Młodszy wiek szkolny obejmuje okres od 7- 12 roku życia. Dotychczasowe nawyki dziecka ulegną zmianie. Od tej pory szkoła będzie znaczącym czynnikiem w rozwoju. Szkoła pełni wiele funkcji, które zmierzają do tego, żeby przygotować młodego człowieka do samodzielnego życia. Ponadto placówka ma duży wpływ na wychowanie młodego pokolenia. Granicą pomiędzy dojrzałością szkolną a wiekiem przedszkolnym jest wiek 7 lat. Wtedy teoretycznie dziecko osiąga dojrzałość szkolną. Granica ta nie jest jednak stała. Występują tu drobne wahania, które mogą obejmować dwa lata. Wynika to z faktu, że w niektórych regionach dzieci zaczynają chodzić do szkoły w innym wieku. W Polsce, choć obowiązek szkolny zaczyna się od 7. roku życia, nie wszystkie dzieci w tym wieku zaczynają swoją edukację. Taki stan rzeczy wynika np. z opóźnienia rozwojowego.
Coraz bardziej powszechne staje się zjawisko akceleracji. Uczniowie posyłani są do szkół rok wcześniej. Tego typu różnice sprawiają, że wiek siedmiu lat jest tylko umowną granicą dojrzałości szkolnej.
Około 20% dzieci cierpi na różnego typu zaburzenia. Odchylenia od normy mogą wynikać z zaniedbań wychowawczych lub biologicznych czynników patogennych. Takie dzieci maja spory kłopot z dokonaniem prawidłowej analizy oraz syntezy wzrokowej, słuchowej, kinestetyczno-ruchowej. Umiejętności te w życiu szkolnym są niezbędne. Pomagają one w nauce czytania, pisania, liczenia.
Niepowodzenia szkolne w pierwszych latach nauki są niezwykle istotne dla dalszej edukacji. Uczniowie, którzy mają problemy z opanowaniem materiału w klasach początkowych nie radzą sobie potem w starszych klasach. Ważna jest prawidłowa postawa nauczyciela, który nie powinien narzucać zbyt wielu trudnych rzeczy. Poziom w klasie jest różny. Dzieci, które są bystre poradzą sobie z trudniejszym materiałem. Te słabsze nie będą w stanie uporać się z nauką. Będą zawsze w tyle. Jeżeli nie nadrobią zaległości w pierwszych klasach, to później niełatwo będzie im się odnaleźć w klasach starszych. Tacy uczniowie stale będą gorsi od reszty rówieśników. Liczne niepowodzenia wpłyną na to, że stracą motywację do dalszej nauki, co może mieć wpływ na dalszą drogę życiową.
Według badań przeprowadzonych przez Natowską i Spionek, niektóre trudności w nauce można znacznie poprawić. Tym, samym wyrówna się poziom nauczania. Oddziałuje się na dzieci poprzez zastosowanie odpowiedniej terapii i specjalnych metod nauczania, które będą odpowiednio dobrane dla każdego rodzaju zaburzeń.
Na rozwój kariery szkolnej ma wpływ przede wszystkim środowisko, w jakim wyrasta młody człowiek. Dopiero później istotne znaczenie ma czynnik dydaktyczno- pedagogiczny, który polega m.in. na stosowaniu odpowiednich programów i metod nauczania. Kolejnym elementem, który wywiera wpływ na uczniów jest nauczyciel oraz grupy rówieśnicze.
Rodzina ma bardzo duże znaczenia dla pomyślnego przebiegu edukacji. Stwierdzono, że znacznie lepsze wyniki w nauce mają dzieci, które pochodzą z rodzin, których członkowie są wykształceni. Takie rodziny zapewniają swoim pociechom optymalne warunki rozwoju. Stwierdzono, że podejmowane przez placówki wysiłki zmierzające do zrównania poziomu nauczania będą mało skuteczne bez współpracy z rodziną.
Szkoła drastycznie zmienia dotychczasowy tryb życia. Dziecko musi wdrożyć się w pewne nowe nawyki. Zmuszone jest do tego, żeby odrabiać zadanie, wstawać o określonej porze, uczyć się. Ma wiele nowych obowiązków, które wraz z wiekiem będą stale rosły. Tym samym dziecko w wieku szkolnym zyskuje inną pozycję w domu rodzinnym. Coraz więcej się od niego wymaga.
Szkoła pełni funkcje uspołeczniającą. Dziecko, które zaczyna chodzić do szkoły musi się zmierzyć nie tylko z nauką, ale także z rówieśnikami. Jest zmuszone do tego, żeby nawiązywać z nimi kontakty.
Szkoła pełni też ważną funkcję wychowawczą. Uczeń nie tylko zdobywa wiedzę i umiejętności, ale także rozwija swoją osobowość. Jest to ważne, gdyż w szkole spędza regularnie sporo czasu. Rodzina i szkoła wpływają na rozwój młodego człowieka.
Według badań (Bernard 1965) czynniki, które korzystnie wpływają na rozwój intelektualny ucznia to:
- wykazanie zainteresowania rodziców, rozmowy z dziećmi, odpowiadanie na ich pytania itp.
- zapewnienie atmosfery miłości, akceptacji, zrozumienia
- nie budowanie zbyt silnych zależności emocjonalnych pomiędzy rodzicami, a dzieckiem
- zainteresowanie czytaniem, posiadanie w domu wielu książek
- odwiedzanie instytucji kulturalnych, np. muzeum, teatru, filharmonii, bibliotek
W okresie wczesnoszkolnym można wyróżnić dwie fazy rozwojowe. Pierwsza z nich obejmuje wiek 7-8 lat, druga 9-10. W fazie pierwszej charakterystyczne są różne zjawiska, które wiążą się z nowymi zajęciami, obowiązkami. W tym czasie dziecko nawiązuje kontakty rówieśnikami. Wymaga to od niego sporo wysiłku fizycznego, jak i psychicznego.
Pod względem fizycznym większość dzieci radzi sobie z opanowaniem nowych obowiązków. Ich organizm stopniowo przyzwyczaj się do codziennego wstawania o ustalonej porze. Nie powinno się jednak zbytnio nadwerężać, gdyż kościec pierwszoklasisty nie jest jeszcze dobrze ukształtowany. Pierwszoklasista przeżywa znacznie większe problemy natury społecznej. Oparcia szuka u osób dorosłych, rodziców. Szczególnie ważna w tym czasie jest nauczycielka. Bywa, że autorytet nauczyciela jest w oczach dziecka większy od autorytetu własnych rodziców.
W pierwszej fazie edukacji rozwijają się umiejętności, na których będzie bazował dalszy rozwój intelektualny. Dziecko uczy się analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej, kinestetyczno-ruchowej, co przekłada się na naukę czytania, pisania. Zaburzenia w zakresie podstawowych funkcji intelektualnych powinny być wyrównane w ciągu dwóch lat, oczywiście pod warunkiem, że warunki ku temu będą sprzyjające.
W fazie drugiej, która obejmuje wiek 9-10 lat zachodzą wyraźne zmiany. Dziecko doskonali swoje umiejętności. Sposób mówienia, myślenia znacznie się poprawia. Uczniowie posługują się coraz większą ilością nowych słów. Uczeń poszerza swoją ogólną wiedzę o świecie. Coraz bardziej doskonali też swoje umiejętności matematyczne, zna pojęcie ułamka. Myślenie dziecka staje się coraz bardziej samodzielne. Jest to jednak sprawa indywidualna i w dużej mierze zależy od metod nauczania, a także środowiska, w którym wychowuje się dziecko. W tym czasie uczeń opanowuje pierwszy zespól operacji myślowych zwany operacjami konkretnymi.
W drugiej fazie wzrasta znaczenie rówieśników. Dorośli nie są już autorytetami we wszystkich sprawach. Zdarza się, że postępowanie dorosłych bywa oceniane krytycznie. Kontakty z rówieśnikami przyczyniają się do tego, że dzieci zaczynają kierować się normami, które obowiązują w grupie. W końcowym etapie młodszego wieku szkolnego zdanie rówieśników ma większe znaczenie niż zdanie rodziców, nauczyciela.
Wiek wczesnoszkolny sprzyja tworzeniu się aktywności społecznej. Dzieci uczą się pracować razem w grupach, czego wyrazem jest widoczna chęć do wspólnych gier, zabaw ruchowych.
Warto zrobić wszystko, by młodszy wiek szkolny upłynął bez zbędnych problemów. Bardzo ważne jest wsparcie ze strony rodziców. Początki edukacji nie należą do łatwych. Zanim dziecko opanuje wszystkie nawyki minie trochę czasu. Z pewnością nie będzie to okres łatwy, ale ze wsparciem rodziców będzie możliwy do pokonania.