Temat: Narzędzia i metody analizy ekonomicznej.

1. Etapy analizy ekonomicznej

W analizie ekonomicznej wyróżnia się trzy etapy:

1. Pierwszy etap polega na obserwacji danego zjawiska i sformułowania problemu

2. Drugi etap polega na skonstruowaniu teorii, która powinna koncentrować się na istocie badanego zjawiska, przyczynami oraz charakterem związków pomiędzy przyczynami i skutkami.

3. Trzeci etap stanowi weryfikacje wniosków wynikających z teorii, którą dokonuje się na podstawie danych empirycznych

W analizie ekonomicznej mamy do czynienia ze stałym przenikaniem się teorii i faktów.

FAKTY - dane empiryczne, są niezbędne z dwóch przyczyn:

1. Ujawniają charakter zależności pomiędzy zmiennymi

2. Służą do sprawdzania hipotez i kwantyfikacji współzależności, jakie z nich wynikają.

Dane empiryczne występują w dwóch formach:

1. W postaci szeregów czasowych

2. W postaci danych przekrojowych

Ponadto w analizie ekonomicznej występują wartości zmienne nominale (lub bieżące) oraz wartości zmienne realne (lub stałe)

2. Charakterystyka danych ekonomicznych

Szereg czasowy ilustruje jak dana wielkość ekonomiczna zmienia się w czasie. Przedstawia się go zazwyczaj, w postaci tablic lub wykresów.

Ceny miedzi w latach 2003-2004 ($/tonę)

Lata	Miesiąc	Cena	Lata	Kwartał	Cena
2003 2004	Grudzień Styczeń Luty Marzec	2 200 2 422 2 758 2 800	2003 2004	IV I	2 057 2 660

Ceny miedzi w latach 2003-2004

* Rysunki są używane do prezentacji różnego rodzaju danych ekonomicznych

Charakterystyka danych przekrojowych

Dane przekrojowe pokazują jakie wartości przyjmuje analizowana zmienna w określonym momencie czasowym w odniesieniu do poszczególnych państw, grup społecznych,

Dane przekrojowe dotyczące zjawiska bezrobocia w wybranych krajach w 2003 roku przedstawia się następująco:

USA	JAPONIA	NIEMCY	FRANCJA	UK
6,0	5,3	9,3	9,4	4,8

*bezrobocie w wybranych krajach w 2003 roku (% siły roboczej)

3. Rola wskaźników w analizie ekonomicznej:

Wskaźnik - informują o poziomie zmiennej w porównaniu z jej wielkością w okresie bazowym

Ceny aluminium i miedzi ($/tonę)

WYSZCZEGÓLNIENIE	1998	2001	2004
Cena aluminium Cena miedzi Wskaźnik cen aluminium (2001 = 100) Wskaźnik cen miedzi (2001 = 100) Wskaźnik cen metali (2001 = 100)	1 400 1 810 93 106 104	1 500 1 700 100 100 100	1 700 3 000 113 176 164

* Średnie roczne ceny aluminium i miedzi

Wskaźnik cen ekonomicznych (CPI) - ilustruje zmiany cen wszystkich towarów nabytych przez gospodarstwa domowe.

Cena każdego towaru jest w tym przypadku ważnym udziałem tego towaru w budżecie gospodarstwa domowego.

Konstruowanie wskaźnika cen detalicznych (CPI) przebiega w dwóch etapach:

1. Polega na doliczeniu wskaźnika cen dla każdej grupy dóbr kupowanych przez gospodarstwa domowe

2. w drugim etapie oblicza się ostatecznie CPI przez wyciągnięcie średniej ważonej ze wskaźników cen różnych grup towarowych

Wagi wykorzystywane przy obliczaniu wskaźnika cen detalicznych w UK

DOBRA	WAGA
Żywność i napoje (bez alkoholowych) Alkohol i wyroby tytoniowe Odzież i obuwie Mieszkanie i media (woda, energia elektryczne, gaz) Wyposażenie i utrzymanie mieszkań Ochrona zdrowia Transport Komunikacja Rekreacja i kultura Edukacja Usługi gastronomiczne i hotele Inne dobra i usługi	0,108 0,047 0,062 0,104 0,068 0,023 0,144 0,025 0,163 0,020 0,135 0,101

*Nadanie wag poszczególnym grupom towarowym i usługom nabywanych przez gospodarstwa domowe.

Roczna procentowa zmiana wskaźnika cen detalicznych jest powszechnie stosowaną miarą inflacji tj. stopy zmian cen.

Inaczej mówiąc: Stopa inflacji - roczna stopa zmian poziomu CPI.

W analizie ekonomicznej wykorzystuje się również inne wskaźniki ekonomiczne. Przykładem jest wskaźnik płac w przemyśle przetwórczym. Jest to średnia ważona płac w poszczególnych gałęziach przemysłu przetwórczego.

4. Wielkości ekonomiczne w ujęciu nominalnym i realnym

Rozróżnienie wielkości realnych i nominalnych pojawia się w przypadkach zmiennych, które są wyrażone w jednostkach pieniężnych. Wartość nominalne wyraża się w cenach bieżących.

Wartości realne uzyskuje się korygując wartości nominalne o zmiany poziomu cen.

Inaczej można powiedzieć, że nominalne lub bieżące wartości zmiennych oznaczają wartości obliczone według cen występujących w okresie, którym dokonano pomiaru zmiennej.

Siła nabywcza pieniądza - wskaźnik ilości dóbr, które można nabyć za jednostkę pieniężną.

Sposoby mierzenia zmian wielkości ekonomicznych :

1. zmiana procentowa

2. stopu wzrostu

Zmiana procentowa - zmiana absolutna podzielona przez poziom danej wielkości w roku wyjściowym a następnie pomnożona przez 100

Stopa wzrostu danej zmiennej ekonomicznej - zmiana procentowa jej poziomu w danym okresie, najczęściej w ciągu roku.

Pary wielkości zaobserwowane równocześnie dla dwóch różnych zmiennych można przedstawić na wykresie punktowym.

Londyńskie metro w latach 1992/1993-2002/2003

Lata	Realna opłata za 1 pasażerokilometr (pensy za 2002/2003)	Pasażerokilometry (mld)	Przychody realne (mln $, w cenach 2002/2003)
1992/1993 1993/1994 1994/1995 1995/1996 1996/1997 1997/1998 1998/1999 1999/2000 2000/2001 2001/2002 2002/2003	13,0 13,7 14,5 14,3 15,0 15,5 15,8 15,8 15,7 15,8 15,7	5 758 5 814 6 051 6 337 6 153 6 479 6 716 7 171 7 470 7 451 7 367	751 799 877 906 922 1 006 1 059 1 131 1 172 1 176 1 138

Dane zawarte w tabeli służą do sporządzania wykresu punktowego ilustrującego zależności pomiędzy dwoma zmiennymi w układzie współrzędnym za pomocą naniesionych punktów w odpowiednich wartościach.

Ceny biletów i przychody metra w latach 1989-2000

Dodatnia zależność liniowa

Ujemna zależność liniowa

Związki pomiędzy danymi ekonomicznymi zawsze można zilustrować za pomocą linii prostej i nie zawsze mają one w związku z tym postać zależności liniowej

5. Analiza i synteza, indukcja i dedukcja

Naukowa metoda badań ekonomicznych jest zarazem analityczna i syntetyczna.

W badaniach tych rozczepia się założony i jednolity proces gospodarczy na procesy proste i na poszczególne zjawiska gospodarcze ANALIZA

Poszukuje się przyczyny i skutków tych zjawisk, a jednocześnie łączy się pojęciowo zjawiska i bardziej proste procesy SYNTEZA

Indukcja i dedukcja są ze sobą ściśle związane, jak synteza i analiza.

Indukcja - jest metodą wskazującą jak na podstawie elementarnych i szczegółowych zjawisk przechodzić można do coraz ogólniejszych poznając również zależności pomiędzy nimi (OD SZCZEGÓŁU DO OGÓŁU)

Wyróżnia się cztery formy wnioskowania indukcyjnego:

1. indukcja enumeracja

2. indukcja eliminacyjna

3. indukcja matematyczna

4. indukcja statystyczna

Powstanie i rozwój wiedzy ekonomicznej

---