Zachowania producenta i konsumenta.

1. Konsument jako podmiot gospodarczy.

PRZEBSIĘBIORSTWO

publiczne prywatne

państwowe lokalne indywidualne zbiorowe (spółki)

GOSPODARSTWO DOMOWE - grupa ludzi, wspólnie zamieszkujący i wspólnie podejmujących decyzje co do rozdysponowania posiadanych środków, przynajmniej jedna z osób musi prowadzić działalność zarobkową.

Funkcje gosp. domowego:

1. Funkcja konsumpcyjna (zaspokajanie potrzeb).

2. Funkcja produkcyjna (uczestnictwo w rynku czynników produkcji - rynek pracy).

WYBORY konsumenta:

1. Wybory konsumenta odbywają się zgodnie z jego preferencjami, interesem (główny cel - zaspokajanie potrzeb).

2. Wybory dokonywane są w oparciu o dane informacje (modelowe - pełna informacja).

3. Wybiera między dobrami substytucyjnymi.

4. Jest podmiotem racjonalnym.

Celem konsumenta jest maksymalizacja zadowolenia z konsumpcji.

Ograniczenia:

1. Dochody (dochód realny).

2. Ceny dóbr i usług (dochód realny).

Uporządkowany system preferencji konsumenta:

1. Założenie kompletności preferencji.

2. Założenie przechodniości preferencji.

2. Miary użyteczności.

DOBRA :

• preferowane - najważniejsze dla konsumenta,

• obojętne - między dobrami można szukać najlepszej kombinacji dóbr (możliwość wymiany).

UŻYTECZNOŚĆ - miara zadowolenia konsumenta , pokazuje ile zadowolenia z konsumpcji

jednego dobra bądź usługi ma konsument.

Użyteczność jest więc miarą porządkową, coś jest ważniejsze a coś mniej - subiektywizm.

UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA - suma użyteczności konsumowanej ilości dobra.

UC

Ilość dobra Q

Funkcja rosnąca ale o zmiennym tempie przyrostu (trzeba badać tempo przyrostu). UŻYTECZNOŚĆ MARGINALNA - zadowolenie konsumenta ze zwiększenia (zmniejszenia) konsumpcji o jedną jednostkę dobra Q .

UM

nasycenie Ilość dobra Q

Funkcja malejąca przecinająca układ współrzędnych, najcenniejsza dla konsumenta jest pierwsza jednostka dobra (bo wtedy najbardziej odczuwa rzadkość, potem wzrasta uczucie nasycenia danym dobrem).

W przypadku konkretnego dobra może dojść do nasycenia - dane dobro nie ma już dla nas znaczenia.

Ostatnia jednostka przypada na moment gdy U_M przecina układ - nasycenie, gdy ilość dobra jest maksymalna.

UC = max.

UM = 0

punkt nasycenia (odnosi się do jednego dobra)

3. Krzywa obojętności konsumenta.

PRAWO malejącej użyteczności marginalnej - każda następna jednostka danego dobra daje coraz mniejsze zadowolenie konsumenta.

TEORIA nadwyżki konsumenta (Marshall) - z dodatniej różnicy pomiędzy indywidualną użytecznością jakiegoś dobra dla danego konsumenta a jego ceną rynkową.

KRZYWA OBOJĘTNOŚCI - pokazuje wszystkie kombinacje dwóch dóbr dających konsumentowi ten sam poziom zadowolenia.

Dobro A

Dobro B

Dla konsumenta jest obojętne czy tyle danego dobra czy tyle innego - dobra wymienne.

Relacja wymienności jest zmienna (bo przydatność danych dóbr może się zmieniać).

Różna jest substytucyjność dóbr .

4. Prawo malejącej krańcowej stopy substytucjii.

PRAWO malejącej marginalnej substytucyjności dóbr - określa jaką ilość dobra A należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji o 1 jednostkę dobra B. Zależy od ogólnej ilości A i B (rzadkość).

MAPA OBOJĘTNOŚCI

Dobro A

Każda wyżej położona krzywa symbolizuje

wyższe zadowolenie z konsumpcji.

Dobro B

Krzywe wzajemnie równoległe, nie przecinają układu.

Kombinacja na zasadzie zmniejszania się jednego i

drugiego dobra. Konsumentowi jest wszystko

jedno. Taka krzywa jest niemożliwa ,

5. Ograniczenia budżetowe.

DUDŻET KONSUMENTA:

1. Dochody:

• płacowe,

• pozapłacowe,

• stałe (regularne),

• sporadyczne (nieregularne),

2. Wydatki:

• konsumpcja bieżąca,

• oszczędności.

Płaca jest najpowszechniejszym dochodem ale nie jest jedynym źródłem.

Źródła pozapłacowe:

• działalność państwa: stypendia, renty, zasiłki, pomoc społeczna,

• wygrane: gry liczbowe, spadki,

• oszczędności.

Dochody:

• regularne - podstawowe : płaca, stypendium, renta, wyniki z ubezpieczeń społecznych,

• sporadyczne - wygrane, spadki.

Dochód z okresu T = konsumpcja z okresu T ale istnieje też ograniczenie z konsumpcji bieżącej na korzyść konsumpcji przyszłej (oszczędności).

Rentier - osoba żyjąca z kapitału, ma dosyć środków na życie.

Transfery rzeczowe - pieniądze trafiające z pomocy społecznej (Begg).

• Ograniczenia cenowe

• Ograniczenia dochodowe

Głównym czynnikiem ograniczającym decyzje konsumenta jest jego dochód pozostający w ścisłym związku z cenami dóbr. Jeśli cały dochód przeznaczany jest na zakup dwóch dóbr można to zapisać następująco: .
Wtedy maksymalna ilość zakupionego dobra wynosi:
i odpowiednio:

.

6. Równowaga konsumenta.

Warunek równowagi konsumenta w kardynalnej teorii użyteczności wyraża II prawo Gossena, mówiące o wyrównywaniu się użyteczności marginalnych na jednostkę pieniądza dóbr znajdujących się w koszyku konsumenta:

Gdyby marginalna użyteczność na jednostkę pieniądza nie była równa dla różnych dóbr, konsument mógłby zwiększyć osiąganą przez siebie użyteczność całkowitą przeznaczając więcej pieniędzy na zakup dobra dającego większą użyteczność na jednostkę pieniądza. Konsument nie dokonuje takich zmian w koszyku jeśli marginalne użyteczności na jednostkę pieniądza są równe (koszyk optymalny). Równowaga konsumenta oznacza zatem, że wybrał on taki koszyk dóbr, który przy danym poziomie dochodów i cen ma dla niego największą (maksymalną) użyteczność.

7. Przesunięcie linii budżetowej.

Dobro A

Pokazuje wszystkie kombinacje dóbr, które wymagają

zaangażowania takich samych środków (takiej samej

ilości środków).

Dobro B

Zakreśla obszar możliwości finansowych konsumenta, ale nie wszystkie kombinacje są jednakowo ważne dla konsumenta ze względu na indywidualne preferencje.

Optimum konsumenta

Krzywa obojętności jest styczna do linii budżetowej.

Najlepsze wykorzystanie dochodu zgodne z rzeczywistością.

Konsument dąży do maksymalizacji, będzie więc dążył do wzrostu dochodu, żeby był realny (nie tylko zgodny z inflacją).

8. Efekt substytucyjny i dochodowy.

Substytucyjność w teorii użyteczności oznacza, że dwa dobra zapewniają niezależnie od siebie tę samą użyteczność, więc dla konsumenta będzie obojętne, które konsumuje.

Komplementarność oznacza, że dwa dobra są użyteczne dla konsumenta jedynie razem i to w stałej proporcji, tzn. zwiększanie ilości tylko jednego z nich nie zwiększa użyteczności całkowitej.

9. Prawo Engla.

Krzywe Engla wyznacza się analizując stosunek wzrostu ilości nabywanej danego dobra do wzrostu dochodu, co przedstawia krzywa dochód konsumpcja. Jeśli ilość nabywana dobra rośnie wolniej niż dochód to jest to dobro podstawowe, jeśli ilość nabywana dobra rośnie szybciej niż dochód to jest to dobro luksusowe, a jeśli ilość nabywana dobra maleje w miarę wzrostu dochodu to takie dobro nazywamy podrzędnym.

KRZYWE ENGLA:

A - dobra podstawowe B - dobra wyższego rzędu

DP DP

DP₂ DP₂

DP₁ DP₁

DP DP

X X₁ X₂ ax X X₁ X₂ ax

Przyrosty dochodu ∆P są takie Przyrosty dochodu ∆P są takie

same. Przyrosty zakupów dobra same, a przyrosty zakupów

x - ∆x są malejące dobra x - ∆x są rosnące

10. Producent jako podmiot gospodarujący.

PRODUCENT - zorganizowany w formie przedsiębiorstwa. Powstał w drodze ewolucji. To podmiot sfery realnej. Aktywny uczestnik procesów rynkowych. Realizuje swoje cele i podejmuje ryzyko, cechy:

• odrębność ekonomiczna

• odrębność organizacyjna

• odrębność prawna

Producent może:

• obniżać koszty transakcji (pozyskiwanie i przetwarzanie informacji)

• odnosić korzyści skali produkcji, przy masowej produkcji, im wyższa produkcja, tym lepiej rozkładają się koszty stałe

• odnosić korzyści zespołowego wytwarzania - może zastosować specjalizację, która doprowadza do ciągu produkcyjnego - wyższa efektywność

Funkcje przedsiębiorstwa:

• Funkcja podażowa,

• Funkcja popytowa,

• Funkcja społeczna.

Formy producentów:

1. PRZEDSIĘBIORSTWO - samodzielny producent prowadzący pełen rachunek ekonomiczny.

2. FIRMA - podmiot charakteryzujący się swoją nazwą i znakiem graficznym (przedsiębiorstwo staję się firmą, gdy ma swój prawnie chroniony znak i nazwę), na rynku substytutów każdy dąży do odróżnienia od innych wyrobów, należy dążyć do własnego znaku firmowego - aby odróżnić się od innych.

Znak firmowy jest dodatkowym kapitałem, może być zastawem pod kredyt, poręczeniem przy transakcji, podwyższa wartość firmy przy wycenie. Znaki:

• respektowane

• umowne

• kradzione (podszywanie się)

3. ZAKŁAD - część przedsiębiorstwa (które może być jedno lub wielozakładowe), nie jest to jednostka samodzielna, zakład prowadzi część rachunku ekonomicznego w celu przeprowadzenia centralnego rachunku ekonomicznego przez przedsiębiorstwo.

Kwestia własności - wiązanie ról - właściciel, a zarządzający (wynajęty, zatrudniony menadżer). Wejściami są kanały wspomagania przedsiębiorstwa.

11. Decyzje producenta.

Konsumenci decydują o tym, jakie dobra konsumpcyjne, w jakiej ilości i od kogo nabywać, a producenci - co, ile, jak i dla kogo produkować. Zależność między tymi decyzjami wynika z faktu, że producenci muszą brać pod uwagę wybory konsumentów.

Decyzje mikroekonomiczne producenta:

• co do zasobów,

• co do czynników produkcji,

• co do planowania itd.

12. Czynniki stałe i zmienne.

Statyczna analiza decyzji ekonomicznych opiera się na założeniu, że w danym czasie pewne czynniki są stałe. W przypadku producenta mówi się wtedy o stałych i zmiennych czynnikach produkcji oraz o decydowaniu ile i czego produkować. W analizie dynamicznej wszystkie czynniki są zmienne, a do decyzji dochodzi pytanie jak produkować. Czynniki produkcji mogą być komplementarne (uzupełniają się w celu spełnienia określonej funkcji) lub substytucyjne (można je sobą zastępować).

13. Funkcja produkcji.

Podstawową funkcją produkcji jest analiza ekonomiczna, która musi być dwusektorowa:

• technologiczna (jakie technologie wytwarzania są możliwe do wyboru), każde przedsiębiorstwo opracowuje współczynniki technologiczne, czyli dokonuje tzw. optymalizacji technologicznej która polega na poszukiwaniu najlepszej technologii, czyli lepszej bardziej efektywnej, pozwalającej na zaoszczędzenie przynajmniej jednego czynnika produkcji, jednak zazwyczaj zmieniają się proporcje co do wykorzystania pewnych czynników produkcji.

• przedsiębiorstwo jest ograniczone finansowo , czyli musi prowadzić analizę finansową , jest to optymalizacja ekonomiczna, czyli ile kosztują te czynniki produkcji (nowe produkcje mogą być bardzo kapitałochłonne).

Przedsiębiorstwo komponuje funkcje produkcji:

1. Jednoczynnikową - mówimy o wpływie jednego czynnika na wielkość produkcji.

2. Wieloczynnikową - badamy wpływ wielu czynników na wielkość produkcji.

a = f ( F₁ , F₂ , ... , F_n ) - ogólna postać funkcji produkcji

a - wielkość produkcji F = czynnik produkcji

a = f₁ /L/ a = f₂ /K/ - jednoczynnikowa postać produkcji

L - siła robocza K - kapitał

a = f /L , K - wieloczynnikowa postać produkcji

Analiza może być - krótkookresowa

- długookresowa

Krótkookresowa analiza to taki okres, gdzie przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały (np. czynnik technologii) i niezmienny.

Czynnik technologiczny w krótkim okresie nie jest możliwy do zmiany, zmienia się on tylko w długim okresie.

Dlatego inaczej dany czynnik wygląda w analizie krótkookresowej, a inaczej w długookresowej. W każdym przedsiębiorstwie dokonuje się obu naraz.

Funkcja produkcji typu Cobba - Douglasa

Y - wielkość produkcji K - wielkość zaangażowanego kapitału

L - wielkość nakładu pracy A, alfa, beta - szacowane statystycznie parametry

Jest to zależność przyczynowo skutkowa, czyli jaki będzie efekt w zależności od nakładu.

14. Izokwanta.

IZOKWANTA - Krzywa jednakowego produktu

Kapitał

A

B

L - praca

A - technologia kapitałochłonna

B - technologia pracochłonna

Krzywe te mogą mieć różne nachylenie, zależy to od substytucyjności czynników produkcji . Nie są one doskonale substytucyjne, gdyż nie można całkowicie wyeliminować jednego czynnika (krzywa nigdy nie styka i nie przecina się z układem) np. nie można pracować bez odpowiednich narzędzi, co z tego że mamy robotników jeśli nie posiadamy zasobów lub kapitału oraz odwrotnie - nie można nic zrobić bez robotników choćbyśmy mieli bardzo dużo kapitału - nic się nie zrobi samo. Czyli, im mniej jakiegoś czynnika angażujemy tym trudniej jest go wyeliminować. Powstaje pytanie ile trzeba zaangażować danego czynnika aby otrzymać daną wielkość produkcji.

15. Koszty produkcji.

Koszty produkcji

Koszty stałe Koszty zmienne

- Płace pracowników administracji i usług - Płace pracowników produkcyjnych

- Koszty użytkowania ziemi - Koszty surowców, materiałów, półfabrykatów

- Koszty zużywania środków

- Kredyty - Koszty mediów (energia elektryczna, woda)

- Niektóre podatki

16. Izokoszta.

Izokoszta - krzywa jednakowego kosztu, zakreśla obraz finansowych możliwości przedsiębiorstwa, ponad krzywą jest to niemożliwe (bo przedsiębiorstwo nie ma źródeł finansowania, dlatego sięga po kredyty itp. aby zapewnić sobie możliwość rozszerzenia działalności).

K

• L

17. Optimum producenta.

K

A

0 L

Pełny rachunek ekonomiczny musi być techniczno - finansowy, czyli wybieramy technologię, a potem szacujemy jej ewentualne koszty.

Zanim powstanie jakakolwiek produkcja, to najpierw powstają koszty (produkcja kosztów, dlatego koszty są bardzo ważne dla każdego przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo powinno wybrać punkt A, bo jest to optimum producenta (styczność izokwanty z izokosztą) - pojawia się tu zasada racjonalnego gospodarowania. Jest to sytuacja statyczna.

Przedsiębiorstwo maksymalizuje zysk, i nie usatysfakcjonowane, dąży wiec by osiągnąć coraz większe zyski, przy odpowiednio nowej kombinacji czynników, dąży by osiągnąć coraz wyższe punkty styczności (przechodzi na wyższe izokwanty).

1

Zachowania producenta i konsumenta na rynku.

http://ddrzewie.republika.pl/

---