Finanse przedsiębiorstw

• Przedmiot i metoda nauki finanse przedsiębiorstwa

Dyscypliny finansowe- sfery wiedzy z dziedziny finansów i kredytów.

Dziedziny finansów- bankowość, rynki finansowe, finanse publiczne, finanse ubezpieczeń, finanse przedsiębiorstwa- wiedza stosowana: teoretyczna i użytkowa. Opiera się na podstawie teorii finansów. Nauka, sfera finansów- dyscyplina, której przedmiotem są procesy przepływu strumieni pieniężnych. Przepływu i osiadania.

Finanse- sfera stosunków międzyludzkich między podmiotami.

• Rodzaje przepływów, strumienie pieniężne

-Str.pienięż. o charakterze rynkowym (ekwiwalentnym), występują one równolegle z przepływami strumieni rzeczowych: zjawisko nabycia towarów i usług

DOSTAWCY →towar ,pieniądz← ODBIORCY P _{r(e) =} W _r(e) P-przychód W-wydatek

-Str.pienięż. o charakterze redystrybucyjnym (transfery) przepływy nierynkowe regulowane przez prawa rynku, Bank Kredytujący uruchamia str.pienięż. Bank tworzy nowy pieniądz

Op(oszczędności pieniężne) = Dk(dochód kredytowy) Jest to podział przedmiotowy zjawisk finansowych.

• Klasyfikacja podmiotowa- jaka grupa podmiotu inicjuje, bierze udział w zjawiskach finansowych

• Podmiotowe zjawiska finansowe:

Finanse ludności, gospodarstw domowych, ubezpieczeń, publicznych, przedsiębiorstwa, instytucji bankowo-kredytowych

• Finanse przedsiębiorstwa- całość zjawisk finansowych charakterystycznych dla tego ogniwa: są to zjawiska finansowe inicjowane organizowane. Podmioty te biorą żywy udział przez jednostki (przedsiębiorstwo)

• Przedsiębiorstwo- podmioty, w których nie tylko jest tworzony PKB, ale również dzięki przychodom i dochodom przedsiębiorstw zasilane są w środki pieniężne także inne podmioty: ludność, ubezpieczenia. Przychody, które uzyskane są przez przedsiębiorstwo są płacone wynagrodzenia, ubezpieczenia, spłacone kredyty, płacone odsetki.

• Makroekonomiczny punkt widzenia (mikroekonomiczne kryterium analizy zjawisk finansowych przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo-jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem ekonomicznym, techniczno- organizacyjnym i prawnym charakteryzująca się pewnymi cechami.

Posiada jednolite kierownictwo. Działa w określonym miejscu.

Dysponuje wyodrębnionym zespołem pracowników (zwykle najemnych) i majątkiem.

Samodzielnie podejmuje decyzje ekonomiczne określające zadania i środki ich realizacji.

Przy podejmowaniu decyzji kieruje się własnym celem lub celami (nadwyżka finansowa).

Posiada samodzielność dochodową zwaną samofinansowaniem polegającą na bilansowaniu dochodów i wydatków.

W odróżnieniu od encyklopedycznej wiedzy finansów cechami badań w sferze finansów przedsiębiorstwa są następujące elementy:

-mikroekonomiczny punkt widzenia dotyczący zjawisk finansowych

-ograniczenie zakresu badań do wydzielenia działalności przedsiębiorstwa

-dyscyplina zajmuje się identyfikacją zjawisk finansowych w przedsiębiorstwie i jego obrębie

-zajmuje się badaniem wpływów regulacji prawnych na działalności przedsiębiorcy

-wprowadzanie analiz treści, metod, sposobów oceny w dziedzinie działalności gospodarczej przedsiębiorstwa.

Głównym punktem rozważań przedmiotu „finanse przedsiębiorstwa” jest analizowanie gospodarki finansowej przedsiębiorstwa i jej funkcjonowania.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa- to proces gromadzenia przychodów i kształtowania dochodów oraz realizacja wydatków w przedsiębiorstwie. Określenie to nie jest w pełni satysfakcjonujące, ponieważ nie odpowiada na pytanie, czy gospodarką finansową rzeczywiście określamy tylko proces przepływów, które powodują powstanie pewnych przychodów i dochodów a z drugiej strony realizacji dokonywanych wydatków, czy ta gospodarka finansowa to szerszy zakres procesów z faktem przepływów strumieni pieniężnych związanych. W konsekwencji tego gospodarka finansowa przedsiębiorstwa określana powinna być jako zespół czynności, które oznaczają czynności polegające na przygotowaniu procesów finansowych w przedsiębiorstwie, na występowaniu zjawisk finansowych lub na przepływ strumieni pieniężnych o różnym charakterze dążących w różnych kierunkach i wreszcie, że jest to cały zespół tych czynności, które oznaczają rejestrację, lokowanie zjawisk finansowych, jak też analizę i ocenę po to by podjąć decyzję co do dalszego kształtowania się procesów przepływów strumieni pieniężnych od przedsiębiorstwa, wewnątrz przedsiębiorstwa do przedsiębiorstwa. Patrząc szeroko na gospodarkę finansową można by powiedzieć, że od powierzchni zjawisk na podstawie pierwszych wrażeń jakie możemy odnieść gdy przyglądamy się temu co dzieje się w gospodarce finansowej można twierdzić, że jest to powtarzający się ciąg rozliczeń, rozumianych jako realizację pewnych zapłat, które przepływają od jednego przedsiębiorstwa do innych podmiotów, jak przepływ pieniądza w drugą stronę. (Rozliczenia)Tak rozumiejąc tą kwestię można powiedzieć, że jest to przepływ strumieni pieniężnych, przepływ rozliczeń z różnymi podmiotami i z różnych tytułów . Jest to różnokierunkowy przepływ strumieni pieniężnych np. pozyskanie kapitału w drodze sprzedania akcji przez spółkę cywilną. Możemy powiedzieć, że jest to rozliczenie polegające na dopływie środków pieniężnych do przedsiębiorstwa dzięki emisji akcji. Drugą grupą rozliczeń jest uzyskiwanie przychodu w wyniku przepływu strumieni pieniężnych związanych z realizacją sprzedaży produktów, usług. Typowym typem rozliczeń jest odwrotnie, zakup przez przedsiębiorstwo materiałów, towarów, surowców co oznacza przekazanie(przepływ) środków pieniężnych od przedsiębiorstwa do dostawcy. Tym typem rozliczenia jest również wypłata wynagrodzeń dla pracowników z tytułu wykonanych prac dla danego przedsiębiorstwa. Rozliczeniem będziemy nazywać także wkłady składek z tytułu zawartych ubezpieczeń. Rozliczeniem przedsiębiorstwa z finansami publicznymi są wpłaty podatków na rzecz budżetu państwa czy budżetów samorządowych. Rozliczeniem w sensie pozyskiwania kapitału jest uzyskany przepływ kredytu z banku do przedsiębiorstwa, a rozliczeniem w drugą stronę jest wypłata nadwyżki finansowej przedsiębiorstwa. Cały ciąg różnych rozliczeń z różnymi podmiotami stanowi o czynnościach dokonywanych w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa. Same te czynności polegające na rozliczeniach, przepływie strumieni pieniężnych od lub do przedsiębiorstwa stanowi pewną sferę realizacyjną gospodarki finansowej przedsiębiorstwa. Gospodarkę finansową można przedstawić jako pewien ciąg powtarzających się po sobie faz.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa składa się z 3 elementów:

• Faza 1- prognozowanie i planowanie zjawisk finansowych. Polega na przygotowaniu operacji pieniężnych, które obsługują pożądane przez przedsiębiorstwo procesy. Należy uwzględnić dwa ważne czynniki: czynnik czasu i ryzyka. Twierdzić można, że w przewidywanej przyszłości przedsiębiorstwo odzwierciedla się w zakresie kształtowania zjawisk finansowych w tworzeniu planów finansowych, inaczej mówiąc jakie zjawiska, wydatki, w jakich warunkach, przy użyciu jakich środków będą w przedsiębiorstwie występować.

• Faza 2- realizacja wcześniej zaplanowanych rozliczeń. Rzeczywiste wykonanie operacji finansowych. To wszystkie przepływy strumieni pieniężnych od i do przedsiębiorstwa.

• Faza 3- obserwacja i analiza zaszłych zjawisk finansowych. Zapis prac finansowych mających miejsce w przeszłości. Proces analizy służyć ma ukształtowaniu decyzji w sferze rzeczowej i finansowej przedsiębiorstwa. Faza ta ściśle wiąże się z problemem rejestrowania zjawisk finansowych. Rachunkowość i ewidencja służy przede wszystkim do podejmowania decyzji.

W ogólnej definicji finansów eksponuje się jako cechę finansów- ruch pieniądza realnego. Nie może to oznaczać, że zakładając racjonalną gospodarkę danego przedsiębiorstwa pomniejszamy wagę ewidencji, planowania przepływu zasobów pieniężnych. W konsekwencji tego można powiedzieć, że gospodarka finansowa składa się z 3 faz.

W gospodarce finansowej wykorzystywane są informacje, które prowadzi ewidencja, rachunkowość, księgowość.

Rola informacji księgowej w procesie decyzyjnym

(sprzężenie zwrotne decyduje o znaczeniu informacji)

• Określone cele przedsiębiorstwa (cele skwantyfikowane często mają ujęcie finansowe)

• Określić postępy w realizacji celów (węzłową rolę zazwyczaj odgrywa przy tym analiza finansowa)

• Poszukiwać innych możliwości poprawy efektywności przedsiębiorstwa (kryteria poszukiwań mogą przybierać formę finansową)

• Rozpatrzyć, ocenić wybrane możliwości (ocena zazwyczaj jest oparta na procedurach finansowych)

• Sprawdzać skuteczność wcześniejszych decyzji (podstawowym systemem sprawdzania tej skuteczności jest kontrola wykonania planów finansowych)

Gospodarka finansowa i zarządzanie finansami przedsiębiorstw:

• Gospodarka przedsiębiorstwa

• Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa

• Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa- jest sferą gospodarki finansowej, koncentruje się głównie na rzeczywistości zarządzania kapitałami. Niekiedy określa się, że można identyfikować zarządzanie finansami przedsiębiorstwa z zarządzaniem kapitałem przedsiębiorstwa. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa = zarządzanie kapitałem. Zarządzanie finansami(kapitałem) przedsiębiorstwa obejmuje i bada:

• Metodykę pozyskiwania kapitału- techniki i formy

• Sposoby zagospodarowania kapitału

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa to kierowanie takich źródeł finansowania, jego działalności przez określone decyzje i taką alokację składników majątkowych, by stworzyć warunki do osiągnięcia celu przedsiębiorstwa. Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa wykazuje pewne funkcje:

• Określanie spodziewanych kosztów i korzyści wynikających z różnych form zarządzania środkami finansowymi przedsiębiorstwa w krótkim i długim okresie.

• Alokacja środków oraz określenie jej kosztów (wybór inwestycji).

• Wybór źródeł finansowania i sposób ich wykorzystania

• Szacowanie i ocena przychodów oraz związanego z nim ryzyka

Funkcje te można sklasyfikować jako:

• funkcje związane z wydatkowaniem (inwestowaniem)

• funkcje związane z bieżącą działalnością finansową przedsiębiorstwa

• funkcje związane z pozyskiwaniem środków

Istotą zarządzania finansami przedsiębiorstwa jest podejmowanie racjonalnych decyzji. Nieprawdą jest, że gospodarka finansowa przedsiębiorstwa może mieć w pełni dobrowolny charakter w zależności od woli i chęci dyrektora, menadżera.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa funkcjonuje w pewnych ramach, stąd też można powiedzieć, że gospodarka finansowa przedsiębiorstwa jest ograniczona pewnymi czynnikami zewnętrznymi i funkcjonuje w ramach gospodarki rynkowej (rynek kapitałowy, finansowy, giełdy). System finansowy i bankowo-kredytowy ma wpływ na zakres, formę, zasoby, tryb funkcjonowania gospodarki finansowej a więc tworzą swoiste ramy.

Rola systemu finansowego i kredytowego przedsiębiorstwa jest bardzo znaczna.

System finansowy- stanowi zespół norm prawnych, zasad organizacyjnych i rozumianych podmiotowo i przedmiotowo instytucji, za pomocą których realizuje się funkcje finansów.

Instytucje rozumiane podmiotowo: ministerstwo finansów, NBP, udziały finansowe gmin.

Podmiotowe: narzędzia systemu finansowego np. podatek, dotacje, stawki obowiązujące, stopy procentowe- odgrywają ważną rolę.

Gospodarka finansowa, cele i kryteria oceny gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

Cele przedsiębiorstwa- systemem prowadzenia przedsiębiorstwa jest działalność zarobkowa, uzyskiwanie nadwyżki ekonomicznej (max. zysków). Istotną kwestią jest jaką formę własności ma przedsiębiorstwo. Forma prawno-organizacyjna- typ zarządzania przedsiębiorstwem powoduje modernizację rzeczywistego celu przedsiębiorstwa np.

• przedsiębiorstwo jednoosobowe celem jest uzyskanie nadwyżki;

• spółka akcyjna- nadwyżki o jakich mażą akcjonariusze to wielkość dywidendy, celem jest maksymalna wielkość dywidendy

• spółdzielnia- dążenie do zapewnienia dochodów członkom spółdzielni.

Funkcje, naciski społeczne mogą powodować, że cel przedsiębiorstwa nie jest szczególnie eksponowany, a dąży się do uzyskania dochodu wielkości zysku.

Typ zarządzania- styl menadżerski (duży nacisk na wzrost nadwyżki), samorządowe (wielkość określoną jako dochody zysk + koszty wynagrodzeń)

Cele przedsiębiorstwa

1. cele długookresowe

1) maksymalizacja finansowych korzyści współwłaścicieli przedsiębiorstwa

2) przetrwanie przedsiębiorstwa

3) ekspansja przedsiębiorstwa

-osiągnięcie określonego udziału w rynku

-powiększenie wartości przedsiębiorstwa (firma, majątek itd.)

2. cele bieżące

1) maksymalizacja zysku i sprzedaży lub też uzyskanie zadowalającego ich poziomu

2) maksimum kosztów

3) utrzymanie określonego poziomu zatrudnienia

3. inne cele

Cele gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

1) wzrost efektywności przedsiębiorstwa- relacja wzrostu nadwyżki finansowej do wielkości zaangażowanych środków tj. kapitał

2) wzrost wartości firmy (przedsiębiorstwa)- nie tylko wzrost wartości majątku ale także zaufanie jakim przedsiębiorca cieszy się na rynku kapitałowym czy finansowym.

Specyficzne cele gospodarki finansowej przedsiębiorstwa- obsługiwanie procesów finansowych w taki sposób, by stworzyć możliwości realizacji głównych celów.

Procesy prowadzące przez przedsiębiorstwo zawsze podlegają marginesowi ryzyka, a więc nie można zapomnieć, że przedsiębiorstwo musi liczyć się z relacją dochodu kapitału i poziomem ryzyka. Dążenie do maksymalnej efektywności przy ustalonym poziomie ryzyka również minimalizujemy ryzyko przy założonym poziomie efektywności.

Przedsiębiorca powinien pamiętać o:

1. założenie wystąpienia wyższego ryzyka przy dążeniu do osiągnięcia wyższych korzyści

2. zdawanie sobie sprawy, że przy zwiększonym ryzyku można się liczyć z większą stratą

3. granica racjonalnej decyzji z punktu widzenia ryzyka wyznacza prawdopodobieństwo poniesienia straty odpowiadającej co do wartości możliwej do uzyskania korzyści.

Kryteria oceny gospodarki finansowej przedsiębiorstwa

1. równowaga finansowa przedsiębiorstwa

2. zdolność finansowa przedsiębiorstwa

3. minimalizacja kosztów

4. realizacja celów przedsiębiorstwa

RÓWNOWAGA FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA

Masa otrzymywanych przychodów i dochodów -(synchronizacja)- masa realizowanych wydatków. Terminy otrzymywanych przychodów i dochodów - (synchronizacja)- terminy realizowanych wydatków.

ZDOLNOŚĆ FINANSOWA PRZEDSIĘBIORSTWA

Płynność finansowa to zdolność do stałego i terminowego wywiązywania się ze zobowiązań pod warunkami: - posiadanie określonych środków finansowych (gotówka i jej substytuty np. weksel, czek); - możliwość szybkiego pozyskania środków finansowych (problem zdolności finansowej). Zdolność finansowa przedsiębiorstwa (płynność finansowa) określana jest jako możliwość wywiązywania się ze zobowiązań w określonym czasie. Płynność finansowa może być zachowana dzięki:

1. systematycznemu uzyskiwaniu wpływów

2. wpływom z operacji finansowych

3. prawidłowemu planowaniu przychodów własnych i ze źródeł obcych

MINIMALIZACJA KOSZTÓW

Gospodarka finansowa winna gwarantować minimalizację oraz terminowe pokrycie kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwo. Na szczególną uwagę zasługuje tu problem minimalizacji kosztów finansowych, który wymaga od zarządzających działań w dwóch płaszczyznach: minimalizacja kosztów pozyskania i wykorzystania kapitału; określenie najefektywniejszej struktury kapitałów (zjawisko dźwigni finansowej).

Funkcje i rola narzędzi systemu finansowego

• Funkcje narzędzi systemu finansowego

1. Zasileniowo-regulacyjna - jest nieodłącznym elementem przepływu strumienia pieniądza między poszczególnymi podmiotami. System finansowy państwa to takie przepływy, które łączą się z przepływem od i do przedsiębiorstwa (między bankiem a przedsiębiorstwem, między instytucją ubezpieczeniową). Mówimy, że mamy zasilenie jednego podmiotu przy jednoczesnym zmniejszeniu środków drugiego podmiotu. Regulacyjna- następuje regulacja wartości środków, możliwości nabywczych funduszy, może mieć miejsce na różnych etapach działalności przedsiębiorstwa. Dotyczy przychodów, dochodów. Ograniczenie zasobów pieniężnych podmiotów gospodarczych- jest to zjawisko uruchamiania przepływu strumieni pieniężnych, których uruchomienie oznacza zasilanie + dla jednego podmiotu i - dla drugiego podmiotu. (nie ma charakteru neutralnego a wpływa na regulację zasobów przedsiębiorstwa). Ograniczany jest fundusz nabywczy danego podmiotu

2. Stymulacyjna / motywacyjna- oddziaływanie, motywowanie podmiotu gospodarczego do podejmowania decyzji lub czynności mogą iść w kierunku zwiększania, ograniczania zakresu działania; przyspieszania, opóźniania działania. Wpływanie na decyzje w drodze działania narzędzi finansowych. Motywacja może prowadzić do natychmiastowych działań lub działania z opóźnieniem. Podejmowanie decyzji kształtuje się pod wpływem założeń i konstrukcji narzędzi systemu finansowego (od tego są uzależnione podstawy przedsiębiorstw).

Teza: Motywacja(jej siła) związana jest z jakością (zależy od prawidłowości konstrukcji tego narzędzia).

NARZĘDZIA SYSTEMU FINANSOWEGO

Stymulowanie- regulowanie wielkości zysku, który zostaje w przedsiębiorstwie, ale odbywać się to może na drodze wpływania na przychody, dochody, koszty, fundusze tworzone w przedsiębiorstwie, kapitały, strukturę tych wielkości. Funkcja motywacyjna powinna działać w sposób niesprzeczny z realizacją głównych celów przedsiębiorstwa (wzrost efektywności, zwiększenie wartości przedsiębiorstwa). W sumie można stwierdzić, że:

1. Każdy, albo niemal każdy rzeczywisty lub potencjalny dopływ, albo dopływ środków pieniężnych uruchamiany przez narzędzia systemu finansowego wyzwala motywację podmiotów gospodarczych do podjęcia określonych decyzji czasami uruchamiając reakcje bezpośrednie, natychmiastowe lub pośrednie odłożone w czasie.

2. Uruchamianie przez narzędzia systemu finansowego, zainteresowanie przedsiębiorstwem, działania w sferze pewnych procesów powinno być nie tylko zgodne z dążeniami przedsiębiorstwa do zwiększenia efektywności (żeby zwiększyć inwestycje), ale także stwarzać sytuację sprawnego naprowadzania jednostek gospodarczych na realizację pewnych ogólnych celów gospodarki (ogólny cel- ograniczenie inflacji, zmniejszenie skali bezrobocia).

Teza: Potrzeba ograniczenia roli państwa do kontroli nad ilością i szybkością obiegu pieniądza.

IDEA SZKOŁY MONETARYSTYCZNEJ: sprowadzić do naturalnej postawy państwa w sferze gospodarki. Jeśli jest potrzeba oddziaływania państwa to powinno dotyczyć podaży państwa. Zdaniem wykładowcy:

Interwencja państwa- powinna być wzmacniana na rynku przez państwo, powinna dostarczyć informacji umożliwiających efektywne działanie podmiotów gospodarczych.

Sama wiedza o skutkach wpływów narzędzi systemu finansowego na przedsiębiorstwo umożliwia menadżerowi podejmowanie trafnych decyzji.

Teza: Narzędzia powinny być tak skonstruowane aby przedsiębiorstwo miało się dobrze i decyzje były podejmowane zgodnie z celami gospodarki.

A więc narzędzia systemu finansowego będą integrowały cele ogólne z własnymi celami (przedsiębiorstwa). Strategia finansowa przedsiębiorstwa to również strategia przedsiębiorstwa wobec budżetu, strategia podatkowa przedsiębiorstwa.

OKREŚLENIE STRATEGII I TAKTYKI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

Strategia finansowa- polega zarówno na racjonalnym doborze źródeł finansowania jak i ujmuje działania związane z alokacją zasobów finansowych i ich strukturą ale także to pewien schemat określający formę i tryb prowadzenia rozliczeń między kontrahentami. Strategia finansowa dotyczy prognozowania przez przedsiębiorstwo ruchu strumieni pieniężnych i osiadania zasobów a gdy mówimy o tym to dotyczy zatrzymywania części zysku. Strategia dotyczy długiego okresu.

Taktyka finansowa- (krótkotrwałe, bieżące działania przedsiębiorstwa)- zespół działań wspierający założenia strategiczne lub stanowiący reakcję na krótkotrwałe zmiany otoczenia przedsiębiorstwa.

Zewnętrzne narzędzia systemu finansowego głęboko wniknęły w kształtowanie i realizację strategii i taktyki ekonomicznej, a zwłaszcza finansowej przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa muszą się liczyć z konstrukcją i działaniem narzędzi systemu finansowego jest stabilizacja reguł gry (rozwiązania konstrukcji systemu finansowego powinny opierać się na zasadzie kierunków co najmniej przez 5 lat, nie można co pół roku wprowadzać zmian). Działania systemu finansowego nie powinny być za sobą sprzeczne.

Strategia podatkowa- określa korzyści przedsiębiorstwa wypływające z prawa podatkowego.

Związek procesów rzeczowych i finansowych w przedsiębiorstwie

Związek procesów rzeczowych i finansowych w przedsiębiorstwie oznacza, że procesy rzeczowe, które są realizowane w przedsiębiorstwie implikują procesy finansowe w przedsiębiorstwie, oznacza to również, że w przedsiębiorstwie mamy do czynienia ze zjawiskiem, które określić można jako zjawisko krążenia środków lub ruchu okrężnego kapitału, które to zjawisko wyróżnia się tym, że elementy pieniężne, kapitałowe przeobrażają się w wartości rzeczowe. Następuje zjawisko przemiany form pieniężnych. Aby obserwować takie zjawisko rozpatrujemy całość procesów w przedsiębiorstwie jako procesy krążenia wartości lokowanej w różnych postaciach. Podstawą dla tego typu spojrzenia na sprawę jest fakt, że występują określone wartości rzeczowe, w których tkwi jakaś wartość, następuje wymiana tych wartości na wartości pieniężne. Jest to ruch okrężny kapitałów lub środków w przedsiębiorstwie. Możemy rozpatrywać nie tylko krążenie, ale także przemieszczanie się rzeczy rozumianych jako przedmioty, produkty, towary. Ten proces ma charakter ruchu liniowego, ruchu rzeczy od pierwotnego producenta do ostatecznego konsumenta czy inwestora.

RUCH OKRĘŻNY

1. I faza- faza zaopatrzenia w kapitał i środki produkcji P-ŚP ← (KW, KP, IK)

2. II faza- faza wdrażania procesów produkcji- faza produkcji Pr

3. III faza- faza zbytu i podziału utargu T1...P1→(KP, WP, IF, NF-ak, AM, FS)....P2←(AM, NF-ak)

KW- kapitał własny (np. akcyjny, założycielski, zakładowy)

KP- kapitały pożyczkowe (pożyczki obligatoryjne, kredyty bankowe)

IK- inne kapitały (dotacje, darowizny)

ŚP- rzeczowe środki produkcji wyrażone wartościowo (np. materiały, maszyny, surowce)

Pr- środki zaangażowane w procesie produkcji i usług

TJ- wytworzony produkt lub usługa

PJ- pieniądze otrzymane ze sprzedaży produkcji lub usług

KPJ- zwrot pożyczonego kapitału wraz z odsetkami

Am- środki pieniężne pochodzące z amortyzacji

FS- środki przekazywane przez przedsiębiorstwo na rzecz różnych funduszy scentralizowanych (np. budżetu państwa, samochodu, ubezpieczeń)

WP- wynagrodzenie pracownicze i menedżerskie

IF- inne fundusze wyodrębnione w przedsiębiorstwie na określone cele

NF- nadwyżka finansowa (zysk+amortyzacja)

AK- środki z podziału nadwyżki udzielone na rzecz właścicieli

P2- środki pieniężne (kapitały) angażowane w następnym ruchu okrężnym stanowiące o powtarzaniu i ciągłości całego procesu działalności przedsiębiorstwa.

Dzięki stałemu przechodzeniu środków pieniężnych przez 3 fazy i powtarzaniu się tych procesów występuje ciągłość działalności przedsiębiorstwa. Te procesy mają znaczenie dla funkcjonowania gospodarki finansowej przedsiębiorstwa.

Konsekwencje ruchu okrężnego środków dla przedsiębiorstw i jego gospodarki finansowej.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa jest integralną częścią przedsiębiorstwa jako całości. Jeśli obserwujemy konsekwencje ruchu okrężnego środków odzwierciedla się w całości procesów w przedsiębiorstwie bez względu na jego charakter. Jeśli dopatrywać się w ruchu okrężnym działalności gospodarki finansowej odzwierciedla się w I i III fazie ruchu okrężnego środków. Konsekwencje z ruchu okrężnego środków:

1. pierwszą konsekwencją jest to, że dostarcza kryterium podziału zjawisk finansowych w przedsiębiorstwie. Kryterium to należy uzupełnić o kryterium podmiotowe- z kim następują związki finansowe przedsiębiorstwa i o kryterium przedmiotowe- z jakiego tytułu te związki następują.

2. Druga konsekwencja ruchu okrężnego środków dostarcza podstawowego kryterium podziału na majątek trwały i obrotowy. Kryterium ekonomicznym dla tego podziału jest sposób krążenia środków różnych części elementów majątku przedsiębiorstwa.

Ruch okrężny środków rozszczepia się na 2 równoległe procesy:

Pierwszy sposób krążenia majątku mającego postać rzeczową np. budynki, maszyny, urządzenia, ten sposób krążenia przebiega inaczej niż w drugim przypadku. Pierwszy sposób krążenia ma 2 części dużą i małą. Duża (am)to masa wartości uprzedmiotowiona w nieruchomościach, ma swoje odzwierciedlenie na majątek trwały i obrotowy- kryterium rachunkowe. Mała część odkleja się i wędruje przez wszystkie elementy uprzedmiotowienia od p do p'.

Podział oparty na krążeniu środków ma odzwierciedlenie w zasadach finansowania majątku. Wnioskiem wynikającym z tego podziału jest to, że majątek trwały powinien być finansowany kapitałami względnie trwale związanymi z przedsiębiorstwem (kapitały własne, długoterminowe) stanowiące razem kapitał stały. [Można powiedzieć, że jeżeli mamy odtwarzanie obiektów w całości, następuje to w drodze odtwarzania cząstek wartości w każdym z cykli, każdą wartość możemy odtworzyć dzięki środkom odzyskanym w bardzo długim okresie]. W przeciwieństwie do majątku trwałego, majątek obrotowy charakteryzuje to, że po zakończeniu każdego cyklu ruchu obrotowego w wyniku sprzedaży produktów i usług odtwarzana jest wartość obiektów majątku obrotowego i pieniądza. Kapitały finansujące ten proces mogą wystąpić krótkotrwale, powinny być dostarczone elastycznie. Majątek obrotowy powinien być finansowany w sposób elastyczny (zobowiązania krótkoterminowe). Nierównomierność ruchu środków obrotowych polega na tym, że w każdym z obserwowanych momentów wartość środków obrotowych w przedsiębiorstwie jest różna , w każdym z obserwowanych momentów wartość środków obrotowych nie jest taka sama. w każdym przedsiębiorstwie musi występować pewne zaangażowanie środków obrotowych.

Decyzje w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa a ryzyko

Każda decyzja związana jest z pewną niepewnością i ryzykiem.

1. Zakres decyzji w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa sprowadza się do kształtowania decyzji o alokacji w przepływie kapitału, sprowadza się do wzrostu selektywności i wartości rynkowej firmy. Decyzje w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa powinny rozstrzygać ją w 3 zagadnieniach

• Wielkości przedsiębiorstwa i tempie jego wzrostu- tempo wzrostu przedsiębiorstwa nie zawsze oznacza natychmiastowe odpowiednie zwiększenie nadwyżki finansowej, może ono nastąpić z pewnym opóźnieniem. Przedsiębiorstwo może mieć odroczone osiągnięcie zysku lub może w ogóle do niego nie dojść.

• Wyznaczanie optymalnej struktury aktywów- składniki majątku przedsiębiorstwa charakteryzują się tym, że mają każdy stopień płynności. Podejmowanie decyzji w udziale poszczególnych składników w całości wynika z:

• Uwzględnienia wpływu zmiany struktury aktywów pomiędzy stopą wzrostu (stopą efektywności) a ryzykiem.

• Kształtowania racjonalnej struktury aktywów wiąże się z wpływem tej struktury na maksymalizację dochodu w przedsiębiorstwie. Każda zmiana struktury aktywów zmienia relacje między ryzykiem a stopą wzrostu np. gdy występują problemy ze sprzedażą artykułów w przedsiębiorstwie, które decyduje się zmienić strukturę działania i sprzedaż swoich artykułów ratalnie. Tego konsekwencją jest to, że w aktywach przedsiębiorstwa następuje zmiana stanu zapasów, ale powiększy się w aktywach przedsiębiorstwa zakres należności. Okres płatności się przedłuża i mogą wystąpić przeterminowane zobowiązania co może spowodować przymus zaciągnięcia kredytu. Kształtowanie struktury aktywów powinno być rozpatrywane na wzroście dochodu: I zasada- by osiągnąć maksymalną stopę wzrostu z kapitału przy takim poziomie ryzyka, II zasada- to możemy minimalizować ryzyko godząc się na dany poziom efektywności. Struktura aktywów jest głównym składnikiem relacji między stopą efektywności a ryzykiem.

• Określać optymalną strukturę pasywów- powinny być podejmowane przy istnieniu 2 przesłanek:

1. Podporządkowanie wpływu zastosowanie kapitałów obcych na finansowanie aktywów przedsiębiorstwa

2. Wpływ struktury kapitału na poziom ryzyka finansowego. Tego typu kapitał obcy przejściowy w przedsiębiorstwie trzeba spłacić, ale czy będą na to środki. Jeśli nie to czy trzeba będzie sprzedać firmę. Konstrukcja pozyskania i zaangażowania kapitałów obcych w przedsiębiorstwie czy nie powoduje się nadmiernych kosztów.

2. Rodzaje decyzji- decyzje podejmowane w przedsiębiorstwie są poprzedzane szeregiem zadań, które mają na celu określenie nowych procesów, określenie stopnia decyzji. Analizy te służą wnioskowaniu o racjonalności tej decyzji. Zarządzenie kapitałem zawęża się do pewnych zadań związanych z decyzjami:

• Inwestycyjnymi- skoncentrowane na wyborze rodzajów, skali i struktury inwestycji w przedsiębiorstwie np. postępowanie o zaangażowanie środków zgodnie z planem transferu pieniędzy do innej firmy na drodze zakupu papierów wartościowych, lokowanie wolnych środków przedsiębiorstwa w instytucjach finansowych.

• Sensu stricto finansowe- wiążą się z wyborem rodzajów rozmiarów i struktury finansowania projektów inwestycyjnych. Określenie stopnia efektywności i ryzyka i wtedy określa się strukturę kapitału do tego służącą. Koszty finansowania inwestycji oraz jaką część nadwyżki finansowej można przeznaczyć na sfinansowanie tego projektu, jakie mają być zastosowane środki w jakiej skali.

Jeżeli podejmuje się decyzje to należy pamiętać, że koszt uzyskania kapitału musi być niższy od stopy zwrotu tej inwestycji zawsze długo czy...... decyzje powodują pytanie jaka skala dochodu jest związana z tymi decyzjami i jakie poniesie ryzyko to przedsiębiorstwo.

3. Ryzyko a dochody w przedsiębiorstwie- rodzaje ryzyka i czynniki go określające

Związek ryzyka z uzyskanym dochodem. Wartość długofalowych efektów i wartości aktywów zależą od wielkości strumieni przychodów tworzonych przez nie w przyszłości. Przychody te mogą być określane:

1. oczekiwanie dochodów pewne

2. oczekiwanie dochodów obarczonych niepewnością

Niepewność to sytuacja bądź zjawisko gdy prawdopodobieństwo realizacji celu czy zadania zawiera się w pewnych granicach od 0 do 1. Określa się to zwykle w statystyce prawdopodobieństwa wystąpienia zmiennej losowej P(x). Możliwa jest realizacja P(x)1 gdy P(x)=0 niemożliwe.. przyczyny niepewności mają charakter przyczyn przyrodniczych ale również przyczyn wynikających ze złej lub niedokładnej informacji. Również swoboda konsumenta jak również związane jest z wyborem miejsca, pory, wystąpienia i rodzaju tego zjawiska.

Statystycznie ryzyko- to sytuacja w której jeden z elementów składających się na tą sytuację nie jest znany jest znane jego prawdopodobieństwa wystąpienia. Ryzyko to na ogół zjawisko niekorzystne. Wiąże się to z możliwością uzyskania......

Ryzyko działalności przedsiębiorstwa I (pojęcie ryzyka)

Ryzyko:

• wynikające z niepewnej informacji zagrożenie nieosiągnięcia zamierzonego celu

• sytuacja w której co najmniej jeden z jej elementów nie jest znany ale znane jest prawdopodobieństwo jego wystąpienia

• zjawisko ryzyka występuje przy założeniu, że prawdopodobieństwo realizacji celów zawiera się w granicach od 0 do 1.

Ryzyko jest konkretyzacją niepewności. Ryzyko dzielimy na:

1)wymierne

2)odczuwalne przez decydentów

3)stałe- gdy dotyczy całego systemu

4)niestałe- zazwyczaj dotyczą poszczególnych podmiotów gospodarczych

Istotne jest przeciwdziałanie czyli zmniejszenie zakresu ryzyka i zabezpieczenie się przez stworzenie odpowiednich funduszy rezerw własnych, wspólnych itd. Zbiorowym sposobem na min ryzyka jest ubezpieczenie się w odpowiednich wyspecjalizowanych instytucjach. Zależy od ilości i jakości będących w przedsiębiorstwie informacji procesach społeczno-politycznych wewnętrznych i zewnętrznych warunkach działania przedsiębiorstwa. Decyzje podejmowane są w celach działalności i dlatego należy racjonalizować decyzje, ale będą one racjonalne gdy:

• prowadzą do długookresowego uzyskiwania wyniku finansowego (zysku) przy przyjętym poziomie ryzyka

• przyjmowane decyzje, wybór jest realizujący dla długookresowej efektywności

• maksymalnej wartości rynkowej firmy- należy ocenić czy dany wybór doprowadzi do uzyskania stopnia efektywności.

Ryzyko działalności przedsiębiorstwa II

Determinanty rozmieszczenia ryzyka

Ekonomiczne, makroekonomiczne, mikroekonomiczne

Pozaekonomiczne, społeczne i demograficzne (np. preferencje konsumentów) polityczne np. stosowanie embarga., techniczne (np. poziom infrastruktury).

Istotnym czynnikiem rozmieszczenia ryzyka jest czas.

Ryzyko działalności przedsiębiorstwa III

Ekonomiczne determinanty rozmieszczenia ryzyka

Makroekonomiczne, inflacja, koniunktura, polityka gospodarcza państwa. Mikroekonomiczne, właściwe dla danej działalności, właściwe dla danego przedsiębiorstwa.

1a) Inflacja i jej stopień jest czynnikiem, którego wzrastające tempo wywołuje zwiększenie efektywności firmy- dla niektórych przedsiębiorstw jest ona korzystna dla tych, które mają monopolistyczną pozycję cen i wtedy obniżają swoje koszty wraz ze wzrostem cen. Dla konsumenta inflacja oznacza wzrost ryzyka: spadek dochodów realnych. Przedsiębiorstwo: zmiany w strukturze wielkości, wielkości produkcji i cen.. nierównomierne kształtowanie cen i produkcji. Inflacja w przedsiębiorstwie powoduje spadek skłonności do inwestowania (inwestycji długookresowych) a mobilizuje do inwestycji spekulacyjnych przynoszącym dochody w krótkim okresie. Inflacja wywołuje pewne tendencje w przepływie kapitału. Zmniejsza się siła nabywcza kapitału. Występuje ostrożność i niechęć do inwestowania, a jeśli już to tak aby, uzyskać szybki zwrot kapitału. Ogólne warunki kształtujące stopień ryzyka przedsiębiorstwa to ogólne warunki gospodarcze występujące w konkretnej sytuacji gospodarczej. W okresie recesji ryzyko rośnie a w okresie ożywienia spada. Tendencje te mogą być korygowane przez politykę gospodarczą państwa np. stabilną i skuteczną politykę monetarną, politykę cen, politykę legislacyjną. Polityka gospodarcza państwa- określenie celów działania mające wpływ na inflację i koniunkturę. Stopień przyjętego w polityce państwa interwencjonalizmu powoduje, że często stosowane są narzędzia polityki gospodarczej aby ograniczyć zagrożenia koniunktury gospodarczej czyli recesji i destabilizacji.

1b) ....Właściwe dla właściciela danej działalności: dynamika inwestycyjna powoduje mocne ryzyko tam gdzie występuje gospodarka otwarta, duża konkurencja. Pewna elastyczność zmniejsza stopień ryzyka. Gdy zmniejsza się elastyczność, produkcja rynkowa to ryzyko rośnie.

Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa (właściwe dla danego przedsiębiorstwa. Determinanty ryzyka)

1. Ryzyko operacyjne

• Związane z możliwością aktywnego oddziaływania na sprzedaż

• Poziom konkurencji ( im większa tym ryzyko jest większe)

• Jakość zarządzania

• Siła przetargowa i poziom zróżnicowania konkurentów (siłą tą może dysponować w stosunku do kapitałodawców i tych z którymi dzieli dochód)

• Siła przetargowa związków zawodowych

2. Ryzyko finansowe

• Związane z poziomem zadłużenia (czynnik, który określa możliwości, potrzebę i celowość stosowania kapitałów obcych)- im większy poziom zadłużenia tym większe ryzyko związane z uzyskaniem dochodu. Pozytywne zjawisko to tzw. dźwignia finansowa jeśli zaangażujemy większy kapitał, to będzie większa efektywność.

• Związane z możliwością obsługi zadłużenia- koszt pozyskania kapitału, który jest wysoki i przewyższa stopę zwrotu to koszty są nadmierne i powodują straty.

Pomiar ryzyka i wyboru wariantu inwestowania w przedsiębiorstwie

1. Każda operacja finansowa wiąże się z ryzykiem i niepowodzeniem, ale powinno być przewidywane. Strategia prowadzenia przedsiębiorstwa wymaga określenia stopnia ryzyka przy określeniu dochodów i przychodów jako warunków egzystencji. Należy przyglądać się zjawiskom o podobnym charakterze i subiektywnie oceniać przychody i dochody. Jest to niepewne i wzrasta wraz z długością okresu.

2. Druga metoda to intuicyjna analiza wrażliwości, subiektywna ocena największych i najmniejszych oczekiwań. Dochody muszą być...... przy tej metodzie zestawia się wielkości oczekiwane i określa się wariant inwestowania. Przy rozważaniu wariantów stosuje się różnorodność ocen (pesymistyczny, średni, optymistyczny) i wybiera się ten o najmniejszym rozrzucie jako najbardziej prawdopodobny.

3. Kolejna metoda to kalkulacje prawdopodobieństwa polegająca na przypisywaniu określonego stopnia prawdopodobieństwa wariantom i wykorzystywania mierników wartości oczekiwanej i odchyleń standardowych jako statystycznych wskaźników ryzyka.

Kryteria pomiaru ryzyka

1)wartość spodziewana

2)wariancja

3)odchylenie standardowe

Np. Zakładamy, że producent produkuje 2 rodzaje central telefonicznych. Musi zdecydować się którą będzie produkował (produkcja jednego wyklucza produkcję drugiego). Prowadzi rozmowy w sprawie sprzedaży tych central z klientami z których każdy zainteresowany jest różnymi rodzajami central. A= 2-6 central typu I B= 7-22 central typu II . prawdopodobieństwo możliwych zamówień: Klient B:

Klient A: .... 0

liczba central 2 prawdopodobieństwo 0,1 17 0,1

3 0,25 18 0,2

4 0,45 19 0,3

5 0,15 20 0,25

6 0,05 21 0,1

1 22 0,05

1

Zysk ze sprzedaży central każdego typu wynosi dla: typu I 20 jednostek, dla typu II 10 jednostek. Producent może podpisać kontrakt tylko z jednym klientem A lub B. Który wariant należy wybrać? Z którym związane jest większe ryzyko? Rozwiązanie:

Kontrakt 1 klient A Kontrakt 2 klient B

Liczba central Prawdopodob. Spodziewana Ki Pi Ki*Pi

(Ki) (Pi) wielkość zamówienia Ki*Pi 17 0,1 0,7

2 0,1 0,20 18 0,2 3,6

3 0,25 0,75 19 0,3 5,7

4 0,45 1,80 20 0,25 5,0

5 0,15 0,75 21 0,1 2,1

6 0,05 0,30 22 0,05 1,1

K^=3,8 K^=19,1

Spodziewana wielkość zysku z kontraktu 1: 3,8 * 20j = 76j 2*19,2*10j = 192j

Kryterium wartości oczekiwanej pozwala już na podjęcie decyzji na podstawie zysku. Producent wybierze kontrakt 2/B mimo, że jednostkowy zysk jest większy przy sprzedaży centrali A. Posłużenie się miernikiem wartości oczekiwanej może jednak być nie dostatecznym kryterium wyboru. Jest tak wtedy, gdy wartość spodziewanego zysku w obu przypadkach byłaby równa. Posłużymy się więc miernikiem wariancji i odchylenia standardowego.

Ki-K^ (Ki-K^)² (Ki*K^)²*Pi Ki-K^ (Ki-K^)² (Ki*K^)²*Pi

-1,8 3,24 0,324 -2,2 4,84 0,484

-0,8 0,64 0,16 -1,2 1,44 0,288

0,2 0,04 0,018 -0,2 0,04 0,012

1,2 1,44 0,216 0,8 0,64 0,16

2,2 4,84 0,242 1,8 3,24 0,324

ζ²= 0,96 2,8 7,84 0,394

ζ² =1,66

Odchylenie standardowe kontraktu 1 (0,96 pod pierwiastkiem)=0,98 ; a kontraktu 2 (1,66 pod pierwiastkiem)= 1,29. Odchylenie standardowe zysku kontraktu 1 (0,98*20j= 19,6j) ; a kontraktu 2 (1,29*10j= 12,9j). Jak widać kryterium odchylenia standardowego (ściśle odchylenie od spodziewanego zysku) potwierdza, że większym ryzykiem obciążony jest kontrakt 1.

---