OGNIWO 1
Stworzenie ladu zew i wew
odpowiednie warunki pracy niezbedne by uczen podjal dzialanie. Sprawca to osoba podejmujaca jakie kolkwiek dzialanie z zachowaniem zew i wew moznosci. Zew moznosc zachodzi gdy nic poza samym sprawca nie udaremnia mu urzeczywistnienia jego zamiaru. Sprawca jest nauczciel jak i uczen. Zew moznosc czyli warunki zew obejmuja elementy
niematerialne - do nich należy wszystko to co jest mianem ladu zew: zdyscypilowanie klasy czas trwania lekcji postawa uczniow. Brak ladu zew powoduje zaburzenie uwagi dowolnej niezbednej do uczenia się. Wyrozniamy 3 sposoby mobilizacji :slowna mechaniczna i gimanstyczna.
b) materialne - sa istotnym skladnikiem zew moznosci nauczyciela jak i ucznia i sa to : pomoce szkolne, budynek szkolny jego otocznia, sprzet szkolny które stanowia nie tylko sprawe wygody i estetyki ale również warunki realizacji i procesu dydaktyczno- wychowawczego. Wew moznosc dzialania gdy spawca sam posiada niezbedne predyspozycje które sprowadzaja się do 4 rubryk: woli, sily, wiedzy, sprawnosci na to sklada się również motywacja. Uczen powinien wiedziec i umiec, także dysponowac sila do wykonania cwieczen gim. Aby nastapilo dzialanie musi być wiedza i sprawnosc i lad wew, polega on na wytworzeniu okreslonej wartosci czyli wzbudzeniu motywacji lad wew powoduje powstaniu ladu zew.
Zasada swiadomego i aktywnego udzialu uczniow w procesie nauczania : aby zmotywowac uczniow do nauki należy uswiadomic im czego i po co się ucza. Nauczyciel w oparciu o plan lekcji zapoznaje uczniow z ich zadaniami zwiazanymi z celem lekcji oraz zalozonym efektem koncowym.
Jest to ogniwo wstepne lecz bardzo istotne bo odpowiedzialne za odpowiedni sposób myslenie oraz uksztaltowanie w nich woli poprzez uswiadomienie czego i w jakim celu maja się uczyc, swiadomosc uczniow danej trudnosci stanowi pkt dla ich samodzielnosci, formuowania problemow jakie maja rozwiazac glownie przez bezposrenie pozanie. W ogniwie tym nauczyciel musi stworzyc sobie i uczniom zew i wew moznosc dzialania, musi zmobilizowac i uswiadomic cel dzialania i budzic wlasciwia motywacje.
OGNIWO 2:
Poznanie faktow na lekcji
Zrodlem faktow powinna być rzeczywistosc a w przypadku kiedy to jest niemozliwe należy posluzyc się srodkami pomocniczymi, niekiedy jednak zrodlem faktow jest slowo drukowane lub mowione. Mamy 2 rodzaje poznania zrodla faktow: a) bezposrednie - przy bezposrednim kontakcie podmiotu z przedmiotem, doswiadcza się wieksza ilosc emocji i ekspresji. b) posrednie gdyz w procesi tym posredniczy slowo lub srodek materialny zastepujacy podmiot naturalny. W przypadku a) nauczyciel musi zorganizowac obserwacje zjawisko lub przedmiotu
OBSERWACJA: wystepuje tu planowosc, jest to zamierzone planowe spostrzeganie przedmiotow i zjawisk podjete w okreslonym celu
EKSPERYMENT: jest odmiana obserwacji. Jest to zamierzone wywolanie okreslonego procesu po to aby zobaczyc zmiany zachodzace pod wplywem badanego czynnika. Miedzy O a E nie ma ostrych granic można rozbudowac czynnosci podczas obserwacji i zblizyc się do eksperymentu który ma walory poznawcze i ksztaltujace.
SLOWO: stanowi tez zrodlo poznania faktow, nie jestesmy w stanie przedstawic zdarzen przeszlych ani przyszlych czy odwolac się do slowa pisanego czy drukowanego żeby jednak moglo wywolac odpowiednie skojarzenia warto by było dokumentowane poza slownym materialem rzeczowym.
ZASADA POGLADOWOSCI : czynny kontakt ucznia z przedmiotem :
uczniowie musza być nastawieni na obserwacje zjawiska: podac cel i zadania
podac plan wedlug którego przeprowadzona ma być obserwacja
wyniki obserwacji musza być udokumentowane
obserwacja wnikliwa i wyczerpujaca
powinna prowadzic do odkrycia zjawisk i zaleznosci miedzy nimi
Konsekwencje tej zasady wielostronna aktywnosc uczniow wiazaca się ze spostrzeganiem czynnosci intelektualnych i motorycznych, aktywnosc polisensoryczna, powinna umozliwic porownywanie, odroznienie calych przedmiotow.
OGNIWO 3 :
Ksztaltownie pojec:
Podstawa wiedzy jest znajomosc faktow i ich uogolnien. Uogolnienia można podzielic na pojecia, zasady itp. Dopiero znajomosc ich jest podstawa skutecznego dzialania czlowieka pozwala przewidywac zdarzenia przyszle. Pojecie obejmuje uogolnienie i pozwala odzwierciedlic ogolne i istotne cechy rzeczy i zjawisk. Trzy etapy ksztaltowania pojec : 1. Kojarzenie nazwy z okreslonym przedmiotem - etap widoczny w kazdym wieku rozwoju czlowieka wyst. Gdy probujemy znalezc nazwe dla przedmiotu które widzimy pierwszy raz obowiazkiem nauczyciela jest zdbalosc o poprawne skojarzenia. 2. Ksztaltowanie elementarnych pojec na podstawie znajomosci zew i wew cech rzeczy, tzn wiemy ze dany element charakteryzuje się powszechnie znanymi cechami 3. Ksztaltownie pojec naukowych. Procesy te maja pzebieg tozsamy i etapy oba roznia się zakresem i glebia tresci. Etapy ksztaltowania pojec czyli zestawienie przedmiotow wyszukiwanie cech wspolnych, roznych, abstrahowanie - wyodrebnienie cech wspolnych od ich nosicieli. Uogolnienie- definiujemy zestawione cechy wspolne. Zastosowanie - poslugiwanie się powstalym wyzej pojeciem w nowych sytuacjach.
OGNIWO 4 :
Wiazanie terorii z praktyka
Uczniowie wracaja do rzeczywistosci która obserwuja, przeksztalcaja badaja przez pryzmac przyswojonej teorii. Oddzialuje na rzeczywistosc w celu werfikacji slusznosci stwierdzen teoretycznych, sprawia ze ta rzeczywistosc poznawcza jest na wyzszym poziomie bo wzbogacona teoria. Praktyka pelni jeszcze jedna fukncje rzeksztalcania rzeczywistosci to daje mozliwosc pelnego poznania teorii i jest zrodlem nowych doswiadczen. Praktyka ma walory dydaktyczne i wychowawcze. Pozwala lepiej zapamietywac definicje zasady prawa bo wiaze się z aktywnoscia polisensoryczna aktywnoscia wielostronna, manualna, silne przezywanie i emocje wew. Zasada laczenie terorii z praktyka to konfrontacja wiedzy z wynikami uczniowskich dzialan. Wynika z niej ze : dzialnie uczniow poprzedzone jest odpowiednimi wiadomosciami, reguly, definicje, zasady powinny być wynoszone ze strony ucznia, dzialania uczniow powinny rozszerzac zakres ich wiadomosci praktyka ma umozliwiac nabywanie umiejetnosci i nawykow, przeksztalcanie rzeczywistosci powinno mieć miejsce wszedzie gdzie sa do tego warunki.
OGNIWO 5 :
Ksztaltowanie umiejetnosci i nawykow :
Etapy tego procesu: okreslenie blizszego celu czynnosci z umotywowaniem swojego dzialania, wzorcowe przedstawienie czynnosci przez nauczyciela pierwsza proba wykonania pod okiem nauczyciela, wielokrotne powtarzanie czynnosci dla nabycia wprawy.
UMIEJETNOSC: zdolnosc poslugiwania się nabyta wiedza w rozwiazywaniu okreslonych zadan, może być ksztaltowana dopiero po opanowaniu odpowiedniego materialu nieutrwalanie prowadzi do wtornego analfabetyzmu koniecznie należy ksztaltowac nawyki i przyzwyczajenia.
NAWYK : to wycwiczona wielokrotnie powtarzana umiejetnosc. Dzialanie nawykowe charakteruzuje się wysokim stanem zautomatyzowania. Ich cecha swoita jest wysoki udzial swiadomosci.
Reguly o charakterze algorytmicznym maja cechy:
determinacja : wskazowki odnosza się do operacji elementarnych, a ich wykonania jednakowe przez wszytskich sprowadza się do jednoznacznego wyniku
masowosc : przepis do wszytskich zadan danej klasy
skutecznosc : przy odpowiednich danych wyjsciowych przestrzeganie przepisu gwarantuje osiagniecie zakladanego celu.
Ulatwiaja opanowanie szeregu wazych i znaczacych umiejentosci podnosza skutecznosc nauczania. W nauczaniu nie można podawac uczniom algorytmow okreslonych dzialan, czlowiek ma być elastyczny ma uczyc się dzialan konstruowania przepisow, nowatorstwo w dzialaniu. Ogniwo to realizuje postulaty z 4. Przejscie od umiejetnosci do nawyku polega na powtarzaniu czynnosci w tych samych warunkach, zwiazek z ogniwem 6 i zasada trwalosci wiedzy.
OGNIWO 6:
Utrwalenie wiadomosc i umiejetnosci :
Potrzebe utrwalania materialu uzasadaniaja argumenty:
trwale przyswajane wiadomosci jest podstawa sprawnosci operacyjnych ucznia
trwale przyswajane wiadomosci sa podstawa pomnozenie wiedzy w procesie ksztalcenia
trwale wiadomosci sa warunkiem skutecznego dzialania
trwala wiadomosc jest podstawa ksztaltowania przekonan
przez trwala wiedze można odkrywac nowe fakty na podstawie doswiadczen.
W roznych systemach dydaktycznych rozne tresci maja być utrwalane :
materializm dydaktyczny : pamieciowe opanowanie jak najwiekszej liczby faktow
formalizm dydaktyczny : stara się utrwalic nowe funkcje umyslowe przez cwieczenia
utylitaryzm : akceptowali dzialania praktyczne przez cwiczenia. Powtarzenie w sposób schematyczny poznanych dzialan i nawykow
materializm fukncjonalny : na utrwalenie skladac się powinna zarówno opanowanie materialy rozwoj sprawnosci intelektualnych, umiejtnosc dzialania praktycznego.
„gotowosc rzeczy zapomnianych” jej warunkiem jest strukturalizowanie materialu dazenie do zapamietywania materialu, elementow
Zasada trwalosci wynikow nauczania to postulat stosowania takich metod i srodkow aby wiadomosci i umiejetnosci uczniow stawaly się bardziej trwale dokladne uzyteczne. Efekty uzyskamy wówczas gdy spelnione zostana postulaty
uksztaltowanie nastawienia na zapamietywanie
nadanie inforamcjom okreslonej struktury
stosowanie wielu roznorodnych metod i srodkow dydaktycznych
unikac podawania inf podobnych do siebie pod względem formalbym i znaczeniowym
stosowac szerokie strefy skojarzen i przezyc zwiazanych z tresciami utrwalonymi
odwolywac się do tresci przyswojonych w zadaniach nowych .
OGNIWO 7:
Kontrola i ocena nauczania :
Uzasadnienia koniecznosci kontroli:
spoleczne
psychologiczne wynika z stwierdzenia wlasnych mozliwosci, w celu spolecznego uznania dla wykonanej pracy
pedagogiczne : likwidowanie luk w przyswajanym przez uczniow materiale, doskonalenie nauczania przygotowanie do rzetelnego i odpowiedniego wypelnienia obowiazkow w przyszlosci
Ujemne napiecie emocjonalne odczuwane przez odpytywanego jest niezbednym czynnikiem w nauczaniu, niezbyt przyjemne uczucie będzie towarzyszylo w pozniejszym zyciu codziennym, poddawajac kontroli i ocenie.
KONTROLA : zorganizowana czynność polegajaca na:
badaniu aktualnego i wczesniejszego stanu
konfrontacja uzyskanego stanu z zalozonym wynikiem koncowym
wskazanie sposób dzialania w momencie uzyskania nieporzadanego efektu.
Z kontrola kojarzy się OCENA : ustalenie stosunku osiagnietego stanu rzeczywistosc do zamierzonego, wymaga :
ustalonego kryterium
norm ocen , z gory ustalonych miar wymagan aby dac dobra ocene.
Kontrola jako badanie stanu rzeczy musi być :
adekwanta do tego stanu
obiektywna : wolna od subiektywnych nastawien i uczuc nauczyciela
wyczerpujaca : oparta na dostatecznie szerokim materiale.
To samo dotyczy oceny. Ocena będzie sprawiedliwa gdy zostana spelnione powyzsze zalozenia. Odczucie to mobilizuje do dalszego wysilku, aby ocena i kontrola były ksztalcace konieczne jest uzasadnienia wystawionej oceny i uzyskanie zrodel braku i sposobu likwidacji.
ZASADY NAUCZANIA W OGNIWIE 7 :
swiadomego udzialu uczniow w procesie nauczania :
swiadomy stosunek uczniow do uczenia się
swiadomy i aktywny udzial w opanowaniu przekazywanej wiedzy, nawykow
swiadomy i aktywny udzial w kontroli osiaganych wynikow
oceniania postepow : uczenie się jest skuteczniejsze gdy podlega kryterium i na jego podstawie oceniamy postepy, znajomosc okreslonego poziomu jest motywacja dla podmiotu, kontrola i ocena zew ma doprowadzic ze zostanie zajeta przez samoocene i samokontrole
SAMOOCENA: należy dazyc do prawidlowego wyrobienia stosunku wśród uczniow co do oceny która nie jest celem a wyrazem stopnia wiedzy.
Zasada ta wiaze się ze wszystkimi ogniwami. Zalezy od stopnia uswiadomienia celu i uczniowskiej aprobaty i ich udziale w etapowym planowaniu zadan. Zalezy od znajomosci planu etapow a na ich podstawie uczniowie mogę ocenic swoje postepy. Kontrola powinna mieć miejsce w kazdym etapie uczenia się, przyswajaniu nowego materialu i zastosowaniu wiedzy w praktyce.
3) stopniowania trudnosci : stanowi podstawe metodycznej pracy nauczyciela z uczniem.
Aby aktywnosc była to nauczyciel musi uwzglednic indywidualny psychologiczne mozliwosci ucznia w kazdym etapie edukacji. Opiera się na stwierdzeniu ze uczenie się jest szybsze a wiedza trwalsza gdy forma aktywnosci opiera się na fizycznych i intelektuanych mozliwosciach ucznia sprostaniu tej aktywnosci. Odnosi się ona do tresci, metody, form organizacyjnym nauczania. Zasada ta wymaga dobrej znajomosci ucznia i warunkow jego zycia.
Propozycje indywidualizowania nauki :
moznosc wyboru przedmiotu
nauczanie programowe
nauczanie grupowe
rozbicie programu na pojedyczne problemy do rozwiazania.