmienna temp. Topnienia od 22-34,5stopnia:SKLAD CHEMICZNY:kwas stearynowy około 33-37%: kw.palmitynowy ok 24-25%: kw.olejowy ok 32-36%:kw.linolowy do 3%>DZIAŁANIE I ZASTOSOWANIE_w dermatologii i kosmetologii gdyż przyspiesza regeneracje skory i błon śluzowych.
Oleum Lini – olej lniany. Otrzymywanie przez tłoczenie na zimno z nasion lnu zwyczajnego z wydajnością do 40% oleju. Właściwości: stan płynny, kolor złocisto żółty, swoisty zapach, ma przyjemny łagodny smak i na powietrzu łatwo zywicieje. Skład chemiczny: kwas linolenowy od 48% - 58%, kwas linolowy do 20%, kw palmitynowy 5%-7%, kw stearynowy 4 – 7%. Działanie i zastosowanie: w postaci emulsji jako srodek pomocniczy w kamicy zołciowej i zaparciach, w niezycie zoładkaz nadkwaśnością oraz chorobie wrzodowej zoładka dwunastnicy. Dziala osłaniająco, słabo przeczyszczająco, przeciwmiażdżycowo, antyagregacyjnie a w wiekszych dawkach żółciopędnie. Ma właściwości przeciwcukrzycowe, pobudza wzrost i prawidłowy rozwoj kosci u dzieci. W technice farmaceutycznej sluzy do przygotowania mazidel, masci, lewatyw oraz emulsji do podawania podskórnego. W kosmetologii do wyrobu, kremow, balsamow oraz masci do masazy.
Oleum Rapae –olej rzepakowy – otrzymywanie: z dojrzalych nasion rzepaku przez wytłaczanie odmian bezcukrowych. Właściwości: prawie bezbarwny, bezzapachu, sa plynne. Sklad chemiczny: kw oleinowy ok. 60%, kw linolowy ok. 20%, kw linolenowy ok. 8,5%. Zastosowanie: w preparatyce aptecznej i w przemysle farmaceutycznym jako rozpuszczalnik substancji litofilnych w roznych postaciach lekow, masciach, mazidłach, emulsjach olejowych, wyciagach olejowych. Przy olejowych roztworach do iniekcji. Do wyrobu margaryny. Jako olej jadalny jeden z najlepszych.
Oleum Ricini – rącznikowy, rycynowy. Otrzymywanie: z nasion racznika przez wyciskanie i wygotowywanie z wada co powoduje rozklad trującej rycyny z wydajnością od 35 – 50%, wlsciwosci: to jasno-zolty lub bezbarwny plyn, przeźroczysty o słabym smaku i zapachu. Sklad chemiczny: kw rycynolowy ok. 80%, kw linolowy, stearynowy, palmitynowy stanowia reszte to ok. 20%. Dzialanie i zastosowanie: silny srodek przeczyszczajacy na jelito cienki. Stosowany np. u dzieci czy u kobiet po porodzie. W kosmetyce stosowany do produkcji brylantyn i innych kosmetykow pielęgnacyjnych, do włosów rzes, brwi, skory i paznokci. Swieze nasiona racznika sa bardzo toksyczne i zjedzenie już kilku może wywołać śmiertelne zatrucie.
Olivae oleum- olej oliwkowy (oliwa)
Otrzymywanie- przez wytłaczanie na zimno dojrzałych owoców oliwki europejskiej z wydajnością do 36%
Skład chem-do 70% kwasy nienasycone w tym kwasu olejowego do 80-85%, kw.linolenowy, kw.arachidow. zawier Wit:A,D,E,K-rozp. W tłuszczach,sole mineralne-wapń, sód, fosfor,magnez, jod i żelazo.
Działanie i zast-jako srodek osłaniający,żółciopędny, przeciw miażdżycowy. Reguluje poziom lipidów i cholesterolu we krwi. Ma dzial przeciw cukrzycowe dlatego stos. W dietach dla diabetyków. W technice farmaceut- , jako rozpuszczalnik substancji litofilnych, do wyrobu balsamów kremów i maści.
Oleum Iecoris aselli – Tran otrzymuje się z wątroby dorsza (Gadus morhua L.) i innych ryb z rodziny Dorszowatych (Gadidae) przez wytopienie w temp. 60-70°C oraz wymrożenie części zestalających się w temp. -5C.
Właściwości- to łyn jasnożółty o swoistym zapachu i smaku na powietrzu łatwo wysycha i łatwo ulega utlenieniu i wpływowi ciepła.
Skład chemiczny – ok. 90% to glicerydy kwasów nienasyconych – EPA, DHA, głównie olejowego, linolowego
- nasyconych – palmitynowego i mirystycynowego, oraz- witaminy A, D3, E, oraz niewielkie ilości jodu.
Działanie i zastosowanie: - profilaktyka miażdżycy i chorób krążenia - niedobór witamin A i D u dzieci (wzmacnia stan kości i zębów, poprawia stan skóry i narządu wzroku) - wspomagająco w okresie menopauzalnym w leczeniu osteoporozy, atrofii skóry i błon śluzowych –zewnetrznie w postaci masci –oparzeniach, owrzodzeniach, żle gojących się ranach- działanie immunostymulujące – pobudzają fagocytozę i powstawanie przeciwciał. - w leczeniu łuszczycy - wspomagająco w reumatoidalnym zapaleniu i chorobie zwyrodnieniowej stawów
DODATKOWO NAPISAŁAM JESZCZE TE DWA BO TEZ SA W OPISACH !!
OLEJ Z WĄTROBY REKINA GRENLANDZKIEGO -Zawiera alkologlicerole, które gromadzą się w błonie komórek bakteryjnych i nowotworowych i je uszkadzają. Działają również immunostymulująco – pobudzają fagocytozę i powstawanie przeciwciał -Preperaty: Ecamar, Ekogal Isidal
OLEJ Z WATROBY REKINA NOWOZELANDZKIEGO (TASMAŃSKIEGO) Zawiera: - węglowodór prekursor hormonów sterolowych zwiększa dostarczanie tlenu do komórek – działa immunostymulująco – chroni komórki przed niszczącym działaniem rodników tlenowych – alkologlicerole – kwasy tłuszczowe omega 3 które stosuje się: w profilaktyce miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca – w leczeniu łuszczycy – wspomagające w reumatoidalnym zapaleniu i chorobie zwyrodnieniowej stawów -Preparaty : Omega 3 Biomarine
ADEPS SUILLUS tłuszcz wieprzowy smalec
Otrzymywanie-wytapiany w łażni wodnej i przecedzony na gorąco tłuszcz z oczyszczonych i nienasyconych błon i tkanki mięsnej, otaczajacy jelita zdrowych świń.
Właściwosci- biała tłusta i miekka masa o słabym swoistym zapachu, temp.tpnienia 38-42%, łatwo Ezop. Się w eterze etylowym bardzo trudno w etanolu i łatwo jełczeje.
Skład chemicz: głównie kwas palmitynowy i stearynowy –niewiele kwasów olejowego. Słuzy jako podłoze do wyrobu maści oraz do przygotowania postaci niektórych leków. Na jego bazie wykonuje się maść siarkową.
ADEPS NEUTRALIS SOLIDUS-tłuszcz neutralny
To mieszanka mono;di i triacydogliceroli. Nasyconych wyższych kwasów tłuszczowych posiadających od 10-18 atomów węgla w cząsteczce.
Właściwości- biała krucha masa, prawie bezwonna, w dotyku tłusta, nie rozpuszcza się w wodzie, trudno w etanolu, słabo w eterze etylowym. Nie powinna wykazywać zjełczałego zapachu.
Zastosowanie – służą do przygotowywania postaci leku i jako podłoże do czopków.
WOSKI: to subst tłuszczowektóre sa estrami wyższych kwasów tłuszczowych i wyższych alkocholi tzw. alkocholi woskowych. Najczęściej w skład wyższych kwasów wchodzą :
~ palmitynowy
~ lignocerynowy
~ cerotynowy
~ melisynowy
A alkocholami woskowymi najczęściej są :
~ cetylowy
~ lignocerynowy
~ cerylowy
~ mirycylowy
WŁAŚCIWOŚCI WOSKÓW: są to subst. stałe najczęściej pochodzenia zwierzęcego , trudno podlegają chydrolizie, są odporne na czynnkiki chemiczne w ich skład mogą wchodzić również ninne substancje np.
~ sterole
~ węglowodany
~ wolne kwasy tłuszczowe
DO NAJWAŻNIEJSZYCH WOSKÓW STOSOW. W LECZN. NALEŻĄ:
a) Cera flava ( wosk pszczeki żółty )
OTRZYMYWANIE:z plastrów woskowych wytwarzanych przez pszczoły. Miód oddziela się od plastrów przez wirowanie , plastry stapia się w gorącej wodzie i oczyszcza przez filtrowanie . Dla celów farmaceutycznych stapia się raz jeszcze w temp. 61-66 stopni C , następnie miesza z olejami tłustymi i olejkami eterycznymi.
WŁAŚCIWOŚCI: szaro-żółta masa o słabym zapachu , ziarnistym złamie w temp. topnienia 61-66 stopni C ,rozpuszcza się w chloroformie i częściowo we wrzącym alkocholu miodowym.
SKŁAD CHEMICZNY:
~ kwas palmitynowy i cerotynowy ok 35%
~ alkochol mirydylowy i cerylowy 40%
~ węglowodany typu olein i parafin 15%
~ resztę stanowią sterole i barwniki.
ZASTOSOWANIE : jako środek utwardzający do wyrobu maści , plastrów, oprucz tego do dodawania połysku , do wyrobu świec , past ....
b) Cera alba (wosk biały)
OTRZYMYWANIE : przez wybielanie wosku żóltego na słońcu lub przy użyciu odpowiednich utleniaczy np. chloru , nadtlenku wodoru czy nadmanganianu kwasu chromowego .
PPSTAĆ I WŁAŚCIWOŚCI: jest to biała krucha masa
Właściwości : jak w wosku żułtym
Zastosowanie jak w wosku żóltym
c) Cetacerum albrot
OTRZYMYWANIE : z jamy głowowej waleni . Głowę waleni rozcina się i wydobywa się , który na powierzchni na skutek oziębienia się na albrot i olej albrotowy . Wygotowuje się z zasadą sodową , cedzi i mamay albrot.
WŁAŚCIWOŚCI : biała krystaliczna i połyskująca masa o słabo swojstym zapachu w temp. Topnienia 45-50 stopni C . Żółknie na powierzchni , dobrze rozpuszcza się w eterze i chloroformie a nagorąco w olejach tłustych w spirytusie i olejkách eterycznych .
SKŁAD CHEM. Bardzo zmienny zalerzny od pochodzenia.
GŁÓWNYMI SKŁADNIKAMI SĄ :
~ kwas palmitynowy
~ kwas cerotynowy
~ alkochol cerylowy
~ alk. Mirycylowy
~ węglowodany , barwniki
ZASTOSOWANIE: służy jako twarde podłoże do wyrobu maści , kremów , plastrów.
d) Lanolinum anhydricum ( lanolina bezwodna )
OTRZYMYWANIE: z wełny owczej przy oczyszczaniu i odtłuszczaniu wełny rozpuszczalnikami organicznymi lub roztworami wodorotlenków potasowców.
W wyniku tego zabiegu usunięte zostają kwasy tłuszczowe a otrzymany tłuszcz jest doczyszczany przez przetapianie , rozpuszczanie w acetonie ,wybielanie oraz działanie absorbentami w celu usunięcia wonnych substancji.
WŁAŚCIWOŚCI: jasno-żółto-brunatna masa która dobrze wchłania się przez skórę .
SKŁAD CHEM. :kwasy tłuszczowe zawierające od 10do 26 atomów węgla w cząsteczce inne o rozgałęzieniach łańcuchowych oraz sterole.
ZASTOSOWANIE : do wyrobu maści , do sporządzania emulsji , szczególnie w maściach zawierających roztwory wodne.
DODATKOWO
ŻYWICE I BALSAMY
- produkty utleniania olejków eterycznych
- rozpuszczalne w alkoholu
- balsamy to roztwory żywic w olejkach eterycznych lub terpentynie
Terpentyna – Terebinthinae
Otrzymywana z Sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris), rodzina Sosnowate (Pinaceae)
Stosowana zewnętrznie, działa rozgrzewająco, lekko przeciwbakteryjnie; do nacierań, w maściach i mazidłach
Kalafonia – Colophonium
Otrzymywana z terpentyny, po oddestylowaniu z drzew iglastych. Ciało stałe, stosowane w maściach, plastrach, preparatach złożonych
Balsam peruwiański – Balsamum peruvianum
Otrzymywany z Woniawca balsamowego (Myroxylon balsamum), rodzina Motylkowate(Fabaceae)
Stosuje się zewnętrznie, w maściach i mazidłach; działa przeciwpasożytniczo, znosi ból mięśniowy, reumatyczny, obrzęki, poprawia krążenie, usprawnia gojenie się ran