Błona cytoplazmatyczna.-składa się z 2 warstw połączonych ze sobą. Cząsteczki białkowe i peryferyczne są na bokach tych błon. Są to glikoproteidy, fosfolipidy, cholesterol czyli związki węglowodanowe z resztkami kwasów organicznych. Celem błon jest przede wszystkim ograniczanie i ukierunkowanie wymiany materii między różnymi przestrzeniami wewnątrzkomórkowymi. Szczególną ich cechą jest zdolność do selektywnego przepuszczania lub zatrzymywania różnych cząstek chemicznych. Dzięki nim reakcje biochemiczne stają się reakcjami kierunkowymi. Na błonach zachodzą takżę ważne procesy energetyczne związane z przekształcaniem ADP w ATP i odwrotnie. Przez błony odbywa się ABSORBCJA --wchłanianie ciał stałych i EGZORTOZA - wydalanie na zewnątrz. Cytoplazma- wodny roztwór białek, cukrów, tłuszczy charakteryzujący się łatwością przechodzenia ze stanu stałego ( żelu ) w stan płynny ( zol ). Jest naturalnym podłożem życia, w jej masie znajdują się mitochondria i inne organelle komórkowe. Ma zdolności do ruchu cyrkulacyjnego, rotacyjnego i pulsacyjnego. Funkcje : nadaje kom. kształt, gromadzi substancje odżywcze, wydala resztki przemiany materii, jest środowiskiem komórki. Mitochondrium- występuje we wszystkich komórkach z wyjątkiem erytrocytów. Są to twory okrągłe, cylindryczne. Zbudowane są z błony zew. - gładkiej, która nadaje kształt mitochondrium i pełni funkcje ochronne. Błona wew. pofałdowana składa się z grzebieni i rurek . Pomiędzy błonami znajduje się MACIERZ zawierająca ziarniste struktury składające się z pozajądrowego DNA i ziarnistego RNA. W macierzy znajdują się enzymy biorące udział w cyklu KREBSA. Funkcje : utlenianie związków organicznych do CO2 i H2O, wytwarzanie energii, zdolność magazynowania substancji, prowadzi procesy biochemiczne, synteza białek, replikacja mitochondrialnego DNA, w rurkach odbywa się proces fosforylacji ADP do ATP, przekazywanie informacji z mitochondrium do mitochondrium.
Aparat Golgiego-jest to system równolegle ułożonych cystern pęcherzyków i wakuol. Pęcherzyki wypełnione enzymami hydrolitycznymi (sub.chem. mające zdolność rozkładu zw.chem.). Pęcherzyki leżące na obwodzie cystern odrywają się i z nich tworzą się lizosomy. Wyróżniamy część prozymalną i dystalną. Zbudowany jest z 2 jednostek zwanych diktiosomami. Funkcje: pełni funkcje prowadzące do zagęszczania wydzielin i wydalin oraz funkcje wydzielnicze w różnych narządach. Prowadzi procesy biochemiczne, magazynuje substancje odżywcze i jest produktorem lizosomów. Lizosomy -drobne pęcherzyki zawierające enzymy hydrolizyjące w środowisku kwaśnym, realizują trawienie wew. kom. autofagia- trawienie zużytych organelli kom. heterofagia- trawienie ciał obcych wnikających do kom. Reticulum endoplazmatyczne- system błon wewnątrzkomórkowych złożony z kanalików, pęcherzyków, cystern, itp. który przenika duży obszar cytoplazmy i łączy się z błoną jądrową. Wyróżniamy błon gładkie i szorstkie. Funkcje: zwiększa pow. wew. kom.; umożliwia jednoczesne przeprowadzanie obok siebie różnych (czasem wykluczających) procesów biochemicznych; tworzy kanały wew. łączności; syntetyzyje białka(Erg), sterydy, tłuszcze; w kom. wątroby przeprowadza unieczynnianie toksyn.
Rybosomy - za biosytezę białek odpowiedzialne są rybosomy. Są zbudowane z kwasu rybonuklenowego i białka połączonego jonami magnezu. Mitoczondria i hloroplasty mają swoje własne rybosomy (mniejsze) Budowa chromosomu- są widoczne tylko od końca prof. do końca anaf. W pozostałych okresach są zdespiralizowane, twory walcowatez centometrem jako miejscem przyczepienia nitki wrzeciona podziałowego, w zależności od jego lokalizacji wyróżniamy chromos: Metacentryczne- z centrometrem w środku; Submetacentryczne- z cent. bliżej któregoś końca chrom. Akrocentryczne- przykońcowe; Telocent. z centrum na końcu chrom. Zbdowane głownie z DNA 37%, histonów 37%, protaminy 24,5%, RNA 1,5%.Chromosomy -nośniki czynników dziedzicznych zbudowane są z genów, które zajmują określone miejsce. Jądro komórkowe- w komórce występuje zazwyczaj 1 jądro.(brak erytrocyty). 88% nukleoproteidów, 9% DNA, 1% RNA. Udowa: Błona jądra, sok jądrowy, jąderko, chromatynę. Skomplikowane centrum decyzyjne.
Różnice między białkami, wirusami, prionami.- najprostsze białka o pewnej dozie samodzielności. Priony- białka atakujące centralny układ nerwowy bydła i wywołujące choroby tzw. gąbczastość mózgu. Wirusy- niekomórkowa forma, namnarzanie ich może odbywać się tylko w żywych organizmach. Plazmoliza - Proces zachodzący w komórkach roślinnych. polega na utracie wody komórki zachodzi w momencie gdy w środowisku zew. Stężenie jonów jest większe niż we wnętrzu komórki. Woda aby wyrównać stężenia wypływa z komórki. Cechy życia / przemiana materii (metabolizm) warunkująca wszelkie funkcje organizmów żywych i decydująca o ich swoistym składzie ilościowym / obecność w żywej materii wielocząsteczkowych związków organicznych: białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów i dużej ilości wody / zdolność do samopowielania się organizmów (rozmnażanie) oraz rozwoju i wzrostu w cyklu przemian określonych dla poszczególnych form organizmów / zdolność do samoistnego ruchu/ dziedziczenie, przekazywanie cech własnych/ pobudliwość, czyli reagowanie na bodźce i ich przewodzenie/ zdolność do przystosowania się do warunków środowiskowych / wzrost to efekt przyrostu masy komórek i ilości komórek / podstawową właściwością / organizmów żywych jest przekazywanie informacji genetycznej w wyniku rozmnażania. Eugenika- nauka zakładająca możliwość doskonalenia cech dziedzicznych człowieka. Celem E. Jest ustalenie i utrwalenie warunków pozwalających na rozwój dodatnich cech dziedz. I eliminacje ujemnych (szczególnie chorób dziedz.). W zakres E. wchodzi poradnictwo genet. , świadome rodzicielstwo, walka z alkoholizmem. E. negatywna -eliminacja szkodliwych genów z popul. ludz. jej wynaturzenie doprowadziło do powstania najgorszych form rasizmu. E. pozytywna-dąży do zmniejszenia ryzyka pojawienia się ludzi z defektami genet.
Definicja gatunku- grupa naturalnych, krzyżujących się populacji, izolowana rozrodczo od innych takich grup, mająca płodne potomstwo. W populacji natur. charakter. się określ. zmiennością część osobników posiada cechy , które dają im więcej szans na przeżycie w danych warunkach środow. ... Definicja życia -zdefiniowanie życia możliwe jest tylko po prze zapis poszczególnych przejawów życia różnych organizmów, od najprostszych do najbardziej skomplikowanych. Można definiować, opisywać życie z różnych punktów widzenia.1pkt. widzenia biologiczny, 2pkt. fizykochemiczny. 3 pkt. Funkcjonalny. Życie jest formą istnienia materii o specyficznej przemianie energii. Procesy asymilacji - przyswajania i procesy dysymilacji - rozkładu, tworzą obraz życia. Istota życia polega na potoku przemian biochemicznych i energetycznych. Z ich ustaniem życie ginie. Akceleracja-przyczyny i skutki - Osiągnięcie szybszego dojrzewania płciowego, fizycznego i psychicznego. Spowodowane jest to mieszaniem się odległych pól genowych, postęp techniczny(medycyna), wydużenie życia, zmiany środowiska zew. Zwiększa się wzrost.serce kropelkowe nie nadąża za rozwojem kośćca. Złoty wiek dziecka. Dzieci mają dzieci. Dobór krewniaczy i stabilizujący, kierunkowy -stabilizujący-równowaga pomiędzy umierającymi, a rodzącymi się. Definicja zdrowia a homeostaza- stan pełnego psychofiz. dobrego samopoczucia, osiągany w przypadku nieobecności choroby.
Tkanka łączna wiotka- budowa typowa dla T. Ł. Czyli brak substancji twardych w istocie międzykomórkowej, duże możliwości regeneracyjne i znaczny udział w metaboliźmie ustroju. Zawiera dość liczne włókna argentofilne . W płucach, trzustce, śliniankach, i wątrobie tworzy przegrody łącznotkankowe i zrąb umożliwiając wnikanie nerwów i naczyń krwionośnych.. Tkanka nabłonkowa gruczołowa (charakterystyka) GRUCZOŁ-jako pojedyncza komórka nabłonka lub jej zespół produkujących różne substancje. Wyróżniamy gruczoły EGZOKRYNOWE - substancje wydzielane są na zewnątrz, np. gruczoły mleczne. Gruczoły ENDOKRYNOWE - to gruczoły wydzielania wewnętrznego, dokrewne, np. hormony. Gruczoły mieszanego wydzielania, czyli trzustka i gonady. Ze względu na złożoność budowy na proste, złożone i rozgałęzione. Sposoby wydzielania przez komórkę: merokrynowe (cząsteczkowo), apokrynowe (szczytowo),helokrynowe (całościowo)
Tkanka nabłonkowa okrywająca -w przypadku gdy oddzielają ciało zwierzęcia od środowiska zew. nazywa się je okrywającymi .Jest to bezpostaciowa (amorficzna ) wydzielina kom. nabłonkowych o zróżnicowanym składzie chem. Naskórek kręgowców buduje wiele specyficznych tworów rogowych np. łuski u gadów, włosy , paznokcie, pazury u ssaków. Wydzielanie gruczołów- wydzielanie związków w nabłonku gruczołowym może odbywać się w trojaki sposób: /MEROKRYNOWO - CZYLI CZĄSTECZKOWO gdy wydzielina opuszcza komórkę nie naruszając jej struktury, np. w wątrobie. / APOKRYNOWO - czyli szczytowo, gdy wydzielina gromadząc się w szczytowej części komórki, która odrywa się wraz z wydzieliną. Uszkodzone komórki regenerują się np.: gruczoł mleczny. / HOLOKRYNOWO - czyli całościowo, polega na tym, że cała komórka wypełnia się wydzieliną, jądro zanika i cała komórka np.; łojowa rozpada się, a wydzielina natłuszcza okolice kom. łojowej. Komórki gruczołowe wydzielają egzokrynowo ( zewnętrznie ) i endokrynowo ( wew. ) ze względu na złożoność budowy dzielimy na: pojedyncze - poło wy, złożone-nerka, wątroba, rozgałęzione - jama ustna. Tkanka chrzęstna- zawiera znacznie zagęszczoną istotę podstawową z dużą ilością glikoproteidu zwanego CHONDRYNĄ. Nie wnikają do niej nerwy i naczynia krwionośne. Jest odżywiana na drodze dyfuzji z unaczynionej błony łącznotkankowej zwanej ochrzęstną. Chrząstka powstaje z mezenchymy, której komórki tracą wypustki i zaczynają wytwarzać substancję międzykomórkową z włóknami kolagenowymi i sprężystymi. Powstają typowe komórki chrzęstne CHONDROCYTY, które mogą się dzielić. W wyniku podziału chondracytów powstają GRUPY IZOGENICZNE, które ze względu na zbyt dużą gęstość substancji podstawowej nie mogą się od siebie oddalić. W zależności od struktury substancji międzykomórkowej wyróżniamy: CHRZĄSTKĘ SZKLISTĄ - pokrywa żebra i powierzchnie stawowe, CHRZĄSTKĘ WŁÓKNISTĄ - występuje w krążkach międzykręgowych i spojeniu łonowym, CHRZĄSTKĘ SPRĘŻYSTĄ - występuje w małżowinie usznej, chrząstkach nosa i krtani.
Synapsy i ich rodzaje -elektryczne i chemiczne. Elektryczne przerwa jest bardzo mała i impuls nie ma problemu z przeskokiem z jednej komórki na drugą. W chemicznych impuls nerwowy powoduje że wytworzenie w jednej komórce substancji tzw. Mediator który wywołując podrażnienie drugiej komórki nerwowej powoduje powstanie w niej impulsu. Regeneracja, na czym polega (jej rodzaje) - odtwarzanie utraconych , uszkodzonych narządów. Trzy formy: 1. Wewnątrzkom. - odbudowa makrocząsteczek DNA , tubuliny i organelli (centrosomy , mitochondrium) / 2. Fizjologiczna - odtwarzanie zużytych elementów morfologicznych krwi , naskórka , włosów / 3. Reparatywna - odtwarzanie uszkodzonych tkanek i narządów (np. po operacji) .Tkanka kostna - pojawia się w 46-48 dniu rozwoju embrionalnego człowieka , tworzy się na podstawie tkanki chrzęstnej, która ulega kostnieniu przez osadzanie się w niej soli węglanów i fosforanu wapnia. Występuje pod dwoma postaciami - istota zbita i gąbczasta. Proces kostnienia kończy się około 20-25 roku życia . Cechą charakterystyczną tkanki kostnej jest twardość wynikająca z jej zmineralizowania. Zawiera 3 rodzaje komórkowe: osteocyty , osteoblasty i osteoclosty. Kość odżywia się przez krew płynącą naczyniami w kanałach Hawersa. Jest silnie unaczyniona i unerwiona.
Zapłodnienie- polega na wniknięciu plemnika do jaja - do oocytu II rzędu. Bierze w nim udział tylko 1 plemnik. Akrosom jego główki dokonuje LIZY, czyli rozpuszczenia wieńca promienistego i błony przezroczystej otaczającej oocyt. Wniknięcie plemnika powoduje powstanie zmian w błonie żółtkowej, powstaje tzw. Błona zapłodnieniowa, która chroni przed polispermią. W jaju dochodzi w tym czasie do wydzielenia 2 ciałka kierunkowego, a jądro oocytu zamienia się tworząc przedjądrze męskie. Dochodzi do połączenia jąder i w końcowym efekcie powstaje diploidalna zygota. Gastrulacja. Listki zarodkowe w fazie gastrulacji (jak powstają) . powstają trzeci listek zarodkowy mezoderma i z niej czwarty listek mezenchyma, w trzecim tyg. Życia zarodka w obrębietarczki zarodkowej wykształca się ektodermalna smuga pierwotna , której dogłowowe zgrubienie , węzeł Hensena ......
Łożysko, pępowina - pępowina sznur łączący zarodek z łożyskiem, pośredniczący w procesach, oddychania, pobierania pokarmu, wydalania./ Łożysko- narząd łączący macicę z zarodkiem systemem kosmków pomiędzy śluzówką macicy a kosmówką kosmatą, umożliwiający wymianę substancji pomiędzy zarodkiem a organizmem matki i wydzielający hormony ciążowe(14 dz. Ciąży, płód skuteczniej odżyw. Jakie są uszkodzenia płodu w okresie embrionalnym. Spowodowane są nadużyciami używek, min. alkohol, kawa, papierosy, narkotyki . Uszkodzenia anomalia rozwoju, śmierć płodu, uszkodzenie chromosomu, hamowanie rozwoju płodu, poronienie, obojnactwo, uszkodzenie warg i podniebienia. Choroby uwarunkowane genetycznie FENYLOKETONURIA-brak allelu kodującego aktywne białko. Nieleczona prowadzi do upośledzenia umysłowego i dalej do śmierci., ACHEROPODIA-niedorozwój dłoni i stóp w kończynach, ALBINIZM-osoba nie posiada mieliny w skórze, włosach, HEMOFILIA-brak krzepliwości krwi, PLĄSAWICA HUNTINGTONA-zaburzenia układu nerwowego ,ZESPÓŁ DOWNA-niedorozwój umysłowy, niski wzrost, nieprawidłowe proporcje ciała, ZESPÓŁ TURNERA-kobiety niepłodne, niskie, brak ciałka BARRA, ZESPÓŁ KLINEFELTERA-mężczyźni są bezpłodni, słaby zarost, powiększone gruczoły mleczne, DALTONIZM-nieprawidłowe widzenie barw, POLIDAKTYLIA-zwiększanie liczby palców, ANEMIA SIERPOWATA-w hemoglobinie walina zostaje zastąpiona kwasem glutaminowym.
Co powstaje z listków zarodkowych (jakie narządy) Z mezodermy powstaje układ szkieletowy i mięśnie. Z endodermy powstaje układ pokarmowy(nerwowy?). Z ektodermy skóra i narządy. Spermatogeneza-to proces powstawania gamet męskich-plemników. Przebiega w kanalikach krętych jąder. Ze spermatogonii powstają spermatocyty I rzędu, które dzieląc się mejotycznie dają spermatocyty II rzędu. One z kolei przechodzą szereg zmian zwanych spermiogenezą (z jednego spermatocytu I rzędu powstają dwa jednakowych rozmiarów spermatocyty II rzędu). Następuje przeobrażenie się spermatyd w plemniki, z komórek okrągłych stają się one owalne i uzyskują wici.. Dojrzewanie plemników kończy się pomiędzy wypustkami komórek Sertoliego. Proces powstawania plemników jest kontynuowany przez hormon testosteron wydzielany przez komórki Leydiga. Proces implantacji -zagnieżdżenie się rozwijającego się zarodka w macicy matki . Siódmego dnia rozwoju zapłodnione jajo implantuje się w śluzówce macicy. W trakcie implantacji maleńkie naczynia włosowate w ścianie macicy , ulegają częściowemu stwardnieniu enzymatycznemu. Krew tych uszkodzonych naczynek wchodzi w bliski kontakt z trofoblastem zarodka i okresowo zapewnia bogate źródło odżywiania. Proces impl. zakończony zostaje 9. dnia rozwoju , tj. mniej więcej 23. dnia cyklu miesiączkowego.
Struktura białek- 1 rz. - sekwencja aminokwasów / II rz.- forma helikoidalna łańcucha. /III rz. Sposób pofałdowania i ułożenia w przestrzeni/ IV rz. ukł. Kilku podjednostek../ Proces prowadzący do zniszczenia pofałdowania łańcucha polipeptyd, wiąże się w efekcie z zanikiem aktywności białka. Związki. Zawierają: C,H,O,N,S,P. do białek należą wszystkie enzymy, pewne hormony + inne struktury kom. Cząsteczki białek są bardzo duże i mają skomplikowaną budowe. nNp hemoglobina tj. źródło energii Mutacje punktowe- polegają na zmianie sekwencji nukleotydów w DNA. Rodzaje: tranzycja zamiana zasady purynowej na purynową lub pirymidynowej na pirymidynową. Transwersja zamiana zasady pirymidynowej na purynową . Delecja wypadnięcie par nukleotydów z łańcuha DNA . Insercja wstawienie par nukleotydów dz DNA Mięsień sercowy i przewodzący (budowa)- zbudowany z włókien poprzecznych poprzecznie prążkowanych jądra leżą w środku włókna. Czynność mięśnia jest niezależna od woli. Silny i wytrzymały nie męczy się. POMPA itd. Leukocyty i ich funkcje obronne - rola białych krwinek. Powstają w czerwonym szpiku. Nie tracą jądra . granulocyty (leukocyty ziarniste). niszczą drobnoustroje drogą fagocytozy. Przeciwciało przyłącza się do antygenu(drzewa je.niszczy granulocyt) . wydzielają heparynę(zapobiega skrzepom w krwi).Limfocyty B,T duża zdolność do fagocytozy. Mięśnie poprzecznie prążkowane- zbudowany z włókien mięśniowych, Posiada spłaszczone jądra komórkowe na obrzeżach kom. Silne i szybko się męczą inaczej szkieletowe