Zakres kompetencji jednostek praca właściwaa


WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I ZARZĄDZANIA W SIEDLCACH

WYDZIAŁ EKONOMII I ZARZĄDZANIA

Kierunek: Administracja

Specjalność: Administracja Publiczna

XYZ

Zakres kompetencji jednostek samorządu terytorialnego

na szczeblu powiatu.

Praca licencjacka napisana

pod kierunkiem

Prof. dr hab. Stanisława Bożyka

Siedlce 2009

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Obiektem zainteresowania niniejszej pracy jest zakres kompetencji jednostek samorządu terytorialnego w Polsce na przykładzie powiatu. Konkretniej zaś sposobu funkcjonowania, finansowania i kontrolowania jego działań.

Celem pracy jest przedstawienie problematyki związanej z powiatem, jego miejsca w strukturze podziału administracyjnego kraju. Znaczna część pracy została poświęcona zagadnieniu przybliżania do obywatela centrum podejmowania decyzji na szczeblu powiatowym.

Na początku należałoby zdefiniować samo pojęcie samorządu, co też uczyniono w rozdziale pierwszym wychodząc od znaczenia etymologicznego rozważanego pojęcia. W tym samym rozdziale dokonano również klasyfikacji samorządu terytorialnego, tak aby wspólnotę osób zamieszkujących powiat umieścić w ramach większej struktury i przedstawić jej pozycję w państwie. Z powodu przynależności Rzeczypospolitej Polskiej do organizacji ponadnarodowych odniesiono się również do pozycji samorządu terytorialnego w strukturach unijnych.

Funkcjonowaniu organów samorządu powiatowego w Polsce poświęcono rozdział drugi. Tę część rozpoczyna krótki zarys historyczny, który stał się punktem wyjścia do rozważań na temat procesu zmian, dzięki którym powstały powiaty. W rozdziale opisano również sposób w jaki funkcjonują, kto nimi zarządza i na jakiej podstawie prawnej, kto sprawuje nad nimi nadzór oraz jakie są organy wykonawcze.

Rozdział trzeci rozpoczyna definicja polityki społecznej, która umożliwia szersze zrozumienie zadań rady powiatu i starosty w jej zakresie. W tej części zawarto również opis kompetencji wyżej wymienionych organów, które umożliwiają realizację postawionych im zadań.

W rozdziale czwartym przedstawiono Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Łosicach jako jednostkę podlegającą Starostwu Powiatowemu. Zostały przedstawione tu zasady funkcjonowania tej jednostki, jej finansowania, a także otrzymywane subwencje i pozyskiwane środki, które są niezbędne do umożliwienia prawidłowego funkcjonowania dzieci niepełnosprawnych w społeczeństwie.

Część ostatnia zawiera krótkie podsumowanie przedstawionych w pracy zagadnień oraz ocenę funkcjonowania samorządu terytorialnego na szczeblu powiatu w Polsce.

Niniejszą pracę pisano w oparciu o literaturę naukową dostępną na rynku wydawniczym, akty prawa powszechnie obowiązującego, akty prawa miejscowego, materiały pozyskane z sieci Internet oraz badania i przemyślenia własne.

ROZDZIAŁ 1. POJĘCIE I ISTOTA SAMORZĄDU

    1. Pojęcie samorządu

Rozważania dotyczące zakresu kompetencji samorządu terytorialnego na szczeblu powiatu warto zacząć od zdefiniowania pojęcia „samorząd”. Otóż pojawiło się ono w nauce prawa administracyjnego w XIX w.. Nie jest to oczywiście dokładne określenie ram czasowych, gdyż pojęcia tego używano już wcześniej, ale dopiero w XIX w. nabrało ono charakteru prawnego i jako takie zaczęło funkcjonować gdy władza suwerena z absolutnej zaczęła się zmieniać w władzę ograniczoną prawem, tj. władzę zwierzchnią . Innymi słowy termin „samorząd” nabrał współczesnego znaczenia dopiero gdy suwerenność przeszła z rządzącego na podmiot zarządzany, tj. państwo.

Etymologicznie pojęcie „samorząd” wywodzi się z języka niemieckiego. Dzisiaj używany termin „Selbstverwaltung” jest zrostem dwóch słów: „selbstständige” i „Verwaltung”, które określały prawo gminy do samodzielnego zarządzania swoim majątkiem. Terminy „selbstständige” i „Verwaltung” w tłumaczeniu na język polski oznaczają odpowiednio: „samodzielność” i „zarząd” i, analogicznie do zrostu w języku niemieckim, w języku polskim daje to „samozarząd”, bądź po prostu „samorząd”.

Od chwili wykształcenia się instytucji samorządu była ona przedmiotem zainteresowania wielu dziedzin - prawa administracyjnego, nauki o państwie, socjologii, geopolityki, kratopolityki, itd. W ramach każdej z tych dziedzin wypracowano inne podejście do instytucji samorządu oraz podjęto próby ustalenia znaczenia terminu „samorząd” w języku polskim. Efektem tego jest wielość i niejednorodność definicji, a także niejednoznaczność pojęcia i jego niezwykła elastyczność. Tak na przykład samorząd z socjologicznego punktu widzenia będzie oznaczał specyficzną sieć więzi, które wykształciły się wśród ludzi zamieszkujących dane terytorium, z naciskiem na rodzaj, charakter i siłę tych powiązań, podczas gdy geografia polityczna w definiowaniu pojęcia kładzie nacisk na zasięg i charakter tego terytorium, a kratopolityka na strukturę władzy. Najbardziej podstawowy podział rodzajów samorządu przedstawia Rysunek 1.

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x01 graphic

Rysunek 1. Rodzaje samorządu

Źródło: na podstawie H. Izdebski, Samorząd Terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2008 r., s. 29-36.

Powyższy schemat dowodzi tego, co zostało zauważone już wcześniej, a mianowicie jak bardzo elastyczna jest definicja samorządu i jak wiele zjawisk przy jej pomocy można opisać. Tematem tej pracy jest jednak samorząd terytorialny i to jemu należy dokładniej się przyjrzeć.

Jak się okazuje na instytucję samorządu terytorialnego można spoglądać z różnych perspektyw, w zależności od przyjętej teorii. W nauce prawa administracyjnego przyjmuje się następujące podejścia:

Teoria naturalistyczna swoimi korzeniami sięga ostatniej dekady XVIII w., a konkretniej- odnosi się do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, która doprowadziła do głębokich zmian polityczno-społecznych i ukształtowania się poglądu niezależności samorządu od państwa. Według tej teorii gmina (samorząd) jest uznawana za strukturę starszą od państwa, a samo państwo to nic innego jak związek gmin, czyli instytucja pochodna o charakterze służebnym w stosunku do gmin. W odniesieniu do nauk współczesnych jest to teoria o charakterze historycznym.

Teoria państwowa została oparta na suwerenności państwa. Zgodnie z tą teorią państwo sprawuje władzę przy pomocy swych organów, a istnienie organów lokalnych i regionalnych nie przeczy suwerenności wewnętrznej państwa. W tym rozumieniu samorząd istnieje i posiada kompetencje do wykonywania zadań oraz te zadania realizuje z woli państwa, które na rzecz samorządu odstępuje od części swoich uprawnień.

Teoria polityczna koncentruje się nie na zależnościach prawnych, a na idei politycznej. Zwolennicy tej teorii twierdzą, że samorząd to przybliżenie centrum decyzyjnego do obywateli poprzez zezwolenie na ich udział w sprawowaniu administracji publicznej.

Oprócz powyższych teorii w prawie administracyjnym wykształciły się inne dwa podejścia do samorządu:

Znaczenie szerokie charakterystyczne było dla państwa socjalistycznego, gdzie samorząd postrzegano jako „współudział obywateli w wykonywaniu administracji państwowej”, przy czym państwo postrzegane było jako organizm jednolity, tj. scentralizowany, a przymiot samorządności posiadały także organizacje nie pełniące funkcji związanych z administracją publiczną. Natomiast znaczenie wąskie pozwalało odróżnić samorząd od organizacji, które posiadały cechy samorządu, ale faktycznie nimi nie były. Innymi słowy samorząd w znaczeniu wąskim odnosił się tylko do organizacji pełniących funkcje związane z administracją publiczna.

Przytaczane przykłady ukazują niezwykłe bogactwo definicji samorządu, co powoduje pewien chaos w rozumieniu tego, jak widać dość kontrowersyjnego, pojęcia. W celu uporządkowania rozważań warto posłużyć się jeszcze jedną definicją, autorstwa T. Rabskiej, która została uznana za najbardziej kompletną w doktrynie polskiego prawa administracyjnego, a tym samym za najbardziej oficjalną, o czym świadczy nieustanne odnoszenie się do niej w wielu publikacjach naukowych. Zdaniem Rabskiej samorząd charakteryzują trzy czynniki formalnoprawne:

Co więcej, według Rabskiej, żeby samorząd mógł zaistnieć musi spełniać wszystkie poniższe czynniki:

Po pierwsze, podstawą jego bytu musi być substrat osobowy. Grupa społeczna, która skupia się w samorządzie musi się wyraźnie odróżniać, a wyodrębnienie to musi być usankcjonowane prawnie. Łączy się z tym prawny status członka samorządu, z którego wynikają zarówno prawa jak i obowiązki.

Po drugie, decentralizacja zadań następuje nie na organy a na owe grupy społeczne, co pozwala na odróżnienie samorządu od innych form decentralizacji. Zakres tej decentralizacji musi być dodatkowo określony przy pomocy odpowiedniego aktu prawnego, najczęściej ustawy.

Po trzecie, samorządy posiadają własną organizację, która również jest ustalona w odpowiednich przepisach prawnych. Co więcej jest to organizacja o charakterze przedstawicielskim, tzn. wybrani członkowie grupy podejmują działania w imieniu większej społeczności, przy czym pozostają pod kontrolą społeczności, która ich wybrała.

Po czwarte, ta niezależność i samodzielność organów samorządowych nie ma charakteru bezwzględnego. Samorząd musi działać na podstawie prawa i w ten sposób pozostaje pod nadzorem państwa.

Po piąte, organy samorządu, chociaż są samodzielne i nie należą do organów administracji państwowej, wchodzą w skład jednolitego aparatu państwowego, który razem z samorządami tworzy całość.

Podsumowując tę część należy zwrócić uwagę na ewolucję samorządu terytorialnego, który od swoistego bytu niezależnego i nadrzędnego w stosunku do państwa (teoria naturalistyczna) przeszedł do związku lokalnego społeczeństwa wyodrębnionego w strukturze państwowej i powstałego z mocy prawa. Innymi słowy- przeszedł od struktury nielogicznej, do struktury posiadającej cechy formalnoprawne, a tym samym pewne zadania i środki, przy pomocy których może te zadania wypełniać. Taki rozwój pokazuje istotność samorządu jako elementu jednolitego aparatu państwowego, a także konieczność bliskiego obywatelowi podejmowania decyzji przy jego udziale. Aby ten proces decyzyjności nie był chaotyczny samorząd terytorialny musi posiadać specjalną strukturę, dlatego właśnie klasyfikacji samorządu poświęcono następną część pracy.

1.2 Klasyfikacja samorządu terytorialnego

Najprościej byłoby rozpocząć i zakończyć ten podrozdział na trójstopniowym podziale samorządu terytorialnego, dopasowanym do podziału administracyjnego. Niestety w rzeczywistości nigdy nic nie jest tak oczywiste. Przy omawianiu klasyfikacji samorządu terytorialnego konieczne jest odniesienie się do kwestii poruszanych już wcześniej, a mianowicie rodzajów samorządu, które zostały przedstawione na Rysunku 1. Rysunek ów wskazuje na istnienie pewnego klucza, który pomocny będzie przy umiejscawianiu samorządu terytorialnego w szerszej strukturze.

Jak zostało już powiedziane, samorząd nie jest instytucją jednolitą w znaczeniu prawnym, a w związku z tą niejednolitością można przyjmować różne kryteria pomocne przy klasyfikacji. Tak jak podpowiada Bukowski, Jędrzejewski i Rączka, najbardziej logicznym podziałem, będzie ten oparty na kryterium więzi łączącej różne grupy społeczne skupiające się w organizacjach samorządowych. Zgodnie z definicją, mówiącą, że samorząd terytorialny skupia ludzi zamieszkałych na danym terytorium, więzią łączącą róże grupy społeczne będzie fakt wspólnego zamieszkiwania pewnego obszaru. Co więcej, cechą charakterystyczną przynależności do samorządu terytorialnego będzie jej automatyczność i obligatoryjność. Innymi słowy, wystarczy być stałym mieszkańcem pewnego obszaru, aby należeć do samorządu, ponadto tej przynależności nie można się zrzec, np. z powodu niechęci do samorządu lub nie można być jej pozbawionym, np. z powodu bierności. Oczywiście kryterium wspólnego terytorium odnosi się również do innych samorządów, także i tych, które określa się mianem nieterytorialne lub specjalne, np. samorząd lekarzy, adwokacki, zawodowy, gospodarczy. Ów samorządy nie posiadają organów w terenie, a ich władztwo obejmuje cały kraj, w takim wypadku kryterium wspólnego terytorium jest wtórne. Kryterium pierwotnym jest natomiast więź główna, która wyróżnia daną grupę społeczną, np. więzią główną może być wykonywanie tego samego zawodu- każda jednostka będąca lekarzem należy do samorządu lekarzy. Samorządy specjalne są jednak daleko węższe niż terytorialne, gdyż swoim zasięgiem obejmują tylko wybrane jednostki, np. wspomnianych już lekarzy, a nie wszystkie jednostki zamieszkujące dany obszar. Co więcej przynależność do samorządu nieterytorialnego, chociaż tak jak w wypadku terytorialnego, jest obligatoryjna i automatyczna, to w tym wypadku pojawia się jeszcze nikły czynnik woli człowieka, tzn. jeżeli jednostka nie chce należeć do samorządu lekarzy może kształcić się w innym kierunku.

Dla dokładniejszego umiejscowienia samorządu terytorialnego w strukturze państwa należy odnieść się do norm zasadniczych. Rozdział VII Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w całości został poświęcony samorządowi terytorialnemu. Przyjęto, że ustrój terytorialny kraju zapewnia decentralizację władzy publicznej, a zgodnie z art. 163, samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów władz publicznych. Innymi słowy samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Art. 164 w ust. 1 i 2 stwierdza, że podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, a pozostałe jednostki samorządu regionalnego lub terytorialnego określa odpowiednia ustawa.

Następujące ustawy odnoszą się do samorządu terytorialnego:

Z wyżej wymienionych aktów prawnych wynika trójstopniowy podział samorządów terytorialnych na:

gdzie, zgodnie z Konstytucją, podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, kilka gmin tworzy powiat, a kilka powiatów tworzy województwo, co ma swoje konsekwencje w sposobie podejmowania decyzji, przepływie władzy i obowiązywaniu podejmowanych aktów prawnych.

Każdy samorząd terytorialny posiada organ uchwałodawczo-kontrolny jak i wykonawczy, ponadto pomiędzy samorządami jak i elektoratem zachodzą różne zależności. Te zależności zostały przedstawione na Rysunku 2.

0x08 graphic
0x01 graphic

Rysunek 2. Struktura samorządu w Polsce

Źródło: P. Leszczyński, T. Snarski, Wiedza o społeczeństwie, Gdynia 2006 r., s. 82.

Specyficzna struktura samorządu terytorialnego pozwala na większy wpływ obywateli na podejmowane decyzje. Dzięki tak dalece idącej decentralizacji władzy i ustanowieniu organów blisko obywatela możliwe jest zachowanie równowagi w relacjach pomiędzy władzą a obywatelem oraz zapobieżenie alienacji i podziału na „my- obywatele” i „oni- rządzący”. Odpowiednie relacje pomiędzy władzą a obywatelem w współczesnym, zintegrowanym świecie zapewniają także akty prawa europejskiego, czemu poświęcono następny podrozdział.

1.3 Samorząd terytorialny a Unia Europejska

Nie sposób pominąć fakt, że Rzeczpospolita Polska należy do wielu organizacji międzynarodowych, w tym do Unii Europejskiej. Stając się członkiem Unii Europejskiej Polska związała się prawem europejskim czyli przyjęła ciężar obowiązków z tym związanych, ale jednocześnie może korzystać także i z praw jakie ten porządek przewiduje. Tym samym Polska oddała część swoich kompetencji instytucjom i organom europejskim, nie naruszając ani nie uszczuplając poprzez to swojej suwerenności. W związku z poglądem mówiącym, że prawo europejskie stanowi odrębny, autonomiczny porządek prawny, ukształtowała się specyficzna hierarchia prawa. Wspomniana hierarchia dotyczy pierwszeństwa stosowania prawa europejskiego, co wiąże się również z pierwszeństwem obowiązywania prawa oraz rozciąga się na normy o zasadniczym znaczeniu, tj. na prawo konstytucyjne. Tym samym dotyczy bezpośrednio samorządu terytorialnego, który od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej swoje działania opiera nie tylko na prawie krajowym ale i na prawie europejskim.

Zasadą odnoszącą się wprost do samorządu terytorialnego jest zasada subsydiarności, która swoimi korzeniami sięga czasów świetności starożytnej Grecji. Popularność tej idei wzrosła jednak po II wojnie światowej w wyniku integracji europejskiej. Za prawne podstawy tej zasady można uznać działalność Rady Europy z zakresu praw człowieka, demokratyzacji, kultury i przede wszystkim samorządu lokalnego. Europejska Konwencja Praw Człowieka podpisana w 1950 roku utorowała drogę do wspólnotowej idei maksymalnego przybliżania władzy do obywatela, a Europejska Karta Samorządu Lokalnego z 1985 roku na dobre włączyła do prawa międzynarodowego publicznego ideę autonomii lokalnej Dopiero jednak dokonanie zapisów w traktatach reformujących nadało tej zasadzie rangę europejską.

Traktat z Maastricht mówi wprost:

„Art. A

Niniejszy Traktat stanowi nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku

pomiędzy narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są na szczeblu jak najbliższym obywatelowi. (…)

Art. 3b

Wspólnota działa w ramach uprawnień przyznanych jej niniejszym Traktatem i celów w nim wyznaczonych.

W zakresie, który nie podlega jej wyłącznej kompetencji, Wspólnota podejmuje działania, zgodnie z zasadą subsydiarności, tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być zrealizowane w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast, z uwagi na skalę lub skutki proponowanych działań, mogą zostać lepiej zrealizowane przez Wspólnotę.

Żadne działanie Wspólnoty nie wykroczy poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w niniejszym Traktacie.”

Powyższe artykuły w najwyższym stopniu odnoszą się do kwestii związanych z polityką regionalną, prawami samorządowymi oraz dziedziny, którą zasada subsydiarności objęta była pierwotnie, tj. ochrony środowiska. Jeżeli chodzi o najistotniejszą dla niniejszej pracy kwestię samorządu terytorialnego, to ta zasada z jednej strony paradoksalnie osłabiła, a z drugiej wzmocniła pozycję samorządów w polityce regionalnej. Oto bowiem zgodnie z zasadą podejmowania wszelkich decyzji i działań na jak najniższych szczeblach władzy samorządy przejmują część narzędzi makroekonomicznych od państwa, np. na szczeblu lokalnym i regionalnym odbywa się walka z bezrobociem poprzez działalność powiatowych urzędów pracy. Z drugiej strony systematycznie rozszerzany jest obszar polityki regionalnej w skali Wspólnoty, za który odpowiedzialna jest cała Unia Europejska, np. wyrównywanie poziomów rozwoju poszczególnych regionów poprzez dotacje unijne.

Podsumowując, można stwierdzić, że samorząd terytorialny chociaż jest tylko jednostką składową większej całości jaką jest państwo i od państwa czerpie swoje uprawnienia, tak naprawdę jest podstawowym elementem, dzięki któremu państwo może prawidłowo funkcjonować. Warto w tym miejscu odnieść się do teorii organicznej postrzegającej państwo jako organizm, którego prawidłowe funkcjonowanie jako całości zależy od prawidłowego funkcjonowania poszczególnych jego członków, w tym przypadku mniejszych części składowych jakimi są województwa, powiaty i gminy. Teorię organiczną państwa można też dostosować do realiów współczesnych i odnieść ją do całej Unii Europejskiej. W tym brzmieniu organizmem będzie Unia, a mniejszymi członami państwa członkowskie i ich części składowe, w zależności od ustroju i podziału administracyjnego będą to landy, obwody, regiony, departamenty, wspólnoty autonomiczne, województwa, powiaty, gminy, itd.

Dla lepszego zrozumienia ważności i istoty samorządu terytorialnego warto przyjrzeć się jego funkcjonowaniu i kompetencjom, co też uczyniono w dalszej części tej pracy.

ROZDZIAŁ 2. FUNKCJONOWANIE ORGANÓW SAMORZĄDU POWIATOWEGO W POLSCE

2.1 Rys historyczny

Pojęcie samorządu swoimi korzeniami sięga ostatniej dekady XVIII w. W Polsce, z powodów historycznych, idea samorządu formalnie pojawiła się dopiero po I wojnie światowej, a jako myśl polityczna przechodził swoistą ewolucję od 1918 r. aż do czasów współczesnych. Z powodu braku tradycji odnoszących się do tego zagadnienia wzorce zaczerpnięto z haseł Wielkiej Rewolucji Francuskiej i teorii naturalistycznej. Tuż po odzyskaniu niepodległości samorząd postrzegany był jako wolność gminy od ingerencji państwowej w zarządzaniu sprawami lokalnymi. Dopiero później zaczęto postrzegać go jako zagadnienie ustrojowe i metodę w sprawowaniu administracji.

O samorządach traktowały następujące akty prawne:

Do 1921 r. trwała powolna budowa struktur administracji państwa. 28 sierpnia 1919 r. podjęto rozporządzenie o tymczasowej organizacji powiatowych władz administracyjnych I instancji, natomiast kolejnym etapem było utworzenie województw. Dopiero jednak uchwalenie Konstytucji Marcowej znacznie przyspieszyło proces ujednolicania struktur administracyjnych na terenie wszystkich byłych zaborów. Przede wszystkim zamierzano wprowadzić w życie zasadę dwuczłonowości administracji publicznej- czyli podział na administrację państwową i samorządy terytorialne. Za jednostki samorządu przyjęto gminy miejskie i wiejskie, powiaty i województwa, z zastrzeżeniem, że samorządy wojewódzkie w pełni były w stanie istnieć tylko w byłym zaborze pruskim. Ponadto ustalono, że jednostki samorządowe mogą łączyć się w związki dla lepszego wykonywania zadań powierzonych samorządom. Stanowienie w sprawach samorządu przyznano obieralnym radom, ale sposób ich obierania pozostawiono samorządom, natomiast czynności wykonawcze na poziomie powiatów i województw powierzono organom kolegialnym, w których składzie powinni znaleźć się zarówno przedstawiciele samorządu jak i administracji państwowej.

Wraz ze zmianą nastrojów w społeczeństwie, zmieniła się także władza. Postanowiono ustanowić rządy silnej ręki dla wyprowadzenia młodego państwa z kryzysu. Konstytucja Kwietniowa pisana była z myślą o Józefie Piłsudskim, niestety ten nie zdążył objąć rządów. Co do omawianej kwestii, Konstytucja zmieniła podejście do samorządu terytorialnego, w niej bowiem administrację państwową określano jako służbę państwową, w ramach której zawierają się: administracja rządowa, samorząd terytorialny oraz samorząd gospodarczy. Ten akt prawny przekreślił zatem dwuczłonowość administracji publicznej. Jedyne co pozostało bez zmian, to zachowanie dostosowania podziału samorządów terytorialnych do podziału administracyjnego kraju. Konstytucja odebrała jednak samodzielność i korporacyjność samorządu, co dodatkowo wzmocniło nieskuteczność tej formy administracji. Bez odpowiedniej osoby mogącej przejąć władzę Konstytucja okazała się jednym z najbardziej niedopracowanych i niedookreślonych oraz pełnych sprzeczności aktów prawnych w historii Polski.

II wojna światowa i okres tuż po niej znacznie spowolniły rozwój samorządu terytorialnego. I chociaż samorząd wraz z dwuczłonowym modelem administracji publicznej został reaktywowany dekretem z 23 listopada 1944 r., to nie funkcjonował on tak jak przed wojną nawet gdy w tym samym roku Konstytucję Marcową uznano za legalnie obowiązującą. Sytuacja polityczna doprowadziła do formalnego zniesienia samorządu w 1950 r.

Reforma samorządowa z 1990 r., w skład której wchodziły: ustawa o samorządzie terytorialnym, ordynacja wyborcza do rad gmin, ustawa o pracownikach samorządowych, ustawa o zmianach w konstytucji, a także przepisy wprowadzające nowy system, a w nich regulacje dotyczące uwłaszczenia gmin, miała za zadanie jednolity organizm państwowy przekształcić w państwo zdecentralizowane i przystosowane do mechanizmów wolnorynkowych. Jej głównym zadaniem było przede wszystkim odcięcie samorządu terytorialnego od sztywnego aparatu administracji państwowej poprzez zastąpienie gminnej końcówki nakazowo- rozdzielczej gminnym samorządem terytorialnym oraz likwidację wojewódzkich rad narodowych i komitetów partyjnych na wszystkich szczeblach zarządzania. Reforma ustanawia również konieczność legitymizacji samorządu wprost przez członków danej społeczności. Jak do tej pory reforma z 1990 r. była jedynym najpoważniejszym krokiem mającym na celu dostosowanie administracji państwowej do nowych realiów politycznych i gospodarczych.

Jeżeli chodzi o Małą Konstytucję, to jej głównym zadaniem było sformalizowanie przebudowy administracji centralnej w zakresie kompetencji i organizacji. Innymi słowy, miała ona wprowadzić inne mechanizmy sprawowania zarządu publicznego. Głównym skutkiem prawnym Małej Konstytucji było całkowite przekreślenie zasady jednolitej władzy państwowej, co faktycznie zostało już znowelizowane w ustawie z 8 marca 1990 r.

Mała Konstytucja była z założenia rozwiązaniem chwilowym, jej doskonalszą formą jest obecnie obowiązująca Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. ustanawiająca zasadnicze normy funkcjonowania samorządów terytorialnych. Konstytucja określa tylko podstawowe normy, bardziej szczegółowe zostały zapisane w ustawach. W dalszej części pracy zostały omówione szczegółowe uprawnienia i kompetencje samorządu terytorialnego na przykładzie powiatu.

2.2 Zasady funkcjonowania

Niniejszy podrozdział odnosi się do szczegółowych zasad funkcjonowania organów samorządu powiatowego w Polsce. Zagadnienie to zostało podzielone na sześć części: władze powiatu, akty prawa miejscowego stanowione przez powiat, mienie powiatu, finanse powiatu, nadzór nad działalnością powiatu oraz miasta na prawach powiatu, tak aby w sposób logicznie uporządkowany przedstawić wszystkie reguły funkcjonowania.

Zasady funkcjonowania powiatu nie zostały zapisane wprost w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jedynie art. 164, ust. 2 mówi, że: „inne (niż gmina, przyp. autora) jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa.” Ten przepis odsyła poszukującego szczegółowych norm odnoszących się do powiatu do Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. Wynika z tego, że samorząd powiatowy nie został powołany do życia poprzez Konstytucję, a poprzez ustawę, z woli ustawodawcy zwykłego. Z jego woli zasady funkcjonowania powiatu mogą też być zmienione lub nawet zniesiony może zostać samorząd powiatowy, gdyż jest on tylko fakultatywnym elementem konstytucyjnej struktury państwa. Oczywiście fakt ten w żaden sposób nie wpływa na wcześniej omawiane cechy samorządu terytorialnego, tj. automatyczność i obligatoryjność, i tak jak mówi art. 1, ust. 1 wyżej wymienionej ustawy: wszyscy „mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową”. Art. 2 w ust. 2 i 3 mówi jeszcze o innych cechach, które można przypisać powiatowi, są to: osobowość prawna i samodzielność. Ta ostatnia, zgodnie z ustawą, podlega ochronie sądowej.

2.2.1Władze powiatu

Władzom powiatu poświęcony został Rozdział 3 Ustawy o samorządzie powiatowym obejmujący artykuły 8 do 39 włącznie.

Art. 8, ust. 2 stwierdza, że organami powiatu są:

Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu, której kadencja jest liczona od dnia wyborów i wynosi 4 lata. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich a ich liczba zależna jest od liczby mieszkańców powiatu. Tę zależność przedstawia Tabela 1.

Liczba mieszańców powiatu

Liczba radnych

do 40 000

15

40 001 - 60 000

17

60 001 - 80 000

19

80 001 - 100 000

21

100 001 - 120 000

23

120 001 - 140 000

25

140 001 - 160 000

27

Powyżej 160 000

29

Tabela 1. Zależność liczby radnych od liczby mieszkańców powiatu

Źródło: na podstawie H. Izdebski, Samorząd Terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2008 r., s.183.

Innymi słowy, zgodnie z art. 9, ust, 4: ustalono liczbę radnych na 15 w powiatach liczących do 40 000 mieszkańców oraz po 2 na każde rozpoczęte 20 000 mieszkańców. Rada powiatu nie może jednak liczyć więcej jak 29 radnych. Radnych wybiera się w okręgach, na które przypada od 3 do 10 mandatów, głosując na listy, i tak jak w większych gminach obowiązuje 5% próg wyborczy. Istnieje również możliwość odwołania rady powiatu przed upływem kadencji w drodze referendum powiatowego. Bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym rada powiatu wybiera ze swego grona przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących. Ustawa nadaje również radzie właściwości kontrolne co do działalności zarządu- w tym celu powołuje się komisje rewizyjne, które podlegają radzie całym zakresem swojej działalności.

Zgodnie z art. 12, do wyłącznej kompetencji rady należy:

Jak zauważa H. Izdebski kompetencje rady powiatu dotyczą tych samych materii co kompetencje rady gminy. Świadczy to o pewnych niedociągnięciach i przeoczeniach oraz braku systemowego pojęcia ze strony ustawodawcy.

Organem wykonawczym powiatu jest zarząd powiatu, w skład którego wchodzą starosta jako przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. To rada powiatu wybiera zarząd powiatu w liczbie od 3 do 5 osób, a wybrany starosta organizuje pracę zarządu powiatowego i starostwa powiatowego oraz kieruje bieżącymi sprawami i reprezentuje powiat na zewnątrz. Ponadto, członkowie zarządu powiatu mogą być wybierani spoza rady.

Zgodnie z art. 32 i 60 do zadań zarządu powiatu należy:

Zarówno rada jak i zarząd mogą podejmować uchwały. Zgodnie z art. 13, ust. 1 uchwały rady powiatu i zarządu powiatu zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady bądź zarządu, w głosowaniu jawnym.

2.2.2Akty prawa miejscowego stanowione przez powiat

Stanowienie aktów prawnych jest ważnym elementem działalności organów samorządu powiatowego. Ze względu na charakter powiatu są to akty obowiązujące tylko na jego obszarze, a więc akty prawa miejscowego i to właśnie nim poświęcono Rozdział 4 Ustawy o samorządzie powiatowym, obejmujący artykuły od 40 do 44 włącznie.

Zgodnie z art. 40, ust. 1 akty prawa miejscowego stanowione w szczególności w sprawach:

Ogólnie akty prawa miejscowego można podzielić na trzy kategorie:

Lokalne przepisy wykonawcze wydawane są zgodnie z upoważnieniami ustawowymi o charakterze wiążącym tzn., ustawa określa materię, która ma być uregulowana przepisem wykonawczym. Przekroczenie tego upoważnienia może być przesłanką do unieważnienia aktu.

Art. 169, ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej upoważnia jednostki samorządu terytorialnego do stanowienia statutów, które określają ich organy stanowiące, w granicach ustaw. Statuty są więc przejawem samodzielności samorządów, nawet pomimo tego, że muszą być zgodne z aktami prawnymi zajmującymi miejsce hierarchicznie wyższe. Zgodnie z ustawą statut reguluje ustrój powiatu i może być uchwalony jedynie przez radę powiatu, o czym wspominano już przy okazji wyliczania kompetencji rady. Statuty obligatoryjnie muszą zawierać regulacje co do organizacji i trybu pracy rady, zasad tworzenia klubów radnych, organizacji i trybu pracy zarządu, liczby członków zarządu oraz zasady dostępu do dokumentów powiatu i reguły korzystania z nich.

Przepisy porządkowe są wydawane na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego i w powiecie podejmują je organy powiatu. Wydawane są w celu uregulowania materii, która nie znalazła się w zakresie regulacji przepisów powszechnie obowiązujących. Może to dotyczyć regulacji odnoszących się do: ochrony życia, zdrowia, mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego, zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, pod warunkiem, że istnieje konieczność dokonania takich regulacji na terenie więcej niż jednej gminy i jest to przypadek szczególnie uzasadniony. W normalnym trybie takie regulacje podejmuje rada, w trybie przyspieszonym zarząd w formie uchwały.

W jednym akcie prawa miejscowego nie można łączyć przepisów wykonawczych, ustrojowo- organizacyjnych i porządkowych ze względu na zróżnicowanie podstaw prawnych do ich stanowienia. Potwierdził to Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 sierpnia 1992 r.

2.2.3 Mienie powiatu

Mieniu powiatu poświęcono Rozdział 5 Ustawy o samorządzie powiatowym, obejmujący artykuły od 45 do 50 włącznie. Kodeks Cywilny rozróżnia pojęcie mienia od pojęcia majątku. Majątek swoim znaczeniem obejmuje aktywa, tj. prawa majątkowe jak i pasywa, tj. długi, natomiast w skład mienia długi nie są wliczane.

Zgodnie z art. 46, ust. 1 mieniem powiatu jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiatowe osoby prawne. Powiat może nabyć mienie poprzez:

W skład mienia powiatu mogą wchodzić:

Ponadto, zarówno powiat jak i inne powiatowe osoby prawne zawierają zobowiązania we własnym imieniu, a w związku z tym powiat nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych powiatowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Analogicznie inne powiatowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania powiatu.

2.2.4Finanse powiatu

Podstawa prawna finansowania samorządu powiatowego jest rozproszona w kilku aktach prawnych, zalicza się do nich:

Konstytucja mówi, że samorząd terytorialny posiada swój udział w dochodach publicznych, ale odpowiednio do przypadających im zadań. Ponadto jednostki samorządu mają prawo do ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych, których zakres określa odpowiednia ustawa. Konstytucja przyjmuje również podział na subwencje i dotacje jako dochody samorządu terytorialnego z budżetu państwa. Przy czym za subwencje uważa się pomoc finansową udzielaną przez państwo na podstawie kryteriów obiektywnych, np. liczby mieszkańców powiatu, odsetku bezrobotnych, itd., a dotacje celowe definiuje się jako środki finansowe, które zasilają budżet powiatu i są przeznaczone na realizację konkretnego zadania, np. remont drogi powiatowej. Isnieje również górna granica wysokości dotacji- łączna ich wysokość musi zmieścić się w granicach kwot wydatków ustalonych dla nich w ustawie budżetowej.

Każda jednostka samorządu musi posiadać swój budżet, tj. plan finansowy obejmujący wydatki i wpływy. Zgodnie z tym, co zostało napisane już wcześniej, organ wykonawczy samorządu powiatowego posiada wyłączną inicjatywę przygotowania projektu uchwały budżetowej oraz inicjatywę wprowadzania zmian do tej uchwały, a na zarządzie spoczywają obowiązki związane z wykonywaniem tej uchwały. Uchwała budżetowa powinna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego, najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy, a w szczególnych przypadkach termin ten można przedłużyć do 31 marca roku budżetowego. Jeżeli i ten termin nie zostanie dotrzymany, budżet zostanie narzucony odgórnie, przez regionalną izbę obrachunkową w terminie do 30 kwietnia roku budżetowego.

Art. 56 podaje następujące źródła dochodów powiatu:

Kolejny artykuł wskazuje dodatkowo na fakultatywne dochody, mogą być nimi:

Co więcej, przy wykonywaniu budżetu może okazać się, że różnica pomiędzy wydatkami a wpływami może stanowić nadwyżkę lub niedobór, to uchwała budżetowa powinna określać przeznaczenie nadwyżki lub wskazywać na źródła pokrycia niedoboru budżetu.

Na zakończenie warto dodać, że z finansami powiatu powiązany jest urząd skarbnika powiatu, który jest głównym księgowym budżetu powiatu, a jego funkcje są określane przez odrębne przepisy.

2.2.5Nadzór nad działalnością powiatu

Nadzorowi nad działalnością powiatu poświęcono Rozdział VIII Ustawy o samorządzie powiatowym, artykuły 76 do 90a włącznie.

Nadzór nad działalnością powiatu sprawowany przez państwo ogranicza samodzielność i niezależność samorządu, z drugiej jednak strony jest konieczny jako gwarancja tej samodzielności i niezależności. Ingerencja państwa w sprawy powiatu wymaga uregulowania ustawowego i nie może wykraczać poza odpowiednie ustawy. Jest to jednak regulacja szczególna, ponieważ kompetencje nadzorcze muszą być określone w sposób konkrety, a nie tylko ogólny. Konkretyzacja ta dotyczy wskazania sytuacji, jaka musi zaistnieć, organu, który ma obowiązek zareagować, środka nadzoru, jaki można stosować oraz kto może być adresatem takiego środka.

Aby w pełni omówić dane zagadnienie, należy przyjrzeć się następującym jego elementom:

Jeżeli chodzi o zakres przedmiotowy, to obejmuje on tzw. działalność „komunalną”, tj. zgodnie uchwałą Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 września 1994 r., wszelką działalność samorządu powiatowego (jeżeli rozpatrujemy tę uchwałę przez pryzmat samorządu powiatowego).Tą wszelką działalnością powiatu będą zarówno zadania własne, jak i zlecone, ze względu na swój publiczny charakter.

Warto również zdefiniować zakres podmiotowy nadzoru nad powiatem, należy wziąć pod uwagę dwa rodzaje organów: nadzorowane i nadzorujące. Organami nadzorowanymi są oczywiście organy samorządu powiatowego, czyli rada i zarząd powiatu, oraz ich organy monokratyczne. Organami nadzorującymi są te wskazane wprost w ustawach samorządowych, tj. Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a odnośnie spraw finansowych regionalna izba obrachunkowa. Z przepisów ustawy wynika jeszcze, że kompetencje sprawowania nadzoru przysługują także organom, które nie zostały wymienione wprost.

Środki nadzoru, to właśnie formy ingerencji jakie mogą zastosować uprawnione do tego organy. Ich intensywność i rodzaj warunkuje stopień samodzielności i niezależność powiatu. W doktrynie prawa administracyjnego stosuje się rozróżnienie na środki kontroli i środki korygujące. Stosowanie środków kontroli powiatu jest przewidziane w art. 88 ustawy o samorządzie powiatowym. Nie są one jednak bezpośrednią ingerencją w działalność organów, a jedynie sprawdzeniem, czy sytuacja jaka miała miejsce wymaga bezpośredniej ingerencji. Do środków kontroli należą: skarga do sądu administracyjnego, konieczność przedkładania wojewodzie uchwał przez starostę oraz konieczność przedkładania regionalnej izbie obrachunkowej ustawy budżetowej. Z kolei środki korygujące mają już charakter typowo władczy. Należą do nich: zatwierdzenie, uzgadnianie lub zaopiniowanie postanowień organów samorządowych, których konieczność może wynikać z aktów prawnych, orzekanie o nieważności, niezgodności z prawem uchwał lub zarządzeń organów, wstrzymywanie ich wykonywania, stwierdzenie innych naruszeń, zaskarżenie uchwał lub zarządzeń do sądu administracyjnego, wydanie zarządzenia zastępczego, zawieszenie organów powiatu oraz wezwanie do zaprzestania naruszeń i rozwiązanie organu samorządu powiatowego.

O szczególnym nadzorze mówi przepis ustawy o administracji rządowej w województwie. Wojewoda bowiem może powierzyć zadania z zakresu administracji rządowej np. organowi samorządu powiatowego, na podstawie porozumienia zawartego z tym organem. Samo porozumienie powinno zawierać zakres i charakter tego nadzoru, ale dotyczy go również art. 34 wymienionej ustawy, zgodnie z nim wojewoda może wstrzymać wykonywanie uchwały organu powiatu i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia. Co więcej na podstawie wspomnianej ustawy wojewoda korzystać może ze szczególnych uprawnień w stosunku do powiatu.

Do swoistego rodzaju środka korygującego zalicza się możliwość eliminowania niezgodnej z prawem działalności organów powiatu poprzez ochronę interesu prawnego lub uprawnień innych podmiotów poprzez skargę do sądu administracyjnego poza trybem nadzorczym. Umożliwia to każdemu, czyj interes prawny lub uprawnienia zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem organu powiatu wniesienie do sądu administracyjnego skargi na tę uchwałę.

Klasyfikację środków nadzorczych przedstawia Rysunek 3.

Samorząd powiatowy może również bronić się przed nadmiernym i niesłusznym nadzorem, gdyż jest objęty ochroną samodzielności. Ochrona ta została przewidziana w art. 85 ustawy o samorządzie powiatowym i polega na możliwości zaskarżenia rozstrzygnięcia organu nadzorczego do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem. Ponadto, do kontroli sądowej zalicza się także możliwości sądów administracyjnych do rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy samorządami terytorialnymi oraz pomiędzy organami samorządów terytorialnych a organami administracji rządowej.

0x08 graphic
0x01 graphic

Rysunek 3. Klasyfikacja środków nadzoru samorządu powiatowego.

Źródło: Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Wyd. Dom Organizatora Toruń 2005 r., str. 305-320.

2.2.6 Miasta na prawach powiatu

Artykuły 91 i 92 ustawy o samorządzie powiatowym odnoszą się do miast na prawach powiatu.

Zgodnie z tymi artykułami miastom, które:

przysługują prawa powiatu.

Rada Ministrów po zapoznaniu się z opiniami odpowiednich rad gmin, rady powiatu i sejmiku województwa może odstąpić od nadania praw powiatu miastu, które spełnia wymogi ustawy, jeżeli ograniczyłoby to dostęp do usług publicznych związanych z powiatem lub na wniosek rady miejskiej nadać miastu niespełniającemu wymogów ustawy prawa powiatu, jeżeli te posiada odpowiednie zaplecze infrastrukturalne i jest w stanie zapewniać odpowiedni dostęp do usług publicznych.

W miastach na prawach powiatu nie powołuje się jednak typowych organów powiatu, a ich funkcje pełnią:

Co więcej, miasta na prawach powiatu nie są typowymi powiatami ziemskimi, zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym są one gminami na prawach powiatu, a ich szczegółowe kompetencje, skład, liczebność, powoływanie, odwoływanie i zasady nadzoru nad nimi są określane przez ustawę o samorządzie gminnym.

Tym zagadnieniem zakończono omawianie podrozdziału 2.2 poświęconego funkcjonowaniu powiatu. Tym samym omówiono już całą ustawę o samorządzie powiatowym, z wyjątkiem zadań i kompetencji rady powiatu i starosty w zakresie polityki społecznej oraz związków powiatów, czemu poświęcono Rozdział 3. Wcześniej jednak warto przyjrzeć się bliżej trybowi podejmowania uchwał przez radę powiatu, co też opisano w następnej części niniejszej pracy.

2.3 Tryb podejmowania uchwał

Trybu podejmowania uchwał przez radę powiatu nie omówiono przy okazji opisywania kompetencji i sposobu funkcjonowania tego organu. Ze względu na wagę i istotność tego zagadnienia oddzielną część pracy poświęcono na przybliżenie „cyklu życia” uchwały- od momentu inicjatywy uchwałodawczej aż po dzień jej wejścia w życie.

Nie istnieje jeden akt prawny, który wskazuje podstawę prawną stanowienia uchwał przez radę powiatu. Fakt ten znacznie utrudnia odnalezienie wszystkich reguł odnoszących się do tworzenia prawa przez samorządy terytorialne. Dodatkowym utrudnieniem jest znikomy zamiar ustawodawcy do przekazania poważnych kompetencji prawotwórczych radzie powiatu. Za podstawy prawne podejmowania uchwał przez samorząd powiatowy można uznać:

Wszystkie powyższe akty prawne całą procedurę podejmowania uchwał przez radę powiatu traktują dość ogólnikowo. To sama rada powinna uchwalić sposób podejmowania przez nią uchwał w swoim statucie, oczywiście w taki sposób, aby procedura ta była zgodna z wyższymi aktami prawnymi.

Główna inicjatywa uchwałodawcza, tj. prawo do wnoszenia projektów uchwał należy do zarządu powiatu, a więc do organu wykonawczego, a także przyznana została staroście, grupie radnych oraz grupie mieszkańców samorządu terytorialnego. Ale ustawa kwestię inicjatywy uchwałodawczej traktuje w sposób niewyczerpujący, pozostawiający wiele do życzenia. Wszelkie szczegóły z nią związane powinny być więc zawarte w statucie powiatu. Co więcej, lista podmiotów, którym prawo wnoszenia projektów uchwał przysługuje nie jest listą zamkniętą, a więc rada powiatu może przyznać je tym podmiotom, które uważa za słuszne, i tak np. mogą to być organizacje zawodowe, obywatelskie, konkretny radny, itp.

Ustawodawca nie określił też jednoznacznie podmiotu, który miałby wyłączność na sporządzanie projektu ustawy. W większości przyjmuje się, że obowiązek ten spoczywa na zarządzie, z powodu jednak niemożności przygotowania wszystkich projektów, wszystkie podmioty posiadające prawo wnoszenia projektów uznaje się za uprawnione do sporządzenia tego projektu. Wzór takiego projektu wskazującego elementy niezbędne, które każdy projekt powinien posiadać określa statut powiatu. Za takie przyjmuje się najczęściej: tytuł uchwały, podstawę prawną, przepisy regulujące („treść” uchwały), wskazanie organu, który uchwałę powinien wykonać, klauzula wejścia w życie, wskazanie wnioskodawcy oraz uzasadnienie. Procedura przedkładania projektu również nie posiada konkretnych regulacji prawnych. Na ogół przyjmuje się, że projekt uchwały powinien być przedłożony w formie pisemnej przewodniczącemu rady powiatu lub nawet wprost na sesji.

Uchwały podejmowane są na sesjach rady powiatu, ale koniecznie przed uprzednim zwołaniem sesji. Jeżeli sesja nie zostanie formalnie zwołana, to uchwała przyjęta na takiej sesji będzie uznana za nieważną. Zgodnie z ustawą sesje zwołuje przewodniczący rady z własnej inicjatywy lub na wniosek uprawnionych do tego podmiotów. Sesja musi przebiegać w odpowiedni sposób, przede wszystkim przewodniczący rady ustala porządek obrad, zwołuje sesję i zawiadamia radnych o zwołaniu sesji, co zostało uregulowane w art. 15, ust 1 ustawy o samorządzie powiatowym. Pozostałe kwestie, np. ustalanie terminu jaki musi minąć, bądź jakiego nie można przekroczyć, między zawiadomieniem radnych o sesji a zwołaniem sesji, podanie publicznej informacji o terminie, miejscu, przedmiocie sesji oraz ustalenie listy gości, powinien regulować statut powiatu. Cały przebieg sesji, a także decyzje na niej podejmowane są jawne i każdy obywatel ma prawo do uzyskania informacji o działalności organów samorządu. Po rozpoczęciu obrad konieczne jest sprawdzenie listy obecności, jeżeli okaże się, że w obradach nie uczestniczy przynajmniej połowa ustawowej liczby radnych, to decyzje podejmowane na takiej sesji będą nieprawomocne. Następnie obraduje się nad projektami uchwał, które przedstawiane są przez projektodawcę lub przewodniczącego zarządu. Następnym etapem jest dyskusja nad projektem, a jeżeli zostanie podjęta taka decyzja, to do głosowania można przejść z pominięciem dyskusji. Kolejność głosowania jest określona w statucie, a uchwały rady powiatu zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym. Po głosowaniu przewodniczący ogłasza wynik głosowania, tzn. czy uchwała została przyjęta, odrzucona, czy nie zajęto stanowiska. W przypadku wątpliwości co do wyniku głosowania, możliwe jest złożenie formalnego wniosku o reasumpcję głosowania. Po przegłosowaniu uchwały, jej tekst musi być podpisany przez przewodniczącego, a do projektów odrzuconych można umieścić poprawki umieścić w sprawozdaniu komisji, ale tylko na żądanie wnioskodawcy Następnym etapem jest wpisanie uchwały do rejestru, gdzie przechowywana jest wraz z protokołem sesji. Od tego momentu starosta ma 2 dni na przedstawienie nowych przepisów porządkowych i 7 dni na przedstawienie zwykłej uchwały wojewodzie oraz 7 dni na przedstawienie uchwały budżetowej regionalnej izbie obrachunkowej. Etapem końcowym jest publikacja uchwały. W zależności od rodzaju aktu prawa miejscowego publikuje się go w różny sposób, np. przepisy porządkowe ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a także w formie obwieszczeń i w sposób zwyczajowy przyjęty na danym obszarze, np. w formie ogłoszeń w radiu i telewizji lokalnej lub w formie plakatowej. Inne uchwały wystarczy opublikować w wojewódzkim dzienniku urzędowym, co nie do końca dotyczy uchwały budżetowej, gdyż nie ustanowiono odpowiednich przepisów na ten temat w Ustawie z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych. Najwyraźniej ustawodawca doszedł do wniosku, że w tym zakresie wystarczy treść art. 61 ustawy o samorządzie powiatowym mówiący o jawności gospodarki. Uchwałę należy jeszcze ogłosić. Za dzień ogłoszenia uchwały przyjmuje się dzień wydania dziennika urzędowego, z wyjątkiem przepisów porządkowych, gdyż tutaj przyjmuje się datę wskazaną w obwieszczeniu. Zgodnie z ustawą o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych, akty ogłaszane w wojewódzkich dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od momentu ich ogłoszenia, chyba że sam akt stanowi inaczej.

Podsumowując tę część pracy z łatwością dochodzi się do wniosku, że samorząd powiatowy został zaniedbany przez ustawodawcę, który z braku odpowiednich doświadczeń i wzorców nie był w pełni gotowy na dalej idącą decentralizację władzy. Z powodu wielu niejasności nie rzadko dochodzi do kolizji i tak niedookreślonych przepisów i z wielką trudnością można rozdzielić kompetencje pomiędzy gminy, powiaty i województwa. Dlatego niezbędna jest sprawna organizacja na każdym z tych poziomów, a także odpowiednio wykształcona kadra, która potrafiłaby zapobiec problemom przedstawianym w tym rozdziale.

Tak przedstawione zagadnienia tworzą niemalże pełne wyobrażenie o samorządzie powiatowym i wyjaśniają w sposób jego funkcjonowania. Jednak, żeby obraz ten był kompletny należy przyjrzeć się bliżej konkretnym zagadnieniom jakimi są np. zadania i kompetencje rady powiatu i starosty z zakresu polityki społecznej oraz związki powiatu, którym w całości poświęcono Rozdział 3.

ROZDZIAŁ 3. POLITYKA SPOŁECZNA POWIATU

3.1 Zadania i kompetencje rady powiatu i starosty w zakresie polityki społecznej

W poprzednich rozdziałach omówione zostały kwestie raczej merytoryczne- związane z historią powstania i kształtowania się samorządu terytorialnego i powiatowego w Polsce oraz prawne podstawy ich funkcjonowania. Rozdziały trzeci i czwarty poświęcone zostały zagadnieniom bardziej praktycznym. W niniejszej części pracy poruszane są kwestie związane z zadaniami i kompetencjami rady powiatu i starosty w zakresie polityki społecznej, w celu lepszego przedstawienia istoty tak bliskiego społeczeństwu centrum podejmowania decyzji.

Dla lepszego zrozumienia omawianego zagadnienia warto poświęcić trochę uwagi samej polityce społecznej. Otóż „Polityka społeczna” jest terminem dosyć szerokim, na ogół jednak określa się nim działania władz (państwowych, wojewódzkich, powiatowych, gminnych, itd.) oraz organizacji pozarządowych na rzecz zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społeczeństwa. Z racji tego, że rodzina jest podstawową komórką społeczeństwa, to właśnie na nią w głównej mierze skierowana jest polityka społeczna. Ponadto, rozpatrywane pojęcie można również pojmować jako dziedzinę nauki, a także jako zjawisko, które ma wpływ na kształt programów partyjnych i aktywizację partii politycznych do działania. Ze względu jednak na omawianie zadań i kompetencji władz powiatu, niniejsza praca koncentruje się głównie na wymienionym jako pierwsze rozumieniu polityki społecznej.

Art. 4 Ustawy o samorządzie powiatowym wskazuje na następujące zadania publiczne o charakterze ponadgminnymz zakresu:

Ponadto, powiaty muszą także realizować zadania określone w ustawach.

Należy wspomnieć, że powiat nie posiada wyłącznych kompetencji w zakresie polityki społecznej, w tej dziedzinie kompetencje gminy, powiatu, województwa i państwa nakładają się na siebie. Aby nie dopuścić do chaosu uprawnień lub nawet do rozmycia odpowiedzialności za wykonywanie konkretnych zadań proces wdrażania polityki społecznej jest pojmowany jako dialog pomiędzy wyżej wymienionymi podmiotami. Każdy z tych podmiotów posiada więc pewien zakres zadań, które powinien wykonywać w miarę swoich możliwości, przy użyciu dostępnych środków, tak np. gmina odpowiada za stan dróg zaklasyfikowanych jako gminne, powiat za stan dróg powiatowych, a województwo za stan dróg wojewódzkich, itp. Innymi słowy, ustawodawca w celu ominięcia zbyt wygórowanych oczekiwań w stosunku do jednego podmiotu podzielił w sposób proporcjonalny zadania związane z polityką społeczną. Biorąc pod uwagę listę zadań publicznych przytoczoną z art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym oraz powyższą informację, dla powiatu można wyróżnić następujące grupy zadań:

Zadania ponadgminne- czyli takie, z których wypełnieniem pojedyncza, podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, tj. gmina, nie poradziłaby sobie. Służą one zaspokajaniu potrzeb i rozwiązywaniu problemów ludzi zamieszkujących korporacje o charakterze ponadgminnym, tj. powiaty, które w tym ujęciu rozumiane są jako suma kilku gmin, a władze powiatu są tu postrzegane jako koordynatorzy działań tej korporacji. Do tych zadań należą, np. udział w planowaniu przestrzennym, zadania i oczekiwania związane z okręgowymi drogami, archiwami, muzeami, wypełnianie zadań związanych z okręgowym przesyłaniem gazu, ponadlokalną gospodarką wodną, itd.

Zadania uzupełniające- są to zadania wynikające ze zsumowania indywidualnych potrzeb mieszkańców danego terenu, które nie mogłyby być wykonywane na niższym, niż powiatowy, szczeblu z powodu swojego znaczenia, zakresu, objętości lub z innych powodów. Do zadań takich zalicza się np. szpitale okręgowe, szkoły średnie, zawodowe, muzyczne, domy opieki, ośrodki szkolno- wychowawcze, itd.

Zadania wyrównujące- są związane ze sprawami wynikającymi z potrzeb lokalnych, jednak na poziomie lokalnym nie mogą być wykonane, ponieważ możliwości gminy są pod tym względem niewystarczające.

Zadania wspólne- są to zadania, które zaspokajają potrzeby wszystkich podporządkowanych podmiotów administracyjnych, a ich wykonanie obciąża wszystkich członków.

W celu odpowiedniego wykonania zadań rada powiatu musi podjąć odpowiednią uchwałę. Pewne uprawnienia w ramach polityki społecznej posiada również starosta- jest on głównie odpowiedzialny za podejmowanie działań w dziedzinie polityki związanej z zatrudnieniem, np. odwołuje i powołuje członków rady zatrudnienia.

Oczywiście w celu realizowania polityki społecznej powiaty, w ramach wypełniania zadań europejskiej i państwowej polityki regionalnej jak i w ramach samej europejskiej polityki społecznej, mogą ubiegać się o bezpośrednie dofinansowywania z ramienia Unii Europejskiej, np. z Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF), Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF), Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych (EAGGF) oraz Funduszu Spójności, przy zachowaniu odpowiednich procedur.

Tabela 2 przedstawia wybranych beneficjentów ESF.

Nazwa beneficjenta

Tytuł projektu

Wartość ogółem projektu

Powiat Lubelski

Nowa jakość zarządzania - wzmocnienie kompetencji kadr urzędów powiatowych i gminnych województwa lubelskiego

4 007 867

Powiat Żniński

Europejskie kompetencje urzędnika

820 826

Powiat Trzebnicki

Profesjonalny pracownik Administracji Samorządowej

1 203 548

Starostwo Powiatowe w Górze

Pobudzenie aktywności edukacyjnej mieszkańców powiatu górowskiego

49 970

Starostwo Powiatowe w Kamiennej Górze

Zostań przewodnikiem górskiej turystyki jeździeckiej

46 070

Starostwo Powiatowe w Legnicy

Koryfeusz

50 000

Powiatowy Urząd Pracy w Głogowie

Pogoda na pracę

2 386 812

Powiatowy Urząd Pracy w Lubaniu

Aktywizacja bezrobotnych DROGOWSKAZ

2 279 800

Powiatowy Urząd Pracy w Szczecinie

Szansa na pracę

4 482 500

Powiatowy Urząd Pracy w Ząbkowicach Śląskich

Droga do sukcesu!

2 987 037

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Miliczu

Lepszy start

168 412

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Świdwinie z siedziba w Połczynie Zdroju

Samodzielność zobowiązuje- osoby usamodzielniane w Powiecie Świdwińskim

276 981

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Środzie Śląskiej

Szczęśliwi bo razem

102 084

Wyższa Szkoła Biznesu - National-Louis University z siedzibą w Nowym Sączu

REGION - szkolenia dla pracowników urzędów gmin i starostw powiatowych

818 545

Fundacja Kształcenia Zawodowego i Międzykulturowego "Faveo"

Warsztaty z zakresu edukacji międzykulturowej i animacji językowej dla gospodarstw prowadzących turystyke wiejską na obszarach powiatu milickiego

44 658

Lokalna Grupa Działnia "Razem dla Powiatu Radziejowskiego"

Przedsiębiorczość szansą na przyszłość absolwentów szkół zawodowych

167 810

Tabela 2. Wybrani beneficjenci ESF w ramach Programu Kapitał Ludzki

Źródło: na podstawie oficjalnego Portalu Funduszy Europejskich: http://www.efs.gov.pl/Strony/lista_beneficjentow_POKL.aspx , Portal współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Pomoc Techniczna, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 2008 r.

Łatwo można więc wywnioskować, że to polityka społeczna stawia samorządowi powiatowemu najbardziej istotne zadania, które w sposób bezpośredni dotyczą mieszkańców tego samorządu. Od ich wykonywania zależą więc nastroje społeczeństwa lokalnego i ponadlokalnego, a także ich poparcie dla władzy. Dodatkowym argumentem świadczącym o ważności tego zagadnienia jest stosunek Unii Europejskiej do polityki społecznej w ramach poszczególnych jednostek NUTS (Nomenclature des Unites Territoriales Statistique), tj. poziomu statystycznych jednostek terytorialnych, a w tym szczególny nacisk na rozwój poziomu 4 NUTS, tj. powiatów i miast na prawach powiatu.

    1. Związki powiatów

Jeszcze jednym istotnym zagadnieniem, któremu warto przyjrzeć się bliżej są związki, stowarzyszenia i porozumienia powiatu. Ze względu na ich praktyczny wymiar oraz istotność w codziennym funkcjonowaniu samorządu powiatowego poświęcono im oddzielny podrozdział.

Kwestiom związanym z omawianym zagadnieniem ustawodawca poświęcił Rozdział VII ustawy, obejmujący artykuły 65 do 75a włącznie. Nie pominięto także związków powiatów przy okazji omawiania spraw ogólnych funkcjonowania samorządu. Pierwsza wzmianka o nich pojawia się już w art. 7a, który mówi, że powiaty, związki i stowarzyszenia powiatów mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy. Świadczy to o możliwości wspólnego podejmowania działań- wykonywania zadań administracyjnych, wspólnego wydawania decyzji indywidualnych, realizowania planów rozwojowych, w tym zmierzających do rozwoju regionalnego w ramach Unii Europejskiej, a także udzielania pomocy finansowej, co też zostało podkreślone w art. 7a. Powiaty i miasta na prawach powiatu mogą wzajemnie wspierać się wykonywaniu obowiązków, co więcej miasta na prawach powiatu mogą tworzyć związki i zawierać porozumienia komunalne z gminami, a powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia zarówno między sobą, jak i z gminami i województwami. Inicjatywę w tym zakresie podejmują rady zainteresowanych powiatów, a żeby wprowadzić ją w życie podejmują odpowiednią uchwałę. Rady mogą również zadecydować odnośnie wystąpienia ze związku. Oprócz wspomnianych wyżej możliwości stowarzyszania się, powiaty mogą przystępować do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, ale tego typu działaniami nie zajmuje się ustawa o samorządzie powiatowym. Poświęcono im odrębne przepisy.

Podstawą funkcjonowania związku powiatów jest statut, który uchwalają organy stanowiące zainteresowanych powiatów bezwzględną większością głosów. Statut określa przede wszystkim:

Związki posiadają osobowość prawną, tzn. są zdolne do bycia podmiotem praw i obowiązków, mogą także w swoim imieniu mogą dokonywać czynności prawnych. Wiąże się z tym wykonywanie zadań publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Aby jednak uzyskać osobowość prawną związek powiatów musi zostać zarejestrowany w rejestrze prowadzonym przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Osobowość prawą związek nabywa jednak nie z dniem wpisania do rejestru, a z dniem ogłoszenia statutu. Może dojść do sytuacji, w której związek powiatów na prośbę o zarejestrowanie uzyska odpowiedź odmowną, w takim wypadku powiatowi przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Związek powiatu posiada organy, które służą usprawnieniu jego działań. Należą do nich:

Zgromadzenie jest organem stanowiącym i kontrolnym związku. W jego skład wchodzi po dwóch reprezentantów z każdego powiatu, które tworzą związek. Do zadań zgromadzenia należą:

Zarząd jest organem wykonawczym, którego głównym celem jest wykonywanie uchwał podejmowanych przez zgromadzenie. O jego składzie decyduje organ stanowiący związku, a pośrednio także rady zainteresowanych powiatów, które przy uchwalaniu statutu mogą zadecydować o możliwości wyboru członków zarządu spoza członków zgromadzenia.

Omówienie organów stanowi dopełnienie charakterystyki związków powiatu, a zarazem i wszystkich kwestii zawartych w ustawie o samorządzie powiatowym. Jest to również zakończenie Rozdziału 3 niniejszej pracy, który swoją treścią uzupełnił problematykę poruszaną w wcześniejszych rozdziałach. Tym samym w sposób kompletny dokonana została systematyka kompetencji samorządu terytorialnego na szczeblu powiatu. Jednakże, aby nie opierać się tylko na przepisach prawnych, warto przedstawić jeszcze sposób w jaki funkcjonują one w rzeczywistości. Z tego powodu Rozdział 4 poświęcono próbie przedstawienia statusu jednostki budżetowej podległej powiatowi na przykładzie Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego (SOSW) w Łosicach.

ROZDZIAŁ 4. STATUS JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ PODLEGŁEJ POWIATOWI (NA PRZYKŁADZIE SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO- WYCHOWAWCZEGO)

    1. Zasady funkcjonowania SOSW w Łosicach

    2. Zasady finansowania SOSW w Łosicach

      1. Subwencje

      2. Sponsoring

STRESZCZENIE

BIBLIOGRAFIA

Druki zwarte:

Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe

Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2002r.

Ustrój samorządu terytorialnego

Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń 2005 r.

Tryb podejmowania uchwał przez radę powiatu w III RP, [w:] Studia prawnoustrojowe

Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2005 r.

Komentarz do ustawy o samorządzie powiatowym

Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005 r.

Samorząd terytorialny. Zagadnienie ustrojowe

Kantor wydawniczy Zakamycze, 1999 r.

Samorząd terytorialny. Podstawy Ustroju i działalności

Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2008 r.

Samorząd terytorialny w RP

Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 1999 r.

Wiedza o społeczeństwie

Wydawnictwo Operon, Gdynia 2006 r.

Historia społeczna i polityczna europy. Wykład dla studentów europeistyki

Wydawnictwo Akademickie Plus, Warszawa 2007 r.

Polski samorząd terytorialny

Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2006 r.

Geneza i podstawy samorządu europejskiego

Paryż 1926, reprint Wydawnictwo Przemiany, Warszawa 1990 r.

Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich

Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2000 r.

Podstawowe pojęcia organizacji administracji

Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław1977 r.

Jednostka wobec państwa

Wydawnictwo Liber, Warszawa 2002 r.

Strony internetowe:

http://pl.wikipedia.org - ostatnio zmodyfikowano: 5 lutego 2009 r., godz. 00:27,

Tekst udostępniany na licencji GNU Free Documentation License

http://www.mswia.gov.pl - ostatnio zmodyfikowano: 6 lutego 2009, r.

Tekst udostępniany przez Wydział Komunikacji i Promocji MSWiA

http://www.efs.gov.pl - Portal współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Pomoc Techniczna,

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 2008 r.

Akty prawne:

Podpisany 7 lutego 1992 r. w Maastricht (Holandia)

Uchwalona 2 kwietnia 1997 r.

Przyjęta 15 października 1985 r.

Z dnia 5 czerwca 1998 r.

SPIS RYSUNKÓW I TABEL

Tabela 1. Zależność liczby radnych od liczby mieszkańców powiatu

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Wyd. Dom Organizatora Toruń 2005 r., str. 27.

J. Panejko, Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Paryż 1926, Wyd. Przemiany, reprint Warszawa 1990 r., s. 9-10.

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2005 r., str. 28.

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Toruń 2005 r., s. 29-30.

D. Janicka, Historia społeczna i polityczna europy. Wykład dla studentów europeistyki, Wyd. Akademickie Plus Warszawa 2007 r., s. 93-95.

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2005 r., s. 29-30.

T. Rabska, Podstawowe pojęcia organizacji administracji, Wyd. Ossolineum, t. I s.332

T. Rabska, Podstawowe pojęcia organizacji administracji, Wyd. Ossolineum, t. I s.347-350

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Toruń 2005 r., s. 38-42.

J. Barcz, red., Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, , Wyd. Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2002 r., s.52-56, 60-63.

Traktat o Unii Europejskiej, 7 lutego 1992 r. , Maastricht

H. Spencer, Jednostka wobec państwa, Wyd. Liber, Warszawa 2002 r., str. 180-182.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.57.

B. Dolnicki, Samorząd terytorialny. Zagadnienia ustrojowe, Kantor wydawniczy Zakamycze, 1999 r., s. 27-28

Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Wyd. C. H. Beck, Warszawa 1999 r., s. 3.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.56.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.57.

Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Wyd. C. H. Beck, Warszawa 1999 r., s. 3.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.58.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.59-60.

P. Chmielnicki, red., Komentarz do ustawy o samorządzie powiatowym, , Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., s.21.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

H. Izdebski, Samorząd Terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2008 r., s.185

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

P. Chmielnicki, red., Komentarz do ustawy o samorządzie powiatowym, , Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., s.267.

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Toruń 2005 r., s. 113, 116.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

P. Chmielnicki, red., Komentarz do ustawy o samorządzie powiatowym, , Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., s.268.

P. Chmielnicki, red., Komentarz do ustawy o samorządzie powiatowym, , Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., s.304.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

H. Izdebski, Samorząd Terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2008 r., s. 216.

B. Dolnicki, Samorząd terytorialny. Zagadnienia ustrojowe, Kantor wydawniczy Zakamycze, 1999 r., s. 115.

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Wyd. Dom Organizatora Toruń 2005 r., str. 299.

Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Wyd. C. H. Beck, Warszawa 1999 r., s. 154.

Z. Bukowski, T. Jędrzejowski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Wyd. Dom Organizatora Toruń 2005 r., str. 305-320.

B. Dolnicki, Samorząd terytorialny. Zagadnienia ustrojowe, Kantor wydawniczy Zakamycze, 1999 r., s. 118.

S. Bugajewsk, Tryb podejmowania uchwał przez radę powiatu w III RP, [w:]Studia prawnoustrojowe, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2005 r., s.75-76.

S. Bugajewsk, Tryb podejmowania uchwał przez radę powiatu w III RP, [w:]Studia prawnoustrojowe, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2005 r., s.76-79.

S. Bugajewsk, Tryb podejmowania uchwał przez radę powiatu w III RP, [w:]Studia prawnoustrojowe, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2005 r., s.79-93.

S. Bugajewsk, Tryb podejmowania uchwał przez radę powiatu w III RP, [w:]Studia prawnoustrojowe, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2005 r., s.93-97.

B. Dolnicki, Samorząd terytorialny. Zagadnienia ustrojowe, Kantor wydawniczy Zakamycze, 1999 r., s. 155-159.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.96-98.

I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2000 r.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

E.J. Nowacka, Polski Samorząd Terytorialny, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa 2006 r., s.106.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

Zob. ustawa o samorządzie powiatowym z dn. 5 czerwca 1998 r., tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 z późn. Zm.

5

Organy uchwałodawczo - kontrolne

Organy wykonawcze

Samorząd wojewódzki

Samorząd powiatowy

Samorząd gminny

Sejmik wojewódzki

Zarząd powiatu

Zarząd województwa

Rada

powiatu

Rada

gminy

Wójt (burmistrz, prezydent)

Elektorat

wybór

wybór

wybór

wybór

Gospodarczy

Zawodowy

Specjalny

Zakładowy

Ubezpiecze-niowy

Korporacyjny

Terytorialny

Akademicki

Samorząd

Środki nadzoru

Środki

kontroli

Środki korygujące

Wstrzymanie wykonywania uchwały

Skarga do sądu administracyjnego poza trybem nadzorczym

Wezwanie do zaprzestania naruszeń

Stosowane przez organy nadzorcze

Stosowane przez wojewodę

Zatwierdzenie, uzgadnianie lub zaopiniowanie postanowień

Orzekanie o nieważności uchwał lub zarządzeń

Orzekanie o niezgodności z prawem uchwał lub zarządzeń

Wstrzymanie wykonywania uchwał lub zarządzeń

Zaskarżenie uchwał lub zarządzeń do sądu administracyjnego

Wydanie zarządzenia zastępczego

Kontrola nad organami powiatu

Przedkładanie budżetu wojewodzie

Przedkładanie uchwał wojewodzie

Skarga do sądu administra-cyjnego

Zawieszenie organów powiatu

naruszeń

Wezwanie do zaprzestania naruszeń

Stwierdzenie innych naruszeń

Stosowane przez inne podmioty


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zakres kompetencji jednostek praca właściwa
Zakres kompetencji jednostek samorządu terytorial nego wersja prawie ostateczna
Praca Zakres komperencji jednostek samorządu terytorialnego na szczeblu powiatu
Podział kompetencyjny w zakresie zaangażowania jednostek wojskowych w
Pytanie 3 PRACA Z JEDNOSTKĄ, Praca socjalna z jednostką UKW
wykład jednostk, praca na mapie
praca, Praca jako czynnik odradzający i umoralniający jednostkę i s, Praca jako czynnik odradzający
Scenariusz zajęcia integracyjnego z zakresu terapii pedagogicznej, praca
samorząd, Komisje(2), Zakres i kompetencje komisji
Zakres kompetencji pielęgniarki i położnej POZ
wpływu różnych czynników na?gradację jednostki praca maturalna
Zakres kompetencji piel. rodzinnej, Pielęgniarstwo Studia
Zakres kompetencji pielęgniarki i położnej POZ, Pielęgniarstwo, moje
Zakres kompetencji pielęgniarki i położnej POZ, Pielęgniarstwo licencjat AWF, POZ
Porównanie zakresu kompetencji Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej

więcej podobnych podstron