I PŁEĆ W SPOŁECZEŃSTWIE
Reszke
Rozdział II: Ewolucja zatrudnienia kobiet w krajach uprzemysłowionych
Od rewolucji przemysłowej XIX w. zaczęto przyjmować kobiety do pracy w przemyśle, masowe uczestnictwo kobiet w rynku pracy, ewolucja ich zatrudnienia.
Zmniejszenie się ważności siły fizycznej robotnika- wzrastało zapotrzebowanie na niżej wynagradzaną pracę kobiet i dzieci, większa potulność kobiet w pracy niż mężczyzn.
Kobiety weszły do przemysłu na innych warunkach niż mężczyźni i to od samego początku, czynnik kluczowy-niższe zarobki:
Ogólnie żywione przekonanie, że miejsce kobiet jest w domu, a głową rodziny jest mężczyzna
Ich zarobki miały być tylko dodatkiem do zarobków mężczyzn z ich rodzin
Zakładano, że kobiety jedzą mniej, więc mniej pieniędzy im potrzeba, a mężczyźni dostawali więcej
Następstwo społecznego upośledzenia kobiet, ich niskiego statusu w społeczeństwie- traktowane jako osoby niesamodzielne, pozbawione praw politycznych i ekonomicznych.
Socjalizacja kobiet nie sprzyjała buntowaniu się
Związki zawodowe przyczyniły się do segregacji zawodowej według płci na rynku- strajki przeciw pracy kobiet: zagrożenie dla mężczyzn i obniżanie płac ogółu pracujących, ich obowiązki domowe + dążenie do wykluczenia kobiet z niektórych typów prac pewnie branże monopolizowali mężczyźni.
Segregacja pozwoliła na utrzymanie się niskich zarobków kobiet, bo lepiej płatne prace tylko na mężczyzn dostępne.
Nieciągłość pracy kobiet [praca od wczesnej młodości do ślubu lub pierwszego dziecka] skutkiem oddzielenia miejsca produkcji od domu, niemożności pogodzenia pracy z opieką nad dziećmi i pracą domową oraz obojętności kapitalistów- pracodawców wobec tych problemów.
Ustawy o ochronie pracy kobiet przyczyniły się jednocześnie do zwiększenia segregacji zawodowej według płci i do zamknięcia kobietom dostępu do lepiej płatnych rodzajów pracy, zmniejszenie ich szans na zatrudnienie, np. w fabrykach.
Po II wojnie zwiększyła się w pracy liczba mężatek, kobiet mających małe dzieci i starszych wiekiem:
Kobiety wracały do pracy po przerwie na wychowanie dzieci.
Wydłużenie życia kobiet, zmniejszenie liczby dzieci w rodzinie, wzrastające liczba rozwodów.
Zmiany technologiczne-ograniczenie miejsc pracy w przemyśle, wiele nowych zawodów dostępnych dla kobiet, związanych z pracą umysłową.
Dostępność niedrogich towarów dla gospodarstwa domowego czyniła wiele czynności domowych nieopłacalnymi, dlatego najbardziej skutecznym sposobem zwiększania dobrobytu rodziny stała się praca najemna kobiet.
Rozwój wielkich korporacji i ich biurokratyzacja tworzyły zapotrzebowanie na pracowników biurowych niższego szczebla- stały się nimi w ogromnej większości kobiety. Bardzo silna feminizacja pracy biurowej występuje we wszystkich krajach uprzemysłowionych.
Wzrost zatrudnienia kobiet oraz zwiększenie ich proporcji wśród pracowników umysłowych nie zmniejszyły segregacji zawodowej według płci, ani nierówności w dostępie do zatrudnienia i w zarobkach.
Tam, gdzie proporcja kobiet jest mała, robotnicy dążą do wykluczenia kobiet lub do ich dyskryminowania w zatrudnieniu. Tam, gdzie duża- popierają żądania równych płac dla obu płci, bojąc się, że zostaną zastąpieni niżej opłacanymi kobietami. [lata 40, USA]
Rozdział III: Uwarunkowania i następstwa podziału zawodów na męskie i kobiece
Zawody kobiecie/męskie- pracują w nich przeważnie lub wyłącznie kobiety/mężczyźni.
Z tym podziałem zachodzą silne zależności z nierównościami w wynagrodzeniach za pracę, kobiety w większości pracują w gorzej opłacanych zawodach i dających mniejsze szanse na awans.
Podział zawodów jest podstawą odmiennego rozmieszczenia kobiet niż mężczyzn w strukturze zatrudnienia.
Różne wyjaśnienia tego podziału:
Bariery zewnętrzne: formalne zakazy wykonywania danej pracy przez kobietę, nieformalna dyskryminacja kobiet przez organizacje zawodowe i prawodawców, utrudnianie lub uniemożliwianie kobietom zdobycia kwalifikacji koniecznych do pracy w danym zawodzie.
Kulturowy charakter podziału: istnieje teza, iż podział jest stereotypy i ma charakter czysto kulturowy, gdyż: zawody męskie w jednym kraju, są w innym uznawane na kobiece, a to samo odnosi się do różnych okresów historycznych w pojedynczym kraju, podczas wojen i rewolucji kobiety bez problemów radzą sobie w męskich zawodach, kobietom udaje się wykonywanie zawodów dawniej tylko męskich, ale zawsze z pewnym zapóźnieniem historycznym w stosunku do mężczyzn w danych społeczeństwie. Gdy powstaje nowy zawód zostaje do określony jako męski lub kobiecy, następnie normy kulturowe i inne czynniki podtrzymują jego charakter. Normy te są wtórne wobec czynników technicznych i ekonomicznych, które wyznaczają podział, ale wzmacniają podział i hamują zmiany w nim.
Ponadto socjalizacja chłopców: odmowa bycia podwładnym kobiety jest potwierdzeniem męskości. Mężczyźni niechętnie akceptują kobietę- szefa. Normy nakazują, by to mężczyzna inicjował interakcje z kobietami, a gdy kobieta jest szefem to ona musi inicjować interakcje z podwładnymi.
Ponadto obyczaje grup czysto męskich, atmosfera symbolizująca wykluczanie kobiet. Boją się, że po wprowadzenie do ich grupy kobiet, osłabi spoistość ich grupy, zmniejszy siłę defensywną i ofensywną.
Różnice w przydatności kobiet i mężczyzn do pracy w poszczególnych zawodach: biologiczne- funkcje rozrodcze kobiet, zdolność do wysiłków fizycznych; w uzdolnieniach- kobiety przewyższają mężczyzn w uzdolnieniach werbalnych, a faceci w matematycznych i przestrzennych. Przekonanie o braku uzdolnień w danej dziedzinie wpływa na brak zainteresowania pracą w niej. Fałszywe uogólnienia tworzą stereotypy.
Typy ograniczeń w dostępie kobiet do zawodów: związane z czynnikami biologicznymi- macierzyństwo, siła fizyczna; z rolami rodzinnymi; barierami tworzonymi przez organizacje zawodowe i przez pracodawców (zawody wysoko wynagradzane).
Procesy feminizacji zawodów: mało jest zawodów, które od początku były zawodami kobiecymi. Wielu autorów uważa, że proces ten się dokonuje, gdy mężczyźni przechodzą do nowych, atrakcyjniejszych zawodów, kobiety zajmują ich miejsce- mniej atrakcyjne zawody o niższych zarobkach. Feminizacja zawodu następstwem jego relatywnej degradacji. Mężczyźni bardziej ruchliwi przestrzennie, mniej obciążeniu obowiązkami domowymi i wychowawczymi łatwiej zdobywają nowe kwalifikacje i znajdują atrakcyjniejsze prace. Kobiety same wybierają zawody sfeminizowane, które są postrzegane jako kobiece od początku.
Wpływ na wybór zawodu przez kobiety ma presja społeczna- strach przed utratą „kobiecości” powstrzymuje przed wykonywaniem zawodów uznawanych za męskie.
Różnice w systemie wartości nabytych podczas socjalizacji także wpływają na te wybory-kobiety interesują się innymi ludźmi, wartości allocetryczne, dlatego wybierają zawody polegające na pracy z ludźmi, troszczenie się o potrzeby innych.
Przyczyny trwałości podziału:
Nieodwracalna zazwyczaj feminizacja zawodów
Funkcje prokreacyjne kobiet zawsze będą barierą
Wchodzenie kobiet do zawodów typowo męskich naraża je na ogromne stresy
Procesy socjalizacji kształtują preferencje zawodowe tak, że dziewczęta wybierają kobiece zawody
Praktyczna trudność jego zlikwidowania- splot bardzo wielu czynników, nie jednego konkretnego.
2