Temat: Polskie tańce i zabawy.
Forma: warsztaty metodyczne
Czas: 10 godzin (cz. 2)
Uczestnicy: rytmicy, zainteresowani nauczyciele dawnego województwa zamojskiego pracujący z dziećmi
Prowadzący: mgr Ewa Jagielska
PLAN ZAJĘĆ
1. Powitanie przybyłych uczestników, podanie planu zajęć.
2. Nauka tańca - zabawy ze śpiewem Mak, występującego w regionach: Mazowsze, Kurpie Zielone - Ruda Skroda.
3. Omówienie męskiego i żeńskiego stroju łowickiego. Poznanie nazw elementów stroju na podstawie obrazu audio - video oraz ilustracji.
4. Poznanie starego zwyczaju chodzenia z gaikiem i kogucikiem. Nauka tańca regionu łowickiego ( Klapok).
5. Omówienie męskiego i żeńskiego stroju śląskiego. Poznanie nazw elementów stroju na podstawie obrazu audio - video oraz ilustracji.
6. Nauka tańca ze śpiewem regionu śląskiego (Walczyk śląski).
7. Propozycje zabaw, ćwiczeń słuchowo - głosowo - ruchowych, interpretacji ruchowych do pieśni, przyśpiewek i utworów instrumentalnych z regionu
lubelskiego, podlaskiego, krakowskiego.
8. Przypomnienie i powtórzenie tańców i zabaw z I części warsztatów wg życzenia uczestników.
9. Upominki dla uczestników - płyty CD oraz kasety magnetofonowe Zespołu Pieśni i Tańca ROZTOCZE.
Cele:
- Poznanie tańca - zabawy ze śpiewem Mak.
- Poznanie zwyczaju chodzenia z gaikiem i kogucikiem.
- Nauka tańca regionu łowickiego ( Klapok).
- Poznanie i nauka tańca regionu Śląskiego (Walczyk śląski).
- Poznanie elementów stroju łowickiego i śląskiego.
- Poznanie zabaw, ćwiczeń słuchowo - głosowo - ruchowych, interpretacji ruchowych do utworów znajdujących się na płycie Zespołu Pieśni
i Tańca ROZTOCZE.
2. Nauka tańca - zabawy ze śpiewem Mak, występującego w regionach: Mazowsze, Kurpie Zielone - Ruda Skroda.
MAK
Taniec - zabawa ze śpiewem
Występował w regionach: Mazowsze, Kurpie Zielone - Ruda Skroda (G. Dąbrowska: Taniec ludowy na Mazowszu)
Cyzyku, cyzyku, ślicny ptasecku,
powiedzze nam, jak sieją mak?
(: uOto tak sieją mak, uoto tak sieją mak :) .
Cyzyku, cyzyku, ślicny ptasecku,
powiedzze nam, jak pielą mak?
(: uOto tak pielą mak, uoto tak pielą mak :) .
Cyzyku, cyzyku, ślicny ptasecku,
powiedzze nam, jak rośnie mak?
(: uOto tak rośnie mak, uoto tak rośnie mak :) .
Cyzyku, cyzyku, ślicny ptasecku,
powiedzze nam, jak zrywać mak?
(: uOto tak zrywać mak, uoto tak zrywać mak :) .
UCZESTNICY: dziewczęta i chłopcy, liczba dowolna.
USTAWIENIE I RODZAJ KONTAKTU: uczestnicy stoją na obwodzie koła; trzymają się za ręce. Pośrodku stoi chłopiec, uprzednio wybrany przez gromadę.
RUCHY NÓG: proste kroki chodu w rytmie ćwierćnut.
RUCHY TUŁOWIA I RĄK: przysiady, gesty imitujące sianie, pielenie, rośnięcie i zrywanie maku.
PRZEBIEG TAŃCA - zabawy: słowa zwrotek śpiewają wszyscy uczestnicy. Dwa takty refrenu śpiewa chłopiec znajdujący się w środku koła, po czym te same słowa jeszcze trzykrotnie powtarzają wszyscy. W czasie śpiewania zwrotki - pytania koło obraca się. W czasie trwania refrenu - zatrzymuje się. Jego uczestnicy rozłączają ręce, zwracają się przodem do środka koła i wraz z chłopcem znajdującym się przed nimi wykonują ruchy zgodne z treścią słów refrenu.
W ciągu 8 taktów I zwrotki wypada 15 kroków chodu po obwodzie koła „pod słońce” lub „ze słońcem”, a na ostatnią ćwierćnutę ośmiotaktu koło zatrzymuje się. Uczestnicy rozłączają ręce i zwracają się przodem do środka koła. Podczas 4 taktów refrenu odbywa się imitowanie rzucania nasion maku przez „siewcę”, gestem prawej ręki: od prawej strony ku lewej, nieco w dół. „Czyżyk” znajdujący się pośrodku koła chodzi w dowolnym kierunku zgodnie z rytmem muzyki. Ruchy siania wykonuje tak samo, jak inni.
Ze śpiewem II zwrotki uczestnicy łączą ręce i ponownie idą po obwodzie koła. Podczas refrenu, przy słowach „oto tak” (na „raz, dwa” pierwszego taktu) przykucają, pochylają się trochę w przód i prawą ręką sięgają po rosnący wśród maku chwast. Przy słowach: „pielą mak” (na „raz, dwa” drugiego taktu) - wyrywają uchwycone zielsko i odrzucają je na bok. Te same ruchy powtarzają jeszcze trzy razy.
W ciągu 8 taktów III zwrotki wszyscy wykonują 15 kroków chodu po obwodzie koła trzymając się za ręce, podobnie jak w poprzednich zwrotkach. Na koniec 8 taktu rozłączają ręce i zwracają się przodem do środka. Podczas dwukrotnie powtarzanych czterech taktów refrenu - 4 razy pokazuj „jak rośnie mak”. W takcie 9 i 10 na „raz, dwa, trzy” - przy słowach: „oto tak, rośnie” - powoli podnoszą obydwie ręce przed sobą, prowadząc każdą miękko wierzchem nadgarstka w górę z dłonią skierowaną palcami w dół. Na „dwa” drugiego taktu, przy słowie „mak” - wszyscy opuszczają ręce.
W pierwszej części IV zwrotki uczestnicy tańczą tak samo, jak w poprzednich zwrotkach. Podczas refrenu stopniowo zbliżają się do chłopca znajdującego się cały czas wewnątrz koła. Cała gromada goni go, naśladując zrywanie maku, a chłopiec przed nimi ucieka. Gdy schwytają go, zabawa kończy się lub powtarza z innym chłopcem tańczącym w środku koła.
3. Omówienie męskiego i żeńskiego stroju łowickiego. Poznanie nazw elementów stroju na podstawie obrazu audio - video oraz ilustracji.
STRÓJ MĘSKI
· buty - skórzane męskie buty wysokie,
· spodnie - pasiaki, grube wełniane na podszewkach,
· koszula męska - piękna, bogato haftowana,
· lejbik - rodzaj dłuższego serdaka, pas zawiązywany na lejbik specyficznie na pętelkę,
· kapelusz z czarnego flauszu lub filcu mocno zdobiony srebrem, złotem, koralikami,
· sukmana - rodzaj wierzchniego okrycia (jakby płaszcz), bardzo zdobne, w różnych kolorach: białe, brązowe i inne,
· kożuch -wierzchnie okrycie noszone zimą,
ciekawostka: region Łowicki był jednym z bogatszych regionów, stąd bogate zdobienia garderoby męskiej (i damskiej również).
W strojach chodziły również dzieci. Zamożność pozwalała mieć garderobę zmienną.
STRÓJ DAMSKI
· buty - skórzane damskie sznurowane, czarne,
· korale często z prawdziwych korali lub bursztynów,
· koszula - piękna, często z szerokimi rękawami, dół zdobiony haftem Richelie, zaś góra haftem płaskim najczęściej motywami róż,
· chustki na głowie - nosiły wszystkie Łowiczanki, zarówno bardzo młode, jak i bardzo stare kobiety; chustki wiązano do tyłu, często przyczepiano kwiatki lub nieduży wianuszek z kwiatków z tyłu na chuście,
· suknia - odcinana w pasie:
góra szyta z aksamitu, haftowana haftem płaskim motywami róż z przodu i z tyłu na plecach (na plecach ten sam motyw, co z przodu);
dolna spódnica - pasiak, doszyty do górnej części stroju, zapaska zawiązywana dość wysoko na suknię.
4. Poznanie starego zwyczaju chodzenia z gaikiem i kogucikiem. Nauka tańca regionu łowickiego ( Klapok).
W okresie Wielkanocy (wiosny) dziewczęta gromadziły się i przygotowywały „gaik”, czyli zieloną choineczkę z wiosennych gałązek przyozdobioną pięknie wstążkami. Z tak przygotowanym gaikiem chodziły po wsi śpiewając. Chłopcy zaś strugali z drewna kogucika, stawiali go na wózku i chodząc od chaty do chaty śpiewali piosenkę zbierając różne datki - ciast, jajka, kiełbasę, itp.
Zwyczaj ten był swego rodzaju przyczynką do spotkania dziewcząt z chłopcami, wzajemnego poznawania się. Często potem była zabawa, zaloty.
GAIK melodia ludowa
1. Gaiczek zielony, pięknie przystrojony
w czerwone wstążeczki, prześliczne dzieweczki.
A ten gaik z lasu idzie,
dziwują się wszyscy ludzie.
Idzie po lipowym moście,
przypatrują mu się goście.
2. Gaiczek zielony, pięknie przystrojony
w czerwone wstążeczki, prześliczne dzieweczki.
Do was dzisiaj wstępujemy
Zdrowia, szczęścia winszujemy.
Do was dzisiaj wstępujemy
Zdrowia, szczęścia winszujemy.
WIEZIEMY TU KOGUCIKA
melodia ludowa
1. 1. Wieziemy tu kogucika,
dajcie jajek do koszyka,
dajcie aby choć ze cztery,
a do tego ze dwa sery
dla kogucika.
2. Do was tutaj wstępujemy,
zdrowia, szczęścia winszujemy,
dajcie też, co macie dodać,
zdrowia, szczęścia nie żałować
dla kogucika.
3. Oj, zieleni się, zieleni
młoda trawka tuż przy ziemi,
kukuryku, kukuryku
już i pełno jest w koszyku dla kogucika!
KLAPOK - TANIEC
UCZESTNICY: dziewczęta i chłopcy, parami, liczba par dowolna.
USTAWIENIE I RODZAJ KONTAKTU: pary stają na obwodzie koła; chłopiec zwraca się lewym bokiem do środka, dziewczyna - prawym; oboje znajdują się naprzeciw siebie. W pierwszej części tańczą w ujęciu zamkniętym; w drugiej - bez stałego ujęcia.
RUCHY NÓG: kroki chodu w przód i w tył; krok polki w obrocie oraz w przód i w tył.
RUCHY TUŁOWIA I RĄK: w drugiej części tańca uderzenia dłońmi o uda z przodu; klaśnięcia w dłonie swoje i partnerów; dłonie podniesione nieco powyżej barków.
PRZEBIEG TAŃCA: w części pierwszej, w dwóch pierwszych taktach - pary idą krokiem chodu w rytmie ćwierćnut po obwodzie koła w kierunku „pod słońce”: dziewczęta tyłem, chłopcy przodem; partnerzy zaczynają przeciwnymi nogami; w następnych dwóch taktach (3 i 4) posuwają się krokami polki wirując w obrotach. Łącznie w pierwszej części tańca wykonują 4 kroki chodu w rytmie ćwierćnut, 4 kroki polki bez obrotów i 8 kroków polki w obrotach. W końcu 8 taktu zatrzymują się w ustawieniu początkowym, naprzeciw siebie, ale już bez ujęcia.
W drugiej części tańca uczestnicy wykonują dwukrotnie ośmiotaktowy cykl ruchów:
1 takt - na „raz” uderzenie obydwiema dłońmi o własne uda z przodu nad kolanami z jednoczesnym nieznacznym ugięciem kolan; na „dwa” klaszczą w swoje dłonie i wyprostowują kolana,
2 takt - na „raz” klaszczą w swe pionowo ułożone dłonie partnerów, na „dwa” klaszczą w swoje dłonie,
3 takt - na „raz” uderzają dłońmi o uda, na „dwa” klaszczą w swoje dłonie,
4 takt - na „raz” klaszczą w lewe pionowo ułożone dłonie partnerów, na „dwa” wytrzymują ruch,
5 takt - patrz: t.1 i 3,
6 takt - na „raz” klaszczą w prawe dłonie, na „dwa” klaszczą w lewe dłonie,
7 takt - patrz: t. 1, 3, 5,
8 takt - na „raz” klaszczą w obydwie dłonie partnerów, na „dwa” wytrzymują ruch,
Po nich pary taneczne łączą się ponownie ujęciem zamkniętym, jak na początku.
Melodia tańca powtarza się. Podczas pierwszej części uczestnicy tańczą polkę parami w obrotach. W drugiej części znów wykonują ruchy rąk związane z melodią. W przebiegu całego tańca każda z części - pierwsza i druga, powtarza się 2 razy, również i cały taniec powtarza się dwukrotnie.
5. Omówienie męskiego i żeńskiego stroju śląskiego. Poznanie nazw elementów stroju na podstawie obrazu audio - video oraz ilustracji.
STRÓJ MĘSKI
· buty - skórzane męskie buty wysokie,
· spodnie - skórzane z naturalnej skóry lub sukienne w kolorze złota,
· koszula męska - biała wyszywana w niebieskie kwadratowe ząbki z kropkami czerwonymi,
· lejbik - rodzaj dłuższego serdaka zapinany na 4 guziki (pozostałe dziurki z góry do dołu były markowane),
ciekawostka: mężczyźni tańczyli w strojach górniczych albo ludowych, u kobiet podziału takiego nie ma, zawsze mężczyźni na Śląsku wiązali pod szyją cieniutkie, jedwabne, kolorowe chusteczki (nie czerwone kokardki, jak w innych regionach).
STRÓJ DAMSKI
· buty - rodzaj pantofelków,
· korale,
· bluzka - rękawy bufiaste na gumeczkę, haftowane, kryzy zamiast kołnierzy, często nawet podwójne bogate, również haftowane,
· korony na głowie - rodzaj wianków, bardzo ozdobne: dużo kwiatów, koralików stojących na drucikach i zwisających, bardzo dużo kolorowych wstążek takich jak na gorsecie i fartuchu
· spódnica - wełniana, długa do ziemi, plisowana w wąskie pliski, od środka wzmocniona czerwonym paskiem materii, spotykane kolory: czerwone, zielone, żółte, modre - zawsze jednolite,
· gorset z patkami (kaletki), patki były prostokątne rozszerzające się u dołu, nie nakładające się na siebie, lamowane w tym samym kolorze co gorset; gorset zapinany na guziki miał szeroką marszczoną kolorową haftowaną wstążkę; kolory gorsetów różne: bordo, żółte, zielone, ciemno niebieskie,
· fartuch - jedwabny malowany w pięknych kolorach lub atłasowy z wyduszanymi wzorami, przyczepiony do haftowanej szerokiej wstążki zapinanej z tyłu, z tyłu z wstążki ułożona była kokarda, a od niej zwisały 2 bardzo długie pasy wstążki sięgające aż za uda
ciekawostka: kobiety śląskie musiały dobrze wyglądać, żaden mężczyzna nie chciałby kobiety chudej, stąd specyficzne nakładanie fartucha zasłaniające kaletki; fartuch tak nałożony podkreślał walory kobiece - optycznie poszerzał biodra,
6. Nauka tańca ze śpiewem regionu śląskiego (Walczyk śląski).
WALCZYK ŚLĄSKI
(waloszek, zwodzony)
Taniec ze śpiewem
Występował w regionach: Śląsk (cały), (J. Drozd: Wiązanka tańców śląskich)
Nie chcę cię, nie chcę cię,
nie chcę cię znać.
Chodź do mnie, chodź do mnie
rączki mi dać:
(: prawej mi dać, lewej mi dać
i już się na mnie nie gniewać :) .
Nie chcę cię, nie chcę cię,
nie chcę cię znać.
Chodź do mnie, chodź do mnie
rączki mi dać:
(: prawej mi dać, lewej mi dać
będziemy razem tańcować :) .
UCZESTNICY: dziewczęta i chłopcy, parami, liczba par dowolna.
USTAWIENIE I RODZAJ KONTAKTU: pary stoją jedna za drugą w linii prostej (w rzędzie), bez ujęcia. W drugiej części tańczą w ujęciu zamkniętym po obwodzie koła lub w dowolnych miejscach.
RUCHY NÓG: kroki w bok i w przód z dostawianiem drugiej nogi; krok walca w obrocie; wahadłowy ruch nogi w powietrzu.
RUCHY TUŁOWIA I RĄK: gesty imitujące tekst I części zwrotki - jakby lekkie odpychanie czy oddalanie kogoś od siebie i gesty wyrażające zapraszanie; podawanie sobie lewych i prawych rąk.
PRZEBIEG TAŃCA - w ciągu 4 taktów partnerzy odchodzą od siebie czterema krokami: na „raz” - chłopcy odstawiają lewą nogę w bok, dziewczęta odstawiają prawa nogę, na „dwa” i „trzy” - dostawiają drugą nogę; w każdym takcie jednakowo; jednocześnie chłopcy unoszą prawą rękę w bok do wysokości barku, a dziewczęta - lewą; drugie ręce opuszczone swobodnie. W taktach 1, 2, i 3 na „raz” - dłonią i przedramieniem wykonują w powietrzu gest „odpychania” (dłoń ułożona pionowo); na „dwa” i „trzy” - dłoń miękko opada palcami w dół, ręka zgina się w łokciu i przedramię przybliża się nieco do ramienia; w takcie 4 na „dwa” i „trzy” - ręka swobodnie opada w dół. W ciągu dalszych czterech taktów następuje wzajemne zapraszanie i zbliżanie się ku sobie: na „raz” - tańczący zwracają się przodem do siebie i wykonują krok prawą nogą w przód z lekkim uniesieniem się na palcach , na „dwa” i „trzy” - dosuwają lewą nogę i opadają na całe stopy; w następnym takcie na „raz” - stawiają krok w przód lewą nogą z lekkim wzniesieniem się na palce, na „dwa” i „trzy” - dosuwają prawą nogę do lewej, opadają na całe stopy; jednocześnie wszyscy wykonują gest zapraszający miękko zgiętą ręką: raz prawą, raz lewą, na zmianę, co drugi takt. Dwutaktowy cykl ruchów powtarza się jeszcze raz.
Przy końcu 8 taktu partnerzy znajdują się blisko siebie. W takcie 9 na „raz” - podają sobie prawe ręce i jednocześnie nieznacznie unosząc się na palcach lewej nogi przeprowadzają w lewo prawą nogę łagodnie zgiętą w kolanie; na „dwa” - wytrzymują ruch; na „trzy” - rozłączają ręce i opadają na całą stopę lewej nogi. W takcie 10 na „raz” - podają sobie lewe ręce, a lewą nogę przeprowadzają nad podłogą w prawo łagodnie zgiętą w kolanie; prawa pięta odrywa się od podłogi; na „dwa” - wytrzymują ruch, na „trzy” - rozłączają ręce i opadają na całą stopę prawej nogi. Ten dwutaktowy cykl ruchów powtarza się jeszcze raz w czasie trwania taktów 11 i 12. Na początku taktu 13 tańczący łączą się w pary ujęciem zamkniętym (jak w tańcach towarzyskich) i w ciągu 4 taktów do końca melodii (takty 13-16), ze słowami: „i już się na mnie nie gniewaj” - obracają się krokiem walca, wypełniając całą przestrzeń.
Druga ośmiotaktowa część tańca powtarza się ze śpiewem w taki sam sposób, jak za pierwszym razem (takty 17-24). Pod koniec 24 taktu partnerzy rozłączają ręce pozostając w dowolnym miejscu sali naprzeciw siebie bez ujęcia.
Wraz z rozpoczęciem melodii od początku, w ciągu czterech pierwszych taktów, wszyscy rozstają się ze swymi partnerami, zaś w ciągu czterech następnych, zamiast wracać do siebie, dowolnie dobierają partnerów: dziewczyna - chłopca, chłopiec - dziewczynę z innej pary.
W drugiej części tańca uczestnicy tańczą ze śpiewem od początku, coraz to zmieniając partnerów dowolną ilość razy, aż wreszcie, przy którymś z kolei powtórzeniu melodii połączone pary kończą taniec wirowaniem po obwodzie wspólnego koła.
7. Propozycje zabaw, ćwiczeń słuchowo - głosowo - ruchowych, interpretacji ruchowych do pieśni, przyśpiewek i utworów instrumentalnych z regionu lubelskiego, podlaskiego, krakowskiego.
I. Interpretacje ruchowe.
1. Interpretacja ruchowa utworów: A gdzie moje kare kónie, Oberek lubelski (region lubelski).
Uczestnicy: dzieci.
Rekwizyty: 2 wstążki dla każdego dziecka, w każdej dłoni 1 wstążka.
Pozycja wyjściowa: koło.
A GDZIE MOJE KARE KONIE
metrum ¾ (walczyk)
tempo wolne
wstęp 4t dzieci stoją w kole, lewym bokiem do środka koła
I zwr. A gdzie moje kare kónie ręce na biodrach, w obu dłoniach wstążki, kołysanie
A gdzie moje lice
A gdzie moje zakochanie
A gdzie moje syrce.
instr. - 8t ręce w górze, obroty wokół własnej osi
II zwr. Kare kónie są we stajni lewym bokiem do środka koła, naprzemienne unoszenie A na kónie lice. rąk w górę w bok wskos
Zakochanie przecie żyje
A we świecie syrce.
instr. - 8t ręce w górze, obroty wokół własnej osi
III zwr. instr unoszenie rąk dołem w górę w prawo i dołem w górę
w lewo
instr. - 8t ręce w górze, obroty wokół własnej osi
IV zwr. instr. przenoszenie obu rąk dołem w prawo i lewo
instr. - 8t ręce w górze, obroty wokół własnej osi
OBEREK! (okrzyk) zatrzymanie, rozłożenie rąk na boki
OBEREK LUBELSKI
metrum 3/8
tempo szybkie
wstęp 4t dzieci stoją w kole, lewym bokiem do środka koła
ręce rozłożone na boki
KROKI TANECZNE
- bieg w różnych kierunkach
- bieg wężykim
- bieg po kole
I zwr. A czy mi cię jacy kaci dały, ręce rozłożone na boki, bieg
Ja wysoka a ty taki mały.
Ja wysoka i rosła dziewczyna,
A ty mały tyci chłopaczyna.
Ja wysoka i rosła dziewczyna,
A ty mały tyci chłopaczyna.
II zwr. Malutki ja chłopak do dzieweczki. prawa ręka w górze, lewa w dole, bieg
Trzeba by mi do niej drabineczki.
Drabineczka jeszcze nie urosła.
A dziewczyna moja za mąż poszła.
Drabineczka jeszcze nie urosła.
A dziewczyna moja za mąż poszła.
III zwr. A ty Jaśku blady, nierumiany, j.w. zmiana rąk
Nie wycieraj u mej mamy ściany,
Bo te ściany z cisowego drzewa,
Nie takich tu zalotników trzeba.
Bo te ściany z cisowego drzewa,
Nie takich tu zalotników trzeba.
IV zwr. Nie tacy tu zalotnicy byli, obie ręce z tyłu lekko w górze, bieg
Po sto groszy w kieszeni nosili,
A wy durnie szeląga nie macie,
Z posagami dziewczyny szukacie.
Z posagami dziewczyny nie dadzą,
Wezmą za łeb, za drzwi wyprowadzą.
V zwr. instr. ręce na ramionach, bieg
VI zwr. instr o - ręce przy włosach, x - obie ręce na prawym
ramieniu, bieg
VII zwr. instr obie ręce opuszczone w dół wzdłuż tułowia, bieg
ostatni dźwięk wyrzut wstążek w górę
2. Interpretacja ruchowa piosenki z regionu lubelskiego Powiadają ludzie.
Uczestnicy: dziewczynki.
Rekwizyty: 2 chusteczki dla każdej dziewczynki.
Pozycja wyjściowa: 4 rzędy po przekątnych.
POWIADAJĄ LUDZIE
metrum 2/4
I zwr. instr. podskoki w miejscu, ręka pr. w górze, lewa na biodrze
II zwr. Powiadają ludzie, że ja nie robotna podskoki w miejscu, ręce szeroko na boki
Skądże mi się wzięła koszulka konopna?
Skądże mi się wzięła koszulka konopna?
III zwr. Zachodzi słoneczko, już jest za górecką 4 koła, podskoki w prawo, ręce przed sobą
Niosą mi matula chleba z gumółecką. poruszanie na boki
Niosą mi matula chleba z gumółecką.
IV zwr. Nie będę ja pasła za garnusek masła, 4 koła, cwał w prawo, ręce szeroko na bok
Ani za pół serka, bo ja nie pasterka.
Ani za pół serka, bo ja nie pasterka.
V zwr. Strzelił piorun w diabła, już mu czapka spadła, naprzemienne kucanie i wstawanie
Rzucił go w pokrzywy, leż tam diable krzywy.
Rzucił go w pokrzywy, leż tam diable krzywy.
VI zwr.instr. 4 koła, odskoki w miejscu, ręka pr. w górze, lewa na biodrze (patrz I zwr.)
II. Zabawy.
1. Zabawa do przyśpiewki Skocz koniu do pszenicy.
Uczestnicy zabawy: chłopcy.
Rekwizyty: laska gimnastyczna dla każdego chłopca.
Opis zabawy: chłopcy naśladują jazdę na galopującym koniu - kiju. Poruszają się krokiem dosuwanym, w kolejnych zwrotkach zmieniają nogę.
SKOCZ KONIU DO PSZENICY
metrum 2/4
I zwr. Skocz koniu do pszenicy,
Skocz koniu do żyta.
Skocz koniu do pszenicy,
Skocz koniu do żyta.
Wczoraj była panieneczka,
A dzisiaj kobita.
Wczoraj była panieneczka,
A dzisiaj kobita.
II zwr. instr
III zwr. instr
IV zwr. instr
2. Zabawa do melodii ludowej regionu podlaskiego.
Uczestnicy zabawy: pary - chłopiec z dziewczynką.
Opis zabawy: dzieci podają sobie ręce na krzyż. Poruszają się podskokami po całej sali. Podczas okrzyków „Co jest!”, „Co jest znowu!” - zatrzymują się i szybko zmieniają partnera. Gdy zabrzmi melodia poruszają się ponownie podskokami z nowym partnerem.
Podczas okrzyku „Do swojej!” wracają do pierwszego partnera i tańczą podskokami.
3. Zabawa do piosenki regionu podlaskiego Jest drożyna.
Uczestnicy zabawy: dziewczynki.
Rekwizyty: lalka dla każdej dziewczynki.
Pozycja wyjściowa: Koło. Dziewczynki stają trzymając się zabawkami.
JEST DROŻYNA
I zwr. Jest drożyna jest, koło porusza się w I kt
Przez caluśką wieś.
Wydeptała ją Kasieńka,
Jak nosiła jeść.
Wydeptała ją Kasieńka,
Jak nosiła jeść.
II zwr. Jak jeść nosiła, stop, koło wiązane, kołysanie rąk - lal do środka i na
Boga prosiła. zewnątrz
Oj, żebyś ty mój Jasieńku
Jam twoją była.
Oj, żebyś ty mój Jasieńku
Jam twoją była.
III zwr. Ty będziesz moja, lulanie lal, każda dziewczynka bierze swoją lalę i kołysze
A ja będę twój.
Tylko proszę cię Kasieńko
Z innymi nie stój.
Tylko proszę cię Kasieńko
Z innymi nie stój.
IV zwr. Ja będę stała taniec z lalą, dzieci tańczą ze swoją lalą trzymając ją
I rozmawiała, od za ręce
Bom ciebie mój Jasieńku,
Słowa nie miała.
Bom ciebie mój Jasieńku,
Słowa nie miała.
4. Zabawa pt. „Jaworowi ludzie”
Uczestnicy: pary.
Opis zabawy: pary ustawiają się jedna za drugą trzymając się za ręce. Pierwsza para unosi w górę podane ręce tworząc rodzaj mostu. Podczas piosenki z regionu podlaskiego
„Z dębowego listu” pary przechodzą pod mostkiem. Podczas okrzyków „Basta!” pierwsza para opuszcza ręce i zatrzymuje jedną z par. Podczas melodii zabawa powtarza się. Zatrzymana para tworzy most.
Z DĘBOWEGO LISTU
I zwr. Z dębowego listu, z klonowego chrustu
Jawor, jawor, jaworowi ludzie.
II zwr. Jedziem do tej pani co ma córek siła,
Żeby ona dobra była, i nam jednej użyczyła.
III zwr Z dębowego listu, z klonowego chrustu
Jawor, jawor, jaworowi ludzie.
III. Ćwiczenia słuchowo - ruchowo - głosowe.
1. Ćwiczenie słuchowo - ruchowe. Piosenka z regionu podlaskiego Oj, chodzą, oj, chodzą.
OJ, CHODZĄ, OJ, CHODZĄ
metrum 2/4
I zwr. Oj, chodzą, oj, chodzą jak łosickie młyny, koło za ręce, cwał w prawo
Od jednej, do drugiej, do trzeciej dziewczyny.
Tra la la la la, tra la, la, la, la, la, stop, klaskanie
Od jednej, do drugiej, do trzeciej dziewczyny.
II zwr Ta ładna, ta zgrabna, a ta najmądrzejsza, koło za ręce, cwał w lewo
Tamta do mnie mruga, ta najzamożniejsza.
Tra la la.... stop, klaskanie
III zwr. Chłopcy rozmawiali, a ja podsłuchała koło za ręce, cwał w prawo
Żeniłbym się z kozą, żeb` majątek miała
Tra la la.... stop, klaskanie
IV zwr A ja powiedziałam idący do chaty koło za ręce, cwał w lewo
Nie chciałabym kozła, choćby był bogaty.
Tra la la... stop, klaskanie
V zwr instr. koło za ręce, cwał w prawo
Tra la la... (instr.) stop, klaskanie
VI zwr instr. koło za ręce, cwał w lewo
Tra la la... (instr.) stop, klaskanie
2. Ćwiczenie słuchowo - ruchowe. Piosenka z regionu lubelskiego Choć jo se dziewczyna.
Dzieci stoją w parach w dowolnych miejscach sali.
Podczas zwrotek 4-krotnie powtarzają schemat:
1. uderzenie o swoje uda
2. klaśnięcie w swoje dłonie
3. klaśnięcie prawą ręką w prawą rękę partnera
4. klaśnięcie lewą ręką w lewą rękę partnera
lub w grupach młodszych:
1. uderzenie o swoje uda
2. klaśnięcie swoimi rękami w ręce kolegi
Podczas refrenu dzieci w parach trzymają się za ręce i tańczą w podskokach.
CHOĆ JO SE DZIEWCZYNA
metrum 2/4
wstęp instr. 2#
I zwr. Choć jo se dziewczyna z ubogiego domu,
Przecie mnie mamusia nie da byle komu.
ref. instr. 1#
II zwr. Nie lubię ja Stacha, co się na mnie bocy
Nasypała bym mu soli między oczy.
ref. instr. 1#
III zwr. Soli między oczy, grochu między zęby,
Żeby nie wypuszczał daremnych słów z gęby.
ref. instr. 1#
IV zwr. Nie pójdę za Wojtka, bo podarta portka.
Pójdę za Michała nie będę łatała.
ref. instr. 1#
V zwr. Nie każdy szczęśliwy, co śpiwa i skacze,
Czasem sobie także w kąciku zapłacze.
ref. instr. 1#
VI zwr. Płynie strumień, płynie szeroko
Choć jest chłopak goły, lecz patrzy wysoko.
ref. instr. 1#
VII zwr. Może się gniwacie, że ja brzydko śpiwam,
Zaśpiwajcie sami, ja się nie pogniwam.
ref. instr. 2#
3. Ćwiczenie słuchowo - ruchowe. Polka z Majdanu Górnego (Zamojskie) Poleczka Wojtusiowa.
Uczestnicy: dzieci.
Pozycja wyjściowa: 5 kół w linii stojących na jednej linii. Numeracja kół:
2 3 1 3 2
POLECZKA WOJTUSIOWA
metrum 2/4
wstęp - przygotowanie do ćwiczenia
budowa utworu:
część a - 8t + 8t
część b - 8t + 8t
część b - 8t + 8t
część a - 8t + 8t
część b - 8t + 8t
część b - 8t + 8t
Dzieci wykonują schemat: klęk, klaskanie, podskoki, itp.
Dzieci w kołach wykonują:
część a - koło 1 - podskoki za ręce
- koło 2 - klaszcze
- koło 3 - klęk na 1 kolanie, trzymanie za ręce
część b - koło 1 - klęk
- koło 2 - podskoki
- koło 3 - klaszcze
część b - koło 1 - klaszcze
- koło 2 - klęk
- koło 3 - podskoki
4. Ćwiczenie słuchowo - ruchowe utrwalające przytup konikowy. Polka z Zamojskiego Wieśniak.
WIEŚNIAK
metrum 2/4
wstęp - przygotowanie do ćwiczenia
budowa utworu:
część a - 4t + 4t
4t + 4t
część b - 4t + 4t
część a - 4t + 4t
4t + 4t
część b - 4t + 4t
część a - 4t + 4t
4t + 4t
część b - 4t + 4t
dzieci wykonują w części „a” schemat: takt 1-3 - podskoki w miejscu, ręce na biodrach
takt 4 - przytup konikowy
dzieci wykonują w części „b” swobodne podskoki po całej sali
5. Ćwiczenie słuchowo - głosowo - ruchowe. Piosenka z regionu krakowskiego Moja Marysiu, kochaj mnie.
MOJA MARYSIU, KOCHAJ MNIE
Uczestnicy: x - stoją w półkolu, śpiewają piosenkę, przytup
o - podskoki solo po sali, przytup
Wszyscy wykonują w 4 takcie przytup w rytmie: dwie ósemki, ćwierćnuta.
metrum 2/4
wstęp 8t - przygotowanie do ćwiczenia
I zwr. Moja Marysiu kochaj mnie. bis
ref. Dam ci całuska, tyś moja duska.
Moja Marysiu kochaj mnie. bis
II zwr. Oj nie chodź Maryś do lasa.
Oj nie chodź Maryś do lasa.
ref. Bo tam leśniczy chodzi i krzyczy.
Oj nie chodź Maryś do lasa. bis
III zwr.Oj nie chodź Maryś do dwora.
Oj nie chodź Maryś do dwora.
ref. Bo tam we dworze, pożl się Boże.
Oj nie chodź Maryś do bora. bis
IVzwr. Moja Marysiu kochaj mnie.
Moja Marysiu kochaj mnie.
ref. Dam ci całuska, boś moja duska.
Moja Marysiu kochaj mnie. bis
V zwr. instr.
ref. instr bis
6. Ćwiczenie słuchowo - głosowo - ruchowe z wykorzystaniem instrumentów. Piosenka z regionu krakowskiego Pognała wołki.
Uczestnicy: solistka stoi i śpiewa.
Dzieci stoją grupami instrumentów w półkolu:
dzwonki - cały czas dźwięk „f” w rytmie półnut
dzwoneczek, janczary lub tamburyn - we wstępie instrumentalnym oraz w zakończeniu
pozostałe instrumenty - tylko rytm refrenu
POGNAŁA WOŁKI
metrum 4/4
wstęp instr. 4t
I zwr. Pognała wołki na Bukowinę
Wzięła ze sobą skrzypki jedyne.
ref. I grała, śpiewała,
Swoje siwe, siwe wołki pasała. bis
II zwr. Pasła je, pasła, aż pogubiła
Cóż ja nieszczęsna będę robiła?
ref. Więc chodzi i płacze,
Już ja swoje siwe wołki potracę. bis
III zwr. instr.
ref. instr. bis
BIBLIOGRAFIA
1. Bryk Aleksander, Leszczyński Stanisław: Pieśni i tańce lubelskie, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1970
2. Chodkowski Andrzej (red.): Encyklopedia Muzyki. PWN, Warszawa 1995
3. Dąbrowska Grażyna: Tańcujże dobrze. WSiP, Warszawa 1991
4. Januszczyk Helena, Cieślińska Emma: Folklor taneczny południowego Podlasia, Podlaskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Białej Podlaskiej
5. Loba-Wilgocka Urszula: Zabawa z piosenką, ARS NOVA, Poznań 1992
6. Ławrowska Romualda: Muzyka i ruch, WSiP, Warszawa 1991
7. Malko Dorota: Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1990
8. Malujemy stroje polskie, Wydawnictwo Jaworski
9. Nowakowska Krystyna: Rytm - Muzyka - Taniec, ydawnictwo Pedagogiczne ZNP, ielce 1999
10. Smoczyńska - Nachtman Urszula: Kalendarz Muzyczny w Przedszkolu, WSiP, Warszawa 1992
11. Smoczyńska - Nachtman Urszula: Zabawy i ćwiczenia przy muzyce, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa 1983
12. Szpunar Jacek, Gęca Leszek: Tańczymy razem. Klanza, Lublin 1997
13. Woźny Michał (oprac.): Nasze tańce i piosenki. Zbiór melodii ludowych. PWM, Kraków 1983