I PŁEĆ W SPOŁECZEŃSTWIE

Reszke

Rozdział II: Ewolucja zatrudnienia kobiet w krajach uprzemysłowionych

• Od rewolucji przemysłowej XIX w. zaczęto przyjmować kobiety do pracy w przemyśle, masowe uczestnictwo kobiet w rynku pracy, ewolucja ich zatrudnienia.

• Zmniejszenie się ważności siły fizycznej robotnika- wzrastało zapotrzebowanie na niżej wynagradzaną pracę kobiet i dzieci, większa potulność kobiet w pracy niż mężczyzn.

• Kobiety weszły do przemysłu na innych warunkach niż mężczyźni i to od samego początku, czynnik kluczowy-niższe zarobki:

• Ogólnie żywione przekonanie, że miejsce kobiet jest w domu, a głową rodziny jest mężczyzna

• Ich zarobki miały być tylko dodatkiem do zarobków mężczyzn z ich rodzin

• Zakładano, że kobiety jedzą mniej, więc mniej pieniędzy im potrzeba, a mężczyźni dostawali więcej

• Następstwo społecznego upośledzenia kobiet, ich niskiego statusu w społeczeństwie- traktowane jako osoby niesamodzielne, pozbawione praw politycznych i ekonomicznych.

• Socjalizacja kobiet nie sprzyjała buntowaniu się

• Związki zawodowe przyczyniły się do segregacji zawodowej według płci na rynku- strajki przeciw pracy kobiet: zagrożenie dla mężczyzn i obniżanie płac ogółu pracujących, ich obowiązki domowe + dążenie do wykluczenia kobiet z niektórych typów prac pewnie branże monopolizowali mężczyźni.

• Segregacja pozwoliła na utrzymanie się niskich zarobków kobiet, bo lepiej płatne prace tylko na mężczyzn dostępne.

• Nieciągłość pracy kobiet [praca od wczesnej młodości do ślubu lub pierwszego dziecka] skutkiem oddzielenia miejsca produkcji od domu, niemożności pogodzenia pracy z opieką nad dziećmi i pracą domową oraz obojętności kapitalistów- pracodawców wobec tych problemów.

• Ustawy o ochronie pracy kobiet przyczyniły się jednocześnie do zwiększenia segregacji zawodowej według płci i do zamknięcia kobietom dostępu do lepiej płatnych rodzajów pracy, zmniejszenie ich szans na zatrudnienie, np. w fabrykach.

• Po II wojnie zwiększyła się w pracy liczba mężatek, kobiet mających małe dzieci i starszych wiekiem:

• Kobiety wracały do pracy po przerwie na wychowanie dzieci.

• Wydłużenie życia kobiet, zmniejszenie liczby dzieci w rodzinie, wzrastające liczba rozwodów.

• Zmiany technologiczne-ograniczenie miejsc pracy w przemyśle, wiele nowych zawodów dostępnych dla kobiet, związanych z pracą umysłową.

• Dostępność niedrogich towarów dla gospodarstwa domowego czyniła wiele czynności domowych nieopłacalnymi, dlatego najbardziej skutecznym sposobem zwiększania dobrobytu rodziny stała się praca najemna kobiet.

• Rozwój wielkich korporacji i ich biurokratyzacja tworzyły zapotrzebowanie na pracowników biurowych niższego szczebla- stały się nimi w ogromnej większości kobiety. Bardzo silna feminizacja pracy biurowej występuje we wszystkich krajach uprzemysłowionych.

• Wzrost zatrudnienia kobiet oraz zwiększenie ich proporcji wśród pracowników umysłowych nie zmniejszyły segregacji zawodowej według płci, ani nierówności w dostępie do zatrudnienia i w zarobkach.

• Tam, gdzie proporcja kobiet jest mała, robotnicy dążą do wykluczenia kobiet lub do ich dyskryminowania w zatrudnieniu. Tam, gdzie duża- popierają żądania równych płac dla obu płci, bojąc się, że zostaną zastąpieni niżej opłacanymi kobietami. [lata 40, USA]

Rozdział III: Uwarunkowania i następstwa podziału zawodów na męskie i kobiece

• Zawody kobiecie/męskie- pracują w nich przeważnie lub wyłącznie kobiety/mężczyźni.

• Z tym podziałem zachodzą silne zależności z nierównościami w wynagrodzeniach za pracę, kobiety w większości pracują w gorzej opłacanych zawodach i dających mniejsze szanse na awans.

• Podział zawodów jest podstawą odmiennego rozmieszczenia kobiet niż mężczyzn w strukturze zatrudnienia.

• Różne wyjaśnienia tego podziału:

• Bariery zewnętrzne: formalne zakazy wykonywania danej pracy przez kobietę, nieformalna dyskryminacja kobiet przez organizacje zawodowe i prawodawców, utrudnianie lub uniemożliwianie kobietom zdobycia kwalifikacji koniecznych do pracy w danym zawodzie.

• Kulturowy charakter podziału: istnieje teza, iż podział jest stereotypy i ma charakter czysto kulturowy, gdyż: zawody męskie w jednym kraju, są w innym uznawane na kobiece, a to samo odnosi się do różnych okresów historycznych w pojedynczym kraju, podczas wojen i rewolucji kobiety bez problemów radzą sobie w męskich zawodach, kobietom udaje się wykonywanie zawodów dawniej tylko męskich, ale zawsze z pewnym zapóźnieniem historycznym w stosunku do mężczyzn w danych społeczeństwie. Gdy powstaje nowy zawód zostaje do określony jako męski lub kobiecy, następnie normy kulturowe i inne czynniki podtrzymują jego charakter. Normy te są wtórne wobec czynników technicznych i ekonomicznych, które wyznaczają podział, ale wzmacniają podział i hamują zmiany w nim.

• Ponadto socjalizacja chłopców: odmowa bycia podwładnym kobiety jest potwierdzeniem męskości. Mężczyźni niechętnie akceptują kobietę- szefa. Normy nakazują, by to mężczyzna inicjował interakcje z kobietami, a gdy kobieta jest szefem to ona musi inicjować interakcje z podwładnymi.

• Ponadto obyczaje grup czysto męskich, atmosfera symbolizująca wykluczanie kobiet. Boją się, że po wprowadzenie do ich grupy kobiet, osłabi spoistość ich grupy, zmniejszy siłę defensywną i ofensywną.

• Różnice w przydatności kobiet i mężczyzn do pracy w poszczególnych zawodach: biologiczne- funkcje rozrodcze kobiet, zdolność do wysiłków fizycznych; w uzdolnieniach- kobiety przewyższają mężczyzn w uzdolnieniach werbalnych, a faceci w matematycznych i przestrzennych. Przekonanie o braku uzdolnień w danej dziedzinie wpływa na brak zainteresowania pracą w niej. Fałszywe uogólnienia tworzą stereotypy.

• Typy ograniczeń w dostępie kobiet do zawodów: związane z czynnikami biologicznymi- macierzyństwo, siła fizyczna; z rolami rodzinnymi; barierami tworzonymi przez organizacje zawodowe i przez pracodawców (zawody wysoko wynagradzane).

• Procesy feminizacji zawodów: mało jest zawodów, które od początku były zawodami kobiecymi. Wielu autorów uważa, że proces ten się dokonuje, gdy mężczyźni przechodzą do nowych, atrakcyjniejszych zawodów, kobiety zajmują ich miejsce- mniej atrakcyjne zawody o niższych zarobkach. Feminizacja zawodu następstwem jego relatywnej degradacji. Mężczyźni bardziej ruchliwi przestrzennie, mniej obciążeniu obowiązkami domowymi i wychowawczymi łatwiej zdobywają nowe kwalifikacje i znajdują atrakcyjniejsze prace. Kobiety same wybierają zawody sfeminizowane, które są postrzegane jako kobiece od początku.

• Wpływ na wybór zawodu przez kobiety ma presja społeczna- strach przed utratą „kobiecości” powstrzymuje przed wykonywaniem zawodów uznawanych za męskie.

• Różnice w systemie wartości nabytych podczas socjalizacji także wpływają na te wybory-kobiety interesują się innymi ludźmi, wartości allocetryczne, dlatego wybierają zawody polegające na pracy z ludźmi, troszczenie się o potrzeby innych.

• Przyczyny trwałości podziału:

• Nieodwracalna zazwyczaj feminizacja zawodów

• Funkcje prokreacyjne kobiet zawsze będą barierą

• Wchodzenie kobiet do zawodów typowo męskich naraża je na ogromne stresy

• Procesy socjalizacji kształtują preferencje zawodowe tak, że dziewczęta wybierają kobiece zawody

• Praktyczna trudność jego zlikwidowania- splot bardzo wielu czynników, nie jednego konkretnego.

2