MŁODSZY WIEK SZKOLNY.
SFERA SOMATYCZNO-MOTORYCZNA:
• Zmiany fizyczne nie są już tak wyraźne; waga i wzrost przyhamowują na rzecz wewnętrznego rozrastania i dojrzewania organizmu.
• W 7/8 r.ż. kościec jest jeszcze b. słaby - łatwo ulega deformacjom, nie powinien być znacznie obciążany.
• Dalsza koordynacja działania dużych grup mięśni → zwiększa się szybkość i siła działań → duża potrzeba ruchu → uczestnictwo w grach zespołowych i sportowych.
• Rozwój drobnych grup mięśni → większa precyzja motoryki, chociaż nadal przewaga ruchów zamaszystych i silnych nad wymagającymi dokładności.
• Rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej → precyzja pracy rąk → możliwe pisanie, rysowanie, wycinanie, gra na instrumentach.
• Prawie zakończony rozrost mózgu w zakresie ciężaru, trwa proces mielinizacji w obrębie wyższych pięter mózgu.
• Wzrasta odporność organizmu na zachorowanie.
•Wzrasta ryzyko uszkodzeń ciała w wyniku nieszczęśliwych wypadków (skaleczenia, złamania, oparzenia).
SFERA EMOCJONALNO-SPOŁECZNA
• Dalsze zwiększanie regulacyjnej roli ośrodków korowych: intelektualizacja emocji, rozwój uczuć wyższych.
• Dalsze różnicowanie źródeł emocji - ważne miejsce w tym zakresie zajmuje życie szkolne.
• Procesy emocjonalne stają się bardziej stałe (→ nastroje i ustosunkowania emocjonalne) coraz bardziej adekwatne do wywołującej je przyczyny.
• Nowe uczucia wyższe: poczucie sprawiedliwości - niesprawiedliwości, dumy, solidarności, poczucie obowiązku.
• Wejście w nowe środowisko społeczne → poszerzenie kontaktów, podjęcie nowych ról społecznych, wykonywanie nowych obowiązków i zadań.
• Istotne jakościowe przeobrażenia w stosunkach z dorosłymi: nowe „osoby znaczące”, nowe autorytety.
• Związek z rodzicami nie jest już taki jawnie czuły, mniej jest zachowań przywiązaniowych, ale więź emocjonalna nie słabnie.
• Zmiany w percepcji i akceptacji autorytetów: od konkretnych osób/opiekunów do ogólnych kategorii np.. zawodu (strażak, policjant, itp.).
• Wzrost znaczenia kontaktów z rówieśnikami, w tym także poza domem i poza szkołą.
cd. SFERA EMOCJONALNO_SPOŁECZNA
• 7-9 r.ż. kierowanie się normami instytucji/szkoły,
od ok. 10/11 r.ż. częstsze uwzględnianie norm grupy rówieśniczej (lojalność wobec kolegów).
• I-II klasa nie interesuje go opinia kolegów, tylko nauczyciela; w IV klasie wyraźnie liczy się z opinią klasy.
• Segregacja płciowa w zabawach i przyjaźniach.
• AGRESJA:
u chłopców: słabnie agresja fizyczna, wzrasta werbalna,
u dziewcząt - wzrasta agresja społeczna, której celem jest zniszczenie czyjegoś poczucia własnej wartości.
• Zmiany w spostrzeganiu innych ludzi: uwzględnianie właściwości wewnętrznych, sądy wartościujące, porównywanie zachowań.
• DECENTRACJA SPOŁECZNA: umiejętność przyjmowania punktu widzenia innej osoby w zakresie percepcji, myślenia oraz odczuwania.
• Planowe i zorganizowane wprowadzanie w szerszy krąg społeczny: środowisko, kulturę.
PRZYJĘTE NA POCZĄTKU SZKOŁY PODSTAWOWEJ WZORCE ZWIĄZKÓW MIĘDZYLUDZKICH MOGĄ MIEĆ WIĘKSZY WPŁYW NA ŻYCIE DOROSŁE, NIŻ ZACHODZĄCE W TYM SAMYM CZASIE ZMIANY POZNAWCZE.
SFERA POZNAWCZA
• Aktywność poznawcza staje się dowolna, selektywna i systematyczna.
• Znacznie poszerza się zakres wiedzy, w tym o informacje dotyczące zjawisk odległych w czasie i przestrzeni.
• Wykorzystanie słowa pisanego - nauka czytania i pisania
• Ćwiczenie czynności umysłowych: analizy, syntezy, rozumowania, wnioskowania.
PERCEPCJA:
• zostaje ukierunkowana i zorganizowana (patrzenie → →obserwowanie),
• dobry poziom słuchu fonematycznego → umiejętność analizy i syntezy dźwięków mowy (fonemów).
UWAGA:
• coraz bardziej dowolna, przerzutna, podzielna, kontrolowana wewnętrznie, choć występują tu znaczne różnice indywidualne,
• strategie koncentracji uwagi; uczeń potrafi powiedzieć kiedy? Na co? W jaki sposób? należy zwracać uwagę.
PAMIĘĆ/UCZENIE SIĘ:
• pamięć w coraz większym stopniu dowolna i logiczna,
• wzrost szybkości, trwałości i pojemności pamięci,
• potrafi w sposób zamierzony uczyć się i odtwarzać materiał,
• tworzy strategie zapamiętywania, np. stosując własne techniki powtarzania,
• osiąga zdolność świadomego i kontrolowanego rozwiązywania problemów (nadal konkretnych). -
cd. SFERA POZNAWCZA
MOWA:
• dalszy wzrost zasobu słów: od 5 do 10 tys. słów rocznie,
•znaczny postęp sprawności komunikacyjnych: nawiązywanie rozmowy, podtrzymywanie wątku w rozmowie, przekonywanie, grzeczne odmawianie, komentarze,
• umiejętność czytania i pisania (mowa pisana).
Rozwój ZAINTERESOWAŃ np. sportem, komputerem.
MYŚLENIE: STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH.
• odwracalność czynności umysłowych: zrozumienie, że zarówno działania fizyczne, jak i umysłowe są odwracalne,
• zdolność nabywania i przetwarzania informacji o świecie i o sobie na poziomie konkretu, z próbami operowania symbolami,
• zmniejszenie się zależności myślenia od bezpośrednich danych zmysłowych, a oparcie się na wyobrażeniach (myślenie oglądowo-obrazowe),
• wytworzone pojęcie stałości liczby, długości, wagi i objętości → możliwe operacje na pojęciach fizycznych, matematycznych oraz społecznych,
• pojawienie się myślenia logicznego → przeprowadza wnioskowanie o charakterze przyczynowo-skutkowym → znaczny postęp w zdolnościach wnioskowania,
• DECENTRACJA POZNAWCZA - umiejętność ujmowania rzeczywistości z różnych punktów widzenia, a następnie integrowania ich w ogólny obraz stanu rzeczy,
• stopniowe doskonalenie korzystania z pojęć abstrakcyjnych.
3