Nie używa się pojęcia wychowanie seksualne w szkole specjalnej, bo:

1. jest niejednoznaczne pojmowana seksualność i zmienne posługiwanie się w potocznym myśleniu pojęciami seksu, erotyzmu czy miłości

2. podejście do problemu jest zdeterminowane przede wszystkim światopoglądem środowiska, w jakim dana osoba żyje oraz światopoglądem osób odpowiedzialnych za wychowanie

Wątpliwości te dotyczą następujących problemów:

- na ile ( i czy w ogólne) osoby z NI są w stanie samostanowić o swojej seksualności, a na ile musi czy powinno to za nich robić otoczenie?

- czy są one zdolne do szeroko rozumianej miłości ze wszystkimi konsekwencjami z niej płynącymi

- czy zatem wszystkie aspekty tzw. wychowania seksualnego dotyczą także uczniów z gni?

- jakie treści przekazywać uczniom?

- czy w ogóle można, a jeśli tak, to kto ma decydować o zakresie tych treści; na ile ktokolwiek z nas jest upoważniony, by wchodzić w tak intymną sferę życia drugiego człowieka?

- kto, kiedy i w jakii sposób ma realizować treści z zakresu tzw. wychowania seksualnego?

Uwagi ogólne

Za Imielińskim:

• seksualizm (seksualność) rozumiemy, to co odróżnia kobietę i mężczyznę od strony biologicznej, co popycha człowieka do określonych działań związanych z zaspokojeniem potrzeb wynikających z popędu płciowego

• erotyzm - pojęcie szersze, wykracza poza czystą biologię i dotyka sfery uczuć, intelektu i innych sfer psychiki człowieka

• miłość ( gł. erotyczna) zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii, przeważa w niej elementu uczuciowy, związana z odpowiedzialnością za drugiego człowieka, będącego obiektem miłości

„seksualne” to wszystko, co związane jest z funkcjonowaniem człowieka w postaci kobiety i mężczyzny, to świadomość własnej płci, jej akceptacja, charakterystyczne zachowania, zdeterminowane czynnikami biologicznymi i psychologicznymi

Powody uzasadniające konieczność zajęcia się problemem wychowania seksualnego

* osoba z ni jest osobą o określonej płci (K. Nowak-Lipińska)

* osoby z ni potrzebują naszej pomocy w uczeniu się różnych rzeczy, bo sami nie są w stanie tego zrobić, jak to ujął J.Vanier "- w dziedzinie wychowania seksualnego też tej pomocy potrzebują, wszak nie są osobami całkowicie niezależnymi". - nie wolno więc nikomu z nas pozostawić ich bez pomocy, ale musimy pamiętać o granicach programu restrykcji. Musimy traktować indywidualnie te osoby, brać pod uwagę ich życzenia, potrzeby itd.

* Są jeszcze inne powody wyznaczające konieczność zajęcia się problematyką wychowania seksualnego. We współczesnym świecie stoimy w obliczu głębokich zmian w świadomości, natłoku informacji i w obliczu całkiem nowych dla nas kulturowo i obyczajowo form i stylów życia. Na porządku dziennym jest jawne mówienie o seksie, pokazywanie go w prasie, kinie i telewizji. Dlatego o tym trzeba z nimi rozmawiać i w dostępny dla nich sposób tłumaczyć - o co w tym wszystkim chodzi.

Cele wychowania seksualnego i zadania wynikające z nich dla osób za to wychowanie odpowiedzialnych

Im głębsza ni tym bardziej zachowania o charakterze popędowym dominują nad świadomymi zachowaniami celowymi. Oznacza to, że nie można przyjąć jednego modelu oddziaływania, bo każdy z uczniów znajduje się na innym poziomie

K. Nowak -Lipińska wyróżniła trzy szczególne orientacje określające podejście do problemu seksualności osób z głębsza niepełnosprawnością intelektualną:

 deseksualizacyjno-unikającą, że osoby z głębsza niepełnosprawnością intelektualną stanowią grupę, u której seksualność nie istnieje i jako nie istniejąca nie stanowi żadnego problemu;

 seksualnie totalnie akceptującą, która zakłada, że w każdej dziedzinie życia wszyscy ludzie powinni mieć równe prawa i owa normalizacja powinna dotyczyć również seksualizmu; w orientacji tej wyodrębnione są dwa nurty:

1. totalnego hedonizmu seksualnego- dopuszczający seks (z antykoncepcją i sterylizacją) w czystej postaci bez nadbudowy psychicznej, dla przyjemności;

2. łączącego seksualizm nadpobudliwością psychiczną - dopuszczający wszelkie zachowania seksualne( w tym również zawieranie małżeństw), które decydującej mierze kształtowane są przez kontekst społeczny;

 seksualno-sublimacyjna, uznająca seksualność osób z niepełnosprawnością intelektualna jako integralną sferę osoby ludzkiej, przejawianą jednak odmiennie niż u pełnosprawnych; praktyki seksualne jako doraźne tyko rozładowujące niepokój wewnętrzny są nie wskazane i szkodliwe, należy zatem sublimować popęd seksualny i skierować go na inne ubogacające osobowość obszary.

W zależności od prezentowanych postaw różne cele szczegółowe stawiać będziemy wychowaniu seksualnemu. Część z nich będzie jednak miała charakter uniwersalny i wspólna dla przedstawionych wyżej orientacji. Są to między innymi:

 Kształtowanie świadomości własnej tożsamości.

 Rozbudzanie akceptacji dla własnej płci.

 Kształtowanie elementarnych nawyków związanych z koniecznością ochrony poszczególnych części ciała i kształtowanie poczucia naturalnego wstydu (rozumianego nie jako ukrywanie pewnych części ciała, bo są gorsze, ale jako ukrywanie, by je chronić).

 Kształtowanie zachowań powszechnie przyjętych za właściwe dla danej płci.

 Kształtowanie elementarnego poczucia odpowiedzialności za siebie i za drugiego człowieka.

 Uczenie społecznie akceptowanych form nawiązywania kontaktu z innymi i wyrażania uczuć.

 Uczenie zachowań prospołecznych, użytecznych w kontaktach interpersonalnych między osobami różnej płci.

 Kształtowanie nawyków higienicznych.

 Dostarczanie elementarnych informacji dotyczących budowy i funkcjonowania człowieka, jego rozwoju od poczęcia do śmierci, istoty małżeństwa i rodziny, funkcji, jaką pełnią poszczególni członkowie w rodzinie.

 Rozwijanie świadomości istnienia zagrożeń /związanych z możliwością wykorzystania seksualnego/ ze strony innych ludzi.

 Ćwiczenie nawyku zwracania się do osób znaczących z prośbą o pomoc w sytuacjach tego wymagających.'

W Polsce najbardziej kontrowersyjne jest rozładowanie napięcia seksualnego poprzez masturbację czy przygotowanie do wspólnego życia seksualnego, wdrażanie do stosowania antykoncepcji czy przygotowanie do zawarcia małżeństwa.

Wychowanie seksualne w zreformowanym programie edukacji

TABELKI

Praca z rodzicami

Praca związana z wychowaniem seksualnym osób z głębszą niepełnosprawnością umysłową powinna jak już wcześniej wspomniałam przebiegać dwutorowo- w bezpośrednim kontakcie z uczniami i w kontakcie z rodzicami. Zarówno w szkole jak i w środowisku ucznia powinno mówić się jednym językiem. Najpierw musi być jasno sprecyzowany system wspólnych wartości By tak się stało rodzice muszą współpracować ze szkołą. Nie wszyscy jednak rodzice włączają się w dyskusję na temat wychowania seksualnego.

Podstawowym zadaniem wychowawcy jest przełamanie bariery nie mówienia o problemie. Dopiero wtedy, gdy rodzice poczują się bezpiecznie, można mówić o efektywnej współpracy. Nasuwają się pytania: na co zwracać szczególną uwagę rodziców, kiedy i jak to robić?

Z pewnością nie można pominąć tematów przedstawionych poniżej, a mianowicie:

1. Etapy rozwoju dziecka, konsekwencje tego rozwoju i konieczność respektowania faktu dorastania i prawidłowości rozwoju.

2. Kształtowanie się tożsamości płciowej i wpływ otoczenia na jej powstawanie.

3. Specyficzne potrzeby osób z głębsza niepełnosprawnością intelektualną oraz zachowania o zabarwieniu seksualnym realizujące te potrzeby.

4. Stosunek otoczenia do zachowań o zabarwieniu seksualnym.

5. Zachowania otoczenia w niezamierzony sposób oddziałujące na sferę seksualną psychiki osób z głębsza niepełnosprawnością intelektualną.

6. Szacunek płciowości osoby z głębsza niepełnosprawnością intelektualną jako element poszanowania jej godności.

7. Głębsza niepełnosprawność intelektualna a problem płodności.

8. Farmakologiczna i chirurgiczna ingerencja w seksualność człowieka.

9. Potrzeba przyjaźni i miłości oraz prawo do wyrażania w różny sposób uczuć wyższych.

Uważa się, że każdy wychowawca powinien sam wypracować własne formy pracy z rodzicami, ponieważ trudno jednoznacznie wskazać, które formy są najbardziej efektywne. Nie można robić nic na siłę i wbrew komukolwiek

---