Temat: Popyt podaż i rynek.

1) Pojęcie i klasyfikacja rynku

Słowo „rynek” wywodzi się z niemieckiego „ring” i było stosowane już w średniowieczu, jest to określenie miejsc, w których odbywała się wymiana handlowa.

Istnieje szereg ujęć pojęcia rynku w literaturze:

1. rynek jest to obszar, ogół miejsc, w których sprzedawcy i kupujący dokonują wymiany określonych towarów.

2. rynek jest to instytucja, poprzez którą działają siły kształtujące ceny, popyt i podaż

3. rynek jest to urządzenie (układ), przez które kupujący i sprzedający wzajemnie oddziałują na siebie dla określenia cen oraz ilości towarów

4. rynek jest to ogół stosunków pomiędzy sprzedającymi i kupującymi kształtujących ceny, popyt i podaż

5. rynek jest to grupa firm i jednostek (osób) kontaktujących się wzajemnie w celu zakupu lub sprzedaży pewnego dobra

Kryteria klasyfikacji rynku:

1. według zasięgu geograficznego:

• rynek lokalny

• regionalny

• krajowy

• międzynarodowy

• światowy

• globalny

według przedmiotu obrotu

• rynek dóbr i usług konsumpcyjnych

• rynek czynników produkcji (ziemi, kapitału, pracy)

1. ze względu na zrównoważeniu rynku:

• rynek sprzedawcy

• rynek nabywcy

ze względu na jednorodność i różnorodność dóbr materialnych i usług

• rynek homogeniczny (rynek ropy)[handluje się tym samym]

• rynek heterogeniczny (rynek pracy)

Rynek składa się z konsumentów i producentów, usiłujących kupić i sprzedać na najlepszych z możliwych warunkach.

Przez ciągły proces sprzedawania i kupowania przechodzą oni od względnej nieznajomości pragnień i potrzeb innych podmiotów rynku do dość dokładnego rozpoznania, ile może zostać nabyte i sprzedane, oraz po jakiej cenie.

Rynek funkcjonuje zatem jako nieprzerwanie działający system informacji i wymiany.

2. Pojęcie popytu i krzywa popytu

Popyt jest to ilość dobra, którą nabywcy chcą kupić przy różnych poziomach ceny. Przy pozostałych czynnikach niezmienionych, im niższa jest cena, tym większe zapotrzebowanie.

Krzywa popytu ma nachylenie ujemne i jest malejąca.
Podaż jest to ilość dobra, którą sprzedawcy chcą dostarczyć przy różnych cenach.
Przy pozostałych czynnikach niezmienionych, im wyższa jest cena, tym większa oferowana ilość. Krzywa podaży ma nachylenie dodatnie i jest rosnąca.

Rynek jest w stanie równowagi, gdy cena zrównuje popyt i podażą. Przy cenie niższej od ceny równowagi pojawia się nadwyżka popytu. Przy cenie wyższej od ceny równowagi pojawia się nadwyżka podaży.

Popyt na czekoladę i jej podaż

Cena ($ za tabliczkę)	Popyt (liczba tabliczek)	Podaż (liczba tabliczek)
0	200	0
0,1	160	0
0,2	120	40
0,3	80	80
0,4	40	120
0,5	0	160

Rynek czekolady

Na rysunku widać, że równowaga rynku występuje w punkcie E. Przy cenie poniżej cenie równowagi ma miejsce nadwyżka popytu.

Odcinek AB wskazuje wielkość tej nadwyżki.

Przy cenie powyżej cenie równowagi występuje nadwyżka podaży, odcinek FG

Krzywa popytu Do przedstawienia relacji pomiędzy ceną a wielkością popytu można użyć zarówno tabel, jak i wykresów.

Popyt może być również przedstawiony na wykresie jako krzywa.

Jeśli cena zostanie wyskalowana na pionowej osi wykresu, a ilość na jego poziomie osi, krzywa popytu będzie miała ujemne nachyleni, odzwierciedlając założoną odwrotną relację między ceną a ilością.

Krzywa popytu

Wykres przedstawia wzrost popytu ilości żądanej.

Wpływ wzrostu cen lodów na popyt na czekoladę

Wykres obrazuję przesunięcie krzywej popytu na prawo, na zewnątrz względem na początku układu współrzędnych.

3. Krzywa podaży

Podaż, podobnie jak popyt, jest relacją pomiędzy ceną a ilością.

Gdy cena danego dobra rośnie, producenci są zwykle skłonni oferować większą ilość towaru.

Twierdzenie odwrotne jest równie prawdziwie: gdy cena spada, zmniejsza się również wielkość podaży.

Analogicznie jest popyt, podaż może również zostać przedstawiona w formie tabeli lub diagramu.

Efekt spadku podaży czekolady

4. Funkcje cen

W systemie rynkowym ceny pełnią następujące funkcje:

• Funkcje rozdzielczą

• Funkcje motywacyjna

Rozdzielcza funkcja ceny polega na tym, że im rzadsza jest dana rzecz, tym wyższa będzie jej cena.

Im wyższa jest cena tej rzeczy, tym bardziej ta rzecz będzie chroniona i oszczędzana. Rozdzielcza funkcja ceny jest innym sposobem spojrzenia na krzywa popytu i prawo popytu.

Motywacyjna funkcja ceny jest czynnikiem sprawiającym, że właściciele środków produkcji lokują te czynniki we właściwym miejscu i w wytwarzaniu właściwych produktów.

Krzywa podaży ilustruje motywacyjną funkcję ceny. Wysoka cena pobudza do zwiększenia produkcji.

Przedsiębiorcy stwierdzają, że opłaca im się ulokować środki produkcji do wytwarzania drogiego dobra.

Popyt oznacza „skłonność do kupowania”

Podaż oznacza „skłonność do sprzedawania”

Cena równowagi rynkowej jest to cena, po której oferowana wielkość produktów równa się wielkości zgłaszanego popytu.

5. Wolny rynek i kontrola cen

Na wolnym rynku istnieje samoczynny mechanizm korygujący odchylenia od ceny równowagi.

Rynek wolny jest to taki rynek, nad którym władza gospodarcza nie sprawuje bezpośredniej kontroli.

Sprzedawcy i nabywcy mają swobodę w określaniu ilości dóbr sprzedawanych i nabywanych oraz, po jakich cenach dokonują wymiany.

Przeciwieństwem wolnego rynku jest rynek regulowany. Rynek regulowany to taki rynek , nad którym władze gospodarcze sprawują bezpośrednią kontrole.

Czynią to poprzez udzielanie licencji uczestnikom wymiany, ustalenie obowiązujących cen minimalnych i maksymalnych, określenia minimalnych lub maksymalnych kwot wymiany itd.

Ustalenie ceny maksymalnej jest skuteczne, gdy jest on niższa od cenny równowagi rynkowej.

Tak ustalona cena zmniejsza wielkość podaży i prowadzi do wystąpienia nadwyżki popytu, chyba, że państwo dostarczy brakującą ilość danego dobra.

Skutki ustalenie ceny maksymalnej

Cena minimalna musi być ustalona powyżej ceny równowagi rynkowej.

Cena ta ogranicza wielkość zapotrzebowania, chyba, że państwo uzupełni swoimi zakupami popyt sektora prywatnego.

Skutki wprowadzenia płacy minimalnej

---