metodyka rehabilitacji osób dorosłych z gł NI, temat 6
Lausch- Żuk „Wymiary miłości u młodzieży i dorosłych upośledzonych umysłowo w domach pomocy społecznej”
Miłość i seksualność u osób z NI
Programy kształcenia koncentrują się tylko na nauczaniu intelektualnym i wybranych kompetencjach społecznych, zaniedbując strefę emocjonalną!
Nieadekwatne zachowania os z NI, zaburzenia psychiczne, są reakcją na zaniedbanie sfery emocjonalnej! Czasem zdarza się że takie osoby poddawane są terapii, która ma na celu polepszenie ich stanu emocjonalnego. GDYBY PROCESY OPIEKI, WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA NASYCONE BYŁY ODPOWIEDNIM KLIMATEM EMOCJONALNYM specjalne zabiegi nie byłyby potrzebne.
Miłość jest uczuciem wyższym, dla każdego człowieka choć często wydaje się że nie jest ono przeznaczone dla osób z gł. NI.
Badania LeDouxa wskazują że część impulsów pochodzących z narządów zmysłów płynie mniejszą wiązką neuronów ze wzgórza wprost do ciała migdałkowego, a więc omija nową korę. W ten sposób możliwa jest reakcja na określone bodźce szybciej, aniżeli zostaną one zarejestrowane przez korę.
„Ciało migdałowe może przechowywać zasób wspomnień i reakcji, które odtwarzamy, nie zdając sobie w pełni sprawy dlaczego tak się zachowujemy, ponieważ droga na skróty biegnąca do niego, zupełnie omija korę. To obejście kory zdaje się pozwalać ciału migdałowemu na pełnienie roli przechowalni wspomnień i dążeń emocjonalnych, których nigdy nie jesteśmy w pełni świadomi.” Goleman 1997. Jego zdaniem kształtowanie emocji pełni bardzo ważną rolę i jest wielka potrzebą zwłaszcza wobec młodzieży i powinno się znaleźć wśród zadań współczesnej szkoły.
Problemy z przejawieniem i zaspokajaniem potrzeb erotycznych przez młodzież i dorosłych z NI:
Osoby z NI a zwłaszcza głęboką traktowane SA jak dzieci, które nie posiadają potrzeb płciowych, kierują się jedynie instynktem ( badania z Niemiec: gorszą zbrodnią jest zgwałcenie dziewczyny w normie, niż z NI, powinno się bardziej to karać!) K. Nowak- Lipińska wyłoniła 3 orientacje w poglądach na erotyzm osób z NI:
Orientacje deseksualizacyjno- unikającą- rozwój psychoseksualny osób z głęboką NI jest zahamowany, ponieważ istnieje ścisły związek między I.I a rozwojem sfery seksualnej, a więc im niższy poziom I.I. tym mniejsze zainteresowanie płcią.
Orientacje seksualnie- totalnie- akceptującą- krańcowo różnią od poprzedniej w której autorka wymienia 2 nurty:
Totalny hedonizm- zdaniem Jaczewskiego i Diesterwega przeżycia seksualne nabierają tym większego znaczenia im głębsza jest NI. (seksualność istnieje w czystej formie bez nadbudowy psychicznej, jako rekompensata o charakterze intelektualnym, estetycznym i emocjonalnym)
Ujmuje seksualność bardziej wszechstronnie łącząc ją z nadbudową psychiczną. Zachowania seksualne podlegają NI i w decydującej mierze kształtowane są przez kontekst społeczny, interakcje międzyludzkie. Stałe związki małżeńskie czy przedmałżeńskie wpływają pozytywnie na funkcjonowanie osób z NI, wygaszają agresję, powodują większą dbałość o wygląd zewnętrzny. Osoby takie są przyjazne dla otoczenia, bardziej pewne siebie i mają dobre samopoczucie.
Orientację seksualno- sublimacyjną- u podstaw leży głębokie przekonanie o pełnowartościowym, a tylko nieco inaczej ujawnianym z uwagi na NI człowieczeństwie. Podkreśla się istnienie w ich świadomości miłości. Człowiek rodzi się z taką samą sferą emocjonalną, lecz już od początku swego życia pozbawiony jest stymulacji i warunków do tego życia niezbędnych.
Powszechny model seksualności portretowany w mas mediach jest związany z pięknem, perfekcyjnym wyglądem, możliwościami fizycznymi. Dlatego też:
Osoby postrzegane są jako nieatrakcyjne i słabe, są odbierane jako aseksualne
Osoby z chorymi kończynami oraz innymi widocznymi niepełno sprawnościami są odrzucane jako obiekty seksualne
Na ogół osoby z NI widziane są jako:
Wieczne dzieci Boga, ludzie specjalnej troski i powinni zostać czyści i niewinni
Pewne zagrożenie seksualne, gdyż jako N nie są zdolni odpowiednio kontrolować swoich popędów, a więc ich zachowania seksualne mogą być uważane za niebezpieczne dla otoczenia
Ludzie którym powinno się zabronić praktyk seksualnych stąd też tworzenie dla nich specjalnych instytucji o charakterze zamkniętym, przymusowe sterylizowanie, zabranianie zawierania małżeństw.
Brak jest edu seksualnej osób z NI co oznacza że młodzież i dorośli NI nie posiadają podstawowych informacji na temat odpowiednich zasobów zaspokajania potrzeb płciowych, zabezpieczania się przed niechcianą ciążą, często nie są nawet świadomi swojej tożsamości płciowej, a miejsce rzetelnych informacji na temat życia seksualnego i związanych z nim konsekwencji, zajmują info nieadekwatne, niepełne pochodzące z przypadkowego źródła, zwulgaryzowane. Osoby z NI w związku z dużą niewiedzą często padają ofiarami wielu przestępstw i gwałtów na tle seksualnym.
Osoby NI są izolowane od płci przeciwnej, względnie kontakty te są silnie kontrolowane, dojrzewają często w nienaturalnych warunkach społecznych, stąd też nieadekwatne kształtowanie tożsamości płciowej, a więc też nieadekwatne funkcjonowanie społeczne zależne od płci.
Osoby z NI związane są z niemożliwością realizacji swojego osobistego szczęścia, skazani na nieprawidłowe zaspokajanie potrzeb miłości w tym potrzeb seksualnych.
Odebranie względnie poważne ograniczenie praw osobą z NI przebywających w domach pomocy społecznej podtrzymywania, pielęgnowania już istniejących związków emocjonalnych, zwłaszcza z płcią odmienną, ale również z rodzicami czy innymi bliskimi członkami rodziny przebywającymi poza domami pomocy społecznej, względnie w innym domu pomocy społecznej.
Podstawowe zadania które powinny stanowić podstawę funkcjonowania DPS:
Wspieranie rozwoju emocjonalnego głównie:
Zapewnienie bezpieczeństwa psychicznego poprzez stały i wartościowy kontakt z osobą znaczącą, odpowiedzialną za sferę rozwoju mieszkańca
Pielęgnowanie i wzbogacanie repertuaru uczuć mieszkańca poprzez podtrzymywanie dotychczasowych kontaktów emocjonalnych z bliskimi osobami, rodziną, znajomymi.
Pielęgnacja płci, wspomaganie adekwatnych dla płci sposobów funkcjonowania. Dbałość o wygląd zewnętrzny, higienę osobistą, podkreślając płeć i związane z płcią sposoby zachowywania się, preferowane rodzaje aktywności, typowo męskie lub kobiece zajęcia w czasie wolnym, sposób zachowywania się wobec płci przeciwnej.
Edukacja seksualna, przekazywanie ważnych info na temat atrybutów płci, współżycia seksualnego, rozwiązywania problemów związanych z miłością partnera czy partnerki.
Osoby z NI powinny otrzymać wzorce modelowe rozwiązań pewnych problemów. Brak ich utrudnia wyobrażenie sobie celu własnych dążeń.
Zasady pracy z młodzieżą i dorosłymi w celu stworzenia optymalnych warunków emocjonalnego funkcjonowania:
Zasada indywidualizacji: wspomaganie mieszkańca DPS w jego życiu emocjonalnym musi przybierać charakter bardzo indywidualny. Zasada ta ma na celu zapewnienie każdemu kontaktu z jedną stałą osobą znaczącą na terenie całego DPS
Zasada intymności: intymność jest zachowaniem pełniej prywatności, daje poczucie bezpieczeństwa, poczucie wyłączności w kontakcie z drugim człowiekiem, a więc większej wartości własnego JA.
Ważne jest aby zabiegi pielęgnacyjne itp. były wykonywane bez osób 3, bez przykrego obnażania się przed innymi!. Nie zmuszać do okazywania swoich uczuć przed innymi!
Zasada odpowiedzialności określonych opiekunów za stan emocjonalny poszczególnych mieszkańców DPS ma na celu zabezpieczenie realizacji wcześniej wyróżnionych zadań. Odpowiedzialność jest możliwa gdy spełnione są warunki:
Personel musi mieć pozytywne postawy mieszkańców DPS musi rozumieć ich potrzeby i oczekiwania
Personel musi akceptować siebie w roli spolegliwego opiekuna podopiecznego, być gotowym do udzielania pomocy, rozumieć i akceptować podejmowane przez siebie zadania.
Opiekun musi posiadać odpowiednie kompetencje, możliwości konsultowania sytuacji trudnych z odpowiednimi specjalistami
Opiekun musi dysponować również pewną wiedzą metodyczną, która obejmuje zestaw określonych metod oddziaływania, reguł, form i środków.
Zasada istnienia DPS dla obu płci. Takie izolowanie ma bardzo niekorzystny wpływ na rozwój społeczny i psychiczny mieszkańców. Odsuwając od kontaktów z przeciwną płcią nie rozwijamy wszechstronnie osobowości mieszkańców, frustrujemy szereg potrzeb, prowokujemy do związków homoseksualnych, do masturbacji itd.
Modele optymalnych rozwiązań na rzecz wspomagania życia emocjonalnego młodzieży i dorosłych z NI żyjących w DPS.
Model grup wspólnotowych.
Najbardziej typowy model funkcjonowania grup nieformalnych w DPS
Takie grupy powinny charakteryzować się wspólnymi pasjami i aktywnością w których zawsze będzie obecny ten sam stały opiekun- przyjaciel.
Wspólna aktywność bardzo zbliża do siebie ludzie.
Nie powinny być tworzone na zasadzie przypadku, czy ścisłego kryterium wiekowego stopnia NI, lecz w oparciu o pewne właściwości osobowościowe ich członków, wzajemne sympatie i oczekiwania.
O przynależności do grupy decydują mieszkańcy wraz z opiekunami i innymi znaczącymi dla nich osobami.
Ważne jest przestrzeganie reguł, możliwości związania się z innymi grupami, czy wybranymi osobami z innych grup
Intencją jest zapewnienie mieszkańcom klimatu życia w małej grupie rodzinnej w której jest łatwo o utrzymywać i rozwijać na optymalnym poziomie emocje, łatwiej rozwiązywać indywidualne problemy, dawać prawdziwe wzorce funkcjonowania w relacjach dwóch płci.
Model rodziny.
Model małżeństw chronionych- żyjących w osobnym mieszkaniu lub pokoju, posiadających własnego opiekuna- przyjaciela.
Zadaniem opiekuna jest wspomaganie małżeństw w sprawach życia codziennego, zapewnienie odpowiedniej pomocy w rozwiązywaniu problemów, uświadomienie we współżyciu fizycznym.
Model życia osób spokrewnionych ze sobą np. rodzeństwa, rodziców z N dzieckiem- problem czy mają mieszkać w DPS czy domach dla osób starszych. Ważne aby rodzice nie rozstawali się ze swoimi dziećmi w wieku starszym
Model gdzie N rodzice posiadają potomstwo- potrzebne tu jest wielokierunkowe wsparcie, odpowiednia pedagogizaja, instruktaż w zakresie pielęgnowania i wychowania dziecka.
Osobno trzeba opracować program stymulacji i wychowania dziecka.
Dziecko musi być chronione przed N środowiskową, nad jego rozwojem i wychowaniem musi czuwać specjalista, zapewniający mu odpowiednie warunki i wszechstronny rozwój.
Ważne wydaje się aby takie rodziny zamieszkiwały w specjalnych małych domach pomocy społecznej