Bartosz Wójcik, Politologia, rok iv, grupa Ii

Zakres i kompetencje komisji

Przedstawienie komisji

Komisje to pomocnicze organy wewnętrzne rady gminy (powiatu), sejmiku wojewódzkiego o charakterze opiniodawczo-doradczym. Rada gminy (powiatu), sejmiku może powoływać stałe i doraźne komisje do realizacji określonych zadań, ustalając jednocześnie przedmiot działania oraz skład osobowy. W skład komisji rady gminy mogą wchodzić osoby spoza rady (takie kreowanie składu nie ma zastosowania do komisji rewizyjnej), w liczbie nie przekraczającej połowy składu komisji. Ustawa gminna do 2001 r. stwierdzała, że w skład komisji mogą wchodzić osoby spoza grona radnych, w liczbie nieprzekraczającej połowy składu komisji. Ustawa wojewódzka nakazywała wybór członków komisji z grona sejmiku. Dla komisji rady powiatu przyjęto zasadę obowiązującą dla komisji sejmiku. Obecnie występuje jednolite rozstrzygnięcie tej kwestii dla wszystkich trzech szczebli samorządu. Komisje zobowiązane są do przedkładania radzie planu pracy i sprawozdań z działalności. Komisje, podlegając radzie, nie są wyposażone we własne kompetencje. Komisje podejmują działalność w imieniu rady (sejmiku) i w zakresie przez nią określonym. Podlegają one Radzie i przedkładają jej na piśmie swoje plany pracy i sprawozdania z działalności. Posiedzenia komisji są jawne.

Pozycja ustrojowa i zadania komisji

Komisje rady jak już wcześniej wspomniałem określane są jako organy pomocnicze rady gminy. Ich byt i kompetencje więc są, najczęściej, uzależnione od woli rady gminy, która jest samodzielna w podejmowaniu rozstrzygnięć o powołaniu lub rozwiązaniu komisji, o wyborze lub odwołaniu poszczególnych członków komisji. Wyjątek stanowią tylko regulacje dotyczące komisji : rewizyjnej i uzdrowiskowej. W skład komisji mogą wchodzić wyłącznie radni. Komisje podlegają radzie w całym zakresie swej działalności. Zajmują one równorzędną pozycję wobec siebie. Ich lista i zakres przedmiotowy jest ustalany swobodnie przez radę gminy (pewne wymagania ustawowe dotyczą tylko wspomnianych wyżej stałych komisji powoływanych obligatoryjnie). Komisje mogą być powoływane na stałe (na okres kadencji rady) lub do wykonania określonego zadania. Ustalenia te mogą znaleźć się w statucie albo w odrębnych uchwałach. Zasadny wydaje się postulat, aby do rozbudowy regulacji statutowych w tej materii podchodzić z rozwagą gdyż nadmierna formalizacja listy i składów komisji może utrudniać elastyczne dostosowanie trybu pracy rady do zmieniających się potrzeb. Komisje ustalone w statucie muszą być powoływane, zaniechanie tej decyzji stanowi istotne naruszenie prawa.

Zadania komisji polegają najczęściej na opiniowaniu projektów uchwał i kontroli ich wykonania, a także na występowaniu z inicjatywami uchwałodawczymi. Komisje nie mają żadnych kompetencji własnych (poza komisją rewizyjną). Ponieważ ustawa nie przewiduje dla komisji żadnych kompetencji o charakterze władczym, ich uprawnienia mogą odnosić się jedynie do form działania o charakterze niewiążącym. Komisji więc może być przyznana kompetencja do opiniowania, wnioskowania, kontrolowania, oceny, ale już nie do uzgadniania stanowiska, gdyż wówczas jej działanie miałoby charakter wiążący. Niemniej jednak jeżeli statut gminy stanowi, iż uchwała może być podjęta po zapoznaniu się radnych z opinią właściwej przedmiotowo komisji, podjęcie uchwały bez zachowania tego warunku może być zakwalifikowane jako istotne naruszenie prawa (zachodzi wówczas sprzeczność z aktem prawa miejscowego). Oczywiście, zawiniony przez komisję brak opinii nie może prowadzić do blokowania pracy rady. Należy przyjąć w takich wypadkach, że jeżeli komisja dysponowała odpowiednim czasem na sformułowanie opinii i nie dopełnienia swego obowiązku do momentu dyskusji i głosowania nad wymienioną uchwałą, podjęcie tej uchwały bez opinii komisji nie stanowi naruszenia prawa.

W nauce prawa wyrażono pogląd, że rada gminy nie może przyznać komisji uprawnienia do kontroli innej komisji.

Zakres działania i kompetencje komisji

Pytanie o zakres obowiązków komisji jest stosunkowo łatwe w odniesieniu do większości komisji. Głos rozstrzygający należy do rady (sejmiku) powołującego komisję, ustalającą zakres działania oraz plan aktywności. Jedynie dla komisji rewizyjnej ustawodawca określa minimalne obowiązki.

Zadania komisji obejmują przede wszystkim opiniowanie projektów, które mają być poddane pod głosowanie w czasie obrad rady (sejmiku). W większości statutów jednostek samorządu terytorialnego znajdują się zapisy, że uchwała może być podjęta pod warunkiem uprzedniego zapoznania się przez radę (sejmik) z opinią właściwej komisji rady (sejmiku).

Komisje są organami kontrolnymi powołanymi do sprawdzania wykonania uchwały rady. Najczęściej odpowiedzialność za wykonanie uchwały spoczywa na wójcie (zarządzie), w związku z tym kontrola wykonania uchwały jest równocześnie kontrolą działalności wójta (zarządu).

Wreszcie statuty przyznają komisjom prawo inicjatywy uchwałodawczej. Komisje działają w ramach kompetencji rady (sejmiku), tj. nie posiadają żadnych kompetencji ustawowych i podlegają tym samym ograniczeniom, co organ uchwałodawczy. Na pierwszym miejscu należy wymienić zasadę właściwości, czyli komisja nie może podejmować kompetencji nie tylko innych organów publicznych, ale nawet kompetencji własnej rady (sejmiku). Komisjom nie może być przyznana kompetencja decyzyjna, a jedynie pomocnicza (opiniodawcza, kontrolna, inicjatorska). Uwaga ta pozostaje aktualna również w tych wypadkach, gdy zasięgnięcie opinii komisji jest obligatoryjne.

Przykładowe zadania komisji stałych:

1) występowanie z inicjatywą uchwałodawczą;

2) opiniowanie spraw przekazanych przez Radę, Przewodniczącego, Prezydenta lub członków komisji;

3) kontrola działalności Prezydenta i miejskich jednostek organizacyjnych, rozliczających się na zasadach prawa budżetowego, w zakresie spraw, do których została powołana, w trybie przewidzianym w Regulaminie Komisji Rewizyjnej;

4) kontrola wykonania uchwał Rady w zakresie właściwości komisji;

5) przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków mieszkańców Miasta Torunia w sprawach działalności Rady, jej organów oraz gminnych jednostek organizacyjnych w zakresie właściwości komisji;

6) utrzymywanie więzi z wyborcami.

Korespondencja komisji skierowana do osób lub jednostek organizacyjnych będących poza strukturą Urzędu Miasta musi być podpisana przez Przewodniczącego wraz z przewodniczącym danej komisji.

Bibliografia:

1. Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Wydawnictwo Oficyna, Warszawa 2009

2. Kisiel W., Ustrój Samorządu Terytorialnego w Polsce, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2003

3. Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym, pod red. Pawła Chmielnickiego, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2007

4. Nowacka J. E., Samorząd terytorialny w ustroju państwowym, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2003

2

---