WSTEP DO POLITOLOGII
POLITYKA I ZJAWISKA POLITYCZNE
Polityka - organizacja państwa pod określoną władzą
Człowiek polityczny - oznacza człowieka zręcznie poruszającego się w gąszczu ludzkich interesów dążąc jednocześnie do realizacji własnych interesów .
Istnieją dwie szkoły myślenia politycznego :
optymistyczna - utopijna - człowiek dobry z natury
pesymistyczna - mówi ,że człowiek jest zły i potrzebuje władzy
Istnieją trzy koncepcje polityki :
KONSERWATYWNA - oznacza ,że punktem wyjścia jest to ,że człowiek jest zły z natury. Do zapewnienia porządku potrzeba dyktatury. Bez kata nie ma władzy.
LIBERALNA - wszelka aktywność człowieka jest dobra . Powszechne prawo człowieka to prawo do ochrony samego siebie , prawo do głoszenia własnych poglądów . Człowiek pracując dla siebie pracuje dla społeczeństwa . Polityka jest drogą do kształtowania stosunków społecznych.
MARKSISTOWSKA - jest ukierunkowana na emancypację ludności . Jest niemożliwa do spełnienia w całości. Polityka jest skoncentrowana na ekonomii . Polityka jest zawsze odbiciem własności , czyli ten kto ma produkty osiąga zysk . Polityka pojmowana jest jako zniesienie ucisku , który jest trudny do realizacji .
Polityka opiera się na 2 mitach :
Władza pochodzi od Boga
Przez działanie polityczne można wyzwolić ludzkość
Różne definicje pojęcia polityki
ma na celu poruszyć ludzkie emocje
jest naturalnym życiem i świadomością człowieka
jest najdawniejsza sztuka ludzkiej aktywności
jest bezbolesną sztuka rozwiązywania problemów
jest realizacja dobra społecznego
walka o przetrwanie władzy
walka o egzystencję człowieka
WŁADZA POLITYCZNA
Funkcje władzy
obrona ładu i gwarancja bezpieczeństwa
rozstrzyganie konfliktów
rozdziela dobra , czyli zajmuje się dystrybucja dóbr
stawia zadania do wykonania
reprezentuje kraj na arenie międzynarodowej
inicjuje , albo zapobiega zmianom
władza polityczna - (wg Johna Locke) - jest to uprawnienie do tworzenia praw włącznie z karą śmierci i wszystkimi innymi karami w celu określenia i zachowania własności , a także użycia siły społeczności do wykonania tych praw oraz obrony wspólnoty przed zagrożeniem publicznym , a wszystko to dla dobra publicznego .
cechami władzy są ;
suwerenność zewnętrzna
suwerenność wewnętrzna
istnieją trzy rodzaje władzy ;
Sprawowana
Kontrolowana
Realna
Sfera polityczna - jest to co dotyczy relacji między podmiotami politycznymi . Sfera polityczna żywi się sfera ekonomiczną. Relacje zależą od systemu politycznego .
SUWERENNOŚĆ - atrybut władzy państwowej odróżniający ją od innych systemów władzy publicznej i niepublicznej . Jest to władza nieograniczona , ciągła , niezbywalna i bezwarunkowa , której treść wyraża się w uprawnieniu do stanowienia prawomocnych rozkazów .
LEGITYMIZACJA - uprawomocnienie władzy
POLITYKA A PRAWO
Prawo - norma , która reguluje zachowania ludzi
Samo prawo w polityce nic nie znaczy , dopóki nie będzie władzy. Prawo może ograniczyć inna władza . Relacja władza - prawo zależy od systemu politycznego
Pojecie administracji
Administracja - zarządzanie masami ludzkimi w celu zapewnienia porządku . Wprowadzanie w życie decyzji określonej władzy
POLITYKA A MORALNOŚĆ
Polityka ma na celu zapewnić egzystencję . Nie może być relacji polityka - moralność . Polityka działa poza moralnością , ale teoretycznie działa pomiędzy dobrem i złem
PODMIOTOWOŚĆ POLITYCZNA
Jest to atrybut bytów społecznych , które dysponują pełnym zniesieniem swobody . Podmiotowość ta jest najwyższym poziomem podmiotowości .
Cechy podmiotowości politycznej :
świadomość wlasnej odrębności interesów i możliwości
zdolność do podejmowania decyzji i działań politycznych
Typy podmiotowości
Państwo
Imperium
Unia
Partie polityczne
Grupy narodowo - klasowe
Małe grupy społeczne
Instytucje ekonomiczne
Jednostki
Tajne związki
Związki nieformalne
NATURA MYŚLENIA POLITYCZNEGO
Myślenie polityczne - rozważania nad tym co ma fundamentalne znaczenie dla podmiotu politycznego .
Funkcje myślenia politycznego ;
Rozpoznawanie rzeczywistości społecznej pod kątem politycznym
Wyodrębnianie wroga i sojusznika
Ma za zadanie uzasadnianie egzystencji ludzkiej
Tworzenie uzasadnienia własnych działań
Tworzenie uzasadnienia własnych interesów i roszczeń
Tworzenie uzasadnienia preferowanego przez dawny podmiot wartości i modelu ładu
Tworzenie stwierdzeń i teorii pozwalających zdezawuować wroga i system jego działania
Tworzenie interpretacji wydarzeń i zachodzących procesów
FORMY UZASDANIENIA POLITYCZNEGO
Ideologia
Tradycja
Religia
Prawo
Ideologia krótkotrwała
Ideologia długotrwała
IDEOLOGIA - Fałszywa świadomość (K.Marks)
LIBERALIZM
ideologia silnego mężczyzny
stawia na człowieka
człowiek jest wolny
jeśli człowiek będzie się starał to odniesie sukces
indywidualizm i wolność
racjonalizm
rozumem człowiek działa
idea dla silnych
KONSERWATYZM
obrona istniejącego ładu
indywidualizm to nic dobrego
ludzie żyją w ramach wspólnoty
Ludzie cieszą się z życia w wspólnocie
Człowiek jest niesamodzielny
Zmiany są zbędne
SOCJALIZM
istniejące społeczeństwo jest niesprawiedliwe
trzeba wprowadzić dobre dla ludzi zmiany
sprawiedliwość i równość
życie trzeba zmienić za pomocą reform lub rewolucji
ANARCHIZM
brak władzy
człowiek powinien żyć w małych grupach
wolność samodzielnego decydowania
KOMUNIZM
rewolucje ma zrobić partia
od każdego według jego możliwości i każdemu według jego potrzeb
silna władza państwowa
idea elity partyjnej
FASZYZM
wyższość jednych nad drugimi
władza absolutna
naczelna wartość to państwo
człowiek musi służyć państwu
państwo jest najważniejszą instytucja realizującą interesy narodowe
CHADECJA
chrześcijańskie wartości
demokratyczna wolność
trochę o Bogu
socjalistyczne ograniczenia
pokazać sprawiedliwe społeczeństwo
brak wyzysku kapitalistów
PAŃSTWO I JEGO ORGANIZACJE POLITYCZNE
Teorie powstania państwa :
Państwo pochodzi od Boga
Państwo pochodzi z umowy społecznej tzn., że istniał pewien stan natury i ludzie żyli na własną rękę
Państwo jest rezultatem nadwyżki produkcyjnej (Marks)
Państwo jest dziełem ras i narodów
Państwo jest bytem , które powstało z rodziny
PAŃSTWO - to suwerenna organizacja polityczna społeczeństwa zamieszkującego terytorium o określonych granicach , której głównym składnikiem jest hierarchiczna władza publiczna wyposażona w aparat przymusu dążąca do osiągnięcia monopolu i jego stosowania.
PAŃSTWA
JEDNOLITE FEDRACYJNE
Cechy państwa
Suwerenność - możliwość swobodnego stosowania przemocy oraz kształtowania ustroju państwowego . O suwerenności rozstrzygają zasoby finansowe i technologiczne.
Przejmuje monopol na przymus i kontrolę
Demokracja - triumf doktryny suwerenności ludu , który jest najwyższym suwerenem
Funkcje państwa
Wewnętrzna - wiąże się z przetrwaniem państwa i jego ładu wewnętrznego
Zewnętrzna - wiąże się z przetrwaniem państwa i regulacją stosunków z innymi państwami i organizacjami
Organizacyjno - gospodarcza - polega na organizacji systemu finansowego oraz prowadzeniem działalności gospodarczej
Socjalna - redystrybucja dochodu narodowego. Zabieranie jednym dawanie drugim
Ideologiczna - polega na zachowaniu istniejących wyobrażeń o społeczeństwie do wyobrażeń władzy
Narodowa - dbanie o utrzymanie dominującej pozycji narodu (znaczenie tej funkcji powoli upada)
Typy i formy państwa
Monarchia - źródłem władzy jest tradycja i wiara w prawomocność władzy
Dyktatura - związana z nagłym przejęciem władzy . Opiera się na stworzonej zawczasu ideologii . Najczęściej jest wynikiem słabości monarchii
Demokracja - (rządy ludu) - źródłem władzy jest wola ludu lub narodu . Władzę powołuje lud , a system ma służyć społeczeństwu. Do istoty demokracji należy pluralizm polityczny . Każdy może udzielać się politycznie , głosić hasła nawet antydemokratyczne. Istnieje opozycja legalna. W demokracji zachodzą ciągłe zmiany .
DEMOKRACJA
Zasady demokracji
Zasada reprezentacji - wynika z idei ,że nikt nie przyznaje władzy sobie . Ktoś tę władzę musi dać. Elity się zmieniają. Jeśli ktoś uporczywie trzyma się władzy to musi ją stracić . Powołania władzy dokonuje suweren czyli lud powołując swoich przedstawicieli , którzy będą spełniać interesy ludu. Zasada ta daje każdej grupie społecznej możliwość reprezentowania swoich interesów.
Zasada pluralizmu - cechuje się tym ,że istnieje w społeczeństwie wielość interesów , które są swobodnie artykułowane przez instytucje (partie). Istnieją ogromne ilości wartości . Dopuszcza wszystkie siły do słowa. Zawsze istnieje i działa opozycja . Istnieje specyficzny konflikt polityczny. Konflikt jest pielęgnowany.
Zasada podziału władzy - jest wielkim odkryciem w demokracji. Nie występuje w monarchii i dyktaturze . Zasada ta wiąże się z rozwojem imperializmu w XVI - XVII wieku. Zasadę tą skonstruował Monteskiusz wyodrębniając : ustawodawstwo , wykonawstwo i sądownictwo .
Demokracja jako system prawny :
Państwo prawa - 1) jest formą państwa powstała po upadku monarchii na bazie demokracji i liberalizmu
2) jest to konstrukcja polityczna pozwalająca oceniać stan faktyczny w stosunku do ideałów
3) aparat państwa działa w granicach ustanowionego prawa . Państwo takie może istnieć jedynie w systemie świeckim
Każdy podmiot jest tak samo podporządkowany prawu . System ten jest trudny do zrealizowania . Trzeba być wykształconym i bogatym . Prawo jest równe dla wszystkich niezależnie od rasy , płci i wyznania . Obywatele mogą odwołać się do niezawisłego sądu i żądać wyroku . Prawo ogranicza władzę podmiotów politycznych . Prawo samo nie ogranicza władzy , ale ogranicza je wtedy , gdy za nim stoi jakaś siła . Istnieje ściśle ustalona kompetencja państwowej władzy.
SYSTEMY POLITYCZNE W DEMOKRACJI
System polityczny - to układ działających legalnie i nielegalnie partii , grup nacisku oraz relacji zachodzących między nimi . W skład wchodzi wszystko co związane z państwem .
Rodzaje systemów politycznych
Prezydencki - system , w którym jest daleko posunięty rozdział pomiędzy władzą wykonawczą a ustawodawczą . Prezydent posiada szczególnie silną pozycję. Prezydent nie jest odpowiedzialny przed parlamentem . Może oddziaływać na Parlament . Prezydent pochodzi z wyboru ludu .
Parlamentarno- gabinetowy - cechuje się współpracą pomiędzy władzą wykonawczą i ustawodawczą .Szef rządu jest główną postacią polityczną. Prezydent wyłaniany jest przez Zgromadzenie Narodowe . Pełni funkcje reprezentacyjne . Występuje partyjnictwo .
SYSTEMY PARTYJNE W DEMOKRACJI
System partyjny - całokształt stosunków pomiędzy działającymi legalnie partiami politycznymi. Jest nierozerwalną częścią systemu politycznego.
System demokratyczny = wielopartyjny
System rozbicia partyjnego - jest szereg partii , które walczą o głosy ludu . Brak możliwości stworzenia stałej władzy
System ustabilizowany dwublokowy - jest wiele partii. Zawiązują się 2 koalicje - koalicja rządząca i koalicja opozycji .
System kooperacji - rywalizacja partii tylko w okresie wyborczym
System z partią dominującą - jedna partia dominująca wyprzedza rywali w określonym czasie
System dwóch partii dominujących - dwie partie posiadają jednakowo silną władzę , a inne nie mają szans .
SYSTEMY WYBORCZE W DEMOKRACJI
Większościowy - polega na tym ,że mandat otrzymuje osoba , która dostała największy procent głosów
Proporcjonalny - mandaty rozdziela się proporcjonalnie do otrzymanych głosów na listy partii politycznych .
Wybór systemu wyborczego zależy od tego , kto rządzi .