Informacje ogólne o KRUS

Ubezpieczenie społeczne rolników uregulowane zostało ustawą z 20 grudnia 1990 roku (tekst jednolity: Dz.U.1998. Nr 7 poz. 25 ze zm.) Realizację zadań wynikających z ustawy powierzono odrębnej instytucji - Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zobowiązując ją do prowadzenia zadań wyodrębnionych z systemu powszechnego, w tym m.in. obsługi rolników w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie, przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń: emerytalno-rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, prowadzenia działalności prewencyjnej na rzecz upowszechniania zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych oraz eliminowania zagrożeń w miejscu pracy i życia rolników, prowadzenia dobrowolnej, nieodpłatnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych doświadczeń KRUS, zagrożonych niezdolnością do pracy, bądź trwale lub okresowo całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym. Od 1997 roku KRUS prowadzi odrębny dwuinstancyjny system orzecznictwa lekarskiego w związku z ustalaniem prawa ubezpieczonych w KRUS do świadczeń zależnych od niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym lub medycznej oceny stanu zdrowia. Z dniem wejścia Polski do UE Kasa realizuje zadania związane z koordynacją zabezpieczenia społecznego w krajach Unii Europejskiej.    

Kasa realizuje wiele dodatkowych zadań zleconych przez państwo, m.in. wypłaca tzw. krajowe  renty strukturalne, realizuje świadczenia kombatanckie dla inwalidów wojennych, obsługuje ubezpieczenie zdrowotne rolników, ich domowników, emerytów i rencistów, a także członków ich rodzin, pełniąc zarazem na rzecz NFZ funkcję płatnika składek na to ubezpieczenie. Więcej o ubezpieczeniu zdrowotnym rolników, domowników, emerytów i rencistów rolniczych oraz członków ich rodzin, a także o dodatkowych świadczeniach zlecanych KRUS do realizacji, w tematycznym dziale: Zadania KRUS - menu: informacje ogólne.

W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe, finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników;

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników.    

Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zmianami), zwana dalej u.s.r., stanowiąca o utworzeniu Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (zwanej dalej Kasą), nie określa wprost statusu prawnego tej jednostki organizacyjnej. Art. 2 ust. 1 u.s.r. stanowi, że Kasa realizuje ubezpieczenie społeczne rolników. Zgodnie z obowiązującą od 2 maja 2004 r. ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.2004.91.873), w myśl art. 2 ust. 2,
Kasą kieruje Prezes KRUS jako centralny organ administracji rządowej.  Prezesa Kasy powołuje i odwołuje  Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek  ministra właściwego ds. rozwoju wsi (art. 59 u.s.r. w brzmieniu zmienionym art. 35 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 roku o państwowym zasobie kadrowym oraz wysokich stanowiskach państwowych).
Od daty obowiązywania ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nadzór nad systemem realizowanym przez KRUS sprawował minister właściwy ds. rozwoju wsi. W 2004 roku, na mocy Ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 roku o zmianie u.s.r. zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004, Nr 91, poz. 873) ubezpieczenie społeczne rolników przekazano pod nadzór ministra pracy i polityki społecznej. Od 19 maja 2006 roku system ten ponownie nadzoruje minister rolnictwa i rozwoju wsi, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 kwietnia 2006 r. (Dz. U. 2006. Nr 75, poz. 519).

Wewnętrzną organizację KRUS określa STATUT.

Struktura organizacyjna KRUS

      Prezes KRUS         -   Roman Kwaśnicki

     Zastępca Prezesa - Bogusław Andrzej Ulijasz

 
Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kieruje Prezes jako centralny organ administracji rządowej, podległy ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. Na mocy ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1217 ze zm.) w związku z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7 poz. 25 ze zm.) - dalej skrótowo: u.s.r.,  Prezesa Kasy powołuje i odwołuje  Prezes Rady Ministrów, na wniosek  ww. ministra właściwego. Na mocy art. 76 u.s.r., Prezes KRUS pełni z urzędu, pod nadzorem Rady Rolników, funkcję zarządu Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Prezes KRUS może mieć jednego lub dwóch zastępców. Zastępcę Prezesa Kasy powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi na wniosek Prezesa Kasy, złożony po zasięgnięciu opinii Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Zgodnie z art. 60 u.s.r. Prezes Kasy zatrudnia pracowników na podstawie umowy o pracę, chyba że odrębne przepisy wymagają zatrudnienia na podstawie powołania. Nabór na wolne stanowiska pracy w Kasie jest otwarty i konkurencyjny, prowadzony w trybie art. 59 pkt a-g ustawy o u.s.r. Więcej w BIP - dział .

Do pracowników Kasy stosuje się przepisy o pracownikach urzędów państwowych, z wyjątkiem przepisów dotyczących praw i obowiązków urzędników państwowych mianowanych. Wymagane kwalifikacje na stanowiskach w jednostkach organizacyjnych KRUS (w Centrali, oddziałach regionalnych oraz placówkach terenowych) określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 marca 2007 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek (Dz.U.2007.45.290).

Za realizację zadań przydzielonych poszczególnym strukturom Kasy odpowiadają przed Prezesem dyrektorzy Biur Centrali Kasy, dyrektorzy Oddziałów Regionalnych, kierownicy Placówek Terenowych oraz dyrektorzy innych jednostek organizacyjnych, tj. centrów rehabilitacji rolników i ośrodków rehabilitacyjnych mających status samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

STRUKTURĘ ORGANIZACYJNĄ KRUS TWORZĄ:

Finanse

Zgodnie z art. 75 u.s.r. Kasa prowadzi samodzielną gospodarkę finansową. Podstawą jej finansowania są trzy państwowe fundusze celowe: Fundusz Emerytalno-Rentowy (skrót. FER), Fundusz Prewencji i Rehabilitacji (skrót. FPiR), Fundusz Administracyjny (skrót. FA), a ponadto pozabudżetowy Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników (skrót. FS), który ma osobowość prawną; funkcje zarządu FS pełni z urzędu, jednoosobowo, Prezes KRUS. Nadzór nad Funduszem sprawuje Rada Nadzorcza FS, w składzie 9 osób, reprezentowanym w sposób określony w art. 76a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Dotacje i subwencje z budżetu państwa na zadania realizowane przez KRUS, corocznie określane w Ustawie Budżetowej, są gwarancją wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych z ubezpieczenia społecznego rolników oraz wykonania przez KRUS pozaubezpieczeniowych zleconych zadań, nie wynikających z u.s.r.

Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FS), tworzony z odrębnych składek ubezpieczonych rolników i źródeł wskazanych w jego Statucie, funkcjonuje bez udziału dotacji budżetowej. FS zapewnia finansowanie świadczeń z samofinanującego się ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i  macierzyńskiego; finansowanie bezpośrednich kosztów funkcjonowania Rady Rolników; kosztów zarządzania FS i wykonywania jego zobowiązań jako osoby prawnej. Na podstawie art. 77 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników FS  jest zobowiązany do przekazania odpisów: na Fundusz Prewencji i Rehabilitacji - do wysokości 5 proc. planowanych wydatków tego funduszu, na Fundusz Administracyjny (FA) - do wysokości 9 proc. planowanych wydatków tego funduszu.

Informacje ogólne

Do podstawowych zadań KRUS wynikających z ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników należą:  

• obsługa ubezpieczonych rolników i świadczeniobiorców Kasy (emerytów i rencistów) w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie;

• przyznawania i wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych oraz wypadkowych, chorobowych i macierzyńskich oraz świadczeń pozaubezpieczeniowych, wypłacanych w zbiegu ze świadczeniami z ubezpieczenia społecznego rolników;

• realizacja własnego, dwuinstancyjnego systemu orzecznictwa lekarskiego w postępowaniu dowodowym dla ustalenia prawa ubezpieczonych do świadczeń rentowych i odszkodowawczych, których przyznanie wymaga medycznej oceny stanu zdrowia lub oceny następstw wypadku w związku z pracą rolniczą. Orzeczenia wydają w pierwszej instancji lekarze rzeczoznawcy, w drugiej instancji komisje lekarskie Kasy;

• działalność prewencyjna na rzecz zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej i chorobom zawodowym, a w szczególności:

• upowszechnianie wiedzy o tych zagrożeniach i znajomości zasad bhp wśród dorosłych i dzieci,

• analiza przyczyn i okoliczności powstawania wypadków przy pracy rolniczej i chorób zawodowych,

• prowadzenie szkoleń w zakresie znajomości zagrożeń i zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym,

• podejmowanie starań o właściwą produkcję i dystrybucję bezpiecznych technicznych środków produkcji dla rolników, ubrań roboczych i ochronnych,

• prowadzenie nieodpłatnej, dobrowolnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych do świadczeń w KRUS, zagrożonych całkowitą niezdolnością do pracy lub wykazujących okresowo całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zawodowej w gospodarstwie rolnym. Rehabilitację tę prowadzą centra i ośrodki  KRUS oraz sanatoria współpracujące z Kasą. W okresie wakacyjnym Kasa prowadzi także turnusy rehabilitacyjne dla dzieci rolników;

• wspieranie ubezpieczeń wzajemnych;

• obsługa ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135).

Składki na ubezpieczenie społeczne rolników - wymiar składek, terminy ich opłacania

Rolnik płaci kwartalne składki na:

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

Wysokość składki na ubezpieczenie emerytalno - rentowe wynosi 30% emerytury podstawowej obowiązującej w ostatnim miesiącu poprzedniego kwartału. Wysokość emerytury podstawowej jest ogłaszana przez Prezesa ZUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie ustala Rada Rolników. Prezes Kasy ogłasza jej wysokość w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", co najmniej 14 dni przed pierwszym dniem danego kwartału. Obowiązkiem każdego płatnika składek jest samodzielne śledzenie zmian w wysokości składek i opłacanie ich każdorazowo w wysokości aktualnie obowiązującej.

Termin płatności składek przypada na ostatni dzień pierwszego miesiąca danego kwartału, tj.: 31 stycznia za I kwartał, 30 kwietnia za II kwartał, 31 lipca za III kwartał, 31 października za IV kwartał.

Uchwałą Nr 3 Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników z  dnia 6 marca 2008 r. składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie na II kwartał 2008 r. została ustalona w wysokości 78,00 zł za każdą osobę podlegającą temu ubezpieczeniu. Osoby objęte tym ubezpieczeniem na wniosek w ograniczonym zakresie opłacają 1/3 pełnej składki, tj. 26,00 zł.

Składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w II kw. 2008 roku wynosi 30% obowiązującej w marcu  2008 r. emerytury podstawowej (= 636,29 zł) , tj.  191,00 zł.

UWAGA!
Składka na ubezpieczenie za osobę podlegającą ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, która jednocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracuje przy prowadzeniu tej działalności, jest należna w podwójnej wysokości w stosunku do składki należnej za osobę nieprowadzącą takiej działalności. Rolnik prowadzący gospodarstwo ma obowiązek (wynikający z art. 4 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r.) opłacania składek kwartalnych za wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu w gospodarstwie, a jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest na rachunek kilku osób, wówczas obowiązek opłacania składek ciąży na tych osobach solidarnie. Składki na ubezpieczenie społeczne są niepodzielne, co oznacza, że należy je opłacać w obowiązującym terminie płatności i w pełnej kwartalnej wysokości, niezależnie od liczby dni podlegania ubezpieczeniu w danym kwartale. W przypadku obowiązkowego podlegania ubezpieczeniu, obowiązek opłacania składek dotyczy wszystkich okresów, w których to podleganie istniało.W przypadku podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu, tj. na wniosek, obowiązek opłacania składek ustaje z końcem kwartału poprzedzającego kwartał, w którym nastąpiło odstąpienie od ubezpieczenia. Za odstąpienie od ubezpieczenia uważa się także zaprzestanie opłacania składek.

Obowiązkiem każdego płatnika składek jest samodzielne śledzenie zmian w wysokości składek i opłacanie ich każdorazowo w wysokości aktualnie obowiązującej. Druki przekazów pocztowych z wypisaną kwotą łącznej należności kwartalnej, cokwartalnie przesyłane przez placówki terenowe KRUS, mają jedynie ułatwić działania rolników w tym zakresie. Nieznajomość aktualnej wysokości składki nie zwalnia rolnika z obowiązku terminowego płacenia składek w odpowiedniej wysokości.

Wpłaty składek można dokonywać na rachunek właściwej placówki terenowej lub oddziału regionalnego KRUS, za pośrednictwem poczty lub banku. Płatnicy składek, którzy z powodu nieregularnego wpływu dochodów nie są w stanie jednorazowo regulować swoich zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników, mogą dokonywać częściowych przedpłat na przyszłą należność kwartalną, jednakże w taki sposób, aby łączna kwota dokonanych wpłat pokryła pełną jej wysokość w obowiązującym terminie. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników dopuszcza również możliwość dokonywania potrąceń ze świadczeń przysługujących rolnikowi, na poczet składek, do opłacenia których jest on zobowiązany.

Nieopłacenie składek w ustawowym terminie skutkuje wzrostem kwoty należności o odsetki za zwłokę, na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, z 1999 r. poz. 926, z późn. zmianami). Odsetki liczone są za każdy dzień zwłoki, począwszy od następnego dnia po upływie terminu płatności, aż do dnia dokonania zapłaty włącznie. Stopę procentową odsetek za zwłokę ustala Minister Finansów. Obwieszczenie dotyczące powyższego jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Zobacz tabelę stawek odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych na stronie Ministerstwa Finansów - docelowy adres: http://www.mf.gov.pl/dokument.php?const=3&dzial=144&id=4053

Wymiar kwartalnych składek na ubezpieczenie społeczne rolników w 2008 roku

Składka na ubezpieczenie /w zł	I kwartał	II kwartał	III kwartał	IV kwartał
emerytalno-rentowe	179,00	191,00
wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie	78,00	78,00

Wymiar kwartalnych składek na ubezpieczenie społeczne rolników w 2007 roku

 

Składka na ubezpieczenie / w zł	I  kwartał	II  kwartał	III kwartał	IV kwartał
emerytalno- rentowe	179,00	179,00	179,00	179,00
wypadkowe, chorobowe  i macierzyńskie	72,00	72,00	72,00	72,00

 

Wymiar kwartalnych składek na ubezpieczenie społeczne rolników w 2006 roku

Składka na ubezpieczenie / w zł	I  kwartał	II  kwartał	III kwartał	IV kwartał
emerytalno- rentowe	168,80	179,00	179,00	179,00
wypadkowe, chorobowe  i macierzyńskie	72,00	72,00	72,00	72,00

Wymiar kwartalnych składek na ubezpieczenie społeczne rolników w 2005 roku

Składka na ubezpieczenie / w zł	I  kwartał	II  kwartał	III kwartał	IV kwartał
emerytalno-rentowe	168,80	168,80	168,80	168,80
wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie	60,00	60,00	72,00	72,00

 

Ubezpieczenie zdrowotne rolników, domowników, emerytów i rencistów rolniczych oraz członków ich rodzin

System powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązuje od 1.01.1999 r. Aktualnie zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego realizowane są na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).

Ubezpieczeniu zdrowotnemu z mocy przepisów ww. ustawy podlegają m.in.:

1.     osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników, które są rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 z późn. zm.),

a także

2.     rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, niepodlegający ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu,

3.   osoby pobierające emeryturę rolniczą lub rentę

oraz

4.      członkowie rodzin ww. rolników, domowników, emerytów i rencistów, którzy zostali zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego.

Za rolników objętych ubezpieczeniem zdrowotnym, którzy prowadzą działalność rolniczą na gruntach rolnych oraz za domowników, składki na ubezpieczenie zdrowotne finansowane są przez budżet państwa.

Natomiast rolnicy, prowadzący działalność rolniczą w ramach działów specjalnych w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zobowiązani są opłacać składkę indywidualnie od zadeklarowanego przez nich dochodu z działu specjalnego produkcji rolnej.

Rolnicy i domownicy podlegający ubezpieczeniu społecznemu rolników w trybie obowiązkowym, którzy dodatkowo prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu wyłącznie z tytułu wykonywanej działalności rolniczej i z tytułu działalności rolniczej opłacana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Za emerytów i rencistów odprowadzana jest składka ustalana od kwoty podstawy, jaką stanowi kwota emerytury lub renty pomniejszona o kwotę spłaty nadpłaty świadczenia, z wyłączeniem dodatków, zasiłków, świadczeń pieniężnych i ryczałtu energetycznego, ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla oraz deputatu węglowego.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne mają wymiar miesięczny i niepodzielny.

Zatem, na podstawie przepisów ustawy:

1) Od stycznia 2007 r. w okresie kolejnych trzech kwartałów składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosiła  9% jej podstawy wymiaru (większość ubezpieczonych finansuje składkę ze środków własnych w wysokości 1,25% podstawy wymiaru. W przypadku rolników ten sposób finansowania dotyczy emerytów i rencistów rolnych).

2) Składka na ubezpieczenie zdrowotne rolnika podlegającego ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, który prowadzi działalność rolniczą na gruntach rolnych jest równa kwocie odpowiadającej cenie połowy 1 kwintala żyta z każdego hektara przeliczeniowego użytków rolnych w prowadzonym gospodarstwie rolnym, ustalonej dla celów wymiaru podatku rolnego. 



Zgodnie z  komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 17 października 2006 r. (Dziennik Urzędowy Monitor Polski Nr 74, poz. 745), średnia cena skupu żyta za okres pierwszych trzech kwartałów 2006 r. wynosiła 35,52 zł za 1 q żyta. W związku z powyższym, od 01.11.2006 r. obowiązujący parametr wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne z każdego hektara przeliczeniowego użytków rolnych wynosi połowę tej ceny (tj. 17,76 zł). Zatem od 01.11.2006 r. składkę tę obliczano następująco:
 
                        liczba ha przel. x 17,76 zł

W związku z komunikatem Prezesa GUS z dnia17 października 2007 r. o średniej cenie skupu żyta za okres pierwszych trzech kwartałów 2007 r., wynoszącej 58,29 zł za dt (tj. za 1 q żyta), od 01.11.2007 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne rolników w gospodarstwach rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego liczona jest następująco  
                             
                           liczba ha przelicz. x 29,15 zł

3) Rolnik prowadzący działy specjalne produkcji rolnej w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników opłaca ponadto indywidualne składki na ubezpieczenie zdrowotne od deklarowanej podstawy wymiaru składki, która w 2007 r.

a) odpowiada dochodowi ustalonemu dla opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w kwocie nie niższej jednak niż odpowiadająca 9% kwoty świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych; 

              tj. 9% x 420 zł = 38,00 zł 
(świadczenie pielęgnacyjne od 1.05.2004 r. wynosi 420,00 zł);
                      

b) odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych w przypadku prowadzenia działalności niepodlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

Wymiar składki za ww. rolnika wynosił 9% kwoty świadczenia pielęgnacyjnego (w aktualnie obowiązującej kwocie = 420,00 zł);

4) W 2007 roku podstawę wymiaru składki za rolników i domowników, który ustawowo niepodlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, stanowiła kwota odpowiadająca wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych. Składka za ww. osoby w 2007 r. wynosi 9% kwoty świadczenia pielęgnacyjnego, tj. od 420,00 zł.

Od 01.01.2008 r. zmienia się podstawa wymiaru składki zdrowotnej za ww. osoby, gdyż jej podstawą będzie najniższe wynagrodzenie w kwocie 1.126,00 zł. W związku z tym od 01.01.2008 r. miesięczna składka za każdą osobę objętą tym ubezpieczeniem w ww. grupie wynosić będzie 101,00 zł, tj.:

                        9% x 1.126,00 zł = 101,00 zł

5) Składka zdrowotna za emerytów i rencistów od 1.01.2007 r. wynosiła 9% podstawy wymiaru składki, z czego ubezpieczony finansuje ją w wysokości 1,25% podstawy z kwoty netto emerytury lub renty. Natomiast składka pomniejszająca zaliczkę na podatek dochodowy stanowi - jak w poprzednich latach - 7,75% podstawy wymiaru.

Od 01.01.2008 r. zmienia się również minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej za rolników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej. Jej podstawą wymiaru będzie najniższe wyngrodzenie w kwocie 1.126,00 zł. W związku z tym od 01.01.2008 r. najniższa miesięczna składka za każdą osobę objętą tym ubezpieczeniem wyniesie 101,00 zł, tj.:

                        9% x 1.126,00 zł = 101,00 zł

Zadania z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego rolników, ich domowników, emerytów i rencistów rolniczych, a także członków ich rodzin od 1999 r. wykonuje Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, na zasadzie zadań zleconych ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

SWIADCZENUIA

Przepisy ogólne

Wyodrębnione w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników z 20 grudnia 1990 roku dwa systemy ubezpieczenia społecznego finansowane są na odrębnych zasadach. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego (FER), którego przychody pochodzą głównie ze środków budżetowych państwa i częściowo ze składek czynnych zawodowo rolników, natomiast ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie jest systemem pozabudżetowym, finansowanym z posiadającego osobowość prawną Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników (skrót. Funduszu Składkowego), którego przychody pochodzą wyłącznie ze składek rolników. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie musi być dostosowane do możliwości samofinansowania się funduszu, zatem prowadzenie działalności gospodarczej dla zapewnienia płynności finansowej i stworzenia gwarancji wypłacania należnych rolnikom świadczeń jednorazowych i krótkoterminowych z ubezpieczenia jest istotnym celem działalności tego podmiotu.

Dotacja z budżetu państwa jako podstawowe źródło przychodów funduszu emerytalno-rentowego wiąże się z charakterystycznymi dla ubezpieczeń społecznych gwarancjami Państwa wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników. Składka na fundusz emerytalno-rentowy jest parametrycznie związana z emeryturą podstawową,  uzależnioną  od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej (składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe wynosi 30% emerytury podstawowej).

Ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest obowiązkowe dla rolników, którzy prowadzą gospodarstwo o obszarze użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w załączniku do znowelizowanych przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, zgodnie z ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. (tj. Dz.U.2004.91.873), o ile osoby te nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty. Ustawa przewiduje także ubezpieczenie na wniosek (dobrowolne) w przypadku rolników, których gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego i którzy nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty. Więcej o trybach ubezpieczenia w KRUS - obowiązkowym lub dobrowolnym - w menu: Ubezpieczenie społeczne. 

Emerytura i renta rolnicza składa się z części składkowej i uzupełniającej. Część składkowa, zgodnie z zasadami ubezpieczenia, uzależniona jest od wysokości opłacanych składek i stażu ubezpieczeniowego. Wypłacana jest niezależnie do zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Natomiast część uzupełniająca świadczenia wypłacana jest po przekazaniu gospodarstwa rolnego.

Rodzaje świadczeń:

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego są w pełni samofinansujące się, tzn. są opłacane wyłącznie ze składek osób objętych w KRUS tym ubezpieczeniem społecznym (opłacanych bądź w trybie ustawy - obowiązkowo - bądź dobrowolnie, tj. na wniosek zainteresowanych rolników). Składki te gromadzone są w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FS) (art. 76 i nast. u.s.r.). Fundusz jest osobą prawną; ma status instytucji opartej na koncepcji solidarności grupowej ubezpieczonych. Zasada ta - zgodnie z ustawowym rozwiązaniem - pozostawiła Radzie Ubezpieczenia Społecznego Rolników swobodę w ustalaniu wysokości składki. Składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie kalkulowana jest raz na kwartał (uchwałę w tej sprawie podejmuje Rada Rolników). Z uwagi na to, że pobór składki następuje również w cyklu kwartalnym, a gromadzone w ten sposób środki do Funduszu Składkowego służą zapewnieniu płynnego finansowania bieżących zobowiązań z tego ubezpieczenia, ważne jest, by istniała stała nadwyżka zapewniająca sfinansowanie całości wydatków do następnego terminu płatności kwartalnej składki. Lokowanie nadwyżek FS m.in. na wkłady terminowe i zakup bonów skarbowych, umożliwia gromadzenie dodatkowych dochodów. W rezultacie, mimo podnoszenia rokrocznie wysokości świadczeń, skutkującego wzrostem wydatków, tempo wzrostu składki jest umiarkowane.  

Jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy rolniczej

Jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej ustala się w myśl art. 13 ust. 1 u.s.r., proporcjonalnie do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie jego czynności nie rokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu wskutek doznanego wypadku przy pracy rolniczej lub przebytej choroby zawodowej, które spowodowało upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące jednak ulec poprawie.

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje:

• ubezpieczonemu rolnikowi (domownikowi), który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,

• członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli:

• spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub

• będąc w stanie nietrzeźwości, lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych, lub innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.

 

Zasiłek chorobowy

Komu przysługuje zasiłek chorobowy?

W myśl przepisów art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zmianami), zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, jego małżonkowi, domownikowi), który wskutek choroby jest niezdolny do pracy nieprzerwanie co najmniej przez 30 dni, nie dłużej jednak niż przez 180 dni. Jeżeli po wyczerpaniu 180-dniowego okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, a w wyniku dalszego leczenia i rehabilitacji rokuje odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy przedłuża się na czas niezbędny do jej przywrócenia, nie dłużej niż o dalsze 360 dni. Podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej ponad 180 dni jest orzeczenie wydane przez lekarza rzeczoznawcę KRUS (w I instancji) lub komisję lekarską (w II instancji). Przedłużenie zasiłku dotyczy wyłącznie sytuacji, w których 180-dniowy zasiłek chorobowy kończy się po dniu 1 maja 2004 r.

Od 2 maja 2004 r., zgodnie z art. 15a ww. ustawy, od osób objętych ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek (dobrowolnie) wymaga się nieprzerwanego okresu ubezpieczenia przez co najmniej rok bezpośrednio przed wystąpieniem czasowej niezdolności do pracy, uzasadniającej nabycie prawa do zasiłku chorobowego, z wyjątkiem zasiłku chorobowy przysługującego w razie doznanego wypadku przy pracy rolniczej. Osobie, która podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu z mocy ustawy, tj. obowiązkowo, do okresu zasiłkowego określonego w art. 14 ust. 1 i 2 (z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym powyżej 30 dni, nie dłużej niż 180 dni), zalicza się okresy pobierania zasiłku chorobowego z innego ubezpieczenia społecznego. W przypadku przedłużenia okresu zasiłkowego ubezpieczonemu na wniosek, który złoży odpowiedni formularz wniosku po upływie 60 dni od ostatniego dnia 180-dniowego okresu zasiłkowego, KRUS nie będzie rozpatrywał takiego wniosku, a jedynie wskaże ubezpieczonemu możliwość nabycia prawa do nowego zasiłku na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636 ze zm.).

Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za okres jego pobytu na koszt KRUS w zakładzie opieki zdrowotnej, w celu odbycia rehabilitacji, ani w razie zaistnienia okoliczności powodujących ustanie ubezpieczenia społecznego w KRUS.


Jakie są zasady wypłacania zasiłku chorobowego?

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, trwającej nieprzerwanie co najmniej 30 dni, nie dłużej jednak niż przez 180 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą lub różnymi chorobami. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej, a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który wyczerpie 180 dni, niezdolności do pracy zasiłek chorobowy może przysługiwać przez kolejne 180 dni z tytułu tej samej choroby, jeśli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy przekracza 60 dni.


Kiedy ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego?

Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za okres objęty zaświadczeniem lekarskim. Zasiłek chorobowy nie przysługuje natomiast ubezpieczonemu za cały okres niezdolności do pracy (nawet orzeczony na kilku kolejnych zaświadczeniach lekarskich), jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego. Okoliczności te stwierdza się na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu albo prawomocnego orzeczenia kolegium do spraw wykroczeń. Jeśli niezdolność do pracy spowodowana została nadużyciem alkoholu, ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego za okres pierwszych pięciu dni tej niezdolności.


Jakie dokumenty wymagane są do wypłaty zasiłku chorobowego?

Na podstawie art. 14 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zasiłek chorobowy przyznaje się i wypłaca na wniosek uprawnionej osoby zainteresowanej, na podstawie zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy, wydanego przez lekarza, lekarza dentystę, felczera i starszego felczera upoważnionego przez ZUS na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zasiłek ten wypłacony zatem będzie ubezpieczonemu na podstawie zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby wystawionego przez upoważnionego przez ZUS lekarza na druku ZUS-ZLA (druk formularza jest ten sam, jak dla osób pozostających w zatrudnieniu). Zaświadczenie wystawia się z dwiema kopiami; pierwszą otrzymuje ubezpieczony (rolnik, domownik), którą winien on przedłożyć w KRUS, drugą kopię przechowuje lekarz, oryginał zwolnienia przesyłany jest do ZUS. Na oryginale i drugiej kopii (pozostającej u lekarza) lekarz powinien, oprócz wymaganego kodu literowego, wpisać numer statystyczny choroby. Na kopii dla rolnika powinien być wpisany kod literowy określony w art. 57 ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa, albowiem ma on wpływ na prawo do zasiłku chorobowego. Wszystkie pozycje, jakie zawiera druk zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA, winny być wypełnione przez lekarza, z wyjątkiem poz. 22 "NIP płatnika", która będzie wypełniana tylko wtedy, gdy rolnik prowadzi działalność gospodarczą i posiada swój numer NIP. W poz. 23 zwolnienia lekarskiego lekarz winien wpisać nazwisko rolnika opłacającego składkę na ubezpieczenie społeczne rolników.


Jak ubiegać się o zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy, podobnie jak inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego, przyznaje się wyłącznie na wniosek zainteresowanej osoby lub innej osoby mającej interes prawny w ustaleniu tego prawa. Przesłane przez ubezpieczonego do placówki terenowej lub oddziału regionalnego KRUS zaświadczenie lekarskie, wystawione na druku ZUS ZLA, jest traktowane jako złożenie wniosku o rozpatrzenie uprawnień do zasiłku chorobowego. Przedłużenie prawa i wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 180 dni następuje na podstawie złożonego wniosku o przedłużenie zasiłku chorobowego (druk wniosku: KRUS N-14). Formularz wniosku udostępniamy w Biuletynie Informacji Publicznej - menu: Formularze, okno Świadczenia, adres: http://www.bip.krus.gov.pl


Jaka jest wysokość zasiłku chorobowego i kiedy następuje przedawnienie roszczeń?

Zasiłek chorobowy za każdy 1 dzień niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym wynosi 8,00 zł . Prawo do zasiłku chorobowego ulega przedawnieniu po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który przysługuje.


Jak ubiegać się o zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy, podobnie jak inne świadczenia, przyznaje się na wniosek zainteresowanego. Przesłane przez ubezpieczonego zaświadczenia lekarskiego wystawionego na druku ZUS ZLA do placówki terenowej lub oddziału regionalnego KRUS, jest traktowane jako złożenie wniosku o rozpatrzenie uprawnień do zasiłku chorobowego.

Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego rolników

Zgodnie z art. 15 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnikowi (jego małżonkowi, domownikowi) ubezpieczonemu w KRUS w trybie obowiązkowym, z tytułu urodzenia dziecka, a także z tytułu przyjęcia dziecka w wieku do jednego roku na wychowanie, jeżeli w tym czasie został złożony wniosek o przysposobienie, przysługuje zasiłek macierzyński. Zasiłek ten jest przyznawany i wypłacany przez placówki terenowe i oddziały regionalne KRUS, na podstawie złożonego wniosku wraz ze skróconym aktem urodzenia dziecka albo z zaświadczeniem sądu stwierdzającym wystąpienie do sądu o przysposobienie dziecka.

W przypadku rolników ubezpieczonych w Kasie w trybie dobrowolnym, tj. na wniosek, zasiłek ten przysługuje, jeśli okres podlegania temu ubezpieczeniu wynosi co najmniej 1 rok bezpośrednio przed wystąpieniem zdarzenia uzasadniającego nabycie prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego. Do wymaganego rocznego okresu ubezpieczenia nie wlicza się okresów podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu, nawet gdy zainteresowany nie nabył prawa do analogicznego świadczenia z tego ubezpieczenia. Jeżeli ubezpieczeniu podlegają oboje rodzice, zasiłek ten przysługuje im łącznie. O zasiłek macierzyński może zatem ubiegać się także ubezpieczony rolnik - ojciec dziecka, o ile to on złoży wniosek i skrócony akt urodzenia dziecka, z którego będzie wynikało, iż jest ojcem dziecka.

Nadmieniamy, że zasiłek macierzyński wypłacany jest jednorazowo, w wysokości trzyipółkrotności emerytury podstawowej obowiązującej w dacie porodu. Po zmianie od 1 marca 2006 r. kwoty emerytury podstawowej, zmieniła się również wysokość zasiłku macierzyńskiego. Wynosi on obecnie 2091,11 zł (tj. emerytura podstawowa = 597,46 x 3,5) - natomiast przed waloryzacją zasiłek przysługiwał w kwocie 1969,03 zł, (obowiązująca przed waloryzacją emerytura podstawowa = 562,58 zł).

Poza zasiłkiem macierzyńskim z tytułu urodzenia dziecka, który jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego rolników, ubezpieczonym w KRUS osobom uprawnionym do zasiłku rodzinnego przysługuje z tytułu urodzenia dziecka po 31 grudnia 2005 r. becikowe, czyli jednorazowy dodatek w kwocie 1.000 zł. Rolnicy powinni składać wnioski o ten dodatek w miejscowym urzędzie gminy, gdyż zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U z 2005 r. Nr 267, poz. 2260) urzędy te przejęły od 1 września 2005 r. z KRUS przyznawanie i wypłatę świadczeń rodzinnych. Wymieniony dodatek przysługuje jedynie rodzinom osiągającym dochód w przeliczeniu na jednego członka rodziny nie przekraczający 504 zł miesięcznie.

Na marginesie należy zaznaczyć, że we wspomnianej ustawie o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych zmieniono kryterium ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego. Wcześniej dochód ten ustalany był na podstawie przepisów o pomocy społecznej i wynosił z 1 ha przeliczeniowego 194 zł miesięcznie. Od 15 stycznia 2006 r. gminy przyznające zasiłki rodzinne przyjmą, że rolnicy uzyskują z 1 ha przeliczeniowego dochód miesięczny wynoszący 1/12 dochodu rocznego ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na podstawie art. 18 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431 z późn. zm.). Kwota ta za rok 2004 (na potrzeby ww. ustawy) wynosi 1626 zł, tj. 135,5 zł miesięcznie z 1 ha przeliczeniowego. Nowe kryterium dochodowe z 1 ha przeliczeniowego z pewnością spowoduje, że większa część rodzin rolniczych nabędzie prawo do zasiłków rodzinnych na dzieci, a w przypadku urodzenia kolejnego dziecka po 31.12.2005 r. nabędzie również prawo do jednorazowego dodatku (becikowego) z tytułu urodzenia dziecka.

Niezależnie natomiast od osiąganych dochodów w rodzinie, z tytułu urodzenia dziecka po 31 grudnia 2005 r. matce, ojcu, albo opiekunowi prawnemu, przysługuje jednorazowa zapomoga (czyli drugie becikowe), Drugie becikowe wypłacane jest także w kwocie 1000 zł. Wniosek o zapomogę należy składać w urzędzie gminy, w nieprzekraczalnym terminie 3. miesięcy od dnia narodzin dziecka. Wniosek złożony po terminie organ pozostawi bez rozpoznania.

Reasumując, ubezpieczonemu (rolnikowi, jego małżonkowi, domownikom) w przypadku urodzenia dziecka przysługuje  zasiłek macierzyński, który jest jednorazowym świadczeniem finasowanym wyłącznie z ich składki płaconej na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie. Z kolei z tytułu urodzenia dziecka ubezpieczonym zarówno w KRUS jak i w ZUS  przysługuje na ogólnie obowiązujących zasadach wynikających z  ustawy o świadczeniach rodzinnych  jednorazowa zapomoga w kwocie 1000 zł.  Dodatkowo osoby  uprawnione do zasiłku rodzinnego, a więc te, w których dochód na członka rodziny nie przekracza 504 zł,  mogą również skorzystać z prawa do dodatkowej kwoty 1000 zł becikowego, czyli z dodatku z tytułu urodzenia dziecka.

Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego

ŚWIADCZENIAMI PIENIĘŻNYMI Z UBEZPIECZENIA EMERYTALNO-RENTOWEGO SĄ:

- emerytura i renta z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,

Ponadto do przyznanych emerytur i rent Kasa wypłaca dodatki wymienione w menu:  

KRUS wypłaca również renty strukturalne, przyznane na podstawie Ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz. U. z 2001 r. Nr 52 poz. 539 ze zm.). Termin składania wniosków o przyznanie renty strukturalnej na tej podstawie upłynął z dniem 31 grudnia 2003 r., na mocy Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273). Wobec powyższego, począwszy od stycznia 2004 roku, Kasa nie przyjmuje wniosków od rolników zainteresowanych uzyskaniem tego świadczenia przedemerytalnego.

Emerytura rolnicza

Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek emerytalny (60 lat dla kobiety, 65 lat dla mężczyzny),

• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 100 kwartałów.

Ustawa przewiduje także możliwość przyznawania ubezpieczonemu rolnikowi tzw. wcześniejszej emerytury, na wniosek ubezpieczonego rolnika, jeśli spełnia on łącznie następujące warunki:

• osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną,

• podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 120 kwartałów,

• zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, od których zależy prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej, zalicza się również okresy:

• podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983 - 1990,

• prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.

• od których zależy prawo do emerytury w myśl przepisów emerytalnych.

Z tym że okresów, o których mowa wyżej, nie zalicza się do ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Emerytura rolnicza składa się z części składkowej i uzupełniającej. (Według tych samych zasad ustala się rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy). Suma obu części stanowi pełną wysokość emerytury lub renty rolniczej. Część składkowa nie ulega zawieszeniu, natomiast wypłata części uzupełniającej jest zawieszona w całości lub w określonej części (25% lub 50% tej części), jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.
Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy użytków rolnych lub nie prowadzi działu specjalnego produkcji rolnej w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Wcześniejsza emerytura

Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej - warunkiem wypłaty w pełnej wysokości emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy

Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej to jeden z terminów występujących w systemie ubezpieczenia społecznego rolników, który został wprowadzony ustawą z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm.). Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest warunkiem wypłaty emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w pełnej wysokości. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników odmiennie niż wcześniejsze przepisy regulujące sprawy emerytur i rent rolniczych nie stawia wymogu przekazania gospodarstwa rolnego jako warunku wymaganego do uzyskania przez rolnika prawa do emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Z tym że rolnik, który nadal posiada gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, bądź prowadzi dział specjalny w rozumieniu przepisów ww. ustawy, będzie miał prawo do wypłaty tylko części składkowej emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy. Wynika to przyjętego w ustawie rozwiązania � tj. dwuczęściowej konstrukcji emerytury i renty rolniczej. Każda emerytura i renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy składa się zatem z części składkowej, która wypłacana jest zawsze, o ile rolnik uzyska prawo do świadczeń emerytalno-rentowych, oraz z części uzupełniającej, której wypłata jest uzależniona od zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Tylko wyjątkowo zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest jednym z warunków, które rolnik musi spełnić, aby nabyć prawo do emerytury. Dotyczy to rolników, którzy ubiegają się o przyznanie emerytury w wieku o 5 lat niższym od wieku emerytalnego (tzw. emerytura "wcześniejsza"). Zgodnie z ww. ustawą uznaje, że emeryt (rencista) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego i nie prowadzi działu specjalnego, nie licząc:

1. gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie nie będącej:
   
   a) małżonkiem emeryta lub rencisty,
   
   b) jego zstępnym ( dzieckiem, wnukiem )  lub pasierbem,
   
   c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
   
   d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c,

2. gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych,

3. gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

4. własności (udziału we współwłasności) nie ustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Warto dodać, że zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431 z późn. zm.) za gospodarstwo rolne dla celów podatku rolnego uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza; o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej lub osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. Jeżeli zatem w posiadaniu emeryta (rencisty) będzie nadal gospodarstwo rolne o podanej wyżej powierzchni i nie zajdą okoliczności przedstawione wyżej w punktach od 1 do 4, musi liczyć się on z tym, że nie otrzyma w pełnej wysokości emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, bądź nie uzyska prawa do emerytury "wcześniejszej".

Chcąc spełnić warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, emeryt (rencista) powinien przenieść własność i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę. Nie musi jednak wyzbywać się całego gospodarstwa. Może wyłączyć i pozostawić sobie na własność takie grunty (także z budynkami), których łączna powierzchnia nie przekracza 1 ha fizycznego lub 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych.

Przykład
Emeryt (rencista) posiadający gospodarstwo rolne o pow. 2 ha, aby nabyć prawo do wypłaty w pełnej wysokości emerytury (renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy), powinien przekazać gospodarstwo rolne o powierzchni co najmniej 1 ha. Emeryt lub rencista, który chce przekazać gospodarstwo rolne, aby uzyskać pełne świadczenie (emeryturę lub rentę), ma możliwość swobodnego dysponowania swoim gospodarstwem rolnym. Zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej może dokonać w każdej dopuszczalnej prawem formie. Z tym, że zasadą wynikającą z przepisów prawa cywilnego jest, że przeniesienie własności gospodarstwa rolnego na inną osobę fizyczną lub prawną może być dokonane tylko u notariusza, w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Umowy zawarte bez zachowania tej formy są nieważne i nie wywierają skutków prawnych.

Najczęściej spotykanymi formami przeniesienia własności gospodarstwa rolnego są:

• umowa darowizny - w tej formie właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie na rzecz obdarowanego własność i posiadanie gospodarstwa rolnego,

• umowa o dożywocie - umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi nieodpłatnie własność gospodarstwa rolnego i zapewnia sobie pomoc i opiekę (dożywotnie utrzymanie) od osoby, która przejmuje własność gospodarstwa rolnego,

• umowa sprzedaży - umową taką właściciel gospodarstwa rolnego przenosi własność gospodarstwa rolnego na rzecz nowego właściciela, a ten przyjmuje to gospodarstwo za umowną cenę.

Jeżeli emeryt lub rencista chciałby wyzbyć się własności gospodarstwa rolnego, a nie może znaleźć nabywcy gospodarstwo rolne może zostać przekazane za odpłatnością poprzez Agencję Nieruchomości Rolnych (skrót. ANR) - do zasobów własności rolnej Skarbu Państwa. Na podstawie Ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z dnia 19 października 1991 r. (Dz. U. 01.57.603 z późn. zm.) oraz Ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 r. (Dz. U. 03.64.592). ARN przejęła wcześniejsze uprawnienia Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Przejęcie gospodarstwa do zasobów Skarbu Państwa następuje na wniosek właściciela gruntów, ale tylko wtedy, gdy rolnik lub jego małżonek ma ustalone prawo do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych, a nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu wg przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Przejęcie gospodarstwa rolnego i ustalenie odpłatności następuje w drodze decyzji, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 listopada 1992 r. w sprawie stwierdzenia niemożliwości sprzedaży nieruchomości przez osoby uprawnione do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników oraz przejmowania tych nieruchomości na własność Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 89, poz. 445).

Emeryt lub rencista, który nie chce wyzbywać się własności gospodarstwa rolnego, spełni warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli wydzierżawi gospodarstwo rolne innej osobie fizycznej lub prawnej. Z tym, że aby umowa dzierżawy mogła stanowić podstawę do wypłaty części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej - oprócz warunków określonych przepisami kodeksu cywilnego - rolnik musi dodatkowo spełniać warunki określone w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (warunki te zostały przedstawione wyżej). Umową dzierżawy właściciel gospodarstwa rolnego nie wyzbywa się własności gospodarstwa rolnego, tylko oddaje posiadanie gospodarstwa drugiej osobie na określony czas. W związku z tym umowa dzierżawy nie musi mieć formy aktu notarialnego, natomiast dla celów ubezpieczenia społecznego rolników musi mieć formę pisemną.
Należy zaznaczyć, że w interesie emeryta lub rencisty jest, aby stosowny dokument świadczący o przekazaniu się gospodarstwa rolnego (akt notarialny, umowa dzierżawy, decyzja administracyjna) dostarczyć do OR KRUS, który wypłaca emeryturę lub rentę. Dokument ten jest bowiem uznawany za wniosek o podjęcie wypłaty części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje w ściśle określonych przypadkach wypłatę 50% lub 75%, a nawet 100% (przez pewien okres) części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, mimo że emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej i nadal w jego posiadaniu znajduje się gospodarstwo rolne.

Część uzupełniająca emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy wypłacana jest w 50% w następujących sytuacjach:

• emeryt lub rencista jest całkowicie niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy rolniczej albo rolniczej choroby zawodowej, z tym że po upływie dwóch lat od tego wypadku lub od zachorowania na tę chorobę, część uzupełniająca jest zawieszana w całości, chyba że rolnik przed upływem tego okresu zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej lub zaszły okoliczności pozwalające na wypłatę części uzupełniającej emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w określonej części (50% lub 75%), o których mowa niżej:

• emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą z małżonkiem, który nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie spełnia warunków do uzyskania emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, jeżeli małżonek ten podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu;

• rencista pobiera okresową rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez dwa lata;

Część uzupełniającą emerytury lub renty wypłaca się w 75%, jeżeli:

• emeryt lub rencista nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu według przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa; spełnienie warunku niemożliwości sprzedaży nieruchomości stwierdza Agencja Nieruchomości Rolnych lub upoważniony przez nią wójt, wydając stosowne zaświadczenie (procedura postępowania w tej sprawie została przedstawiona wyżej),

• trwają czynności zmierzające do wywłaszczenia tych nieruchomości, ich wykupu na cel uzasadniający wywłaszczenie albo do trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów,

• nieruchomości te są położone w strefie ochronnej lub na innym obszarze specjalnym, utworzonym na podstawie odrębnych przepisów w związku z wprowadzeniem ograniczeń w użytkowaniu gruntów rolnych albo w celach ochronnych.

Ponadto w przypadku prowadzenia działalności rolniczej wypłata części uzupełniającej emerytury lub renty nie ulega zawieszeniu przez okres jednego roku, gdy emeryt (rencista) podejmie działalność rolniczą na gruntach:

1. nabytych w drodze dziedziczenia,

2. uprzednio wydzierżawionych co najmniej na 10 lat, jeżeli dzierżawa ustała wcześniej z przyczyn niezależnych od wydzierżawiającego,

3. odzyskanych w wyniku rozwiązania umowy - z przyczyn niezależnych od emeryta lub rencisty, na podstawie której uprzednio zbył on te grunty, albo w wyniku uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej.

Okres 12 miesięcy liczy się od miesiąca następującego po tym, w którym wymienione wyżej okoliczności zaistniały. Jeżeli po tym okresie emeryt lub rencista nie udowodni, że zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej na ww. gruntach, część uzupełniająca świadczenia emerytalno-rentowego jest zawieszana w całości lub określonej części (50% lub 25%).

Przekazanie gospodarstwa rolnego osobie niepełnoletniej:

W przypadku zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej polegającej na przekazaniu gospodarstwa rolnego w formie aktu notarialnego osobie niepełnoletniej, wypłata części uzupełniającej ulega zawieszeniu do czasu osiągnięcia przez tę osobę 18. lat.

Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy

Przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:

1. jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,

2. całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach wymienionych poniżej, lub nie później niż w ciągu 18. miesięcy od ich ustania,

3. okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wynosi co najmniej:

• 4 kwartałów - jeżeli całkowita niezdolność do pracy powstała w wieku do 20 lat,

• 8 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,

• 12 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat,

• 16 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,

• 20 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 30 lat;

przy czym wymagane 20 kwartałów powinno przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym.

Jeśli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, wymagany jest jakikolwiek okres ubezpieczenia, który obejmuje dzień wypadku lub dzień zachorowania na chorobę zawodową. Warunkiem otrzymania renty rolniczej jest to, że niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym musi powstać w okresie podlegania rolniczemu ubezpieczeniu lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania tego ubezpieczenia. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Natomiast w przypadku gdy ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy - całkowitą niezdolność do pracy uznaje się za okresową.


O niezdolności ubezpieczonego do pracy orzekają w postępowaniu orzeczniczym:

• lekarz rzeczoznawca KRUS (I instancja) lub

• komisja lekarska KRUS (II instancja), w wyniku odwołania się rolnika od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy lub w wyniku wniesienia zarzutu wadliwości orzeczenia lekarza rzeczoznawcy przez lekarza regionalnego - inspektora ds. orzecznictwa lekarskiego.

Rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaje się jako rentę stałą, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego. W pozostałych przypadkach renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje przez okres wskazany w decyzji Prezesa KRUS lub do czasu objęcia go innym ubezpieczeniem społecznym.

Renta rolnicza szkoleniowa

Renta rolnicza szkoleniowa jest nowym świadczeniem z ubezpieczenia emerytalno-rentowego dla osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu w KRUS i spełniających warunki wymagane do uzyskania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, w stosunku do których orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na trwałą całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Kasa kieruje osobę, której zostanie przyznana renta szkoleniowa, do powiatowego urzędu pracy, celem poddania się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Świadczenie to przyznaje się na podstawie art. 21 lit. b. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. r. Nr 7 poz. 25 ze zm.)

Renta szkoleniowa przysługuje na 6. miesięcy, jednakże okres jej wypłacania może ulec wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej jednak niż do 36 miesięcy. Przedłużenie prawa do renty rolniczej szkoleniowej następuje na wniosek starosty.

Wypłata renty szkoleniowej może zostać zawieszona w części uzupełniającej, jeśli osoba do niej uprawniona osiągnie przychód z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego zgodnie z przepisami emerytalnymi (bez względu na wysokość tego przychodu).

Prawo do renty ustaje natomiast:

• od dnia podjęcia zatrudnienia, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych do dnia, gdy uprawniony odmówił, bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji zatrudnienia złożonej przez powiatowy urząd pracy, bądź

• od dnia otrzymania przez Kasę zawiadomienia od starosty o braku możliwości przekwalifikowania uprawnionego do innego zawodu lub o braku możliwości przedstawienia propozycji odpowiedniego zatrudnienia w terminie 6. miesięcy od dnia ukończenia szkolenia, nie później niż w okresie 36 miesięcy pobierania tej renty,

• od dnia otrzymania przez Kasę zawiadomienia od starosty o tym, że uprawniony nie poddaje się przekwalifikowaniu.

Koszty przekwalifikowania zawodowego rencisty w okresie pobierania renty rolniczej szkoleniowej są finansowane ze środków funduszu prewencji i rehabilitacji KRUS.

W razie ustania prawa do renty szkoleniowej osobie zainteresowanej wypłacana jest stała renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy.

Renta rodzinna

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego:

• emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,

• ubezpieczonego, który w chwili śmierci spełniał warunki do uzyskania emerytury lub renty rolniczej; przy ustalaniu tego prawa przyjmuje się, że ubezpieczony był całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny zmarłego:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności - także w ramach rodziny zastępczej - wnuki, rodzeństwo i inne dzieci,

• małżonek (wdowa, wdowiec),

• rodzice, jeżeli spełniają warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych.

Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna renta rodzinna. Jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba, renta wynosi 85% emerytury podstawowej, ze zwiększeniem o:

50% nadwyżki - ponad kwotę emerytury podstawowej - emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego (tj. świadczeń przyznanych przed
01.01.1991 r.);

50% części składkowej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, która przysługiwała lub przysługiwałaby zmarłemu w chwili śmierci.

Za każdą następną osobę uprawnioną wysokość renty rodzinnej, ustalonej w sposób określony wyżej, zwiększa się o 5%, a gdy śmierć ubezpieczonego nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, rentę tę zwiększa się o 10%.

Łącznie renta rodzinna nie może być wyższa od kwoty świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu i nie może być niższa od emerytury podstawowej.

Osoba pełnoletnia nie ma prawa do wypłaty przysługującej jej części uzupełniającej renty rodzinnej, jeżeli prowadzi działalność rolniczą (rencista lub jego małżonek jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy powierzchni użytków rolnych).

Dodatki do emerytur

ŚWIADCZENIA POZAUBEZPIECZENIOWE

Do emerytur i rent przysługują dodatki przyznawane są zarówno na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, z późn. zm), jak i na podstawie innych przepisów:

dodatek dla osób, które ukończyły 100 lat.

Generalnie wszystkie wymienione dodatki przysługują obok emerytury lub renty i nie są uwzględniane przy ustalaniu wskaźnika wymiaru świadczenia (wskaźnik ten decyduje o wysokości rolniczej emerytury lub renty), natomiast wypłacane są łącznie z emeryturą lub rentą. Wyjątkiem jest dodatek z tytułu pracy przymusowej, który dolicza się do części składkowej emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej i który wpływa na wysokość wskaźnika wymiaru tej części świadczenia.
W przypadku, gdy emeryt lub rencista uprawniony jest do kilku świadczeń emerytalno-rentowych (np. świadczenia z KRUS i z ZUS), przysługuje mu prawo do danego dodatku tylko przy jednym świadczeniu emerytalno-rentowym.
Dodatki przyznawane są na wniosek emeryta lub rencisty złożony do najbliższej położonej od miejsca zamieszkania rolnika jednostki organizacyjnej KRUS (Oddziału Regionalnego lub Placówki Terenowej); wyjątkiem jest dodatek pielęgnacyjny z tytułu ukończenia 75 lat i dodatek dla 100-latka. Dodatek z tych tytułów OR KRUS przyznają z urzędu, po ukończeniu przez świadczeniobiorcę stosownego wieku.

Dodatek pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny przysługuje na zasadach i w wysokości, określonych w przepisach emerytalnych, tj. przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Zgodnie z przepisami tej drugiej ustawy, dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli została ona uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji (dawna I grupa inwalidzka), albo ukończyła 75 lat życia.

Należy zaznaczyć, że osobie uprawnionej do emerytury lub renty przebywającej w domu pomocy społecznej na podstawie skierowania wydanego przed dniem
1 stycznia 2004 r., zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym nie przysługuje dodatek pielęgnacyjny, chyba że emeryt lub rencista przebywa poza tą placówką przez okres dłuższy niż 2 tygodnie w miesiącu. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobom przebywającym w domu pomocy społecznej na podstawie skierowania wydanego po dniu 31 grudnia 2003 r.

Ponadto dodatek pielęgnacyjny z tytułu ukończenia 75 lat nie jest wypłacany emerytom i rencistom pobierającym rolnicze świadczenia emerytalno-rentowe, którzy nie zaprzestali prowadzenia działalności rolniczej w rozumieniu przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (nadal posiadają gospodarstwo rolne podlegające opodatkowaniu podatkiem rolnym).

Dodatek kombatancki

Dodatek kombatancki przysługuje na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 1997 r. Nr 142, poz. 950, z późn. zm.). O spełnieniu warunków wymaganych do otrzymania uprawnień kombatanckich, w tym dodatku kombatanckiego, orzeka - na podstawie udokumentowanego wniosku oraz rekomendacji stowarzyszenia właściwego dla określonego rodzaju działalności kombatanckiej lub represji - Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych lub upoważniona przez niego osoba, wydając stosowną decyzję. Na podstawie tej decyzji powyższy Urząd wydaje zaświadczenie, które stanowi dla Oddziału Regionalnego KRUS podstawę do przyznania i wypłaty dodatku kombatanckiego.

Należy dodać, że dodatek kombatancki przysługuje wyłącznie osobom posiadającym uprawnienia kombatanckie lub tym, które zostały uznane za osoby represjonowane. W związku z tym wdowa/wdowiec po kombatancie nie ma prawa do dodatku kombatanckiego, chyba że posiada własne uprawnienia kombatanckie lub zostanie uznany za osobę represjonowaną. Dodatek kombatancki jest wypłacany, o ile nie jest już wypłacany dodatek z tytułu tajnego nauczania, który przysługuje w związku z ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19, z późn. zm.).  

Od 1 lutego 2005 r. obowiązują nowe zasady ustalania wysokości dodatku kombatanckiego
 
Do 31 stycznia 2005 r. kwota dodatku kombatanckiego ustalana była procentowo (10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym termin ostatniej waloryzacji emerytur i rent w 1995 r.). W ten sposób ustalona kwota dodatku kombatanckiego podlegała podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, z wyjątkiem waloryzacji w roku 2002. Natomiast od 1 lutego 2005 r. dodatek kombatancki ustalany jest kwotowo. Nowy sposób obliczania kwoty dodatku kombatanckiego oznacza zmianę miesięcznej kwoty dodatku kompensacyjnego.

Dodatek dla sieroty zupełnej

Dodatek dla sieroty zupełnej przyznawany jest do renty rodzinnej na podstawie art. 31 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepis ten zakłada, że dodatek ten przysługuje w wysokości określonej w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są sieroty zupełne, część renty rodzinnej przysługującej każdej z tych sierot zwiększana jest o powyższą kwotę dodatku.

Zasiłek pogrzebowy

Prawo do zasiłku pogrzebowego, podobnie jak do innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, KRUS ustala na wniosek osoby zainteresowanej albo innej osoby mającej interes prawny w ustaleniu tego prawa. Zgodnie z przepisami znowelizowanej od 2 maja 2004 roku ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 z późn. zm., ost. zm.: Dz.U.2004.91.873), zasiłek ten przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu po śmierci:

1. ubezpieczonego, nie wyłączając osoby podlegającej tylko ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu,

2. uprawnionego do emerytury lub renty z ubezpieczenia,

3. członka rodziny osoby, o której mowa w pkt. 1 lub 2, pozostającego na jej utrzymaniu i spełniającego warunki do renty rodzinnej,

4. osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, lecz spełniała warunki do jej przyznania i pobierania.

Należy przypomnieć, że członkami rodziny uprawnionymi do uzyskania renty rodzinnej są osoby wymienione w art. 29 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj.

1. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

2. przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości - także w ramach rodziny zastępczej - wnuki, rodzeństwo i inne dzieci,

3. małżonek (wdowa, wdowiec),

4. rodzice, za których uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Wymienione osoby powinny spełniać warunki uprawniające do uzyskania renty rodzinnej, określone w art. 68-71 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od członków rodziny wymaga się, aby poza spełnieniem warunków do renty rodzinnej rolniczej, spełniali również warunek pozostawania na utrzymaniu ubezpieczonego lub uprawnionego do emerytury rolniczej lub renty rolniczej.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobom (lub podmiotom), ponoszącym koszty pogrzebu. Może go zatem otrzymać:

• osoba fizyczna (np. członek rodziny, osoba obca),

• pracodawca,

• dom pomocy społecznej,

• gmina,

• powiat,

• osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego.

W świetle art. 80 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, do którego odsyła art. 35 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której dotyczyły koszty pogrzebu. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego kwartału na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Jak nadmieniono, prawo do zasiłku pogrzebowego, podobnie jak prawo do innych świadczeń z ubezpieczenia, ustala się w KRUS na wniosek osoby zainteresowanej albo innych osób (bądź podmiotów) mających interes prawny w ustaleniu tego prawa. W sytuacji gdy koszty pogrzebu poniosło kilka osób, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi proporcjonalne do poniesionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu; przysługuje jednak w wysokości nie wyższej niż 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której dotyczyły koszty pogrzebu. Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, lecz członek rodziny poniósł część jego kosztów, zasiłek pogrzebowy przysługuje jemu w kwocie 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, za którą zostały poniesione koszty pogrzebu.
W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z prawem do zasiłku pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów, zasiłek ten przyznaje się na podstawie odrębnych przepisów.

Przepisy dotyczące obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników

1) PRZEPISY OGÓLNE

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego podejmuje rozstrzygnięcia o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników przede wszystkim na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. Nr 7/98, poz. 25, z późn. zm.). Ostatnie zmiany tej ustawy wprowadziła, obowiązująca od dnia 02.05.2004 r., ustawa z dnia 2 kwietnia 2004r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 91, poz. 873).

Ponadto, od 24 sierpnia 2005 r. obowiązują dodatkowe przepisy, wprowadzone ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 150, poz. 1248).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczenie to obejmuje, na zasadach określonych w ustawie, rolników, ich małżonków i pracujących z nimi domowników, którzy:

1. posiadają obywatelstwo polskie lub

2. przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy, lub

3. są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej.

Ubezpieczenie obejmuje obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, jeżeli przepisy Unii Europejskiej dotyczące stosowania systemów zabezpieczenia społecznego nie stanowią inaczej.

Ustawa przewiduje dwie formy objęcia ubezpieczeniem. W zależności od warunków spełnianych przez osobę zainteresowaną, objęcie to następuje w trybie obowiązkowym (z mocy ustawy) lub dobrowolnym (na wniosek).

W ubezpieczeniu społecznemu rolników wyodrębnia się dwa rodzaje ubezpieczenia:

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie,

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe.  

2) Ubezpieczenie obowiązkowe (z mocy ustawy)

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu społecznemu rolników podlega obowiązkowo: rolnik, zamieszkujący i prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu gospodarstwie rolnym, o powierzchni powyżej 1 ha przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także małżonek rolnika  oraz domownik (zobacz odsyłacze poniżej:) stale pracujący w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego małżonek i domownik nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie mają ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Uznaje się, że rolnik lub domownik podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu, jeżeli z tytułu wykonywania pracy (bez względu na wymiar czasu pracy), czy innej aktywności zawodowej, objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zmian.). Podleganie innemu ubezpieczeniu społecznemu dotyczy zatem m.in.: osób, które wykonują pracę w ramach umowy agencyjnej, umowy zlecenia; z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, w tym  - pozarolniczej działalności gospodarczej, a także w okresach pobierania zasiłku dla bezrobotnych (rejestracja w charakterze bezrobotnego bez prawa do zasiłku nie jest uznawana za podleganie innemu ubezpieczeniu społecznemu). Za osobę podlegającą innemu ubezpieczeniu społecznemu uważa się także osobę objętą zaopatrzeniem emerytalnym, określonym w odrębnych przepisach. Powyższe oznacza, iż przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu każde inne ubezpieczenie społeczne ma pierwszeństwo przed ubezpieczeniem rolniczym. W szczególnych przypadkach ubezpieczony z mocy ustawy rolnik lub domownik może pozostać w ubezpieczeniu rolniczym po rozpoczęciu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Za ustalone prawo do emerytury lub renty rozumie się ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia albo ustalone prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów emerytalnych lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, a także ustalone prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, przyznanego na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, oraz świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.

Przez prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych rozumie się zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne, do których przysługuje prawo z tytułu ubezpieczenia chorobowego na podstawie przepisów o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Ponadto ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu z mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników będą podlegać:

• osoby pobierające rentę strukturalną współfinansowaną ze środków Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej,

• współmałżonkowie takich osób, jeżeli renta jest wypłacana wraz z dodatkiem na tego małżonka.

UWAGA!
Ubezpieczenie z mocy ustawy istnieje niezależnie od woli osoby spełniającej warunki do podlegania temu ubezpieczeniu lub woli płatnika i nie ma ona możliwości rezygnacji z tego ubezpieczenia. W każdym zatem przypadku, gdy rolnik lub domownik spełnia wszystkie warunki obowiązkowego podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, w tym jeżeli nie podlega obowiązkowo innemu ubezpieczeniu społecznemu na mocy innych przepisów (wyjątek - zob. poniżej: przypisy dotyczące prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej), staje się ubezpieczonym z mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jakkolwiek ustawa stanowi, że spełniający określone warunki rolnik, jego małżonek lub domownik podlega ubezpieczeniu z mocy samej ustawy, to - stosownie do postanowień art. 37 ust. 1 - rolnik jest obowiązany, nie czekając na wezwanie, w ciągu 14 dni zgłosić się do ubezpieczenia we właściwej jednostce Kasy. Ponadto jest on zobowiązany w tym terminie zgłaszać wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu w jego gospodarstwie.


Czas trwania ubezpieczenia

Ubezpieczenie społeczne rolników powstaje od dnia, w którym zaistniały ku temu warunki, natomiast ustaje z końcem kwartału, w którym te warunki ustały. Oznacza to, że rolnik lub domownik, pomimo ustania np. w trakcie trwania miesiąca lub kwartału warunków uzasadniających jego podleganie ubezpieczeniu (m.in. z powodu podjęcia zatrudnienia /na terytorium RP/ lub innej działalności rodzącej obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu, uzyskania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, zbycia całości gospodarstwa i zaprzestania działalności rolniczej, zmniejszenia uprawianych gruntów rolnych do areału poniżej 1ha przeliczeniowego), do końca kwartału pozostaje jeszcze w ubezpieczeniu rolniczym.

Obowiązek podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników istnieje również w okresie przerwy w podleganiu innemu ubezpieczeniu społecznemu (np. pomiędzy ustaniem zatrudnienia, a jego ponownym podjęciem), bez względu na jej przyczynę i czas jej trwania. W takiej sytuacji, bez względu na faktyczny okres spełniania warunków do podlegania ubezpieczeniu w danym kwartale, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników będzie istniał za cały kwartał (zob. odwołanie poniżej).

Objęcie ubezpieczeniem może nastąpić również za okres miniony, w którym rolnik spełniał warunki ustawowe, a w szczególności prowadził działalność rolniczą i nie dokonał w ustawowym terminie zgłoszenia do ubezpieczenia. Objęcie ubezpieczeniem rolnika dotyczy całego okresu spełniania przez niego warunków do podlegania ubezpieczeniu rolniczemu.
Gdy zaś chodzi o domownika, zostanie on objęty ubezpieczeniem rolniczym za okres, w którym zostanie bezspornie udowodnione, iż wykonywał on pracę w gospodarstwie rolnika.

3) Ubezpieczenie dobrowolne (na wniosek)

Osoby nie spełniające warunków do podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu, dla których działalność rolnicza stanowi stałe źródło utrzymania, mogą ubezpieczyć się dobrowolnie, po złożeniu w jednostce KRUS stosownego wniosku.

Rolnik prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie o powierzchni poniżej 1 ha przeliczeniowego (a także jego małżonek i domownik) oraz osoba, która - będąc rolnikiem - przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach, którzy nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu, ani nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty, mogą być objęci ubezpieczeniem:

• w pełnym zakresie, tzn. jednocześnie ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim oraz ubezpieczeniem emerytalno-rentowym,

• lub tylko ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim.

Osoba, która aktualnie jest rolnikiem na gospodarstwie rolnym poniżej 1 ha przeliczeniowego, jego małżonkiem lub domownikiem, oraz osoba, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach, ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek może podlegać tylko pod warunkiem, że podlega jednocześnie ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w pełnym zakresie. Osoba taka nie może natomiast podlegać wyłącznie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

Ponadto ubezpieczeniem na wniosek może być objęta:

1) Ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim, wyłącznie w zakresie ograniczonym, tj. jedynie z prawem do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej:

• osoba prowadząca działalność rolniczą (rolnik, jego małżonek lub domownik), a także osoba, która będąc rolnikiem przeznaczyła grunty prowadzonego gospodarstwa do zalesienia na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
  1) podlegająca ubezpieczeniu w ZUS na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, lub
  2) mająca ustalone prawo do emerytury lub renty lub do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, takich jak zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne po ustaniu stosunku pracy,

2) Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym:

• osoba, która podlegała ubezpieczeniu jako rolnik i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej nie nabywając prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, jeżeli podlegała ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez okres co najmniej 50 kwartałów.

• osoba pobierająca rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy jako rentę okresową.

UWAGA

Nie mogą podlegać ubezpieczeniu emeryci i renciści, którzy mają orzeczoną niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Ustawa przewiduje możliwość wystąpienia z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym w każdym czasie. Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek może w każdym czasie odstąpić od ubezpieczenia, składając oświadczenie w tej sprawie.

Ubezpieczenie na wniosek ustaje w szczególności:

1. w przypadku osób, na których ubezpieczenie regularnie opłacane są składki kwartalne:

• z końcem kwartału wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego,

• z końcem kwartału, w którym ubezpieczony złożył oświadczenie, jeżeli w oświadczeniu brak wskazania daty ustania ubezpieczenia,

w przypadku osób, na których ubezpieczenie nie są opłacane w terminie należne składki, z końcem kwartału, za które składki zostały opłacone.

Nieopłacenie składki w terminie jest traktowane jako odstąpienie od ubezpieczenia na wniosek, chyba że przed upływem terminu płatności składki rolnik złożył podanie o jego odroczenie albo udowodni, że nieopłacenie składki w ustawowym terminie było wynikiem zaistnienia trudnych do przewidzenia i niezawinionych przez płatnika składek.

Składki na ubezpieczenie społeczne rolników - wymiar składek, terminy ich opłacania

Rolnik płaci kwartalne składki na:

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

Wysokość składki na ubezpieczenie emerytalno - rentowe wynosi 30% emerytury podstawowej obowiązującej w ostatnim miesiącu poprzedniego kwartału. Wysokość emerytury podstawowej jest ogłaszana przez Prezesa ZUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie ustala Rada Rolników. Prezes Kasy ogłasza jej wysokość w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", co najmniej 14 dni przed pierwszym dniem danego kwartału. Obowiązkiem każdego płatnika składek jest samodzielne śledzenie zmian w wysokości składek i opłacanie ich każdorazowo w wysokości aktualnie obowiązującej.

Termin płatności składek przypada na ostatni dzień pierwszego miesiąca danego kwartału, tj.: 31 stycznia za I kwartał, 30 kwietnia za II kwartał, 31 lipca za III kwartał, 31 października za IV kwartał.

Uchwałą Nr 3 Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników z  dnia 6 marca 2008 r. składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie na II kwartał 2008 r. została ustalona w wysokości 78,00 zł za każdą osobę podlegającą temu ubezpieczeniu. Osoby objęte tym ubezpieczeniem na wniosek w ograniczonym zakresie opłacają 1/3 pełnej składki, tj. 26,00 zł.

Składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w II kw. 2008 roku wynosi 30% obowiązującej w marcu  2008 r. emerytury podstawowej (= 636,29 zł) , tj.  191,00 zł.

UWAGA!
Składka na ubezpieczenie za osobę podlegającą ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, która jednocześnie prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracuje przy prowadzeniu tej działalności, jest należna w podwójnej wysokości w stosunku do składki należnej za osobę nieprowadzącą takiej działalności. Rolnik prowadzący gospodarstwo ma obowiązek (wynikający z art. 4 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r.) opłacania składek kwartalnych za wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu w gospodarstwie, a jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest na rachunek kilku osób, wówczas obowiązek opłacania składek ciąży na tych osobach solidarnie. Składki na ubezpieczenie społeczne są niepodzielne, co oznacza, że należy je opłacać w obowiązującym terminie płatności i w pełnej kwartalnej wysokości, niezależnie od liczby dni podlegania ubezpieczeniu w danym kwartale. W przypadku obowiązkowego podlegania ubezpieczeniu, obowiązek opłacania składek dotyczy wszystkich okresów, w których to podleganie istniało.W przypadku podlegania ubezpieczeniu dobrowolnemu, tj. na wniosek, obowiązek opłacania składek ustaje z końcem kwartału poprzedzającego kwartał, w którym nastąpiło odstąpienie od ubezpieczenia. Za odstąpienie od ubezpieczenia uważa się także zaprzestanie opłacania składek.

Obowiązkiem każdego płatnika składek jest samodzielne śledzenie zmian w wysokości składek i opłacanie ich każdorazowo w wysokości aktualnie obowiązującej. Druki przekazów pocztowych z wypisaną kwotą łącznej należności kwartalnej, cokwartalnie przesyłane przez placówki terenowe KRUS, mają jedynie ułatwić działania rolników w tym zakresie. Nieznajomość aktualnej wysokości składki nie zwalnia rolnika z obowiązku terminowego płacenia składek w odpowiedniej wysokości.

Wpłaty składek można dokonywać na rachunek właściwej placówki terenowej lub oddziału regionalnego KRUS, za pośrednictwem poczty lub banku. Płatnicy składek, którzy z powodu nieregularnego wpływu dochodów nie są w stanie jednorazowo regulować swoich zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników, mogą dokonywać częściowych przedpłat na przyszłą należność kwartalną, jednakże w taki sposób, aby łączna kwota dokonanych wpłat pokryła pełną jej wysokość w obowiązującym terminie. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników dopuszcza również możliwość dokonywania potrąceń ze świadczeń przysługujących rolnikowi, na poczet składek, do opłacenia których jest on zobowiązany.

Nieopłacenie składek w ustawowym terminie skutkuje wzrostem kwoty należności o odsetki za zwłokę, na zasadach określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, z 1999 r. poz. 926, z późn. zmianami). Odsetki liczone są za każdy dzień zwłoki, począwszy od następnego dnia po upływie terminu płatności, aż do dnia dokonania zapłaty włącznie. Stopę procentową odsetek za zwłokę ustala Minister Finansów. Obwieszczenie dotyczące powyższego jest publikowane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

---