Pod pojęciem przedsiębiorstwa (przedsiębiorcy) należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną a także nie posiadającą osobowości prawnej spółkę prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu i na własne ryzyko podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą.

Przedsiębiorstwa działające na rynku można podzielić według różnych kryteriów.

Najczęściej stosowane kryteria to:

• ze względu na formę własności (określa do kogo należy majątek przedsiębiorstwa)

• ze względu na rodzaj działalności gospodarczej (grupuje przedsiębiorstwa w określonych działach i branżach gospodarki narodowej)

• ze względu na wielkość (grupuje przedsiębiorców na małych, średnich i dużych)

Finanse przedsiębiorstwa to gromadzenie, dzielenie i wydatkowanie środków pieniężnych. Obejmują zjawiska które powodują rzeczywisty przepływ strumieni pieniężnych i tworzą przesłanki powodujące ich przepływ.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa staje się pierwszoplanowym zadaniem. Jest to z jednej strony zarządzanie źródłami kapitału, z drugiej - sposoby jego wykorzystania.

Nadrzędnym celem zarządzania finansami jest dążenie do maksymalizacji wartości zgromadzonego w przedsiębiorstwie kapitału.

Decyzje finansowe w przedsiębiorstwie obejmują dwa obszary:

• finansowanie, które jest skutkiem zarządzania

• inwestowanie, będące wynikiem zarządzania sposobami wykorzystania kapitału.

Biorąc pod uwagę te dwa obszary finansów w każdym przedsiębiorstwie można wyodrębnić charakterystyczne grupy problemów:

• sposób finansowania majątku potrzebnego do prowadzenia działalności

• miejsce inwestowania

• polityka zatrzymania zysków

Na podstawie powyższych grup można mówić o decyzjach finansowych rzutujących na funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa np.:

• wielkość i struktura majątku przedsiębiorstwa

• okres na jaki majątek będzie potrzebny

• wielkość i struktura kapitału

• koszt alternatywny sposobów finansowania

• wielkość dywidend w relacji do zysków zatrzymanych

Zarządzanie finansami jest procesem decyzyjnym ściśle powiązanym z realizacją głównego celu.

W fazie wstępnej realizacji wyróżniamy takie pojęcia jak:

• wartość pieniądza jako funkcja czasu

• przepływy (strumienie) pieniężne

• ryzyko i zwrot nakładów

• ryzyko i dochód

Do najczęściej spotykanych sformułowań celu przedsiębiorstwa należą:

1. maksymalizacja zysku

2. maksymalizacja sprzedaży

3. osiągnięcie „zadowalającego” poziomu zysku

4. osiągnięcie zakładanego udziału w rynku

5. przetrwanie firmy

6. utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia

7. stabilizacja przychodów

Przy maksymalizacji zysku jako celu przedsiębiorstwa, wyróżniamy trzy kluczowe kwestie:

1. horyzont czasowy

2. czas zwrotu nakładów inwestycyjnych

3. istota ponoszonego ryzyka

Menedżer musi spełniać określone funkcje do których należą:

• planowanie i analiza finansowa - jest spojrzeniem perspektywicznym, należy zatem określić wzrost sprzedaży majątku i wielkości zatrudnienia w ścisłym powiązaniu z działalnością firm konkurencyjnych

• zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa - aktywami - pozostaje w ścisłym związku z wielkością sprzedaży i zysku, ponieważ wielkości te zależą od rozmiarów i struktury majątku

• zarządzanie strukturą finansową - pasywami - polega na zdobywaniu odpowiednich funduszy, które będą w stanie sfinansować majątek tzn. aktywa trwałe i obrotowe

Finanse związane są bezpośrednio z podejmowaniem decyzji. Ich przedmiotem jest takie działanie przedsiębiorstwa, które zapewnia mu w każdym momencie płynność finansową tzn. posiadani wystarczających środków do zaspokojenia potrzeb bieżącej działalności.

Sprawozdania finansowe jako źródło informacji o przedsiębiorstwie

i podstawa podejmowania decyzji

Zgodnie z ustawą o rachunkowości przedsiębiorstwa niezależnie od formy organizacyjno - prawnej, prowadzące księgi rachunkowe na zasadach ustalonych w ustawie, zobowiązane są do sporządzania sprawozdawczości obejmującej:

• bilans

• rachunek zysków i strat

• rachunek przepływów pieniężnych

• informację dodatkową

• sprawozdania z działalności jednostki w roku obrotowym

• zestawienie zmian w kapitale własnym obejmuje informacje o zmianach poszczególnych składników kapitału własnego za bieżący

i poprzedni rok obrotowy

Bilans - to podstawowe sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa, występująca pod nazwą statystyczną F-02. Stanowi on syntetyczne zestawienie aktywów i pasywów jednostki na tzw. dzień bilansowy.

Rachunek zysków i strat - ukazuje w jakim stopniu wynik finansowy przedsiębiorstwa zależy od działalności operacyjnej a w jakim uwarunkowany jest przez przychody

i koszty finansowe, jak również przez sytuacje nadzwyczajne i obciążenie podatkiem dochodowym.

Wyróżniamy wariant porównawczy i kalkulacyjny.

Rachunek przepływów pieniężnych - pozostaje w ścisłym związku z bilansem i rachunkiem zysków i strat. Sporządzany jest częściowo na podstawie danych w nich zawartych, częściowo w oparciu o dodatkowe informacje z ewidencji księgowej.

Informacja dodatkowa - poddaje się w niej dane nie ujęte w bilansie oraz rachunku zysków i strat a także wyjaśnienia niezbędne do tego, by sprawozdanie finansowe przedstawiało rzetelnie i jasno sytuacje majątkową i finansową firmy.

Sprawozdanie z działalności jednostki w roku obrotowym - dotyczy zarządów spółek kapitałowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych oraz spółdzielni.

Sprawozdanie powinno obejmować w szczególności informacje o ważniejszych wydarzeniach mających istotny wpływa na działalność firmy:

• inwestycje podjęte i inwestycje przewidziane w przyszłości

• przewidywany rozwój przedsiębiorstwa

• osiągnięcia w dziedzinie badań i rozwoju technicznego

• aktualna i przewidywana sytuacja finansowa przedsiębiorstwa

Finansowanie działalności przedsiębiorstw :

• finansowanie zewnętrzne, oznacza że kapitał pochodzi z zewnątrz przedsiębiorstwa i w zależności od formy własności przedsiębiorstwa przyjmuje rożne nazwy

• finansowanie wewnętrzne, możliwe jest wówczas, gdy przedsiębiorstwo generuje zysk, a więc uzyskuje nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami

O postaci kapitałów własnych decyduje forma organizacyjno-prawna.

W przedsiębiorstwie państwowym fundusze własne to:

1. fundusz założycielski

2. fundusz przedsiębiorstwa

3. fundusz z aktualizacji wyceny aktywów trwałych

4. nie podzielny wynik finansowy (zysk)

W spółdzielni fundusze własne to:

1. fundusz udziałowy

2. fundusz zasobowy

3. fundusz z aktualizacji wyceny aktywów trwałych

W spółkach: jawnej, komandytowej i partnerskiej kapitały własne to kapitał wspólników.

W spółce komandytowo - akcyjnej:

1. kapitał zakładowy

2. kapitał zapasowy

3. kapitał rezerwowy z zysku

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

1. kapitał udziałowy (zakładowy)

2. kapitał zapasowy

W spółce akcyjnej są:

1. kapitał zakładowy

2. kapitał zapasowy

Kapitały obce to dodatkowe źródła finansowania w formie środków obcych.

Wyróżniamy:

• kredyty bankowe

• kredyty pozabankowe: kredyt dostawcy i kredyt odbiorcy

• obligacje

• leasing

• faktoring

• forfaiting

• franchising

• venture capital

6

---