sprzęgła

Sprzęgłem nazywa się urządzenie do trwałego połączenia lub łączenia i rozłączania wałów w celu przenoszenia momentu obrotowego, przy czym osie połączonych wałów mogą lecąc na jednej prostej albo przecinać się pod katem ostrym.

Sprzęgło składa się z członu napędzającego (czynnego) osadzonego na wale napędzającym, członu napędzanego (biernego) osadzonym na wale napędzanym oraz łącznika, którym może być jeden lub więcej elementów maszynowych albo czynnika (Np. ciecz w sprzęgłach hydraulicznych).

Dzięki sprzęgłom silniki, zespoły ukł. napędowego oraz mechanizmy robocze można wykonywać w postaci odrębnych zespołów maszyn i urządzeń, a następnie łączyć je za pomocą montażu. Stosowanie różnych sprzęgieł umożliwia też spełnienie wielu innych zadań, które wymagałyby bardzo skomplikowanej konstrukcji maszyn, a nawet byłyby niemożliwe do wykonania.

PODZIAŁ:

1)Nierozłączne mechaniczne

*sztywne

*samonastawne

*podatne

2)sterowane

-mechanicznie

*przyłączalne synchronicznie

*przyłączalne asynchronicznie(ciernie)

-elektromagnetyczne

-hydrodynamiczne

3)samoczynne

-mechaniczne

*odśrodkowe

*jednokierunkowe

*bezpieczeństwa

-elektromagnetyczne

-hydrodynamiczne

Rzutowanie- Zawsze rysujemy tyle rzutów, aby pokazane zostały wszystkie wymiary przedmiotu. Pamiętamy również o tym, że krawędzie niewidoczne w rzucie prostokątnym kreślimy linią kreskową. Na rysunku wykonawczym możemy wykorzystywać rzuty, jak również przekroje. Od krawędzi niewidocznych nie wolno wyiarować. A - rzut z przodu. Do pierwszego rzutu ustawiamy przedmiot tak, aby jego rzut zawierał najwięcej informacji (cech charakterystycznych). C - rzut z lewej strony na prawą. D - rzut z prawej strony na lewą. E - rzut z dołu. F - rzut z tyłu. // Aksonometrią nazywamy rzutowanie modelu na jedną rzutnię i przypominają swoim wygladem rysunki perspektywiczne stosowane w plastyce. W rysunku technicznym znajdują zastosowanie trzy rodzaje aksonometrii - dimetria ukośna, dimetria prostokątna i izometria. Poszczególne rzuty róznią się między sobą sposobem ustawienia przedmiotu względem rzutni co wiąże się ze zmianą długości niektórych krawędzi.

Wymiarowanie to wyrażenie pewnej wielkości w przyjętej jednostce wymiarowej i oznaczenie tego na rysunku w odpowiedni sposób. W technice wymiary podajemy zawsze w [mm]! Wymiarowanie poszczególnych elementów przedmiotów. Zasady ogólne: -Linie wymiarowe zakańcza się obustronnie strzałkami (niekiedy z 1j strony). -Kąt wierzchołkowy strzałki powinien wynosić około 20o. -Jeżeli obok siebie znajduje się kilka małych wymiarów i brak jest miejsca na strzałki, to zastępuje się je ukośnymi kreskami lub kropkami. -Liczby wymiarowe wpisujemy nad liniami wym. Gdy wymiary są małe można pisać na przemian nad i pod linią wymiarową. W tym miejscu zaznaczyć należy, że niektóre programy komputerowe nie zawsze stosują się precyzyjnie do tej zasady. -Wymiary liniowe (dł, szer, średn) na rys. maszynowych dotyczących przedmiotów wykonanych z metalu podajemy w mm, przy czym oznaczenia "mm" nie podajemy. Kąty wymiarujemy w stopniach, min. i sek. lub za pomocą zbieżności albo pochylenia. -Wymiary powinno się na rysunkach tak rozmieszczać, żeby najwięcej z nich można było odczytać patrząc na rysunek od dołu lub od prawej strony, ale dopuszca się odstąpienie od tej zasady jeżeli poprawi to czytelność rysunku.

*Sprzęgła NIEROZŁĄCZNE: nazywa się sprzęgła, w których element czynny i bierny są połączone trwale tzn. nie można ich rozłączyć w czasie pracy. Sprzęgła te stosuje się w przypadkach, gdy rozłączenie następuje jedynie podczas demontażu maszyny.

+sztywne - umożliwiające przesunięcie względne między członami w czasie eksploatacji (tulejowe, łubkowe, kołnierzowe),

-- Sprzęgło tulejowe kołkowe - moment przenoszony jest z kołka zamocowanego na wale czynnym poprzez tuleję, która łączy oba wały, na kołek zamocowany na wale biernym. Elementami łączącymi mogą być inne elementy np. wpusty czy też kliny. Do łączenia wału i tulei stosowane jest także połączenie skurczowe. Rys.1

-- Sprzęgło łubkowe - w skład sprzęgła łubkowego wchodzą 2dwa elementy zwane łubkami. Części te są mocowane na wałach przy pomocy śrub. Do przenoszenia momentu wykorzystane jest tarcie pomiędzy łubkami a wałami. Rys. 2

-- Sprzęgła kołnierzowe składają się z 2 tarcz złączonych śrubami. Tarcze osadza się na wałach najczęściej za pomocą wpustów. Rys.3

+samonastawne - pozwalające na niewielkie przesunięcie wzdłużne i poprzeczne wałów.

--Sprzęgło kłowe umożliwia przesunięcia wzdłużne wałów w granicach luzu osiowego. Przesunięcia tego rodzaju występują najczęściej wskutek wydłużeń cieplnych. Łącznikiem w tym sprzęgle są kły na powierzchniach czołowych obu tarcz. Rys. 4

-- Sprzęgła zębate zalicza się do sprzęgieł uniwersalnych, umożliwiających przenoszenie momentu przy przesunięciach osiowych, poprzecznych i kątowych. Tarcze uzębione, osadzone na wałach, współpracują z tulejami o uzębieniu wewnętrznym, przy czym obie tuleje są złączone śrubami. Rys. 5

-- Sprzęgła przegubowe (Cardana) stanowią specjalną grupę sprzęgieł samonastawnych są stosowane do łączenia wałów o kącie między osiami dochodzącym do 40°. Zasada działania sprzęgła polega na zastosowaniu sztywnego krzyża, ułożyskowanego w widełkach, wzajemnie prostopadłych.

+podatne - łącznikiem są elem. sprężyste

-- Sprzęgło kabłąkowe (oponowe) składa się z dwóch tulei z przyspawanymi do nich tarczami. Rolę łączników odgrywają cztery odcinki taśmy gumowej wygiętej w kształcie kabłąków i przykręconej do tarcz śrubami. Rys. 6

-- Sprzęgła wkładkowe tulejkowe (sprężyste palcowe) stanowią rodzaj sprzęgieł podatnych z łącznikiem gumowym, których parametr podaje wytwórca w katalogach.

-- Sprzęgło podatne z pakietami sprężyn płaskich, osadzonymi promieniowo, umożliwia duże tłumienie, tzn. łagodzenie skutków nagłego wzrostu obciążenia.

-- Sprzęgło ze sprężyną wężykową, tzw. sprzęgło Bibby, jest dość często stosowane. Sprężyna wężykowa (esowa) jest nawinięta między zębami o specjalnym kształcie. Zęby są umieszczone naprzemianlegle na obu tarczach sprzęgła. Uzębienie tarcz wraz ze sprężyną jest zamknięte obudową. Sprężyna pracuje w smarze stałym.

+luźne - stosowane do łączenia poszczególnych członów ukł. napędowych w czasie montażu, gdy nie jest możliwe dokładne ustawienie współosiowości (kłowe, zębate).

*Sprzęgła SAMOCZYNNE umożliwiają łączenie i rozłączanie członów bez interwencji obsługującego tzn. wyłączenie wskutek zmian zadanych parametrów pracy. Najczęściej wyk. się siły bezwładności (zwłaszcza siły odśrodkowe) zmianę kierunku ruchu obrotowego lub zmianę momentu obrotowego.

+odśrodkowe - włączenie lub rozłączenie sprzęgła następuje na skutek działania siły odśrodkowej (rozruchowe). Stos. są najczęściej jako sprzęgła rozruchowe, umożliwiające rozruch bez obciążenia silników o dużych prędk. początkowych.

+ jednokierunkowe - przenoszą moment obrotowy wyłącznie w jednym kierunku, pracują w wyniku działania siły obwodowej jako siły nacisku lub siły tarcia. Powszechnie stosowane to sprzęgła zapadkowe i sprzęgła cierne.

-- zapadkowe - koło zębate jest umieszczone na jednej części (np. czynnej), a zapadki na części współpracującej. Zęby koła zębatego są niesymetryczne, mają różne kąty pochylenia boków. W czasie ruchu w jedną stronę zapadki opierają się o zęby przenosząc moment obrotowy, natomiast w kierunku odwrotnym zapadki ślizgają się po zębach. W zależności od konstrukcji sprzęgła koło uzębione i zapadki są przytwierdzone wewnątrz bądź zewnątrz tarczy, a ilość zapadek waha się granicach 1 - 4.

-- cierne - wykorzystują siłę tarcia do przenoszenia momentu obrotowego. Podczas ruchu obrotowego w jedną stronę wałki zaciskają się pomiędzy tarczą kształtową a pierścieniem. Zaciśnięcie ułatwiają sprężynki dociskające. W czasie zmiany kierunku obrotów wałeczki przezwyciężają siłę sprężynek i nie przenosząc momentu obrotowego luźno leżą pomiędzy tarczą a pierścieniem.

+bezpieczeństwa - wyłączające się przy przekroczeniu założonego momentu obrotowego (--z łącznikami podlegającymi zniszczeniu lub --z łącznikiem trwałym).

*Sprzęgłami ROZŁĄCZNYMI (sterowane) nazywa się sprzęgła wyposażone w urządzenia, za których pomocą pracownik obsługujący urządzenie może dokonać połączenia lub rozłączenia członów sprzęgła w zależności od charakteru pracy łączenie lub rozłączenie sprzęgła może następować w czasie spoczynku albo ruchu, przy czym o konstrukcji sprzęgła może decydować również kierunek momentu i ruchu obrotowego przy włączeniu oraz warunki wyłączenia: przy biegu luzem czy też pod obciążeniem.

+ przełączalne synchronicznie - w których przełączenie następuje tylko przy równych lub prawie równych prędkościach kątowych członów czynnego i biernego (kłowe, zębate),

-- Sprzęgła kłowe włączalne w czasie spoczynku są wykonane w zasadzie identycznie jak samonastawne kłowe. Różnica polega na zastos. mechanizmu umożliwiającego przesuw poosiowy 1 z tarcz w celu rozłączenia sprzęgła. -- Sprzęgło zębate składa się z 2 tarcz, z których jedna ma uzębienie zewn, a druga wewn. Jedna z tarcz jest przesuwna. Podobnie jak w sprzęgłach kłowych, nadaje się zębom kształty ułatwiające włączanie.

+ przełączalne asynchroniczne - (cierne) przekazujące mement obrotowy w wyniku działania sił tarcia, co umożliwia przełączenie przy różnych prędkościach kątowych obu członów (tarczowe, wielopłytkowe, stożkowe).

-- Sprzęgło tarczowe z 2 tarcz, z których 1 jest osadzona na wale na stałe, a druga -przesuwnie. Moment obrotowy jest przenoszony, gdy tarcza przesuwna jest dociśnięta do tarczy stałej siłą. Rys. 7

-- Sprzęgło cierne wielopłytkowe jest zwielokrotnionym sprzęgłem tarczowym. Płytki cierne są osadzone na zmianę: jedna 1 w zewnętrznej tulei 3, druga 2 w wewn. tulei 4 itd. Rys. 8

--Sprzęgło cierne stożkowe (tarcze mają stożkowe powierzchnie cierne) jedna z tarcz jest połączona z wałem na stałe, a druga przesuwa się wzdłuż drugiego wału najczęściej po wpuście.

0x08 graphic