Joanna Cyran, Monika Faryna, Anna Buława
WYCHOWANIE SEKSUALNE
WYCHOWANIE
Wg Okonia „jest to świadomie organizowana działalność społeczna, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka.”
WYCHOWANIE SEKSUALNE jest to ogół działań i wpływów zmierzających do ukształtowania u dzieci i młodzieży postaw szacunku i zrozumienia wobec przedstawicieli płci odmiennej oraz takich uczuć wzajemnych, jakie są warunkiem wytwarzania się prawidłowych relacji między dziewczętami i chłopcami. Do głównych instytucji wychowania seksualnego należy rodzina, tu, bowiem dzieci na przykładzie zachowań matki i ojca kształtują swoje pierwsze, często decydujące wyobrażenia o miłości między kobietą a mężczyzną.
Wychowanie seksualne występuje pod różnymi nazwami, tzn. „Wychowanie do życia w rodzinie, wychowanie do miłości”, itp. Zastępuje się innymi nazwami po to, aby uniknąć niepotrzebnych skojarzeń związanych z nazwą „wychowanie seksualne”.
„Wychowanie seksualne” stanowi w szkole nazwę zajęć edukacyjnych. Udział w zajęciach z wychowania seksualnego nie jest dla uczniów obowiązkowy i nie wpływa na promocję do następnej klasy.
Wskazane byłoby prowadzenie tych zajęć w sposób okazjonalny niż systematyczny i z góry zaplanowany. Dobrą okazją do tego są lekcje biologii, języka polskiego, historii, religii lub etyki i wychowanie fizycznego, fizycznego także godziny wychowawcze.
Warto pamiętać, że odpowiedzialność za wychowanie seksualne spoczywa w szczególności na rodzicach i prowadzone powinno być od wczesnego dzieciństwa. Nie mała rolę do odegrania w tym wychowaniu ma również szkoła.
Potrzeba wychowania seksualnego w szkole wynika z niedostatecznego przygotowania pedagogicznego rodziców, na których spoczywa główny obowiązek zapoznania swych dzieci ze sprawami płciowości człowieka. Rodzicom nie tylko brak rzetelnej wiedzy z tej dziedziny, ale również odwagi podzielenia się nią z dziećmi. Fakt ten sprawia, że wielu nastolatków dowiaduje się informacji zaczerpnięte głównie od rówieśników, mediów, które niestety nie zawsze ukazują moralne aspekty płciowości człowieka, podkreślając tylko i wyłącznie przyjemnościowy charakter seksualności.
Wychowanie seksualne w szkole może między innymi przyczynić się do stopniowego przyswajania przez uczniów wiedzy o sprawach płci stosowanie do stopnia ich rozwoju fizycznego, psychicznego społecznego. Uniemożliwia i zapobiega zdobywaniu przez uczniów wiedzy często zwulgaryzowanej i z niewłaściwych źródeł.
Pomimo wielu zalet, które przypisuje się wychowaniu seksualnemu w szkole, nie jest ono pozbawione jakichkolwiek wad. Wśród nich wymienia się brak wypróbowanych programów i należycie przygotowanych do tego przedmiotu nauczycieli. Przeciwwskazania odnoszą się zgłasza do wychowania seksualnego, które za główny cel uważa przygotowanie dzieci i młodzieży do życia seksualnego nie tyle w poczuciu pełnej za nie odpowiedzialności moralnej, ile przede wszystkim w sposób biologicznie bezpieczny.
Wychowanie seksualne zorientowane biologiczne
W wychowaniu seksualnym największą wagę przywiązuje się do uświadamiania dzieci i młodzieży o biologicznych aspektach seksualności człowieka, środkach antykoncepcyjnych, technikach współżycia seksualnego, zboczeniach płciowych itp. Na ogół w tym wychowaniu zakłada się możliwość uprawiania całkowicie „bezpiecznego seksu”, co nie jest bynajmniej możliwe z wielu przyczyn. Niezawodne pod tym względem są jedynie abstynencja i obustronny monogamiczny związek ze zdrowym partnerem a także możliwe jest włącznie zabieganie nie tyle o „bezpieczny”, ile o „bezpieczniejszy” seks, na co wskazuje m.in. zawodność prezerwatyw, zwłaszcza jako zabezpieczenia przed wirusem wywołującym AIDS.
Wychowanie seksualne mające na celu głównie „bezpieczny seks”, ugruntowuje u nastolatków przekonanie o konsumpcyjnym traktowaniu popędu płciowego. Znaczy to, że dopuszcza się możliwość instrumentalnego podejścia do partnerki lub partnera w kontaktach seksualnych i tym samym zabiegania jedynie o własną przyjemność czy rozładowanie swych napięć spowodowanych pożądaniem seksualnym.
Wychowanie takie może być pogwałceniem prywatności dzieci i młodzieży, ponieważ stanowi próbę ingerowania w najbardziej intymną sferę życia ludzkiego.
Wychowanie seksualne zorientowane etycznie
W wychowaniu seksualnym zorientowanym etycznie zakłada się przygotowanie dziewcząt i chłopców do życia płciowego w poczuciu moralnej za nie odpowiedzialności. Chodzi szczególnie o to, aby nauczyli się oceniać życie seksualne człowieka także z punktu widzenia filozofii personalistycznej, według której jest ono czymś więcej niż tylko doraźną przyjemnością i zwykłym rozładowaniem pożądania zmysłowego lub wzajemnym dogadzaniem sobie- jest spotkaniem międzyosobowym i odwzajemnionym poszanowaniem godności osobistej, łącznie z poszanowaniem odpowiedzialności również za nieprzewidziane skutki współżycia seksualnego. Stanowi także jeden ze sposobów przeżywania miłości.
Tak, więc w wychowaniu seksualnym zorientowanym etycznie usiłuje się utwierdzić uczniów w przekonaniu, że życie seksualne człowieka czy w ogóle płciowość ludzka jest podporządkowana miłości i jest zarazem jedynym ze sposobów istnienia, polegającym na godziwym spełnieniu się w relacjach z innymi ludźmi.
Ocena wychowania seksualnego ze stanowiska absolutyzmu, permisywizmu i relatywizmu etycznego:
~ absolutyzm etyczny- rzecznicy tego stanowiska zabraniają współżycia płciowego w okresie przedmałżeńskim; w ciąży przedmałżeńskiej upatrują oznak moralnej degradacji kobiety i opowiadają się za całkowitym zakazem aborcji, także w przypadku, gdy mogłaby ona uratować życie matki; potępiają też wszelkie przejawy homoseksualizmu, masturbacji i innych sposobów zaspokojenia popędu płciowego.
~ permisywizm etyczny- zwolennicy opowiadają się za całkowitą niemal swobodą seksualną. Jedynym ograniczeniem, jakiego się domagają w życiu seksualnym, jest zabieganie o „bezpieczny seks”.
~ relatywizm etyczny - rzecznicy tego stanowiska wzbraniają się przed dokonywaniem arbitralnych ocen moralnych, nie rezygnując jednocześnie z względnie wysokich wymagań natury moralnej, stawianych różnym przejawom aktywności seksualnej człowieka.
W wychowaniu seksualnym zorientowanym etycznie chodzi przede wszystkim o to, aby omawianie zagadnień związanych z płciowością człowieka nie było zwykłym moralizowaniem, czy też ukazywanie popędu seksualnego jako czegoś zakazanego lub „grzesznego”, ale jako cudownego daru natury, który zasługuje na szczere uznanie i podziw. Zdarza się też, iż o sprawach seksu informuje się uczniów za późno lub zbyt wcześnie. Ponadto wychowanie w szkole wymaga wysokich kompetencji nauczycieli w zakresie przekazywanej uczniom wiedzy o życiu seksualnym- zarówno w wymiarze etycznym, jak i biologicznym, dlatego nauczyciele powinni być wiarygodnymi świadkami tego, czego nauczają o moralnych aspektach seksualności człowieka.