08.01.2007. ĆWICZENIA KOREKCYJNE Z ELEMENTAMI REHABILITACJI - WYKLAD 10

ZNIEKSZTAŁCENIA KLATKI PIERSIOWEJ I SPOSOBY JEJ KOREKCJI.

Kształt klatki piersiowej zależy od:

• budowy

• typu somatycznego

• elastyczności szkieletu (wiek)

• stanu mięśni oddechowych

• stanu mięśni brzucha

Charakterystyka:

• kształt ściętego stożka (spłaszczenie od przodu do tyłu)

- otwór górny - najwęższy => wierzchołek

- otwór dolny - rozszerzony => podstawa

• ściany (wypukłe)

- tylne - kręgosłup i tyle części żeber

> krótka, mało ruchoma i sprężysta, mocniejsza niż boczne

- przednia - mostek I chrząstki żebrowe

> najkrótsza, najbardziej ruchoma, spłaszczona, skośna w stosunku do kręgosłupa

(najbliżej część górna), najsilniejsza (odporna na zgniecenia)

- boczna - środkowe części żeber

> najdłuższa najsłabsza (częste złamania)

Bardzo silna szczególnie przy głębokim wdechu.

• kąt między łukami żebrowymi (wyrostek mieczykowaty) - 90º

• przestrzenie międzyżebrowe niewidoczne w częściach górnych, uwydatniające się w częściach dolnych

• wymiary: z przodu, z tyłu, z oku, przednio-tylnych, poprzeczny

• odporność: sprężystość pierścieni żebrowych połączona z działaniem mięśni wdechowych

(dobrze chroni serce, płuca, przełyk)

Mechanika oddychania:

• oddychanie:

- czynność rytmiczna

- niezależne od woli i świadomości (częściowo może być kontrolowane i wspomagane)

FAZY	MECHANIZM	Mięśnie oddechowe
				główne	pomocnicze
W D E C H (faza czynna)	rozszerzenie się we wszystkich kierunkach i zwiększenie wymiarów klatki piersiowej skurcz przepony i jej opadanie rozluźnienie mięśni brzucha	przepona międzyżebrowe zewnętrzne	- m-s-obojczykowe - pochyłe szyi (przedni, środkowy, tylny) - piersiowy mniejszy - zębaty przedni - czworoboczny - równoległoboczny - dźwigacz łopatki - prostownik grzbietu - najszerszy grzbietu - piersiowy większy
W Y D E C H (faza bierna)	zmniejszenie wymiarów i objętości klatki piersiowej (działanie sił sprężystych uruchomionych przy wdechu) rozluźnienie i uniesienie się przepony skurcz mięśni brzucha	międzyżebrowe wewnętrzne	- brzucha (proste, skośne, poprzeczne) - czworoboczny lędźwi - zębaty tylny-dolny - podżebrowe - najszerszy grzbietu

Rysunek 1. Klatka piersiowa, mięśnie oddechowe i ułożenie żeber:

w fazie wdechu (A), w fazie wydechu (B).

BADANIE KLATKI PIERSIOWEJ:

• badanie oglądaniem:

- kształt w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej ciała,

- zachowanie się części miękkich pokrywających klatkę piersiową,

- częstość oddechów (12-18 oddechów/min.),

- typ oddychania - brzuszny, piersiowy, mieszany.

• badanie czynnościowe:

- fazy wdechu i wydechu (stosunek czasu wdechu do wydechu 4:5)

- spirometria

• badania laboratoryjne i in.

RÓZNE POSTACIE KLATKI PIERSIOWEJ ZALEŻNE OD ODCHYLEŃ OD STANU FIZJOLOGICZNEGO:

1. BECZKOWATA:

• krótka, szeroka, mostek położony wyżej, żebra ustawione poziomo

• powiększony wymiar przednio-tylny

• kąt między łukami żebrowymi większy niż 90º (kształt beczki - ustawienie wdechowe)

• występuje w rozedmie płuc

2. PŁASKA:

• asteniczna, przeciwieństwo poprzedniej

• długa, wąska, płaska

• o zapadniętych dołkach nad i pod obojczykowych

• o odstających łopatkach

• słabo rozwiniętych mm. międzyżebrowych i obręczy barkowej

• ruchome X żebro - nie jest złączone z IX

3. GRUSZKOWATA:

• rozszerzona i wypukła w górnej części (od IV żebra)

• zwężona i płaska w części dolnej (odwrócony kształt gruszki)

4. SZEWSKA (LEJKOWATA):

• wykazuje wgłębienie w dolnej części mostka i przylegających odcinkach żeber (może być to zmiana wrodzona lub wytworzyć się po urodzeniu, np. na wskutek krzywicy)

• obojczyki nie zmieniają ułożenia

• zmniejszony wymiar przednio-tylny

• przy głębokim wgłębieniu mostka - ucisk na serce i płuca

• dzieci dotknięte tą wadą wykazują słaby rozwój fizyczny

5. KURZA (KRZYWICZA):

• grzebieniowate uwypuklenie mostka (podobnie jak u ptaków) pochodzenia krzywicznego różaniec krzywiczny

• często towarzyszy jej:

- krzywiczne zgrubienie na granicy żeber i chrząstek żebrowych

- wciągnięcie klatki piersiowej w miejscu przyczepu części żebrowych przepony (pokrzywicza miękkość kości) - bruzda HARRISONA

6. SKRZYWIONA (INNE ZMIANY):

Występuje w zniekształceniach kręgosłupa i zależy od:

• wielkości i kształtu przednio-tylnych jego krzywizn (wady postawy):

- kifotyczna

- lordotyczna

• bocznego skrzywienia kręgosłupa

- skoliotyczna (kifoskoliotyczna - częściej niż lordoskoliotyczna)

!!!!! !!!!! ZASADY STOSOWANIA ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH: !!!!! !!!!!

Ćwiczenia oddechowe:

• należą do zasadniczych i podstawowych ćwiczeń w kinezyterapii, gdyż układ oddechowy ma decydujący wpływ na sprawność człowieka

• poprawiają mechanizm wentylacji płuc, gdyż działające mięśnie oddechowe powodują ujemne ciśnienie w klatce piersiowej, w następstwie czego dochodzi do rozprężenia tkanki płucnej (w czasie swobodnego oddychania i spoczynku działanie mięśni oddechowych jest nieduże)

• wykorzystują mechanizm dowolnej regulacji oddychania, który pozostaje pod kontrolą ośrodka oddechowego (czyli neuronu w pniu mózgu)

DOWOLNE KIEROWANIE ODDYCHANIEM

- zasady wykorzystania

• stosuje się tylko przez „krótki czas”

• np. można świadomie przedłużyć wdech lub wydech, siłę lub częstość oddechu

• po przekroczeniu „pewnych granic” regulacja dowolna zostaje przezwyciężona przez automatyzm mimowolny, który stoi na straży naszego organizm

Mechanizm dowolnej regulacji pozwala na:

• prowadzenie ćwiczeń oddechowych

• wyćwiczenie poszczególnych faz oddechowych

• świadome wzmocnienie mięśni oddechowych

!!!!! !!!!! CELE I ZADANIA ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH !!!!! !!!!!

1. Nauczenie prawidłowej czynności oddychania

2. Zwiększenie wydolności i sprawności układu oddechowego i krążenia

3. Kształtowanie klatki piersiowej i współudział w rozwijaniu prawidłowej postawy

4. Usprawnienie narządu oddechowego

Ćwiczenia oddechowe mogą:

2. Wchodzić w skład określonego programu ćwiczeń,

np. w wadach postawy, skoliozach, po polio

3. Stanowić program sam dla siebie,

np. przy astmie oskrzelowej, po zabiegach na klatce piersiowej

RODZAJE ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH:

• wolne

• wspomagane

• sterowane

• oporowe

Różne systemy ćwiczeń połączone z ćwiczeniami oddechowymi m.in.:

- jogi

- pilatesa

- dobosiewicz

TEORIA I METODYKA ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

TOK LEKCYJNY

LEKCJA ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

- jednostka metodyczna

• TEMAT LEKCJI

• CEL LEKCJI

- cel ćwiczeń korekcyjnych

• ZADANIE(A) LEKCJI

- zadania ćwiczeń korekcyjnych

• TREŚCI PROGRAMOWE

- materiał programowy (rodzaje ćwiczeń) wg toku lekcyjnego

RODZAJE ĆWICZEŃ

ĆWICZENIA:	CEL:
ogólnorozwojowe - kształtujące - wytrzymałościowe	podniesienie wydolności i sprawności motorycznej
oddechowe
specjalne	korygowanie określonej wady tj. - skracanie - wydłużanie - rozciąganie mięśni zwiększenie ruchomości w stawach
wyrabianie nawyku przybierania postawy prawidłowej	nawykowe przybieranie prawidłowej postawy i korygowanie nieprawidłowości we wszystkich sytuacjach
wyprostne	czynna elongacja tułowia i kończyn

ĆWICZENIA WYRABIAJĄCE NAWYK PRZYBIERANIA P.P.C.

RODZAJ ĆWICZENIA:	CEL SZCZEGÓŁOWY
orientacji przestrzennej: - ćw. napinania i rozluźniania mm - ćw. relaksacyjne - ćw. równoważne - ćw. koordynacyjne	poprawienie czucia mięśniowo-stawowego
korygujące ćw. utrzymania miednicy w prawidłowym ustawieniu tj. czynne odchylenie jej ku tyłowi (plecy wklęsło-wypukłe i kołyskowe). pochylenie ku przodowi (plecy płaskie i okrągłe). ćw. autokorekcji (zastępcze sprzężenie zwrotne)	koncentrowanie uwagi na poszczególnych odcinkach ciała w różnych pozycjach - stojącej, - siedzącej, - w chodzie. „trzymaj się prosto” swobodne utrzymanie p.p.c. np. bez usztywniania ciała i bez uzależnienia jej od ruchów kończyn)
antygrawitacyjne (tylko przy pionowym ustawieniu głowy i tułowia!)	czynne prostowanie kręgosłupa (mobilizowanie mięśni krótkich kręgosłupa) - elongacja przeciwko działaniu sił ciężkości) [wyjątek - plecy płaskie!]

TOK LEKCYJNY ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

CZĘŚCI:

• I WPROWADZAJĄCA [5-10 min]

• II GŁÓWNA [25-30 min]

• III KOŃCOWA [5-7min]

CZĘŚĆ I / 5-10 min / WPROWADZAJĄCA

• sprawy organizacyjne

• zadanie domowe

• ćwiczenia wprowadzające

CZĘŚĆ II / 25-30 min / GŁÓWNA

• A

ĆWICZENIA:

• MIĘŚNI POSTURALNYCH (mniejsze natężenie ćwiczeń)

• WSZYSTKIE RODZAJE ĆWICZEŃ (większe natężenie ćwiczeń, ćwiczenia na przyrządach)

• B

CZĘŚĆ III / 5-7 min / KOŃCOWA

• ćwiczenia uspokajające

• podsumowanie lekcji

Ad. A: (szyk ćwiczebny)

• Ćw. mm obręczy barkowej

• Ćw. mm karku i szyi

• Ćw. mm obręczy biodrowej

• Ćw. mm grzbietu

• Ćw. mm brzucha

• Ćw. mm kończyn dolnych

- przeplatać ćwiczeniami:

~ oddechowymi

~ wyrabiającymi nawyk postawy prawidłowej

~ ogólno-usprawniającymi

Zabawa ożywiająca (łącznik pomiędzy A i B)

Ad. B: (zastosowanie przyrządów)

• Ćw. mm obręczy barkowej

• Ćw. mm karku i szyi

• Ćw. mm obręczy biodrowej

• Ćw. mm grzbietu

• Ćw. mm brzucha

• Ćw. mm kończyn dolnych

METODY

POSTĘPOWANIE KOREKCYJNE

Bazuje na: METODZIE MIESZANEJ tj.

ANALITYCZNO - SYNTETYCZNEJ

• Co w praktyce oznacza oddziaływanie

ukierunkowane na:

KOREKCJĘ LOKALNĄ I GLOBALNĄ

7

---