M. Kwiatkowska "Dzieci głęboko niezrozumiane"
1. Główne założenia( podstawowe zasady, filozofia uczenia)
Filozofia- humanistyczna
Cel: Wspomaganie rozwoju dziecka przez osiągniecie przez nie optymalnego
poziomu pozwalającego na możliwie najwyższą samodzielność i komfort
psychiczny dla niego i otoczenia.
Zasady:
1.Nauczyciel nie stawia uczniowi żadnego warunku uczestnictwa w
zajęciach zarówno pod względem jego stanu fizycznego, jak i cech
osobowościowych oraz poziomu rozwoju poszczególnych funkcji.
2.Każde dziecko rozwija się.
3.Rozwój jest integralny i całościowy.
4.Rozwój jest radosny.
5.Twórczość dziecka jest wartością.
6.Najważniejsze jest odpowiednie komunikowanie się.
Zadania: Przekonanie ucznia o jego pozytywnej sprawczości, czyli
rozbudzenie wiary w osiąganiu sukcesów opartych na własnej aktywności i
motywacji do działania, która pozwoli przezwyciężyć lęk przed porażką.
Metoda: Metoda wzmacniania pozytywnego.
2. Stosowane metody (opis, przykłady)
STYMULACJA POLISENSORYCZNA
Dwa rodzaje oddziaływań:
A.Nauka życia przez życie: Naturalna stymulacja polisensoryczna.
Poznawanie przez patrzenie, słuchanie, dotykanie, wąchanie smakowanie-
tworzenie globalnego, wielozmysłowego obrazu danego pojęcia np. niech
nawet leżąca osoba widzi, słyszy i czuje obieranie marchewki na surówkę.
B.Celowe kształtowanie bodźców w celu wywołania zaplanowanych wrażeń i
uczuć, np. dźwięki rozkładanych naczyń oznaczają, że zaraz będzie obiad,
wzmocnieniem będzie poklepanie dziecka po brzuszku.
METODA PRZYJAZNEGO ZAKĄTKA
Nauczyciel musi znaleźć miejsce, które dzieci lubią i zaakcentować je
np. zakopać kamień. Miejsce to nie powinno być upubliczniane, tylko
nauczyciel i dzieci powinny wiedzieć o tym miejscu. Można tam prowadzić
obserwacje pogody, zasadzić roślinkę. Nauczyciel powinien wykorzystać
każdy element, który zainteresuje dzieci, żeby poznały nowe pojęcia i
umiejętności np. niech kalendarz pogody dotyczy tylko przyjaznego
zakątka.
METODA ŚWIĄT
Tą metodą można realizować każdy temat.
1.Święta są dosyć rzadko. Należy stosować tą metodę na zakończenie
jakiegoś cyklu lub gdy dzieci mają szczególny problem z opanowaniem
pojęcia lub umiejętności.
2.Święta zawsze są poprzedzone przygotowaniami. Każde dziecko w miarę
swoich możliwości powinno brać udział w przygotowaniach. Pracę należy
zaplanować pod kątem wpływu na różne zmysły.
3.Święta związane są z pewnym rytuałem wyznaczanym obyczajami i
tradycją. Należy stworzyć odpowiedni rytuał obchodów danego święta
Poinformuj dzieci, że będziecie mieli wielkie święto np. koła. Każdy
pomysł dziecka może wzbogacić i poszerzyć wasz rytuał. Obyczaj i rytuał
trzeba wypracować wspólnie, motywując o aktywności wyzwalając
jednocześnie pozytywne emocje: radość, zaciekawienie, oczekiwanie.
4.Święto łączy się zawsze z pozytywnymi emocjami.
METODA PROBLEMOWA I JEJ POŁĄCZENIE Z METODĄ ŚRODKÓW ZAINTERESOWAŃ
Zastosowanie jej zależy od umiejętności formułowania odpowiednich pytań,
stawiania określonych możliwych do rozwiązania problemów. Np. idąc na
spacer pytaj dlaczego wkładamy czapkę lub kalosze? Należy wzmacniać,
każdą odpowiedz dziecka. Należy dać dziecku czas do zastanowienia się a
w razie trudności naprowadzać na odpowiedz.
PRACA W CIEMNI
Tego typu stymulacja może obejmować tylko dzieci, które nie boją się
ciemności i mają wysoki poziom zaufania do terapeuty. Sesja w ciemni
umożliwia pozbycie się podstawowych zakłóceń i barier, pozwala na
spokojny moment przyswajania wiedzy.
Zastosowania:
1.Funkcja rehabilitacyjna-usprawnianie zaburzonych zmysłów.
2.Funkcja dydaktyczna-pomoc w nauce pojęć.
3.Nauka schematu własnego ciała.
METODA CH. KNILLA ( Knill jest opisany na mailu :) )
3.Sposób radzenia sobie z zachowaniami trudnymi.
Najczęstsze przyczyny występowania zachowań niepokojących i sposób ich
eliminacji:
1.Trudności z porozumiewaniem się.
Szukanie optymalnego słownika. Ujednolicanie języka szkolnego i
domowego. Przekształcanie uciążliwego sposobu komunikowania uczuć na
bardziej zrozumiałe. Przede wszystkim kształtowanie poczucia sprawczości
pozytywnej w zakresie porozumiewania się oraz reagowania obojętnością na
zachowania niepokojące.
2.Chęć zwrócenia na siebie uwagi.
Dziecko musi przestać być niewidzialne, należy jak najczęściej zwracać
na niego uwagę. Oczywiście, zainteresowanie musi dotyczyć tych momentów,
kiedy dziecko jest spokojne. Na zachowanie niepokojące należy reagować
obojętnością. Im więcej ludzi w różnych sytuacjach będzie okazywało mu
swoje zainteresowanie i życzliwość przy jednoczesnej obojętności dla
zachowań niepokojących, tym prędzej nauczy się normalnego zachowania.
3.Potrzeba akceptacji.
Terapia jest długa i wymaga ogromnej cierpliwości jak również współpracy
ważnych dla tego dziecka osób. Nie wolno ignorować zachowań dziecka i
należy traktować je ze zrozumieniem i jednocześnie pewnym dystansem.
Trzeba przeczekać złe zachowania ale jednocześnie zauważać i wyrażać
akceptację dla innych wykonywanych dotychczas automatycznie czynności.
Należy przekonać dziecko, że akceptacje, zadowolenie i uśmiech innych
osób potrafi zdobyć na różne sposoby.
4.Pogubienie ról społecznych.
Metoda nauki życia przez życie. Bardzo dokładnie i logicznie należy
określać obowiązki wymagania, pozwalać na doświadczanie wszystkiego,
jednocześnie tłumacząc, prezentując, przybliżając. Dziecko musi uczyć
się samodzielności. Przede wszystkim trzeba pozwalać np. ubrudzić się,
kiedy się przewróci. W szkole i w domu należy oczekiwać od dziecka tych
samych zasad i reguł.
4.Etapy nauki / treści nauczania.
KOMUNIKOWANIE SIĘ.
Cel zajęć- znalezienie optymalnego dla każdego ucznia sposobu
komunikowania się z otoczeniem i wypracowanie indywidualnego sposobu
komunikowania się. Należy korzystać ze wszystkich kanałów porozumiewania
się. Są to:
1.Oddech.
2.Sygnały płynące z ciała.
3.Wyraz oczu.
4.Mimika.
5.Postawa-układ ciała.
6.Gestykulacja.
7.Odgłosy nieartykułowane.
8.Mowa.
Etapy pracy nad optymalnym komunikowaniem się:
a.Odczytywanie sygnałów specyficznych dla każdego dziecka.
Zasady pracy:
1.Uzyskiwanie możliwie największej liczby informacji na temat sposobów
porozumiewania się z najbliższym otoczeniem
2.Bazowanie na obserwacjach naturalnych i spontanicznych reakcji dziecka.
3.Położenie szczególnego naciskana indywidualizm.
4.Zwracanie uwagi na specyficzne zachowanie dziecka i traktowanie ich
jako szczególnie silne wysyłanie komunikatów.
b.Kształtowanie poczucia sprawczości pozytywnej w komunikowaniu się.
Zasady pracy:
1.Otwartość na wszystkie sygnały płynące od dzieci.
2.Umożliwienie dokonywania wyborów i podejmowania decyzji.
3.Konsekwencja w poszanowaniu decyzji podjętych przez ucznia.
c.Poszukiwanie optymalnej drogi-najlepszego sposobu na komunikowanie się
dziecka z otoczeniem.
Zasady pracy:
1. Indywidualizacja w zakresie dostosowania sposobu komunikowania się.
2. Wyraźne i przejrzyste werbalizowanie nauczanych pojęć.
3. Przekazywanie informacji dotyczących sposobu porozumiewania się i
wprowadzonych pojęć opiekunom dziecka-ujednolicenie słownika domowego i
szkolnego.
d. Wprowadzanie indywidualnego słownika.
Zasady:
1. Rozpoczynie od przedmiotów najbliższych, najbardziej namacalnych,
których cechy możliwie są do poznania na drodze sensorycznej.
2. Unikanie pojęć ogólnych i abstrakcyjnych.
3. Niezakłócanie momentu przyswajania zbytnim werbalizowaniem.
4. Opracowywanie dla każdego dziecka znaku odpowiadającego wprowadzanemu
pojęciu w zależności od sposobu porozumiewania się.
5. Ujednolicenie słownika.
6. Bazowanie na zainteresowaniach uczniów.
SAMODZIELNOŚĆ I WIEDZA O ŚWIECIE
Cel zajęć-zdobycie przez dziecko jak największej orientacji we własnej
osobie i otaczającym je świecie oraz nauczenie się takich umiejętności,
które pozwolą mu na możliwie najwyższe uniezależnienie się i czerpanie
zadowolenie z życia.
Etapy pracy:
a. Ja-czyli kształcenie orientacji we własnej osobie i poczucia
sprawczości pozytywnej.
1. Analiza, czyli poznanie każdej części ciała i jego funkcji.
2. Synteza całego ciała, kształtowanie poczucia odrębności i tożsamości
oraz kontroli własnego ciała.
b. Ja a otoczenie najbliższe-etap ukierunkowanej aktywności poznawczej.
c. Ja i świat-etap rozszerzania wiedzy o świecie i możliwościach jej
wykorzystania.
1. Rozpoczynanie od najbliższych widocznych i najczęściej aktywnych
części ciała oraz najbliższych i najczęściej wykorzystywanych
przedmiotów z otoczenia.
2. Zasada częstego wzmacniania aktywności w celu wzbudzenia motywacji i
kształtowania poczucia sprawczości pozytywnej.
3. Zasada koncentracji nauczyciela na temacie zajęć jako warunek
niezakłócania procesu przyswajania przez ucznia.
4. Zasada bazowania na czynnościach prostych, znanych i lubianych, w
celu lepszej koncentracji.
5.Cechy terapeuty
Nauczyciel jest także terapeutą. Jego osobowość stanowi podstawę
warsztatu pracy. Osiąganie zamierzonych efektów i odnoszenie osobistej
satysfakcji możliwe jest dzięki następującym cechom:
tolerancji,
wrażliwości i otwartości na potrzeby innych ludzi,
umiejętności wyrażania akceptacji i potwierdzania wartości,
akceptacji dla niesprawności i niewiedzy,
twórczej, poszukującej postawie wobec pracy.
6. Sposoby zapisu pracy terapeutycznej
Kwiatkowska proponuje prowadzenie karty terapeutycznej-arkusza, który
pomieści i uporządkuje codzienne obserwacje-pozwoli odróżnić problemy
prawdziwe od zastępczych. Pozwoli zorientować się w chaosie i wykryć
pewne jego prawidłowości, mechanizmy.
Karta powinna zawierać:
- nazwisko, imię, wiek,
- uwagi ogólne: diagnozy psychologiczne, poziom rozwoju poszczególnych
funkcji,
- zachowania niepokojące,
- zainteresowania,
- propozycje indywidualne (efekt),
- propozycje grupowe (efekt),
- schemat czynności wg. rozkładu dnia,
- hipotezy, pomysły, diagnozy dotyczące przyczyn,
- wytyczne do ścieżki terapeutycznej
W trakcie wypełniania karty należy zebrać jak najwięcej wiarygodnych
informacji, dlatego robi się to w zespole-terapeuta, nauczyciel, rodzice
lub inne osoby znaczące.
7.Warsztat pracy.
Warunki jakim powinny odpowiadać powinny pomieszczenia i elementy
wyposażenia szkoły:
- optymalne bezpieczeństwo pozwalające jednak na zdobywanie różnorodnych
doświadczeń,
- jak najwięcej elementów naturalnych lub zbliżonych kształtem,
strukturą i wielkością do przedmiotów życia codziennego,
- jak najmniej różnego rodzaju barier,
- polisensoryczne oddziaływanie elementów wyposażenia.
8.Zasady współpracy z rodzina.
Najskuteczniejsza jest metoda sukcesu, oparta na założeniach metody
obdarowywania Hanny Olechnowicz. Podstawowe zasady współpracy z
rodzicami:
1.Wspomagaj rodziców poprzez dostarczanie i sukcesów i wyzwalanie
pozytywnych emocji w stosunku do dziecka i siebie wzajemnie.
2.Nie stawiaj wymagań, lecz wzmacniaj pozytywne aspekty waszych spotkań.
3.Nie oceniaj i ie próbuj na silę zmieniać ich życia.
4.Podkreślaj i wspieraj ich prawo do bycia normalnymi ludźmi.
5.Dziecko potrzebuje obydwojga rodziców-podkreślaj rolę ojca dla jego
rozwoju.